Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 39, 28 September 1922 — ULUMAHIEHIE O LUALUALEI OHI HAPUKU I KA HUA KIAWE. [ARTICLE]

ULUMAHIEHIE O LUALUALEI OHI HAPUKU I KA HUA KIAWE.

E pluolu mai e ka Lunahooponopono o ke Kuokoa; Mr. Solomon Hanohano; E ae mai ia"*® i kekahi keena kaawale no mi nei, o ka kaua, uwila hoomalamalama, mai ka la oili i Haehae i Kumukahi, a ka la

komo i Lehua, au i ke kai, nie lie manu la. Eia i Waianae nei ka enekinia hana o na alahaka uwapo o ke Kalana o Oahu nei, kahi i hoohana ai i na uwepo popopo, ame na uwapo hou, o ia no ko keiki, o ka ua Kukalahale o Honolulu, Mr. Keawe Nape Holumaile, o ka lau hunehune o ke kiawe. * He oiaio, hoi kela e Kanepuniu wela i ka la, ke hoonuu nei i ka wai o ka niu haoliao o Po-kai, ame ka wai kaulana o Lualualei, i hui pu ia me ka wai o ka ipu haole, e hooma-u ana i ka puu, he olu hoi kau o ua keiki la o ke kaona. Okipau, ua hx:le pu mai no me kana alii wahine;; kahi i luakaha pu # ai, hoonanea o ka po hookahuli 0 Halalii. 'O ka elua keijt o na mahina o ua kaeaea nei i nei, 5 uwapo ka nui; 1 i koe. Ka uwapo oi loa ka nani, ko Lualualei no ia; ka mea 1 oi loa ai o ka maikai, ka hui pu ana e ke kemeti ke one kani, ka iliili, i mikiniia a aeae me na ala hinuhinu, o ka aina hookuonoono tr Lualualei nei, nona hoi keia ka naenae: Oni kuahiwi o Kaala keiki Akamaoha, Oni mauna ku wale ku hookahi Oni na keiki mahoe, na puukaulana, O puu Kaheehee me Kuluhanahana Ōni Puuohulu, hulu no au ua hiki no hoi, Oni o Haleakala Pohakea tne Halona. O ka haihama mai a ka puali o Kolekole, alaila huli aku ke alo iuka o ke kamahele, holu malie, hōoni ke kino.

Kapaia uwapo mua loa o Lualualei nei o Nape Holu Malie. O ka lua o na uwapo, o Mauna Kuwale, oiai i kani no ka manu Alae. i ka wai. Ku wale ka huila wai aohe wai e niniu ai; no ka mea, ua maloo ke kiowai o Lualualei, ua miki, a lilo ka makani inuwai o Puhawai me Mikilua, koe aole. He ipu haolo ke ulu nei, ua 00, a ko lawe nei i Honolulu, e kuai ai. Pau keia, lioi ae kaua e ka mea heluhelu, i ka ulumahiehie o Lualualei nei. O ke kulana o Lualualei nei, ke pii nei iluna, a he aina haaheo ai oe e ka malihini ke hele mai e makaikai, a i iho hoi ke kamahele, he oiaio, naui na hale, na pa uwea na pa £ohaku, na ilanui a ke hoomaemae nei na aina oki ke kiawe, hoomo'a na imu nanahu, komo i ke eke o Honolulu ka ilina, kekahi poe kuai waena. Ke ohi nei na kane rae ka lakou wahine i liua o kevkiawe, na Likana Eliwai, i hui pu hoi me ka lakou mau keiki pu no kanakolu' keneka o ke eke hooleahi, nui kela, nui ka pala o !te leiawe, loaa na kenikeni, eia no iee hoomaemae nei na alanul, a ke holo nei na mikini, me na kaa kalaka, huki wahie, na kaa like ole, ua manao ke kiu hanu meahou o Lualualei nei ka oi, mamua o Molokai, o ia o Kalamaula me Pnlaau. Nolaila, o ka poe aole i loaa ko lakou mau aina e hele mai e ohi a e nana, ekolu helu wale no i koe, lele loa ke aho, no ka mea, he liilii loa na (lala, aole like me Hilo ame Molokai. He mau kaukani keia, haneri no a oi, o ka mahele hookahi,

hookaa liilii ahiki i ka pau ana. Nui ka i'a o keia aina, o ke akule, lialalu, u-i, aweoweo, oio, ulua, aku, ahi, moi, hee o ko kai uli, jQpelu, opihi, aama, limukohu, o ka hope loa, i'o bipi mo samanō, o halalo ai i ko lehelehe aole pilileia ka noho ana. O ka poi hoi, he elua no ano poi kalo, poi palaoa, kamau aku hoi

kc kope, ke ki, palaoa ame palena, liala ka la, aole pololi, lawa ka noho aiia o ka aina nui o ka wela me ka wela. Nolaila, ua lawa ke kiu hanu meahou o Lualualei nei a hoea hou aku. Ke haawi nei au i ko 'u mahalo nui i ka Lunahoopuka ame ua keiki o kou keena pa'i ko'u mahalo nui. W. K. APUAKEHAU