Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 46, 16 November 1922 — He Moolelo no NA PUUWAI ELUA A I OLE Ka Hewa o ka Wahine-He Moolelo i Owiliia me na Haawina Hoopihoihoi Noonoo o ke Au o ka Manawa [ARTICLE]

He Moolelo no NA PUUWAI ELUA A I OLE Ka Hewa o ka Wahine-He Moolelo i Owiliia me na Haawina Hoopihoihoi Noonoo o ke Au o ka Manawa

MOKUNA XLI. | i . hoihoi hou aku ka meakakau ia oe e kuu makamaka heluihr.ne. he elua la mahope iho o ka haalele ana aku o Mrs. Mc"'.ure ame Ela, i ko laua wahi hoolimalima, a hoi mai ai no -:;ī l 'kele pili kahakai. :i.inca ana no o Kauka Mudoka maloko o kona home, ua : .-...hikileleia kona noonoo, i ka wa i oili aku ai o kana kauwa •v e kekahi pepa inoa e paa ana iloko o kona lima, a haawi ••■:ii la iaia; a mahope o ka nana iho i ka inoa e kau ana, pane :rai la i ka ninau ana mai. iwai ka mea nana i haawi mai '.ei i keia pepa inoa ia oe. ahi ana me ka hele a kunahihi kona helehelena. N'.i kekahi keonimana opio, aia oia maloko o ke keena hookipa i keia manawa," wahi a ke kauwa. •I" hoike aku oe iaia, e kakali malie ahiki i ko'u hoea ana ak;: no ka halawai pu ana me ia." 1 kela hala ana aku o ke kauwa, nana hou iho la o Kauka i i ka pepa inoa, e kau ana ka inoa o Kapena Ivana, i kakauia me ka penikala, a o ia kana i namunani)! iho ai: "O e na Lani ; ua pili. ka hewa karaima ia'u, a ua nana iho : u i ko'u ano he kanaka hana karaima ekaeka loa. Ea, ua h:iaheo au 110 ko'u ano imua o na kanaka apau no ko'u mau > heopono ua hiki ia ? u ke ku aku imua o ke ao holookoa ma ke ano he kanaka maemae, i keia manawa nae, ke ike nei au, r.a pili loa kekahi hewa nui loa ia'u. "ileaha nae ka'u hewa nui i hana aku ai i keia kanaka, nona ka inoa a'u e heluhelu net? Eia no, ua kaili mai ap ia Ela mai kela kanaka mai, a ke hoohiki paa nei au, aole loa e lilo akii kela kaikamahine opio i wahine nana, ahiki i kona lilo :-:īa ana mai na'u." Mahope iho o kona hoao ana e hoomalielie i kona mau ma:";no u:u-ku. a iaia no paha ka ike, ua akakuu mai kona ano pih(«ihoi. oili aku la iwaho o ka rumi hookipa, aia hoi o Kapena Lconada ke holoholo la iloko o kela rumi, e hoike okoa mai ana kona mau ano i ka piha nie ka nauki, a i ka halawai ana fee o ka īke a na kanaka elua kekahi no kekahi, ia wa i kaa nuia aku ai ma ka aoao o Kauka Mudoka ke kamailio ana: "C) ke aloha kakahiaka no kou e Kapena Ivana!" wahi ana nie ka hoomohala ana aku i kona lima iniua. Ua lilo keia kipa ana mai nei ou no ko'u home nei, i mea hookahaha loa •-ai i ko'u manao." llopu mai la o Kapena Leonada i ka lima o ke kauka opio, :ne ka hoohuoi ole iloko ona, he lima kela no kekahi kanaka kun-akaia. a pane mai la me ka hoihoi: "Ua hoi hou mai ka noonoo maikai iloko o'u, a iloko o na :a elua ma keia hope aku, ke manao nei au, e kaawale loa aku r.na ka pilikia i loaa i kuu poo, no ka mea, ua hiki loa ia'u ke h-iomaopopo i na mea apau. "I hoea kino maj. Ja .au, 110 ka haawi ana aku ia oe, i na mahalo'' kiēkie ana, v no" pomaikai nui i loaa ia'u, mamuli o kou akamai' ame kau malama maikai ana ia'u, aole nae no kela knmn wale no, aka no ke kukakuka pu ana me oe no keah.i liana ano nui loa. "< » kela lede i maule ai maloko o ka paka, mamuli o ka'u : au hana hoohaahaa iaia, aole ia he lede okoa ae, aka o kuu ahine hoopalau no ia, o Ela Mebure. O, aole e hiki ia'u ke h. akaka aku ia oe, i ka nui ehaeha maoli o ko'u noonoo, ke h ..'.maopopo ae, i ke ano o ka'u mea i hana aku ai nona! Heaha la kana mea i kapa mai ai ia'u? Ua loaa ia'u ka ike no • ona wahi i noho ai, ua hoea au no ko laua hale, aole nae haia maloko o kela hale, aka ua hala aku no kekahi wahi i •: ar,p o po ole. "Ua hoea kino au imua o ka Hui o Kapa & Kalima, ka ' ui i lilo ai kona kaikunane i hoahui, a:ole no he mea i maopopo • kela hui. Ua lohe niii au i na moolelo hoohilahila, no na i:ia i iawelaweia e kona makuakane, pela hoi ka holomua o : i lua liula a kona makuakane i keia manawa. Ua lohe pu . -.1 i na mea e pili ana ia Keaka Mebure kona kaikunane i na'"wale. nie ka paa o kuu nianao. ua pepehi maoli ia oia; aka : ae. aole loa e loaa ia'u ka maha, ahiki i kuu noii pono ana .:kr.. i na mea pohihihi e pili ana i kona nalowale ana; o ka :: na nae. he mea pono e loaa ia'u, kahi o kuu Ela e noho mai "Ma ke ano he mau hoaloha kaua, ke ninau aku nei au ia oe t Kauka Mudoka. e hiki ana anei ia oe ke kokua mai ia'u? ! ia ua hoi pono mai ko'u noonoo maikai apau, aole a'u kauka'i . ui aku maluna ou ; nolaila heaha kau pane ma kou aoab e - lioaloha ?" \:r: <. Kauka Mudoka ke hoolalau wale la no, mamuli o •na ike maoli iho, i kona loaa pono, no kona pili i ka hewa, n o ka hoao ana e kaili mai ia Ela mai ka lilo ana aku i wa•:e mare na Kapena Leonada. aka nae i wahi e loaa ole aku . he manao hoohuoi ia Kapena Leonada no kona mau ano, ; ane aku la oia: l. a hookahaha loa mai oe i ko u manao, a oi aku mamua >.a mea h.iki īa u ke hoike atcu imua ou. Aole loa i kupono kou hele ana mai nei, me kou ano pihoihoi, oiai, ina aole oe e .akaala loa, e hoea mai ana kekahi hopena, i oi aku ka poino : ko ka pilikia mua i kau mki maluna ou. O ka'u oleloa'o ■ aie no ia oe, o ia kou hoi pololei ana no kou mau rumi hoo•..'"laiima. a waiho mai i na mea apau iloko o ko'u lima." "I.a. aole he maopopo ia'u, o kou kumu e kauoha mai nei • i u e hoi no ko'u mau rumi, oiai aole he pilikia i koe o kuu Ouau ka i ike, i ka mea oi aku o ka pono nou, a ma ko'u ;r.o owau kou kauka, he mea pono ia oe ke hoolohe i na a'o . apau mai ia'u aku. Ina aole oe e hoolohe mai ana, alaila ■ ka hopena e kau mai ana maluna ou, o ia no kou loohia i :: ma'i pupule. He oiaio, ua hoi mai kou noonoo maikai i -.eia manawa. ina nae aole e malama akahele loa ia kou ano, < auhee loa aku ana kela ano maikai o ka noonoo, a pahola :ai ka pouli, e liiki ōle ai ia oe ke hoomaopopo i kekahi mea. i a lokahi ko'u manao me kou e Kapena Leonada, aka e ■ ailu. mai nae oe i na hana apau iloko o ko'u lima; na'u e "okomo aku i na hoolaha maloko o na nupepa apau, no kahi < noho nei-o Miss Mebure, a iloko no hoi o ia manawa hoo- ? an.. e waihoia aku ka huli ana i ka lede opio, iloko o ka lima, ( ka makaikiu au i hoolimalima ai; aka ma kou aoao, e hoi v :i ■ kou mau rumi, me ka hoomaha ana ahiki i ke auhee ī'»a ana aku o ka pouli mai kou noonoo aku." I ka hooki ana iho o ke kamailio ana mai a Kauka Mudoka i kela mau olelo hookani aku la oia i ka bele me ka ikaika, no ke kahea ana i kana kauwa, a i ka oili ana mai o ke kauwa, : ane aku la oia: "E hele aku oe e kii i kekahi kaa, no ka hoihoi ana aku i keia keonimana no kona walii," alaila huli mai la ua kauka nei imua o Kapena I.eonada, a hoomau mai la i kana kamailio ana: "E huikala mai oe ia'u, no ko'u ano pihoihoi, o ke kumu no er,. ua makee loa au i ko'u inoa maikai. He kanaka opio au, i kaulana ma ka'u oihana a ke kau mai nei na maka o ka lehule--3 j mahma o'u, no ka holopono mau o ka'u mau lapaau ana

ma na ma'i kupilikii, no keia kumu i ake loa ai au, e hoi oe no kou mau rumi, a e hoolohe loa hoi oe 1 ka'u mau kauoha apau. Owau-pu kekahi e hele aku ana me oe, a aia no ka niaha o kuu noonoo, a ike aku i kou hiamoe me ka maikai, a mahope auanei o kou ala ana mai ka hiamoe mai, e ike ana oe, i ke auhee loa aku o na hoopoluluhi anā i kou noonooi" E hoao mai ana nae o Kapena Leonada e hoopuka i kekahi mau mea ana i makemake ai, ua hikaka aku la oia, a nohō iho la ilalo maluna o kekahi noho, a ike iho la oia, aole he hana pono e ae ma kona aoao, o ka hoolohe wale mai no i na a'o ana a ke kauka opio, oiai ke ike la oia, i ke poniuniu mai o kona poo. "Ua hoouna aku nei au ia Mr. Ropa e hele no ka Hokele Kuini, no ke kii ana i ko'u paiki, a'u i waiho ai malaila," i pane mai ai o Kapena Leonada, niahope o kona noho malie ana no kekahi mau sekona. "Ke hoomanao nei au, i ko'u hoike ana aku ia oe, o Mrs. Mebure ame kana kaikamahine pu kekahi me a'u i hoea aku no kela hokele. Ke hoomanao nei no au i ko'u haawi hope ana aku i ke aloha ia laua, ma kekahi la mai, ka la a'u i holo aku ai no Biere; nolaila e kakali malie kaua ahiki i ka hoi ana mai o Rope, maiia o lohe mai kaua i kekahi meahou e hoolanaia ai ka manao. "Aole au i hoike mua aku ia oe, i ke kumu o ka loaa ana o ka eha i kuu poo, o ka mea oiaio ea, aole ia ma kekahi ulia, a ua hiki loa ia'u ke ike aku i na hiona maopopo loa, e kau mai nei imua o'u, no ke ano i loaa ai ka poino ia'u. "Ua hele aku au e hui kino me Miss Kalani; a ua hoolohe aku au i kona mau manao hoakaka, no ko'u huna i ko'u hoea ana mai no Enelani nei, ahiki i ka hookoia ana o ka mare mawaena ona ame ka Haku Fanadale. Me ko'u hoohuoi ole aku i ka iini ame ka makemake maoli o kela wahine, ua ae aku la au i kona manao, no ka mea ua kulike no ia me ka'u i noonoo mua ai no'u iho. "Hoaalele aku la au iaia, me ka manao e huli hoi mai no Ladana nei, aka nae, ma kekahi ulia pomaikai, ua loaa mai la kekahi ike ia'u, no ka hoea mua ana aku o Mebure kuu hoaloha, a halawai pu me kela wahine, ka wahine ana i hilina'i ole ai no kona maikai. Ua loaa mai kā ike ia'u, no ka halawai pu ana o Mebure me Miss Kalani maloko 6 ka Hale Kahiko, ma ka po mamua aku, a ua nalowale aku kuu hoaloha, me he mea la, ua aleia aku oia e ka honua.

"Aole o Miss Kalani he wahine e ae ana e hooneleia aku oia me na pomaikai i manaoia nona; nolaila i ka hoea kino ana aku o kuu hoaloha, a hoike aku la iaia, eia no au ke ola nei, a e hoea aku ana au, a koi aku i ko'u kuleana maluna o na waiwai ō kuu makuakane, ua lilo ia i kumu no kela wahine, e imi ai i na alahele apau e kaawale loa ae ai na kumu alalai, no kona kuleana ana i kuu mau waiwai. Nolaila e Kauka Mudoka, o ko'u manaoio maoli, ua pepehiia kuu hoaloha e Miss Kalani, a ua kiolaia aku kona kino iloko o ka luawai maloko o ka Hale Kahiko. "Hoi hou aku la au no Kanale Hale, a ninau aku la ia Miss Kalani, no kana mea i hana aku ai maluna o kuu hoaloha; a elike no me ke ano mau o kela wahine, o ia ka piha i ka maalea, ua nana mai la oia ia'u, me na maka o ka mea.hewa ole, a olelo mai la, aole ana mea i hana aku ai i kuu hoaloha, me kona koi okoa ana mai, e hele pu maua no ka Hale Kahiko. "Ua nana aku au iaia, he wahine wale no, he mea ikaika ole, e hiki ai ke hookoia kona mau manao hoopilikia maluna o'u, nolaila ua ae aku la au i kana koi, e hele pu maua no ka Hale Kahiko. Iloko nae o ko'u nanea, me ka haupu ole ae he poino kekahi, ua hele aku la maua no kela hale, a ia'u i komo aku ai iloko o ka puka, he poha ka'u i lohe ae, o ko'u hina aku la no ia ilalo, ua hahauia mai la kuu poo, me kekahi [ pauku laau mahope mai; a ma ka ulia laki /\yale no i hoopakeleia ae ai kuu ola. "O keia iho la ke ano o ka poino i loaa ia'u, a k'e makemake nei au e hui pu me ka Makaikiu Liki, no ke kukakuka pu ana me ia, no kana mea e hana aku"ai maluna o kela.wahine, no ka mea ua hoea mai i ka wa e kaohiia mai ai oia, mai ka hoomau ana aku i kana mau.hana karaima." Ma kela wahi, i hooki iho ai o Kapena Leonada i kana kamailio ana, me ka holoi ana ae i ka hou e kalie ana ma kona n;au papalina, a o ia ka Ka:xa Mudoka o ka hooho a.ia a°: "O, he keu ka weliweli o kena mau mea .au e hoakaka mai nei!'' i hooho mai ai o Kauka Mudoka. "E waiho mai oe i na mea apau ia'u ame Mr. Ropa, a na maua e hoakaka aku i ka Makaikiu Liki, a nou iho, e hoopoina loa oe i na mea maikai ole apau, no ka mea e hoea mai ana no he wa ma keia mua aku, e ukuia ai kela ame keia, elike me ke ano o kana mea i hana ai." "Alaila aole anei ou manaoio mai i ka'u mau olelo i hoike aku nei e kuu kauka? Ke mau nei no anei kou manao, aia no kela ano opulepule iloko o kuu noonoo?" "He hookahi a'u mea e hoike aku ia oe i keia wa, o kela manao ou, ua pepehiia kou hoaloha a make e Miss Kalani, aole he pololei, no ka mea eia 110 au hoaloha nei ou> ke ola mai 'nei, nolaila aole e hiki ia'u ke manaoio, i na olelo apau au o ka hoakaka ana mai nei, no ka lilo ana o Miss Kalani, i wahine pepehikanaka. " "Ina o ka mea oiaio kena ea, alaila akahi a maha kuu noonoo, i ka maopopo ana ae nei, aole i make kuu hoal6ha. 'Ke haawi aku nei au i ka'u mau hilina'i piha ana maluna ou, no kau mau lawelawe ana mai no ko'u pono, aka aole no nae he hewa ia'u ke hoike ae i ko'u piha nauki maoli, ina e hoopuni hou ia ana ko'u noonoo, me ka pouli." | Ua hoea mai la ke kaa i kela manawa, nolaila nonoi mai la |o Kauka Mudoka ia Kapena Leonada, e hookuu aku iaia no kekahi manawa pokole, o ke komo aku la no ia o ke kauka opio noloko o kona keena, a hoohuihui mai la i kekahi omole laau, me ka hookomo ana iho iloko o ka pakeke o kona kuka, 0 ka hemo hou mai la no ia iwaho, ia wai hele like aku ai [ na keonimana elua no ke kau ana iluna o ke kaa. He mau minuke helu wale-no kela o ka holo ana aku o ke kaa, hoea aku la i ka hale hoolimalima, e noho ai o Kapena Leonada, a i ko laua nei komo ana aku iloko o ka rumi hookipa, e noho mai ana o Mr. Ropa, a e waiho ana hoi he leka maluna o ke pakaukau." "Ke ike nei au i ka limakakau o Keaka i hooho ae ai o Kapena Leonada, iaia i lalau iho ai i ka wa-hi leka, a uhae ae la. "Ua pololei oe e kuu kauka maikai, eia no o Keaka Mebure ke ola mai nei, aole i make, elike me ka'u i nianao kuhihewa loa ai." Heluhelu iho la ua o Kapena Leonada, i na manao i kakauia maloko o ka leka, a i ka pau ana, haawi mai la ia Kauka Mudoka, me ka i ana mai: "Ua hiki ia'u ke hilinai piha aku maluna ou, no kou malama loa, i na mea apau au e ike ana maloko o keia leka, nolaila, e heluhelu iho oe, i na mea a Keaka Mebure i kakau mai nei ia'u." O keia malalo iho nei, ka manao o ka leka a Keaka Mebure i kakau mai ai i kona hoaloha: "E kuu Ivana aloha: Ke kakau nei au i keia leka.ma Parisa, he mau mile lehulehu ka mamao mai ia oe mai. Eia no ko'u manao maoli, e malaa pono oe me ka makaala loa, ia mama ame Ela kuu kaikuahine, oiai au e kaawale ana mai ia laua mai. Ua hele au a piha loa me ke kaumaha, no na haawina pakalaki i kau aku maluna o kuu makuakane, ka mea a maua 1 manao mua'ole ai, e hoea koke mai ana ia, oiai kuu makuakane, e hoomakaukau ana, e hoopau aku i na pilikia i hanaia eia. Ma kou ano he hoaloha oiaio loa.no'u, ke hoike aku nei au ia oe, aole oia i holo aku no kekahi kulanakauhale o Amerika Hema,* aka eia oia ke pee nei ma Sepania. J (Aole i pau) .