Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 39, 28 September 1922 — KA HUAKA'I MAKA'IKA'I NO KAUPO, MAUI [ARTICLE]

KA HUAKA'I MAKA'IKA'I NO KAUPO, MAUI

(Hoomauia mai) ī*a hoomau aku no au i ka pii kir< nna a kau iluna o kekahi wahi I ko'u nana ana aku e • nholo mai ana ke kao a koho iho aii ua ikeia o Keneki. Ua poe -. nu ilalo me ko'u lohe aku no i h'.luku mai o ko kao iloko o ka -ihelehele, no ka mea ke liookokoke ..i mai nei lakou i o'u nei. He manawa uuku wale no ia pee -.na i'no, ua kani mai la ka pu a Keneki, iluna aku no a wawalo hele -,e la ka leo wikani ma na paia uli--2i o ke kuahiwi holeokoa. Aohe no ioihi iho ua kani kupinai hou mai ka pu no elua manawa. Ua koho ne. la au ua loaa paha ke kao hoo,ahi i keia mau poka. * I ka nianawa no i kani ai ka pu i inohi loa, i holo mama mai ai ke n ma na wahi apau ,aliiki loa i 'ii wahi e hoomaha nei. Ina paha pu ka'u aole nele ka loaa o ke 'āao hookahi, no ka mea ua kokoke oa ka holo ana o ke iao maanei, ua v Ai no ia'u ke nou aku me ka po\aka. "V* He nni maoli no ke kao iloko o na u liilii ,a ma kaii a ka puulu m:ja e holo ai malaila aku no na puv'.■; kao apau. Iloko o ka manawa pokole, ua maloa aku ke kao e holo ana iluna o ka pali nihiuihi ame na wahi p ae o ke kuahiwi. No ko Keneki kahea ole mai ia'u nolaila ua manao iho la au, aole i oaa kana kao; nolaila, ua hoomau al:u no au i ka pii huli ana iaia. Aole au i mamao a loa mai ko'u wahi i hoomaka mai ai, ua kani mai 'a ka leo ma keia aoao o ke kuahiwi r,a pkolu manawa, a poha kupinai a'o a ka leo ma keia aoao o ke kuahiwi kahi a'u e pii nei. • . He mau minuke mahope iho o ke \ani ana mai o ka pu, ua ike aku au ®a ka ohenana, he poe e hele mai ana maluna o na holoholona. 0 keia poe a'u e ike nei, o ia no na keiki a von Tempaky o Makawao, !:aikunane ame kaikuahine, ame Hfter Munroe ,liope lunanui o ka hui hanai bipi o Baluwina o Lanai. l'a pii mai au ahiki i ko'u wahi i ike aku ai i kuu wahi hoa iluna pono o ka piko o ka mauna, e alualu ana i ke kao. A-.a oia ke hele la ma ka huli e nnna la ia Kaupo i ka hikina, mai ke kahua Laie mai. He eKolu mau nui o keia wahi o ke kuahiwi . ; i hoi. o Palaha, ka puu kiekiei loa, n' r.a hoi ke kiekie o 8110 kapuai, J una Kaluanui ame Kaluaiki, ilalo rii. ahiki loa aku no hoi i Paliku, ".o pali mania. I ko'u hiki ana iluna o keia mau ua ahuwale na wahi apau o ka hv.]i Koolau, me na makalae e kuamai ana i ka hunakai amo kau-'i.-ile e keokeo mai ana ma o a maajei o ka aina, me Hawaii moku o Koawe, e hiiia mai ana e ke ao naulu. Aole wale ma keia mau hiohiona 'n a u 'i ame ka nani, aka, he u 'i okoa no hoi ke nana aku i ke ao ilalo mai, me he mea la e olokaaia ana ilalo o ka aoao pali o ke kuahiwi me ohu, ka noe ame ka uhiwai e pili mau ana no ma na kualono o ke kuahiwi. O ka hora 4:30 keia o ka auwina ]a, eia no maua ke aluala nei i ke Aao maluna o keia mau kualapa mauna, aka, he kamoe wale no ka helo nna, aole hoi he piiku. He nui no x<? kao ,aka, aia wale ne i kahi nihinihi loa a loaa ole ai ia oe ke kii aku, ina e make ana i kau ki ana. t*a hele mai maua a kahi i ike aku ai o Keneki he kao makuahine, me eba kao keiki iluna o ka pali kahi ■ ku ai. Ua kokolo hele mai maua a kokoke i keia pali. He 100 i-a paha ®ai ka pali mai ,na pee iho au iloko 0 ka pamakani, a o Keneki ka i koio aku a kokoke loa, he 50 i-a paka mamao mai ke kao aku. Eia w a-ja malalo akn nei o ka pali, o ia """ale no kahi kupono me ka ike ole o ke kao. Ia Keneki e kau poniei ana i ka pu no ke ki ana aku, au k« nana aku nei me ka oheno ka nana ana i ka hopena r ke kao iluna o ka pali. Kani ka pu, ua ike aku au i ka I-uehu ana ae o ka lepo i ke kumumahope aku o kahi a ke e k'i mai ana. Piena wale ae la no ke kao me ka lihilihi manuheu ole a <u, no ka mea, \ia hu aku la ka Keneki poka i na pali o Kalalau. 1 a kani hon aku ka pn a ua wahi nei o'u, a iio ka lua o ka manana lalau hou no kana poka i '**hi e. No ke kolu o ka manawa i kani aku ai ka pu a i keia nianawa ioaa pono aku la ke kao makuahine n» ka umauma a walawala n ai la a haule pahu ana ilalo o ke *umu o ka pali. Ua kani hou aku no ka pu a Keaeki, a kn aku la ka wawae mua o *« kao keiki. Iloko no o ia manaw* hookahi i holo alala aku ai ia a nalowale aku la, ma kela aoao o pali iloko o ka nahelehele, me ko maua lohe aku no i ka leo alala.

Ua lu;le aku au ma kalii o ke i haulo iho ai ,a loaa aku e waiho ana iloko o ka lartu. He kao nui maoli no keia, ua piha paha he 50 paona a oi. Ua hookomo iho au iloko o ko eko mauu, a haawe mai la a kahi maikai waiho ilalo. I keia manawa ua hiki mai o Keneki malaila, a hoomaka iho la maua e okioki. Ua kiola niaua iko poo ame na wawae, koe ka pauku kino ame na uhaJ Ua hookomo iho maua i keia i'o«kao iloko o ko eke mauu, a kau iluna o kuu poohiwi, o ko maua iho -mai la no ia iloio* o ka pali, no ke alahele huli hoi *i Jce Jcahua. Ko iho kikekee nei maua ma o a maanei ma kahi maikai o ka pali. Ua pau ka hora elima o ke ahiahi i keia manawa; eia ka noe ame lea ua liilii ko neo maj, nei ilalo o ka pali. I ko maua kokoke loa ana mai ilalo o ka pali, ua ike aku maua i kekahi mea e ku mai ana me kona kahea ana mai ia Keueki. Ua olelo mai kuu wahi hoa ia'u o Hecter G. Munroe kela mea i kahea mai la ia maua, ka liope lunanui o ka hui hanai bipi o Baluwina o Lanai. Ua holo mai oia i Maui nei a noho i Makawao me von Tempsky, a o lakou no ka i pii mai i keia auwina la a'u i iko ai ma ka ohenana. Hiki mai maua ilalo, lululima aloha iho la me keia hoaloha a hookahi ko makou hoi like ana mai no Laio kahua. [ Ua liiki makou ike kaliua ika 6:30 o ia ahiahi, a haawi aku la ia Joseph Marciel kahi i'o kao 110 ke" } kupa ana i i'a no ia ahiahi. E a ana ke ahi a ke kuke; ua mo'a ka laiki ame ke kope, a e kali. walo ; ana no oia i kahi i'o kao. Waiho ka'u haawo ilalo, ua hele aku au iloko o ka halelole, a loaa kahi kapa hou, haalele iho la ia nei Inouka aku o kahi ki'owai, nb ka auau ana. Hiki iluna olaila, lioomaka ke ka mai i ka wai ilalo iki mai o ka poho no ka auau ana. I ka hemo ana ae no o kahi lole, ua lia o | ka ili i kau a mea o ko anu hu'ihu'i 0 ke ea kuahiwi, aka ,nana ae hoi o "ka hohono koko kao, hoomanawanui wale iho la no e auau i ka wai hoeha ili hu'i anu o kuahiwi Haleakala. Ua maeele maoli no na wahi lima, na wawao ame ke kino liolookoa, i kau a mea oke ānu o ka wai. I ka pau ana o ka auau ana, a komo kahi kapa hou, ua maha a oluolu iho la kahi kino, no ka mea akahi no a auau wahi wai mai ko maua haalele ana ia Honolulu. Ua hoi mai au ahiki i ke kahua; e liuliu-ana ko'u mau hoa i na meaai. No ka nui o ke anu ame ka hu'ihu'i aahu makou apau me na lole mehana. aine na kapaua. Ua pau no makou i kalii hookalii ma ka'o o kapuahi, me ke ahi e lalapa ana; e olala ana'i na lima ame na wawao i loaa iki mai hoi kahi mehann. Mamuli no hoi o lee anu e puka mai ana ka mahu mal ka waha mai 1 kela ame keia manawa, a makou e kamailio ai, ua like me ke paipu mahu» j Makaukau na meaai noho iho la no makou ma kae o ke 1 kapuahi, kahi mehana, a ai kahi aina ahiahi. Eia na meaai o ka papaaina: Laiki mo'a kuahiwi, palena, i'o leao uaua me ke pini, kelehuaai, hua meaai kini amo ke kope ikaika hooaīa po o Kona. Ia makou e ai nei ke keaka nei o |Joseph Marciel i ke ano o ka noho | kuahiwi ana. Pau ka ai ana ua hoi aku makou iloko o ka halelolo. 0 Hecter G. Munroe me i ka halelole nui, a owau hoi me J. Marciel i kahi halelole uuku. O ka hora ewalu paha keia o ka po a makou i hoi mai ai iloko o na halelole, aka, aole hiki e hiamoe koko iho. O ka hana mua i ko maua hiki ana iloko o ka halelole, o ia no ka hooponopono ana iho i kahi Ke moe pu nei no makou me ka lolewawae, kakini manoanoa, kueka huluhulu ,elua a ekolu paa huluhulu manoanoa, a maltrtia loa iho o keia mau mea ke kapaua. Komo na wawae iloko o ke eke mauu, a owili ke -poo i kekahi mea mehana, no ka mea, o ia na wahi anuanu Me ka nui no o keia mau mea hoopumehana, eia no ke anu hu'ihu'i ke hooipoipo nei me makou. E oni ae oe e iniki anu mai ana kela. I jgea e hoopoina ae ai i ka hana hoouluhua a ke anu, ua haule i iho makou i 5a hana maalahi, he kole keaka hoonanea manawa. No ka pili loa o keia mau halelole i kahi hookahi, he lohe wale maijio o Ke,neki ma ia maua i ke kamailio. O. na hora kulipolipo aumoe paha ia oia po, haule iho ai mak&i no ka hooluolu ana, a iloko o ka manawa pokole, ua poina loa ae la i ko . anu, a- lilo aku la i ka lalawe malie a ka hiamoe, i ka ohi ohelo kuahiwi o Haleakala. (Aole i pau.)