Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 44, 2 November 1922 — Page 2
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
NA KOMOSINA
W.R Farrington Lunahoomalu;
Elizabeth K. Kalanianaole, Lala;
Rudolph M. Duncan, Lala;
Akaiko Akana, Lal;
Geo. P. Coke, Kakauolelo.
Meakakau Nupepe Malolo O ke Kakauolelo
John H. Wise
Malalo o ka lokomaikai o ka on a o keia nupepa kuokoa, L.A. Thurston (kakina), ua haawiia mai keia aoao no ua mano pili i na hana a ke komosina hoopulapula lahui hawaii. Noleila o loaa ana he mau manao pili i na hana a ke Komosina ma keia aoao. Ma keia aoao e ike ai ka poe heluhelu i na hana na makemake, ame ka hoolala ana no ka hoomaka ana o na hana maluna o ka mokupuni o molokai. ua hamama no hoi keia aoao @, na ninau pili i keia hana mai na hawaii mai, e makemake ana e @@ i ke komosina no n mea like ole i makemakeia i ninau mai.
MOOLELO O KA HALAWAI 50 A KE KOMOSINA SEPT. 12, 1922
Ua heluhelu ka moolale 49 o ka halawai kumay a ka papa komosina Poalua, Sepatemba la 5 1922 a ka aponoia elike me @@ i heluheluia.
Hoike ae ke ka@@olelo he mau manao ma ka palapala mai ia Messers Giltnes Bros. mai, o Eminence, Kenetuke. ka poehoi i waihoia aku ke kauoha no kekahi mau kumulau puaa. o @@no ka heluna ame hookahi p@a@ ke'a. No ia mea lakou i hoike mai ai aia a hoi ao ko lakou luna ma ka oihana ma keia kau no, oia o Mr. J O Crabb. nana auanei e hoouna mai.
Heluhelu ae ke kakauolelo he palapala mai ia Mr. Lyman mai, Sepatemba 4, e hoike ana ua pau ka ulaa kumulaau ana, ma ka mahele aina helu 20, a o ia hana, ua nee aku. a aia i ke mahele aina heli 1@. O ka mahele aina helu 20 ke kahuna alakai o na hana. Ua hoike pu mai ois i ka pili mahuahua o ka heluna heiu o na moa malaila, a o kahi hemahema wale no, o ia ka emi mai o ka ikaika o kolaila makeke.
O ke kumukuai o ka hua, mai na moa opiopi, a mai n moa makua i huiia i keia wa, he 60 keneka no ke kakini. Aia ma ka pii mahuamhua ana ae, a ma wa pono, e maheleia ana ua hua ma ko lakou ano like ole. a e manaoia e loaa ana he mau kumukuai kupono.
Ma ka la 7 Sepatemba, ua hoi keia mai o ke kaa huki a ulaa laau (Holt Tractor) he nui ka holopono o kana hana, mahope iho o kekahi mau hooponoponoia ana, a maluna o ka lepo nenelu.
Ma kena manao o Mr. Lyman, ua oi aku ka emi o na hoolilo o keia kaa aila. mamua o ke kake, ma ka @aki laa a ma na kanaka himahana aole oi aku mamua o 100 kapuai.
He ikaika huki ko ke kake ahiki i ka 500 kapuai, Ma kana koho e pau ana na mehele aina helu JS me @@ i ka hoomaemaeia iloko o na la hana he 10 wale no. O ka auwai a moe la ma na mahele aina helu 21. 20 ame 19. ua pau i ka hanaia @ ua hoaoia me ka wai pauma nona ka ikaika holo o 2,500 000 galani i loko o 24 hora. a ua ikeia ka paa kupono elike me ka makemake a ke monoisina. ua hoomauia na hana hoomoe paipuawai inu. me ka ma@@o. e loaa on a wai hou. Ua hoike pu ia mai ka lono. ke hoomauia la ka palau aina i malehua, a no ke @@ kulina o kalae e makaukau ana @@ ke oki. iloko iho o eiua hebe@oma. a oi aku ana ka hua mamua o ka mea i manaoia
Ma ka la S o Sepatemaba, ua hoike hou mai ua o Mr.Lyman, aia he aelike waha i hanaia no kekahi heluna wahie i kaupalena ole ia, o 3 a i ka 6 iniha ke anawaena, no ke kauo ana a hoea i ka alahao o Kaunakakai. no $.50 o ke kuaka; Wahi ana, Oiai hoi e pau aku ana ka wahie i ka hookaawaleia, mai na mahele aina aku apau, he mea pono e loaa he mau kaa lio no ke kauo ana aku apau i kaunakakai; a ma keia e emi no ka hoolilo; a no na mea pili i nei mau kaa lio, ua koi mai oia i ke komosina e kuai i elua kaa no laua ka ikaika lawe o 1 kuaka o kekahi, a 1 1/2 kuaka o kekahi
ua noi ae o Mr.Cooke, kokuaia o Mr.Dunean o hooholoia e ka papa, e kuai koke ia keia mau kaa lio. Na Mr.Duncan, he mea ono e ami aku i na kaa o na hale oihana o ia ano e haalele nai i na kaa lio, no na kaa aila ea.
Heluheluia he palapala mai ia Mr.Jergensen mai. e hoike ana i na mea pili i na paipu laau ulaula i manaoia ma kahi o ka auwau konakalika. He hookahi no koi i komo mai a ua pii loa ia koi maluna ae o ka mea i hoolalaia, a no ia kumu e hooponopono hou ia na manao o ka papa alakai hna. Ma ke noi a M.Duncan. kokuaia e Mr.Cooke ua aponoia na manao o Mr.Jergensen.
Na Mr.Cooke. he 4 noi no ka hoolako ana mai i ke komosina i na paipu S iniha no ka pauma ame hookahi enekini aila nona ka ikaika hoohana o 50 mana lio, penei:
F.E Richardson, Fairbanks, Morso, Engine me Fairbanks Morso pumos, $5,475: H.A. Peterson, Atlas, Imperial engine me Byron jackson pump, $5,260: Honolulu Iron Works Co. Frisco Standard Oil Engine Allis Chalmes pump, $4,140; hawaiian Electric Co.,
Western machinery CO., Diesel Engine me Byron jackson Pump, $6,050. O ka Honolulu Iron Works ke koi haahaa loa me ko lakoi ae mai e hoouna i kanaka makaukau no ke kukulu ana ia mau meahapa ma ke kahua; a pela oia i manao ai e apopo ia koi.
Na ka Princess Kalanianaole he noi e aponoia ke koi a Honolulu Iron Works, kokuaia e Mr.Duncan a ua holo.
Na Mr.Cooke, he manao na Mr.Jorgensen e hoakaka ana, he mea pono e kuai ke komosina i 700 kapuaai paipi laau o 12 iniha ke ana waena no na poowai mai ka pauma aku.
Ua noi ae o Mr.Cooke pela, a ua hooholoia.
Na Mr.Cooke ua hiki mai ka wa pono e pa ae i na mahele aina mua eha me ke noi aua mai e amana aku ka papa iaia e kuai i na kapuai papa o 5200 oiai o ia ka lawa kupono a no ka mea, ua paa ka aoao ma ka Hikina i ka pa a ka Hui American Sugar.
ma ke noi a mr.Duncan i kokuaia e Mr.Cooke, ua hooholoia ae ke kuai ana i kapuai papa.
Ua hapaia mai ka noonoo an i ke ano o ke kino o ka palapala hoolimalima, a ua hooholo ae ka papa e kakali a loaa mai na hoomaikeike ana mai ka loio Kuhina mai.
Ua wahio ae ke kakauolelo i kainoa o Mrs.Bina Mossman ma ke kulana kikokikohua Palapala no kona kaena, me ka uku o $125 o ka malama.
GEO P.COOKE,
Lunahoohana Nui âme Kakauolelo.
He nui na hoakaka manao ana a na lala o ka papa maluna o na rula a me na loina hana, a oi aku maluna o ke kuai hoolilo ana aku i na ponowai i na noho aina ma ka auhau ana no ia mea, a pela aku. ma kahi o ka auhau paa ana, elike me na mea i hoolala mua ia, ua hookaka ae o Mr.Duncan he mea pono e lulilua, a i ole e panee ka auhau ana i na noho aina no keia wai. o ia hoi keia, e auhauia ka noho aina elike me ka nui a kela ame keia e lawe ai, a e kulik eno me ka hoolilo o ka huki ana a ka papa komosina ia wai.
O ka mahele hana keia i maa mana mahiko e hanaia mai nei; A no keia ua hoakaka ae ka Lunahoomalu e hopoina loa aku ka noonoo ana maluna o keia ninau a ka wa pono. Eia no na mea ano nui e noonooia aua i keia wa:
ka Puka maluna o ke kumupaa na hoolilo o ka auwai me ka luawai na hoolilo o na pono pauma a pela aku.
O keia mau itamu i hoakakaia he mea pono e komo pu iloko o na rula ame na loina hana a ka papa Komosina
No keia auhau luillua a panee ma kekahi olelo ana, e loaa no na huahelu kupono ma ka hoomaopopo ana i na hoolilo, ma kekahi was i hookaawaleia, e olelo ae i 3 a i ole 6 paha malama; ma ia alahele wale no e pau ai ka hemahema o ia ninau, no ka mea, pela ka hana a na mahiko apuni ka paeaina me ka ewaewa ole iloko o ka holo ame ka mama o na hana.
No ka imi pono ana aku i na aoao o keia ninau, ua waihoia ae ia hana ma ka lima o kakauolelo nui, a nana e noii aku iloko o na hui mahiko
KA MOOLELO O KA HALAWAI 52 A KE KOMOSINA O NA HOME HAWAII
ua heluheluia ka moolelo o ka halawai 51 o Sept. 2 i hala a ua aponoia.
Heluhelu mai ke kakauolelo he hoike mai ia Mr.L.T Lyman mai, Sept. 21, no na mea pili i na hoonee hana ana ma na aina o kalamaula. Ua hoakaka ou ae keia hoike i ka ai ana wai o Mr.Monroa e kukulu i pae paa ma ka lihi aina o Mailehua, I ka hapalua o na hoolilo o ke kukulu ana e auhauia no ia ke komosina.
He mau manao palapala o ka la 25, o Sept., 1922 hoakaka ana i na itamu o na hana me ka palapal anoi a Mr.Fred B. Conant no ke kulana hope no mr.Lyman kekahi a ke kakauolelo i heluhelu ae ai.
He leta mai ia Mr.J Jorgensen mai, Sept. 25, 1922 kekahi i heluhelu ae. E apono ana keia leta i ka lil oana o ka ailike no ke kukulu ana i ke ekolu miliona galani paipu laau ulaula ma kalamaula, Nolokai, ia Mr. Hugh Howell, ka mea nana ke koi haahaa. Ma keia leta no i haliia mai ai ke noi e hoomahuahua ae i ka uku o $50 o ka malama ma kahi o kona mau hoolilo.
ua hoakaka maao kela ame keia lala apau o ka papa, a ma ke noi a Geo. P. Cooke, i kokuaai e R. M. Duncan, ua hooholoia e hoohana aku ia Mr. L,. T. Lyman e hoohana aku ia M. F. B Conant elike me ka mea i manaoia no ka uku o $150.00 o malama.
Ma ke noi a Mr. R. M. Duncan, kokuaia e Mr.Akana, ua aponoia ke koho a Mr.Hugh Howell, no ke kukulu i ka ekolu miliona galani paipu laau ulaula ma kalamaula, molokai, no ka huina o $24,640, a ua kauohaia ae ke kakauolelo e hooko aku i na hana pili no ka bona o ia aelike.
Ia wa ua noi ae o Mr.Cooke e hoopiiia ae ka uku o Mr. T. W. Taylor, ke kokua anaaina ame eneginia mai ka $150 no ka malama a i ka $200. Kokua ia ke noi e Mr. R. M Duncan a hooholoia.
He hoike waha na ke kakauolelo e hoike ana i na lala o ka papa, aia ma na buke a ka lunahooia, e hoike ana, aia he koena dala kuiko o $52753.88 ma ka waihona ma keia la, mai keia huina e uku ai no ka aelike no na pauma me enegini nona ka huina o $414.00, ame ka aelike no na paipu lauau ulaula no kalamaula, nona ka huina o $24,640.00, e kow ana no he koena o $28,113.88.
Na dala komo mai ma kela makahiki aku nei he $170,000.00, aole e makaukau koke ana ka hoike waiwai o ka hapaha, ahiki wale ae i kekahi mau la o keia malama ae.
Oiai ua hiki kini ae o Mr. J. Jorgensen, ua hoike waha ae oia i kana mau hana i hoolaha ai, no ka hana ana i na alanui e ana mai kahi pe'a a i kekahi pe'a o na aina, maiuka a kai, a ma kekahi hoakaka manao ana a na lala, ua kokua ae o Mr.Duncan i ke noi a Mr.Akana, e imi pono ia aku a e loaa mai kekahi mau kokua ana ma na mea hooohana, mai ke kalana mai o maui no ka hana ana ia mau alanui.
No ka hana ole i koe a ka papa ua ookuuia ka halawai a noho hou mai ma ka poalua Oct, 2, 1922.
GEO. P. COOKE
Lunahoohana Nui âme Kakauolelo
KA I'O O NA RULA AME KA HOOPONOPON ANA
1. Wai hookahekahe:
a. K ahoolilo pakahi no ka liliona galani i hookahuaia ma keia mau hana e uku kela ame keia noho aina no ka wai i hoohanaia
1. he 6% maluna o ka hoolilo i huiia o ka hana.
2. Ka emi o ke ola o na paipu 5%
3. Ka emi o ke ola o ka lunawai konakarita, 2%.
4. Ka emi o ke ola o ke kahua pauma, 10%.
5. na hoolilo maoli o ka hoohana ana, limalima, aila ho'a aila mikini.
b. Mahele ana o ka wai:
E hooponopono ka uku ana Apr. 15, no ka 3 malama e pau ana Mar. 31, Iulai 15 no ka 3 malama e pau ana Iune 30; Oct. 15, no ka wa e pau ana Sept. 30; Ianuari 15, no ka 3 malama e pau ana Dec. 31.
O na noi wai apau, no na hana hookahekahe, e waihole ae ia me ka lunanui he 24 hora mamua ae o ka wa.
Ka wa hookahekahe wai (na hora o ka la) e hoakaka pono ia
2. Wai inu:
a. He $12 ka aukau no ka makahiki a e uku mua ia i kela ame keia hapa makahiki malolo o na hooponopono ma ke kulana o ka wa e ikeia aku ana.
b. Na ke komosina Hone Hawaii e hoomoe i na paipuwai nunui ahiki i ka palena o na mahele aina. Na ka noho aina e ku'i mai i ku'ina paipu o 1/3 iniha i ke paipu nui.
e. Mamuli o ke moekahi ole o ka loaa ana mai o na lako hana mai na wahi e loolako mai nei, e malama loa na noho aina i kekahi a mau rula no apau e hanaia aku ana, no ka hoomalu ana i ka pono wai.
d. O ka liu ana o ka kiwai ame na ku'ina paipu in a aole e hooponopon me ka auhau ia aku o ka noho aina
3. Hale âme na mea i kukuluia
a. na ke komosina Hone hawaii e hoolako i na pepa kii me alakai hana o na hale i aponoia e ka Papa Ola. O na pepa kii e ae, a i ole na hoololi ana i na kii hale i hoakaka a i ole ua hoololi ana i na kii hal ei hoakakaia maluna ae, e waihole aku no ia imua i ka Pap Ola no ka lakou apono ana mai mamua o ke kukulu ana.
b. Ke kukulu ana o na hale kuwaho, e holo no ia malolo o na rula ame na hooponopono ana a ka papa Ola
e.Ua aeia na hale kuikawa pe'a a ano e ae, no ka wa pokole no ke kali ana i ka paa ae o ka home e hanaia ana.
4. pae pa
a. O na mahele aina "A" apau e pa koke ia kona mau palena.
b. O na pae pa apau e holo no ia malalo o ke ana i waihoia mai. Ke ano ka uwea i ulanaia me na maawe elua, aole e emi iho malolo o ke ana helu 7.
e. Aole e kakaawale aku ua pou pa mamua o ka 20 kapuai, a ale no hoi e emi iho malalo o 4 iniha ke anawaena.
d. E hoopaaia na manu ame na holoholona ma na wahi paa kupono i hoopilikia ole ai i na aina mahi.
5. na holoholona:
No ka ikeia o ka pomaikai ma na mea ano like i maauaia, ua inanao ke komosina he mea pono i hookahi ano pipi e hoolakoia,no keia hookuokuonoono ana ma Molokail hookahi ano pipi waiu; hookahi ano puaa; hookai ano moa no ka hoohanau hua me hookahi ano moa no "ua hana e ae (no ka ai ana ame ka hoohanau ana).
Elike me ka ikaika o ko makou ike, aole loa he hookahi pipi i ahewaia no ka ma'i akepau, koe a ano ma'i o ae o Molokai Komohana. Aole no hoi mai korela o na puaa, a i ole na mai ino o na moa; a nolaila, ua manaoia he mea pono e holo na hooponopono o na hoili ukana holoholona ana malalo o ka papa o na mahiai ame ululaau, e like me ko lakou mau rula ame na hooponopono
Ka hoohana ana i na iana hanari holoholona o ke akula noho aina, e holo no na hooponopono ana malalo o ke komosina Home Hawaii, a e waiho pu ia mai na rula hooponopono i kela ame keia wa, no ka mea pili i ka heluna nui o na holoholona, ka malama ana i na moohelu o na kuni ame ua hoailona no ke kuni ana; e loaa ka mana piha maluna o na puaake'a me ka po'a ana i na ke'a kupono ole.
Ma kahi o ka haiki mai o ka aina ma o ka mahuahua ae o ka heluna o na holoholona, a i ole o ka pilikia ino mai o na holoholona i na ai ku i ono, e konoia ana na noho aina mea holoholona iloko o keia aina hui, e hoolilo aku i na holoholona me ka kaulike o ka heluna o na poo a kela ame keia e ke komosina; a ma kahi o ka eha mainoino mai no o ka eha mainoino mai o na holoholona, he mau kumu ia e kauohaia ae ai e pepehiia no ka manaonao
Ka huina waiwai.
1. E hoomaopopo pono ia ke ano o na holoholona. E inaemae na ke'a apau.
2. O na holoholona i loaa me na ma'i ino, a eha nainoino e pepehiia no.
3. E choice kok ia aku na holoholona ma'i a eha i ka lunahoohana nui.
6. Na meakanu âme nahelehele ulu wale.
a.Ua aponoia na ke komosina no e kuai na anoano kanu.
b. ua papaia ka honua ana mai i na meakanu a lala laau kanu mai na paemoku mai, koe wale no a hele malalo o na rula o ka Papa Komisina Maiai a Ululaae. E hoikeia ae ia mau ukana i ka lunahoohana nui no kana noii ame ke apono ana.
e. E waele mau is na nahelehele e ulu ana ma na aina i mahiia, na auwai, na lihi alanui me na pae pa.
d. Oiai he mau nahelhele ulu wale ma na ano apau e waele koke ia 'no ma ke kauoha a ka lunahoohana nui.I ka wa e hoko ole ia ai o ke kauoha e lilo ana is hana waele i ke komosina, a e auhauia mai no na holilo i ka noho aina a i ole o kana hua o ka aina.
Aponoia ma ka halawai kumau 51 a ke komosina Home Hawaii, i malamaia m ka Hale Mana Hooko,
Sept. 19, 1922.
GEO. P. COOKE,
Lunahoohana Nui me Kakauolelo.
Aole keia he hana a na komosina aina hoopulapula e hana mai nei a lohe mai i ke a'o o ka hana a na makua ulakolako i ka laua keiki e mare aku ana i ka wahine no kona home e noho aku ai me ka wahine, pela a hana e hanaia mai nei,. Pela i'o no kakou a pau e Hawaii kuauli imua o ke Komosina Home Hawaii. He mau keiki kakou na lakou i punahele, pela ko lakou lili ke kapakahi na lawelawe hana ana a ka poe e hooponopono la malaila. Ke ike like nei paha kakou apae pela. He maikai loa ke loaa ka ike.
HE MAU LA KELA O KA HOAO IA OE E HAWAII KUAULI!
Ua hiki mai kakou e Hawaii kuauli ma ke kiekiena e huli la a nana aku i ka waiho mai o ka nani o ka aina, a kakou i minamina nui ai i kona kailiia ana aku, mai o kakou aku nei, ma ka makahiki 1898, i ke au e huliamahi ana kakou iloko o ko kakou kuakoko o ka lili no ka minamina me ka hoino aku i ka auna i hana mai i keia hana hoopiliia kakou.
Mai ka ikaika mai kela kuakoko a nawaliwali. I ka nawaliwali ana, ua komo pu ae kakou iloko o na hana hooponopono aina, me ka manaolana, ehiki mai ana he la e loaa hou mai no ua pono aina la, ma ke alakai o na manao maikai a hoola, e waiho ana iloko o kekahi o kakou, oia ka poe i hoonaauoia lakou iho maluna o na ninau pono aina.
Ma na makahiki mua, mahope iho o keia lawe aina, ua ku ae he alakai me ka ikaika i kaooia aku e ka lehulehu, a ua ike kakou i kana pono, oia o R.Wilcox; a hala oia, ua ku mai he alakai hou, oia ke alii a kakou i moe aku la, J.K. kalanianaole, a alakai ia kakou me ka hoomanawanui i na hoina, aole mai na lahui e mai, aka mai ia kakou ae no.
No iwakalua makahiki o kana lawelawe hana an, me ka hoomanawanui, ua ala a ku makahiki he iwakalua-kumaha i hala, o ia ka aina! aina! aina! Ke nana aku ihope i keia mau makahiki i hoakakaia maluna ae, ua ololi maoli ka ala o ka hele ana mai o keia ninau ho'iho'i nina, me ke ku mai o keia olelo i manaoia, o ia ka oiaio maoli, "aole loaa ou i na kanaka ko lakou aina, no ka lahui Amerika ka aina.' O ka manao o keia, o ia no kela ame keia lahui, i lilo i kupa Amerika no lakou ka aina.
Mai ka hooiaio ole mai kakou i keia olelo, a hooiaoi maoli. mamuli o ia hooiaio ana, ua hana a hooholoia ae na kanawai e amana ana i ka weheia ae o kekahi aina aupuni, no ka hookuonoono ana, ma ke noi ana a kekahi puulu o iwakalua-kumamalima inoa. Holo like aku la kakou apau me ia manao, ame ka hana, me ka manao e loaa kaokoa mai ana 'ia mau aina me ka maalahi o na hana. O ka mea ikeia, ua kakaikahi ka poe i paa loihi ia mau aina; o ka nui o ia poe ua hookuu aku i na aina no ke dala, i kau a mea o ka opaia mai e na lahui e, i lako a makaukau me ia mea o ka kuikahi.
Na keia kuikahi o na lahui e, i wawahi ia ku-oe, a puehu liilii. Ke nana aku i keia kulana o kakou, mahope iho o keia opapuia ana a puehu liilii, me he mea la, aia kakou apau ma kekahi waoakua, e hele ana kela ame keia nona iho, e imi ana i ke alahele e puka ae ai mawaho. Ua hele kela ame keia nona iho, iloko o kela ano ku-ee, imua o ke alo o kuikahi, kana ku mai no e ake mai ana o ka keaia aku e kipa mai, ua ku makaukau mae oia. Oia ka i nalowale ia kakou.
I keia wa ae la, nalowalo loa kela manao e ho'iho'i hou ia mai na aina o na kuauli. Holo like ae la kakou me na lahui e, me he mea la, he poe malihini no kakou maluna o keia aina. Pau kela manao e loaa he wahi pono aina. O ka mea apiki nae ia kakou i manao ai pela, aia no ka uhane maikai, e hana mai ana no kakou, ma ke ano hoao i ka oiaio o ka kakou pule, i na la o ka hookahuli aupuni. Ua loheia ia pule, o ka kakou pule ana ma o keia kanawai hoopulapula, i ala ae ma ka wao ke alakai elia, e alakai ana ia kakou. O ia mau no ko kakou ano ku-ee mawaena iho no o kakou meka i ana, o kekahi no paulo au, a o kekahi no Apolo au. O ka oiaio nae aole kakou no paulo ame Apolo au. O ka oiaio nae aole kakou no paulo ame Apolo, aka no kakou aole hoomaopopo.
O ka ninau kupono e ninau iho ai ia kakou o ia keia: "I makemake oe e loaa ka makani, ma keaha oe e alualu ai, ma ka makni anei e pa ana, a i ole ma ka ipu makani paha?"
Ina e ha'i iho ana ma ka makani, ea, aole e loaa ana! E alualu oe i ka ipu makani, a loaa ia, loaa ka makani ia oe. E nana aku i ka moolelo o Kuapakaa, i ka ipu makani a laamaomo. Pela kakou i keia la, ke alualu nei kekahi poe i ka makani, ka mea pa mai a nlu aku, a pa hou mai; me ka maopopo ole o kona wai i hiki mai ai, ame kona wahi i nalu aku ai. O kekahi poe alualu nei i ka hokeo, i ka mea, pau na makani apae i ka paa i ka lima. Like no ia me ka manu i paa me ka maopopo i ka lima, aole o ka manu iluna o ka lala laau. O
O keia ke kulana maoli iwaena o kakou i keia mau la o ka hoao nui. I ke kanawai hoopulapula e ku ana, ia kakou hoi e noonoo 'ole ana, aka holo ae la ko kakuo mau manao maluna o na ninau liilii, a ano ole, i ulu ae mai ke kuakoko anunu a ohumu o ke ano haahaa kekahi i kekahi.
He hoakahi mea i maopopo, o ka puali koa me ke alakai ole e alakai ana, e puehu liilii a nahaha ana imua o na enemi. pela no kakou e hawaii kuauli i keia la. He pualikoa kakou apau non aka huina elu o 30,000 a oi, a emi mai paha, e kaua ana no ka ho'iho'iia mai o ko kakou kuleana aina, malalalo o kekahi alakai i ikemaka ia i keia mau la.
Ke kokua pu mai nei na lahui e i ka kakou alakai, ke lele nei lakou e kokua alakai, ke lele nei lakou e kakou me ka ikaika no ka lamakila o ia alakai, mai na hoino ae a na enemi kuloko (Hawaii kuauli). O ka pono ame keia kaoo ana e loaa ana, aole no ha'i aka no kakou no.
Ma na mea maoli a kakou i ike a hoomaopopo ma ko kakou ala ana, i makemake oe e kuu mea heluhelu e kukulu i hale laau, e kii aku i kamana hale, a nana e kukulu ae: aole o ke kii aku i kanaka ike i ke aole o kekii aku i kanaki ike i ke puhi palaoa e kukulu i kou hale. I kii i'o oe i ke kanaka puhi palaoa, e pau ana na laau i okiokiia a pokopoko launa ole, e kupono ole ai no ka hale, a o ka hope o ia, he poho a nele i ka hale.
Pela kakou i keia la o ke kukulu hana hoopulapula. Ua ku hoi ka hana o ka hoomaemae wale aku no a maikai loa ae; o ka pioo keia o kakou i ka hoopuiwa a kekahi, a mau mea hoi i piha i ka maau hoomaopopo ole.
I makemake kakou o kakoo i na hana hoopulapula, ma o na komosina Home Hawaii la, e nana aku a e hoomaopopo i ka lakou alakai i makemake ai, a o ia ke ana no kakou e huhewa ole ai i ke koho ana i ke alakai kupono, no keia hana nui iloko o ka aina nei, no ka pono o Hawaii lahui maluna o hawaii aina.
KANAWAI HOOHAIKI HANAU
Mr. Lunahooponopono o ke kuokoa; Aloha hou no kaua: -- E manaka mai ana paha oe i ko'u pinapina mau aku ma kou ipuka hale; e kala mai no nae, no ka mea, o ka'u pina'i, aole no ka ono aku i kou kuleana, nau noia. O ko'u ano mau no, he sela moku; he huki kaula ka'u hana ike, a he pulumi oneki no ka papahele o k amoku Repubalika, nolaila, mikimiki no, i ike mai no na haku, maikai no kahi kanaka. aole ehaeha i ka puka ana ma ka puka a ka mea hanohano H. M. Kaniho. Peha ia la?
Eia hou: He pa'i palapala; he meakakau nupepea, a he haku moolelo kekahi o ka'u mau hana i ike, mawaho ae o ka'u hana e hana nei he kukulu hale' eia na'e i keia la ua like ko'u kuleana me kali aki, he loio he mea pale ma ke kanawai. A, e pale ana au i kuu mau hoa o ka auna hookahi, no ka mea, ua hopuia mai nei, a ua paa, a ke ku nei imua o ka aina hookolokolo a kalehulehu, a na ka lehulehu ana e haawi i ka olelo hooholo ma ka la 7 o Novemaba ae nei. O ke kumu hoopii, o ia kela e kau ae la maluna.
Ke ohe nei ka lehulehu, e pela no hoi me au, i na olelo a na loio Demokarata e olelo ana: "Ina koho oukou i na Repubalika, e pau ana na opea o oukou, na kane, a i na puao hoi o oukou, na wahine i ka loleia, "Akamai no paha ka haku ana i na olelo hooweliweli kiiana baloko!
Eia hoi ka'u: Aole o makou maaia ano kiina baloka; o ka oiaio ka makou i makemake ai, a eia mai ka oiaio.
Ma ke kau Kojo o 1912, o ia ke kau koho "motu ta banana," o ke panepoo ame ke kilohana, o ka ikaika i loaa aku i na Demo-karaka, iloko o ka Hawaii nei moolelo, o na hana ahaolelo, a mai ia manawa mai ka emi liilii ana a ane na lohia, a e nalo aku ana no paha ma keia kau iho. No keaha mai, No ka malama i na mea oiaio ole.
Mailoko mai o 45 hoa o na hale a i elua. he 17 Demokarata. he 27 Repubalika, 1 Home Rula. I waena o keia 17 Demokarata, he Iuda kekahi, mai Hakulau Hawaii mai, o Archer Irwin kona inoa, he kauka hoi kana hana ike; a pela no paha oia i ike ole ai ia mea he menemene. Na ia nei i hokomo ae iloko o ka hale o na lunamakaainana i ke kanwai hookaiki hanau mua lia i ikeia ma ka moolelo o Hawaii nei o ka lua o kana mau kanwai i hookomo ae ai o ia ke kanawai oki ope'a i ka poe pupule, i hepa, hana karaima. E ikeia no ka oiaio o keia ma ka buke baibala o ka Hale o na Lunamakaainana. Kau o 1913, ma na aoao 371 ame 414 na ma aoao 794 ame 795, o ua boke la no, ma ia mau aoao i ikeia ai na hoike a ka hapanui ame ka hapauuku o ke Komite Ola ame Makai o ka Hale. O ka hoike a ka hapanui, e noi ana e pepehiia ua bila kanawai hoohaike hanau nei, a i kakauinoaia e J.H. Coney, Republika; Chas. K. Makekau, Republika ame H.L. Kawewehi, Home Rula. O ka hoike a ka hapauuku, o ke komite, e noi ana ia e hooholoia ua bila kanawai nei, me na hoololi, a ua kakauinoaia e Archer Irwin ame Julius W. Asch, he mau Demokarata lana a i elua. O ka inoa hope oia no ka hope makai nui o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei i keia wa. Ua aponoia ka hoike a ka hapanui o ke komite, a make kanu ola ia ua hiialo nei a na Demokarata.
Nolaila, e ike mai oukou, e ka lehulehu, mai Hawaii a Niihau, na na Demokarata no keia hiialo, aole na na Republika. O na Republika ko oukou mau hoaloha aiaio. aole o lakou nei ma ae; a elike me ka oiaio ia kau i hala, pela ana no i keia kau.
Eia hou no keia oiaio. mailoko mai o 11 Demokarata o ka hale, he 7 o lakou i ku-e i ka hoike a ka hapanui o ke komite a i makemake e ola ka lakou hiialo. Eia ko lakou mau inoa: Asch, Irwin, Kalakiela, Kinsela, Kupihea, (e holo mai nei no), Paela ame Paxson. O na Dmokarata i ike i ka pono-ole o ua hiialo nei a lakou, oia o McCandless ame Robertson. No Kaniho hoi, no kona makemake no e holo ma ka puka ohope, ike ole ia ke ano o kana koho ana; a o Poepoe hou, ua hoi i ka aina o kanehunamoke, pakele kona uhane mai keia eepa a lakou nei ma.
Nolaila, e na makua mea keiki mai na Demokarata a i na Repubalika, mai Hawaii hoi a Kauai, i pakele na pitee a na kaikamahine a kakou, ame na hua nui a na keikikane a kakou, i na Repubalika. Ina paha makou i puni aku i ka lakou nei pelo, elike me ia puni ana a ka kou ia kau, a kohoia keia loleloeia o ka kakou mea maikai i kupalu ai a maemae.
Nolaila ma ko'u ano he loio pale no na moho Repubalika i hpuia ma keia hihia, ke noi nei au i na kiure mai Hawaii a Niihau, e hookuu i ka poe i hoopiia, ma o ko oukou koho lokahi ana ia lakou ma ka la 7 o novemaba ae nei.
Hoomanao ae la au i ka moolelo o oredekai, ka mea a Hamaua i liliai a hana i amana nona e kauliaiaai. Eia nae ka mea apiki, i ko Hamana manao ana e puni ana o Ahasuero i na hana imiepa ana i manao ai no Moredekai, lewlewa ana kona pauku kino iluna no o ka amana ana i hana ai. Pela hoi oukou e hana mai ai ia lakou nei ma ka la 7 o Novemaba, a no ka mea na lakou nei no keia manao hooweliweli, aole na ka'u poe pio. Ua hewa ole ka'u poe pio mua o ko oukou alo, a imua o na aumakua o na kupuna o kakou, a i ka Mea hoi Nona ka lani ame ka honua.
Me ka mahalo a nui i ka Luna hooponopono ahonui o ke Kuako'a a i na keiki no hoi o kou keena pa'i
Kou no a mau,
SIMEON K NAWAA,
HE MAU MEA OIAIO OLE
(Kakauia e Mark Ned)
Iloko o na kau kajojo kalaiaina i hala a nei, he mea ha'o ole ka ike mau ia ana aku o kekahi pohai i ka nou aku o kekahi pohai, i ka nou aku i na popo lepo i na moho o kekahi aoao kalaina, mai ko lakou waha aku, a pela no hoi kekahi aoao mai, ma na mea pilikini, a i ole maluna paha o ka moolelo o ka mea a kekahi i hana ai.
Aka, i keia wa, iloko o ke okooko wela hahana o na paio kalaiaina ana, he mea ha'o ole no ka lohe mau ia ana aku o na hailuku like ole, a ia wa hookahi, i ka ike ana o ua pohai nei, he mae mea wale no ia nana e hoouluku i ka manao iloko o kekahi mau hoa o ia puulu, ua kikoo aku la ko lakou mau waha i k ainoa o ka Ahahui o na Haumana Kahiko o ke Kula Nui o Sana Lui (St.Louis College Alumni Association), a alako aku la iloko o na hana kalaiaina, ma ke ano, i mea piepiele baloka, ma o ka hoohauwawa ana a kalahea ana ae, a ua pohai nei, ma kela ame keia poopoo o keia mau mokupuni, eia na lala o ia ahahui ke kakoo nei mahope o Haalilio, a he mea pono i na haumana kahiko apau o Sana Lui, e nana ia lakou iho, a pela no hoi na haumana o Kamehameha e nana ai ia lakou iho.
ma ke ano, owau kekahi lala o kela Ahahui, a ia wa pu owau kekahi o na haumana kahiko mailoko mai o kela halekula, a no ka makee mau i ka inoa maemae o ka Ahahui St.Louis College Alumni Ass'n), ke hoike aku nei au i ka oiaio ole o ia mau olelo.
Mai ke kukuluia ana o keia ahahui he mau makahiki loihi i hala ae nei, ahiki i keia la aole loa he hookahi kumuhana maluna o na mea pili kalaiaina i hapaiia mai, a aole no hoi kona mau lunanui i haawi mai i ke kauoha i kekahi o kona mau lala o mea, a o mea, kau e koho ai aole loa hookahi.
He mea oiaio, aia he heluna nui o na haumana kahiko o Sana Lui e noho mai nei ma kela a ma keia pe'a o ka aina nei; o kekahi o lakou, ke komo nui nei maloko o na hana kalaiaina, aka, aole mamuli i na hookikinaia ana, aka mamuli no o ko lakou makemake iho.
i ko lakou wa i hemo a i ole haalele aku ai i ke kula, o kekahi hapa- o lakou ua koho iho no lakou ihio, o ka aoaoa kalaiaina Demokarata ka aoao e pono ai lakou aiai hoi kekahi hapa i komo ae ai maloko o ka aoao kalaiaina Repubalika, a iwaena o ka poe i komo ae maloko o ka aoaoa kalaiaina Repubalika, owae kekahi, mamuli o ko'u manaoio o ka aoao ia no'u e pono ai ame keia lahui, a he manaoio hoi no'u e paa nei ahiki no i keia la.
Nolaila, i ko'u komo ana ma @@ o ua aoao kalaaina nei a'u @@@@ nei i keia la, ua haawi aku au i @@@ ae, e kakoo mahope o na moku o ua aoao nei, a pela no hoi k@@@ ae, mau hoa o ka lele ana aku ma k @@ aoao maluna o na moho o ko la@@ aoao.
Aole no ka lili ana o Ha@@@ (Jarrett) he haumana kahiko a he lala no kela ahahui he maia ia no'i (Repubalika) e haawi aku ai i ko'u baloka nona, a haalele aku au i ka moho i wae pono ia e ka hapanui o makou Repubalika.
Nolaila, e na makamaka, e noonoo pono, a mai puni i na olelo o keia ano. O kekahi o na mea i walaauia ae, e ua pohai hookahi nei no o ia no ke alako ana ae i na hoomana like ole i loko o na hana holoaika, mamuli no paha ia o ka ne'e i na kumu kupono ole e waiho aku ai imua o na mana koho i mea e loaa ai o na baloka.
O ka ahahui o na Haumama Kahiko o Sana Lui, he ahahui ia i kukuluia elike me na ahahui like ole o ia ano, no ke kakoo ana aku no ia i ke kula a lakou i hele ai maluna o na ninau hoonaauao a hooholomua i kona mau ano apau, a pela wale aku.
Nolaila, ma ke ano he repubalika oiaio, ke noi aku nei i na haumana kahiko o Sana Lui e ku mahope a na moho a oukou i wae ai mai ka elele ahiki i ka inoa hope loa, a e waiho i ka ninau halekula he ninau okoa ia.
KA PILA GRAFONOLA COLUMBIA MAOPOPO KA WA E PAU AI
Maopopo ka wa e pau ai na ke mea hoopaa nona iho e makaala ia ea nou, Ua hiki ia oe ke hulahula akihi i ka hua olelo pe loa.
Uku liilii ke makemakeia
Thayler Piana Co.,
LIMITED
148-150 Alanui Hokele
START WITH THE LOT
$450- Lot 50x100 Palolo: $2@@ done $10.00 per month
$925-Lot 55x110 Puunui $@@@ down, $20.00 down $10.00 per month.
$250-THree quarter-acre lot Palolo Valley: $20.00 down $10.00 per month
$650-Lot 50x100, Kalihi-kai $@@ down
$900-Lot 45x$4 Waikiki $@@ down $15.00 per month.
$1250-Lot 40x105 near King St. Kalihi $50.00 down $20.00 per month
Ask C.W Carpenter with
PAULO KALAUKU
(P.E.R STRAUCH)
Alanui Moi, Helu 74 Mawaena o na Alanui Papu ame Betela
POI MAKEPONO
E hoomaka ana mai keia manawa aku e loa ano @@@ Paona @@ i ka $1.00 kuike ma ka
PACIFIC POI FACTORY
Helu 941 Alanui Mei, maka o ka Alanui Ololi Peterson
palama.
32 PAONA NO $1.00
HALE O NA ALII O HAWAII
(AHAHUI POO)
E malamaia ana ka halawai kumau o ka (ahahui poo o ka hale o na alii o hawaii ma ka Pheonix Hall i keia Sabati iho, Nov, @ 1922. ma ka hola 2 p.m ma ke kauoha a ka iku hai: W.J Coelho Iku kau
6525 - Nov. 2
HE MAHALO I NA MANA KOHO O KA APANA EKOLU O NA LUNAMAKAAINANA
Ke haawai aku nei au i ka'u au hoomaikai ana a nui, ia oukou @@@ mau haku makaainana, i ko oukou haawi ana mai ia'u i na baloka @@ kie, a loaa ia'u ka lanakila ma k@a wae moho ana, a ke hilinai hea aku nei, i ka oukou mau kakoo @@ @@ ko kakou mau pono e ka kalana o Maui oukou hauwa haahaa
CHARLES FARDEN
(Kale Papakana)
2526--Oct. 19, 26; Nov. 3.
OLELO HOOLAHA
Aole e ili mai maluna o'a @@ ko'iko'i o ka uku ana i kekahi @@ i hanaia e kuu wahine mare ma pe aku o keia la. Nov. 2. 1922
JACOB KAUMIUMI
6528--Nov. 2, 9, 16.
MAKEMAKEIA
O ka põe e malama mai nei @@ mau noho panee ka lakou, no ka @@ lolo ahiki ole ke hele, e hoike @@ ia'u ma ko'u home ma Kewalo @@ ole i ke keena o ke kuokoa.
MRS.NAOPALA
Kewalo. Kelepona Helu 5877
6526-- Oct. 19, 26; Nov. 2.