Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 45, 9 November 1922 — He Moolelo no NA PUUWAI ELUA A I OLE Ka Hewa o ka Wahine-He Moolelo i Owiliia me na Haawina Hoopihoihoi Noonoo o ke Au o ka Manawa [ARTICLE]

He Moolelo no NA PUUWAI ELUA A I OLE Ka Hewa o ka Wahine-He Moolelo i Owiliia me na Haawina Hoopihoihoi Noonoo o ke Au o ka Manawa

' i.a, hc niea kupaianaha maoli ka keia, heaha la ke kumu • kamailio mua ole mai ai oia ia'u i keia mea„wahi a Ela, mc ka piha i ke kahaha. o kona manao ana, aole he mea maikai ke kamaijin rr.ua ana mai ia oe, ahiki i ka hooiaioia ana o kana mau mea • hoohuoi wale ai. Ma kona manaoio, ua haalele iho o Keaka :a Lanada nei. no ke kokua aan i kona makuakane, ma kekahi in-'a kapakapa, a me he mea la, ua loohia oia i ka ma'i, a ke waiho mai nei ma kekahi wahi i maopopo ole ia kakou. i'a. makawkau o Kauka Mudoka, e hele kino aku e haawi i kana nau kokua ana, no ka pono o kuu keiki, aole anei ou ike mai e Ela, i ke ko'iko'i o na hana a ke kauka e noonoo mai ia no ko kaua pono? E hoea mai ana oia i keia ahiahi, nolai'a e hoomakaukau oe i kau pane kupono, ina nei no kona noi mai ia oe i wahine mare nana." I ka pa ana aku o kela mau huaolelo hope ma na pepeiao o Ela. me he mea la akahi no oia a puoho ae mailoko raai o keka'ni moeuhane, a hooho ae la oia i keia mau olelo: "O e Ivana kuu aloha, pehea la oe i haalele hookahi mai ai :a'u iloko o ka ehaeha. Ua wawahi mai oe i kuu puuwai!" Xo ka hiki ole i ua o Ela ke hoomanawanui iho, i kana mau hoomanao ana no Ivana, haalele okoa aku la oia i kona makuahine. me ka hele holoholo ana aku ma na aekai, a ma kekahi wahi olaelae pohaku, malaila oia i noho iho ai, a nana aku la i na ale kuakea o ka moana, me he mea la, e halihali okoa mai ana no i na hali'ali'a hoomanao ana no kana Iwana aloha, 0 ia ka ua u'i nei i puana ae ai i keia mau lalani mele: Imi au ia oe ke aloha la, Ma na paia aala o Puna, Ihea la oe i naknvale iho nei, Hoi mai no kaua e pili. 1 ka hooki ana iho o kana mele ana i kela himeni, me he !a. aole e hiki iaia ke haalele iho i kela wahi ana e noho ana, ke kau okoa mai la no iinua ona, ke akaku o l<ana aloha, aka nae iloko o kona nanea, i hoopuiwaia ae ai oia, i kona lohe mai i ke pahupahu kapuai wawae, a iaia i huli ae ai manope ona, eia ka o Kauka Mudoka, e hookokoke aku ina iaia. "E huikala mai oe ia'u e Miss Mebure, no keia hoea ana mai la o'u imua ou," wahi a ke kauka opio, me ka hoomohala ana mai i kona lima imua, no ke aloha ana. "Aole au i manao, ma ko'u hele ana mai nei no keia wahi, e loaa ana oe ia'u. Aole au i hele mua ae hei e ike i kou makuahine. o ko'u manao, o ia no ka hele holoholo mua ana mai •na na kapakai nei, alaila hele aku no ko olua hokele, eia ka e >r:i ['ii an akaua, me he mea la, na kekahi mana a kaua i ike "le ai. i alakai mai ia kaua, a hui ma keia wahi mehameha." "I hele holoholo wale mai nei no au me ka manao e loaa ka maha i kuu noonoo, aka nae ua nele na hunakai, ame na .iie o ka moana. i ka haawi ana mai ia'u i ka maha," wahi a ī'la. me ka hele a pii ka ula ma kona mau paplina. "Ke maopopo la ia'u. kou manao e Miss Mebure, a ina aole oe e hoi koke ana no ka hokele i keia manawa, alaila e noi aku ana au i kou oluolu, e ae mai e hele kaua i k.a holoholo nn kekahi mau minuke-pokole, no ka mea he manao ano nui ]oa kekahi a'u i makemake ai e hoike aku ia oe." "Ae. ua kamailio mua mai o mama, no kou hoea mai i keia ia. me kekahi meahou e pili ana no kuu kaikunane. Ke lana nei nae kuu manao, ina he mea kekahi au i hoomaopopo nona, ia he mealiou hookaumaha noonoo." "Ina au e hoike aku ana ia oe, no kou kaikunane ke ola mai nei. alaila he nuhou maikai loa kela, e hookaumaha ole ia ai ka manao," wahi a Kauka Mudoka. "Aia kou kaikunane ke waiho mai la iloko o ke kulana ma'i, ma na aina mamao i keia wa. Mahope iho o kona nalowale honua ana maloko o !ce kulanakauhale, ua kau aku la oia maluna o kekahi jnokuahi. malalo o ka inoa kapakapa Keoni Hapa, a ua hoea aku oia no I'ueno Area. Aole loa he wahi kanalua iki iloko o'u, 0 ka manao nui o kou kaikunane o ka holo ana aku no na aina mamao, no ke kokua ana no ia i ka makuakane o olu?., me kekahi huina dala uuku i loaa iaia. "Hc hnna kilakila loa ka kou kaikunane i hana ai no ka pono o kona makuakane, o ke ano ia o ke keiki i aloha i kona makua. me ka nana ole i ke ano o ke karaima a kona»makua 1 hana ai: o ka hopena nae o kana mau hooikaika ana, o ia no kona waiho ana iloko o ka halema'i, ma ka aina malihini. "Aole au e hoakaka aku ana ia oe, i ke ano o ke alahele i :oaa mai ai ia'ii keia ike, e pili ana i kou kaikunane, me ka nui o ka'u mau dala. i hoolilo aku ai i wahi e maopopo ae ai kona wahi i hele ai: koe wale no nae keia, ua lawelawe aku au i kela mau hana apau, no kou pono hookahi wale 110 e Ela, 2ole no ka mea ae." "O ka mea au i hana mai ai no ko'u pono e Kauka Mudoka, :a oi aku ia mamua o ka hiki ia'u, ke pana'i aku ma ko'u aoao," wahi a Ela. me ka hele a haikea pu kona helehelena. "Aole malaila wale iho la no pau ka'u hana,",i hoomau hou •r.ai ai o Kauka Mudoka i kana kamailio ana. "He mea pono e hoopakeleia na lua gula o kou makuakane ma Kaleponi, i ole :.i e j»uehu liilii kona waiwai i ka poe ana i aie aku ai. Ua hno loa ke ukuia aku ka poe a kou makuakane, me ke koe iho ie elua hapakolu o ka waiwaiio o kela mau lua waiwai; aka ma e hoohemahema wale ia ana kela pono, aohe manaolana no ka hookoeia iho he hookahi keneka no na hooilina o kou ;ir.Kuakane. koe wale no a waihoia aku ka hana iloko o ka ::r.a. o ka aha hookolokolo, ma ia ano wale no, e kupaleia ai k,- u pono. "O ka hana pono wale no iloko o keia manawa, o ia ka holo kmu ana o kekahi mea no Kalepani i keia manawa, no ka nakr.a;a ana i kela waiwai, a o kekahi no hoi, aia kou kaikunane ke kakali mai la i na kokua ana mai kekahi mea aku, :iobila he mau hana ko'iko'i maoli keia, e pono ai e hooko koke ia i keia wa. o hala auanei ka nianawa kupono. "O e Ela, ka wahine hookahi wale no a kuu puuwai i aloha ;.i. aole anei e hiki ia oe ke ike mai i ka meahuna iloko o'u? I ~a ninau mai nei oe ia ? u, no ke ano e hiki ai ia oe, ke pana'i • -.ai no na mea a'u i hana aku ai no kou pono, he hooleahi wale "o a'u uku uui e upu aku nei, o ia no kou lilo ana mai i wai;ine mare na'n. "l'a aloha aku au ia oe a oi aku mamua, o ke aloha o ke- , ahi kane no kana wahine, a ua makaukau loa au i na wa apau, e molia aku i kuu ola, ina he mea e loaa ai ka hauoli ia oe. "Ina oe e ae mai ana i ka iini a kuu puuwai, alaila e hooko koke ia ka mare mawaena o kaua, a iloko o ka pule liookahi ma? keia la aku. e haalele iho ai kakou ia Enelani nei, ma ke alahele e hoea aku ai ma ka'e o ka moe ma'i o kou kaikunane. Ua hiki ia oe ame mama ke holo no Bueno Area, a owau ke

holo mua aku no Kapalakiko, no ka nana ana i na waiwai o kou' makuakane malaila, a na'u e huli aku ia olua ahiki i ka loaa ana ma ka aina mamao." Ma kela wahi i hoomaha iho ai ke kamailio ana mai a Kauka Mudoka, no ka mea ua hele maoli ua kauka nej a piha me ke pihoihoi, i kau a mea o ka hiki ole iaia ke uumi iho i kona mau iini e lilo aku o Ela i wahine nana, a o ia ka Ela 0 ka pane ana aku: "Ua ike au i ka nui ame ka hohonu o kou aloha no'u nei, aka nae ke kaumaha loa nei au, no ka hiki ole loa ia'u ke pana'i aku ia aloha ma ko'u aoao; no ka mea ua hala ke aloha, ua nalo mailoko kuu puuwai, ua kanuia iloko o ka hauoli hookahi wale no a'u i ike ai, i ka manawa i kaawale aku ai o Kapena Iwana Leonada inai ia'u aku. O ko'u ae ana aku e lilo i wahine nau, me ka nele ia mea he aloha, ua pili ia'u ka hewa ko'iko'i loa, nolaila aole paha e hiki ia'u ke ae aku i kau noi." "Mai hoole mai oe e Ela! Ina no oe e haawi mai ana i kou kino na'u, me ka nele i ke aloha, aia no he la ma keia hope aku, e ike no auanei oe, aole i pio ia momi maemae loa iloko o kou puuwai, aka e olino hou ae ana no ia, a oi aku kona aliali mamua o ka wai dala. O kou ae wale mai no ka hoi la, e mareia kaua, o ka pau ae la no ia. E hala ana he makahiki okoa a kakou e kaahele ai nia na aina mamao me ka w r aiho īho 1 ka'u oihana iloko o ka lima o kekahi mea kupono, ahiki i ko'u huli hoi hou ana mai i ka aina nei. He kanaka nui au 0 ka waiwai, me ko'u nana ole i ka'u oihana kauka; o ia waiwai, ka'u oihana, ame ko'u mau mea apau, ke waiho aku nei au malalo o kou inau wawae. "O e Ela, e ae mai oe, e lilo au i mea nana e hoopuni aku ia oe me kuu aloha, i ike no auanei oe, aole i makehewa keia mau olelo e luia aku nei imua ou." "Ua nana aku au ia oe e Kauka Mudoka, ma ke ano he hoaloha oiaio loa; aka o ke aloha ana aku ia oe, elike me ke aloha oka wahine no kana kane, he hana hiki ole loa ia. Ina au e ae aku ana e lilo i w r ahine nau, alaila ma ka inoa wale no, | aole ma kekahi mau ano e ae; no keia kumu la, i makemake ole ai au, e hooi ae i kou mau manao kaumaha ma keia hope aku; ua ahona ka auamo ana i ka manao kaumaha uuku, ma ko'u hoole ana aku i kou makemake, mamua o ko'u noho ana aku he wahine nau imua o kou alo, me ka nele i ka puuwai." "Me ko'u nana ole ae i kou aloha mai 'ia'u, ke ae nei no au e lawe mai ia oe i wahine na'u, me ke kau mau aku o ko'u mau manaolana, aia no he la ma keia hope aku, e aloha mai ana no oe ia'u me kou naau apau. Pehea e ae mai ana anei oe e Ela e lilo oe i wahine mare na'u?" "O, aole e hiki ia'u ke pane koke aku i ka'u haina no keia ninau! Ua hookahaha loa mai oe i ko'u manao, ma oka oili kohana ana mai nei o kau noi, me ko'u hoomakaukau mua ole 1 ka'u mea pono e pane aku ai; nolaila e kakali oe, iloko o na la elua mai keia manawa aku. ia wa auanei e loaa ai ka'u pane." "Heaha la hoi, elike me kau noi, pela no au e hoomanawanui ai, aka nae aole au pane e ae e haawi mai ai ia'u iloko o kela mau la a'u e kakali aku ai me ka hoomanawanui, o ka ae wale no. E hoomanao e Ela no kou kaikunane, kou makuakane ame kou makuahine, a e hoomanao pu hoi i ka hopena o ke kanaka i haawi aku i kona aloha nou. Ina ka hoi oe e ae mai ana, i ka iini a kuu puuwai, alaila owau hookahi ke kanaka hauoli loa ma keia honua; aka i hoole mai oe, alaila ua ahona ka hoi ana aku iloko o ka opu o ka honua, mamua 0 ke ola hou ana aku iloko o na hoehaehaia." Me kela mau hoakaka, hoopili ae la o Kauka Mudoka i na lima o Ela ma kona mau lehelehe, me ka honi hooniau ana iho, a iloko no hoi o ia nianawa hookahi, i halo'ilo'i mai ai kona mau waimaka, e hoike mai ana, i ka hele o kona makemake nui no Ela, e lilo aku i hoapili nona, no keia ola honua ana. "E liuli hoi pololei loa ana au no Lanada, me ko'u hele ole aku e hui pu me kou makuahine, a nau no hoi ia e hoike aku iaia i ko'u hui pu ana me oe. Iloko ona la elua, mai keia manawa aku, e hoea hou mai-nō au ma keia w-ahi, a iloko o keia manawa.o ke ahiahi, no ka lohe ana i kau pane e ke aloha. Nolaila o ke aloha no kou, a halawai hou aku kaua." Me ka pane hou ole aku he hookahi huaolelo, o ka huli aku la no ia o Kauka Mudoka hele, a ke nana aku la o Ela iaia me he mea la ua ona, i ka hikaka o ke ano o kana hele ana, aia hoi ke kaumaha iloko ona, no ka hiki ole iaia ke aloha aku i kela kanaka. I ka hala loa ana aku 9 ke kauka opio, ma kekahi wahi kaawale, ia wa i hooho ae ai o Ela, i keia mau olelo: "Aole loa he mea nana e hoololi ae ia'u, mai kela aloha mau loa a'u i haawi aku ai ia Kapena Leonada; he aloha ia i piha i ka maemae ka oiaio ame ka hemolele. Ma kekahi ano ke hoomanao ae, me he hihi'o moeuhane wale la no ia, aka nae o na hoomanao poina ole ana, no ia aloha, ua like pu me ka malamalama olinolino o ka paredaiso. "He hana kupono anei no'u, ka lawe ana mai i ka inoa o kekahi kanaka okoa aku a kapa iho maluna o'u, me kuu ike 110 aole o'u aloha iaia? E ae aku anei au e lawe mai 1 ka inoa o ke kanaka i.makaukau e molia mai i kona ola, ka waiwai ame-ka hanohano no ko'u pono, ame ka pono o ka poe a'u i aloha ai? Ma ke ola ana o ke Akua kiekie loa, aole e hiki ia'u ke lilo i wahine nana!" « Me kela mau huaolelo i hoopukaia ae e 'Ela, huli hou aku la kana nana ana i ka moana kai akea e waiho mai ana, aia na noonoo like ole iloko ona, kahi i paio ai, me ka maopopo ole o kana mea e hana aku ai. No kekahi manawa loihi kona noho malie ana ma kela w r ahi, a oiai ke uhi mai la ke ano o ke ahiahi, ku ae la oia iluna, a huli hoi aku la no ka hokele, kahi a kona maleuahine e kakali mai la iaia. Me he mea la. aole he inea ano nui e ae iloko o ka noonoo 0 Mrs. Mebure e noho mai la ina ka hokele, o ke kakali wale no o ka ,hoea aku o Kauka Mudoka, elike me ka ua kauk'a nei, 1 hooia aku ai iaia, a ua hookahaha loa ia no hoi ka manao o kela lede, no ka hoea koke ole aku o ke kauka. I ka huli hoi ana aku nae o Ela, nana i hoike aku i kona'halawai pu ana me ke kauka opio, a hoakaka -pu aku la no hoi i ke noi ana mai o Kauka Mudoka iaia i wahine nana, me ka makaukau e hele aku e haawi i na kokua ana, no ka pono o Keaka Mebure, a no na waiwai hoi kekahi o kona makuakane. * Ua hiki ole ia Mrs. Mebure ke kaohi aku i kona mau waimaka, no na mea maikai a kela kauka, i alana mai ai no ko laua pono. a o ia ka ua wahine nei o ka pane ana mai: "Ua piha loa o Kauka Mudako me ka maikai, a ua noho aie aku kaua malalo ona. Ua aloha mai oia ia oe e Ela me kona puuwai apau. He kanaka nui oia oka waiwai, a ua makaukau loa e mare mai ia oe, me kona nana ole ae i kou aloha a aloha ole paha iaia. Oia hookahi wale no ka mea nana i ljoomama mai i ko kaua mau manao kaumaha; oia ka mea i makaukau e haawi aku i na kokua Ina i kuu keiki, pehea la oe e Ela, e hiki ai ke hooko ole aku i ka makemake o keia kanaka a ka lokomaikai nui wale. "E ike aku ana no oe, elike me ka nee ana o ka manawa imua, pela no auanei oe e aloha aku ai i kau kane, aole he aloha hookamani, aka he aloha mailoko lilo ae o 'ke kumu o kou puuwai, a ia wa auanei oe e ike iho ai, o kela aloha mua ou, aole ia he aloha, aka he makemake wale no, o ke ano kamalii, a he aka li'u-la paha ma kekahi olelo ana ae." He o ia mau no ka u olelo hooholo, elike me ia a'u i hooholo ai i kinohi, nolaila, aole a kaua kamailio hou ana e mama no keia mea, e hookuu mai oe ia'u e hoi e hooluolu." (Aole i pau.)