Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 43, 26 October 1922 — AOLE KEIA O KA WA NOHO HOONANEA! [ARTICLE]

AOLE KEIA O KA WA NOHO HOONANEA!

Ma keia mau wa elua kalaiaina, i ulu hou mai ai na ninau i manaoia ua n£opopo pono, a moakaka lea na haina, ma aa Ja i hala loa ae nei. O ka mea apiki, ilokō' no o na hoomaikeiko mau ia o ke kulana o keia kanawai hoopulapula, ma kona wa e hapaiia ana ahiki wale i kona hanauia ana, a-ku maoli a hele i keia mau la, ka haku mau ia o kona moolelo piha ma na nupepa namu, ama ka Nupepa Kuokoa nei, aole ka i laweia āe ia mau hoakaka a malama. TJa pono i'o no ka noonoo ana, a hookoia o keia mau manao hoopulapuln ma kekahi aoao o keia nupepa

o Jce Kuokoa, o ka papa komisina Home Hawaii; i haawi wale ia mai hoi e ka Mea Hanohano L. A. Kakina, no ke kokua manawālea ana no ka lehulehu i keia mahele hana a ka papa komiaina. Elike no me ka ike o ke kanaka ■lawai'a npena anao holo o iiamala, nei, ma ka hoomaopopo ana, aia a ikeia aku'he mau anae kakaikahi, e lelelo āna ma ka lakou ka'i ana, ike aka la ka lawai'a ua manoanoa ola|lo; a pela no keialmau nl»au i ninauia ma keia mau wa koho balota; e manaoia ua manoanoa ke kanalua mal.alo. Eia kekahi o na ninau i ninauia mai, no ke ake. no pono, o ia keia malalō iho 'nei: Heaha na kumu o hemo ole ana o na aina aupuni mai Hawaii a Kauai ma keia hoopulapula ana? Haina: 0 ka manao no ia o kc kansrtvai mai Hawaii aku nei, aka? ma ka waihoia ana aku ma ka aliaolelo makua o Anienka, ua komo ae na enemi o ka bila a ku-e i ka weheia o na aiua aupuni apau, malalo o na kumu i waihoia ae. . Akahi: He lahui palaualelo ka lahui kuauli. Alua:* He lahui puni lealea ka lahui kuauli. Akolu: He lahui hupo ke kuauli he uhauha a he ike ole i ka malama aina. Eha: He lahui- pelapela keia Jahui kuauli. A mamuli o keia ku mamax) o na ike a ka aoao e kakoo ana, ame ka aoao e ku-e ana i keia noi aina hoopulpula, ua manao ae na hookelo e hoi ae a hui iwaenakonu ma ka ae ana aku, ina hoi o ae mai ka poe, ku-e, e weheia kekahi mahele aina no ka hoao ana i keia hana no elima makahiki. Ua lokahi ae na aoao a elua, e aho keia liapa popo palaoa, mamua 0 ka nele loa; a hala ae no hoi na la £ ka hoao, e loaa no ka lei, o ke ola mai Hawaii a Kauai. He hookahi makahiki i hala ae nei, a he eha makahiki i koe —eia koke ae no hoi ha! N Ninau elua: Owai keia poe i hele aku e ku-e i keia kanawai? Haina: He mau loio mai Honolulu aku nei, o A. G. M. Robertson ame Pikimana ma ka aoao o ka ona waiwai o na aina hanai holoholona, i ikeia ma ka inoa o Paka Kaneh, e noho malania wuiwai ia ana e Alfred fcarter. Aia malalo o ia wai,wai he mau tausani feka aina aupuhi 1 komo maloko'o na hoakakl a ka bila kanawai hoopulapula mua no ka weheia. Ua hewa ole no lakou i ka lakou ku-e' aua, a ua liewa ole no hoi ka- | kou i ka kakou hooikaika ana: o ka mea nui wale no e paio aku i ka paio o ka manaoio, e loaa mai -na koena aina o kakou inoi na kupuna mai, i waiho wale ia no keia mau makahiki he kanahiku a oi. Ua ianakila hoi kakou, o oukou no lioi na hoike ike maka i ka papa komi--Bina o na Home Hawaii e hoolala nei •i na mahinaai ma Moiokai. E nana ae i na kanaka i noi aina, i wae ole ia ma keia kaoo mua e hoi ana; ke upu mau nei lakou e haalele ae kekahi o ia poe i waeia, i loaa ae he wahi kowa'e komo aku-ai. Eia nae, aole e loaa he kowa, a no ka mea, ua ikaika loa, a ua paa maoli no ka manao o ka j>oe i waeia, e hoi i kā aina, mamuli no o ko lakou ike maka i na hana i hanaia e ke komisina ma Molokai. Ma ka hoolohe aku i ka olelo a kekahi, he Paredaiso maoli kela; ka kekahi hoi, he lua gula kela mau aina; a o ka kekahi aku, aohe keia he hana a na komisina ma Molokai, he hanai maoli mai no; hookahi wale no mea i koe o ke kuke mai a mo'a a lawe mai e hanai! Ina o ia ke ano o na olelo a ka poe i ike i ka nina e olelo mai nei, aole i'o he mea oi aku mamua o keia, mai ka wa mai o Kamehameha I aīiiki wale i keia palapal* ana. U> uhipuia ka haawi aina a Kauikeaouli. Ma kana haawi aina, he hoike wale ae no i ko kanaka i kahi o ka aina, a na ke kanaka no e hooponopono aku; aka i keia, aole! He hoomaemāeia mai a maemie, , kaheh. mai ī ke kanaka e komo maloko, e ai i ka ai i hewa ka waha, a ae i ke aloha 0 ke Akua, ma o na komisina waele aina, kukulu hale, a imi pono wai no Hawaii kuauli. He oiaio ua haulehia ka manaolana. hemo o na aina mai Hawaii a Kauai, ma ka hooneemua ana maluna o ka papa konane o ke kalaiaina, aka e ala, a e ola hou ana ia manaolana ma keia eha makahiki īho e hiki mai ana. Ua lilee loa keia mau la o eha makahiki i koe me ka ole; © hala wa* we ae ana ia me ko kakou hoomaopopo ole, i ka mea o ka nanea. E r nand ae i k e kau o ka ahaolelo kuloko i hapaiia ae ai o ko kanawai, e hookapu ana i na kanaka mai ka lawai 'a ana i ka amaama no eli-! ma makahiki. Ua nui na kanaka lawai'a i lelepi i keia kanaVai, a ua lehulehu o lakou i hoomau i ko lakou kolokolo ana no ia mea. 0 ka mea kupanaha nae i ka hoea aaa mai i ka la pau o ke kapn, i ka hoikeia ana aku, ua pau ke knpu o ka amaama, ua puiwa ae kekahl o «a poo la me ka liamama ana o ka waha, a noho iho la e hoonohonoho

i ua la o k,e kupu; a i ka mnopi.no ana ua paai i'o, ua olelo ae ]a lai Ka, mfe hje mea la i nehiuoi u t a ia la aku Jt« kapu ana o ke kai auia. ama, a i 3ceia la no hemo! E kuu mea heluhelu, he i'a - aio no hoi ia, he mea au hele « loaa ana i kela ame keia ma na kai. ];i :i iho ka aina i haawiia mai ma ka hoao ana £ keia elima makahik;. K hala wale ae ana no keia m.i;; me ka hik»vawe au no e hoom.-i», ole ae ai, o ka elima ua haln i Eia no ka mea nui, e kau : , :l uiaka i na Jhana a na komisina 1i,.-,.•.,, Hawaii, e hanA, mai nei ma I'Mo kai, malaila kakou apau e iko ai i ke kulana maoli o keia hoopulap-ila ana o keia mua aku. Aole knn.ilna ana i koe 310 ka holomua o koi.i ;r,nau. 0 ka lehulehu e ike nei i neemua o na hana ma Molokiii. ke ake loa neei lakou e jhemo koke a ( > o Palaau anje Hoolehua. Ua nui iewahewa ka makem.ik? o kekahi poe, a no ia ikaika n k.i ua pii mai ke ku:)ki \r,c ka nauki»wnle ana i ka ulolohi o na hana wehe aina a na komisinn--n ia ka lakou ike i na hana a kr kn misina ma ia kuakoko o ka :nak«>make hoi i ku He wahi ]ii ( » hiona maiScai keia i ikeia! E ala Bvai kakou a hooniaopopo 1 keia mea maikai no kakou. 0 r.a Potugala i loaa na aina hookuom. ono, a i hwlomua na hana, ke kuiui loa nei lakou i keia kanawei huopulapula, i!o ke kumu, aole loa o hemo- hou kekahi aina aupuni iualalo o ke- poomanao "Aina Hookuonoono r '; ua holo na aina aupuni apau malalo o k«-poomanao, "Home Hawani Hoopulapula Lahui,a nou e H&waii kuauli wale no; a 110 keia la ua 1i 1 o oe i mea enemi ia o na Potugala e noho mai nei ma ua kuaainn. Hc mea pono anei. ia kakou e lele pu nie lakou, a noho enon?F jmai i keia hoopu . pula ana, mo ka | ikemaka iho no, aia keia pono i hookaawaleia no Hawaii kuauli wule no ? I huiia kakou e Hawaii kuauli i keia, aoh« wohena o ka pili o keia manao, mai ka hapai ana ae o kou man lima. e kuu mea heluhelu, n oki iho i kou ihu me ka pahi. E wail&o kakou a na ha'i e oki oiai i' ko kakou mau ihu; aole li"i na ko kakou mau lima ponoi.