Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 47, 23 November 1922 — He Moolelo no NA PUUWAI ELUA A I OLE Ka Hewa o ka Wahine-He Moolelo i Owiliia me na Haawina Hoopihoihoi Noonoo o ke Au o ka Manawa [ARTICLE]

He Moolelo no NA PUUWAI ELUA A I OLE Ka Hewa o ka Wahine-He Moolelo i Owiliia me na Haawina Hoopihoihoi Noonoo o ke Au o ka Manawa

4 *Xo ka hoopuhili ana aku ina makaikiu, ua hoano-e au ia u -ho. a kaokoa loa mai ko'u ano ae i kamaaina i ko'u mau hoaj -iia. a kau mni la au maluna o Husa Kakela no Bueno Area, ma ka inoa o Keoni Hapa; a eia au ma ke alahele e hoea aku imua o kuu makuakane, me na palapala mai kona mau hoa'oha e noho la ma Ladana. *"Ke hooko nei au i kekahi hana ano nui loa, a ke keiki ī kona makuakane, aole nae malalo o kekahi kumu okoa ae, r.'ka no kuu ike, ua hiki ia'u ke haalele aku i ka'u mau mea aloha, malalo o kou malu, ahiki i ko'u huli hoi hou ana aku imua o ko laua alo. '"Ma kela manawa a'u i haalele aku ai ia oe, ua holo aku :a au no Biere no ka hui pu ana he alo a he alo me Miss Kaiani: aka nae ua lilo ka nuhou i hoopukaia ae maloko o na nupepa, e pili ana i ka mea a kuu makuakane i hana ai, i kumu hookaumaha loa mai i kuu noonoo, ahiki i ko'u huli hoi awiwi ana mai no Ladana a no ka mea e ukali mau ana kekahi makaikiu mahope o'u. O ka'u wale no e hooia aku nei imua ou, he wahine ino loa o Miss Kalani; o ke a'o ia oe e kuu hoaloha, o ia no kou hui pu ana aku me kou loio, a lawe mai i kana mau a'o ana, no na mea pono e hana aku ai, no kou mau waiwai. "Me ke aloha nui ia oe, a i kuu makuahine hoi ame kuu kaikuahine, ke lana nei kuu manao, na ke Akua no e kiai, a e hoopakele ia kakou apau, ahiki i ko kakou hui hou ana, mamuli o Kona lokomaikai." "Aia hoi paha la, ua pololei ka'u mea i kamailio mua aku ?.i ia oe," i pane mai ai o Kauka Mudoka, me ka huli ana ae ::nua o Mr. Ropa, a hoomau hou aku la: « "Eia o Kapena Leonada ma ka'e o kekahi pilikia hou, Holaila e loaa he hooluolu maikai ana i ka 1010 o kona poo. E ho: koke oia e hiamoe maloko o kona rumi. Ua hoike mai nei oia i na mea apau ia'u, a maluna iho o kaua a elua ke ko'iko'i o ka lawelawe ana i kekahi mau liana e pono ai oia, i kona wa e hiamoe ana, me ka hoonioni ole ia o kona noonoo." "Ae, ua pono kena mau hoakaka au e Kauka Mudoka, aka rsae o ka mea mua loa a kaua e hana ai, o ia no ka hookomo koke ia aku o na hoolaha maloko o na nupepa, no kahi e noho r,ei o Ela Mebure." "E hoopanee iki ka hookomo ana i ka hoolaha maloko o na nupepa, ahiki i ko'u hui kino ana aku me ka Loio Maro, oia ka mea i ike, i ka hana pono loa e lawelaweia aku ai ilko o keīa -\va.'' Mahope iho o ka haawi ana aku i ka laau hoohiamoe ia Kapena Leonada, i huli hoi aku ai o Kauka ]\ludoka no kona home me ka hoolalau Avale ana mai no nae, i kekahi mau kumu. no ka hoopaneenee ana, i ka lawe ana ae i na keehina c hiki ai ke loaa kahi i noho ai o Mrs. Mebure ame kana kai-i-:?.;nr.hine. iie eiua manawa a Kauka Mudoka, e hele mau mai ai e • ■ma ia Kapena Leonada, a iloko o kela mau manawa apau, l->awi ana oia he laau hoohiamoe, a i ka piha ana o na hora ] e k.inaha-kumamawalu, ua haawi aku la oia i kekahi laau • 'hiamoe oi 'oa ae oka ikaika, ano kela hana a Kauka Mui pane okoa «īai ai o Mr. Ropa iaia: " Ea, aia anei kekahi pilikia, e hopohopo ai ka manao no ::a hopena e kau aku ana maluna o Kapena Leona^a.^" "Aele loa he pilikia o Kapena Leonada, ke hana nei au, elike me ka'u i manaoio ai, pela wale no e hoi hou mai ai kona noor.oo maikai, aka nae ina he manao kanalua kekahi iloko ou, alaila e kii aku oe i kekahi kauka okoa no ka hele ana mai, e nana i keia pilikia. Ma ka'u ike, iloko o na la ekolu e kaawale loa aku ai na hoopoluluhi ana o ka pilikia maluna o kona noor,oo. a e lilo aku ana 'oia i kanaka ikaika, me he mea la aole loa i ioaa iaia kekahi pilikia iloko o kona ola ana." "O ka mea kupanaha, aole he mau hana i lawelaweia aku maluna ona, e maopopo ai, ke kaawale o ka pilikia mai iaia ?.e." i kamailio mai ai o Mr. Ropa, me kona piha i ka huhu, r,o na hana a Kauka Mudoka, maluna o kona hoaloha. "Ma ia walii. ua lalau loa oe e Mr. Ropa, a o keia ka mea oiaio: Ma ka la mamua aku o ka hoea kino ana ae o Kapena Leonada imua o'u, ua loaa iho la ka ike ia'u, ma ke ano ulia pomaikai. no ka mare ana o I\liss Mebure me kekahi ipo kahiko ana. O ka hana a ko haku, i hoikeike aku ai imua o Miss Mebure, ma kela la, i halawai ai laua maloko o ka paka, o ka mea ia nana, i kiola aku i ke aloha o Kapena Leonada mailoko ae o ka puuwai o ka wahine opio; nolaila e noonoo iho oe. p.ole he kumu e ae o ko'u makemake ana e hiamoe oia .no kekahi manawa loihi, i ole ai oia e lohe no keia mareia ana o kana aloha, o lilo auanei ia i kumu e liooi loa ia aku ai kona pilikia. "Aole loa he mea maikai ka loaa ana iaia o ka ike, no keia mareia ana o Mrs. Mebure, e oi loa aku ka pilikia o kona noo--oo: aka ina e ikaika maikai kona kino, a auhee loa aku hoi ";e kupouli o kona noonoo, aole ana e lilo ka nuhou no ka r*iareia ana o Miss Mebure i ke kane, i kumu nona e opulepule a\. Ua mareia ka wahine opio me kana aloha kahiko, ma ke ano malu ioa." alaila lalau aku la o Kauka l\ludoka i kona pa- ] ale. o kona oii aku la no ia iwaho, me ka haalele awiwi ana iho ia Mr. Ropa, oiai ua il& no oia, he mau olelo hoopunipuni -vale no kela ana i kamailio aku ai imua o ka hoaloha o Kaī ena Leonada. Hakalia no a kaawale loa aku ua o Kauka Mudoka, mai ka j\ale hoolimalima mai i noho ai o Kapena Leonada, puana r.e la oia i keia mau olelo, i ke kamailio ana ae: "Heaha la ka hopena o keia aloha kupouli o'u ia Miss Me•ure, o ka iini wale no o kuu puuwai, o ia kona lilo mai i wa: : ine mare na'u. aole hoi na kela kanaka, i kupono ole loa e i:o i kane na kekaīii wahine maemae loa. Eia au ke ku nei ,n\vaena o ka lani ame ka lionua, o ka hookoia ka hoi o kuu :mi la, o ko'u kiei ana aku ia iloko o ka ipuka, o ka paredaiso." "'lle mau la mahope mai, ua kakau iho la oia he leka na •'.ia. me kona ike no ua hoohemahema loa oia i ka makaala ; na aku i ka pono o kana ma'i, aka aia nae. iloko ona ka ike, .* ka \va e ola mai ai o Kapena Leonada, oia kekahi kanaka ?• hik: ole ai ke pulapuia aku, a he kanaka hoi e kau aku ai ka ->veli. o ka poe apau i hoopilikia aku iaia. O keia iho kana 'eka o ke kakau ana na Ela: "E Eia kuu ipo aloha: Ua makemake loa au i kau pane, no i-:a"u ninau, ma ke kakahiaka o ka la apopo, aole hoi ma na liora o ke ahiahi, a o ua pane la, o ia no kou ae ana mai e lilo i wahine na'u, ina no ia ma ka inoa wale no. E hoea aku :.na au no ko olua hokele ma ka hora eiwa o ke kakahiaka me kekahi laikini mare no ko kaua hoohuiia iloko o ka berita nare e kekahi kahunapule, a mahope aku o kela manawa e 'inalele koke iho ai kakou ia Enelani nei. "E hoomanao i kou makuakane ame kou kaikunane, a ke ;.e nei au, mahope iho o ko kaua mareia ana. aole au e hoo-;-ilikia wale aku ia oe ir.a kekahi ano, ahiki i kou hoike ana : .ai, ua aloha oe ia'u, ia wa au e koi aku ai i ke kuleana o ke i.nne m::re maluna ou

"E waiho ana au i ka lawelawe ana i ka'u oihana kauka, iloko o ka lima, o kekahi o ko'u mau hoa kauka, ahiki i ko'u huli hoi hou ana niai no Enelani nei, a no Jene, ua ae mai kona makuahine, e hele pu me oe; aole loa o'u kanalua, no ka lilo 0 kekahi huakai au moana, i mea hoopomaikai nui aku i ke ola ana o kela kaikamahine opio. "O e Ela kuu ipo aloha, owau wale no ame ke Akua ka i ike, i ka nui ame ka hohonu o kuu aloha ia oe, aole ia he aloha ma ka lehelehe wale no, aka he aloha ia o ke ano kupouli, e lilo ai au i kanaka hana karaima, ke hooko ole ia ka iini o kuu puuwai. Nolaila eke aloha, e hoomanao ma ke kakahiaka o ka la apopo, a o kau pane e haawi mai ai ia'u, o ia no kou ae ana mai, e lilo oe i wahine mare na ke kanaka, i makaukau loa, e molia aku iaia iho, no kou mau hauoli." I ka paa ana o kela leka i ke kakau, hele kino okoa aku la oia e hookomo maloko o ka pahu leka kokoke, no kona hilinai ole 1 kana kauwa, pela oiā i hele kino aku ai e hookomo i kela leka, i hoea koke aku ai ia imua o Ela, a i makaukau ai hoi kela wahine opio no kana pane, ma kona manawa e hoea aku ai ma ke kakahiaka o kekahi la mai. laia i hoi hou aku ai no kona hale, hoomaka iho la oia e hoomakaukau i kona mau ukana kupono, no kana huakai kaahele, me ka hele pu ana aku e hui me kekahi kauka, ame kona mau kokua elua, no ka hoolala ana e pili ana no kana oihana e waiho mai ana na lakou e makaala aku. Mamua o kona hoi ana e hiamoe, kahea aku la oia i kana kauwa e hele mai imua ona, a o ia kana o ka i ana aku iaia: "Ina e hoea mai kekahi poe, a ninau mai ia oe no ko'u wahi i hele ai, e hoike aku ia lakou, aole i maopopo ia oe. O ka mea oiaio nae, e holo ana au no Palani, no ka nana ana i kekahi mea i loohia i ka ma'i ko'iko'i loa, aole he maopopo ia'u 0 ko'u manawa e noho ai malaila, he hookahi pule paha, a i ole he mau mahina paha, nolaila o oe hookahi wale no ka'u e hoike nei no ka'u wahi e hele aku ai." * Ma ke kakahiaka nui o kekahi la ae, ua ala awiwi mai la o Kauka Mudoka, mai kona hiamoe ana, a komo awiwi iho la 1 kona mau lole, a mamua o ke ala ana mai o ka poe e ae oloko j o ka hale, aia ua kauka nei ke holo la maluna o ke kaa no ka | hale hoolulu kaaahi, 'me kona mau ukana; aole ona noonoo ae i ka ai, he hookahi mea nui iloko o kona noonoo, o ia no ka hoea aku imua o Ela. Aole no i loihi kona kakali ana ma ka hale hoolulu kaaahi, ua komo mai la ke kaaahi, a kau aku la oia, me ka maha o kona noonoo, a o ia ka ua kanaka opio nei, i hooho ae ai me ka manaolana hauoli: "I keia la, owau ke kanaka hauoli hookahi ma ka honua nei, no ka lilo mai o ka wahine huapala hookahi a kuu puuv/ai i aloha ai. Ke mare ka hoi au me Ela Mebure, aohe a'u nana, i ka mea a na kanaka e kamailio mai ai no'u." MOKUNA XLII. Ua haalele aku kaua e kuu makamaka heluhelu ia Miss Bela Kalani, mawaho o ka home o Kakalina; mahope iho' o kela papa leo ana o na wahine elua maloko o ka hale o Kakalina. Ke hoomanao pu nei no hoi oe e kuu makamaka heluhelu, i kela halawai ana aku o ua o Bela Kalani me ka Haku Fana- j dale mawaho o ka hale, nolaila e hoihoi hou aku ana ka mea | kakau moolelo ia oe ma kela Avahi a kaua i ike hope ai i ua wahine ino nei, a nee mai ka hele ana o ka moolelo imua. "Ea, e aha ana oe e Bela ma keia wahi?" i pane mai ai ka Haku Fanadale me ka piha i ke kahaha, i kona ike ana mai i kana wahine hoopalau, ma kahi kokoke i ka home o Kaka- J lina, ka wahine opio ana i aloha aku ai.' J Ke alaalawa la ka nana ana a ua haku opio nei, a i kona ike ana aku ua pouliuli oloko o ka hale o Kakalina, akahi no a maha kona noonoo, mamuli o kona ike ana iho.. ua pau ka poe maloko o ka hale i ka hiamoe. Aia o Bela Kalani ke ku mai la imua o ke kanaka ana i aloha ai, me ka manao koa a wiwo ole, a o ia ka ua wahine nei i pane mai ai: "Peliea la oe e Hale, i aa ai e waiho. mai i kena ninau imua o'u? Pehea la oe e Hale, i hoopunipuni mau mai ai ia'u, me ko ike no, ua hilina'i piha aku au maluna ou. Ua ike no au aole oe i hala aku i Ladana, pela au i hele kino mai ai no keia wahi, no ka huli ana ia oe, no ka mea ua hele maoli au a pjjia me na manao kaumaha nou." "Alaila o keia iho la anei kahi au i manao ai, e loaa au ia oe, ma kahi i ku ai o ka Miss Kakalina." ' "Aole pela ka pololei, a e hoolohe mai oe: No Fanadale Hale, ka'u huakai i hele mai nei i keia po no ka hui pu ana me oe, aka loaa e mai nei nae ia'u kekahi o kou poe kanaka hana, a nana i hoike mai nei, ua hala mai oe no keia wahi, pela au i hoea ole aku nei no kou home; a pololei loa mai nei ka'u hele ana ahiki i ko'u loaa ana mai la ia oe," wahi a Bela Kalani me ka hoopunipuni. "E ike ana kela kanaka nana i hoike mai ia oe no ko'u wahi e loaa ai ia oe, e uumiia aku ana kona kania-i e a'u, ahiki i ka nui ana o kona waha i ka hamama." "No kena mau olelo howeliweli au e Hale, aole loa au e hoike aku ana i kela kauwa. Aole he kumu e ae o kela kanaka i kuhikuhi mai ai i kou walii e loaa ai ia'u, aka no ka maopopo mua ole iaia, owau kau wahine hoopalau; ina no kona maopopo mua, e hoao ana no oia e huna i ka hana a kona haku." "He nani ia, ua loaa iho la au ia oe maanei, heaha kau i makemake ai? I hoike aku au ia oe ika mea oiaio loa, i Ladana au kahi i hoohala ai he elua mau la holookoa, a o ko'u huli hoi koke ana mai nei no ia, he elua ae nei hora i hala. No ke kumu o ko'u hele ana mai nei no keia wahi, aole he *maopopo iki ia'u, malia paha, mamuli no ia o ke alakai ana a ko kaua mau hoku." "I ehia no hoi kau o na olelo hoopunipuni au e hoike mai ai ia'u e Hale. Ua ike no oe i ke kumu oiaio loa, o koy hele ana mai nei no keia walii. Aia ma ka lehelehe o na kanaka apau e noho ana ma keia mau wahi, ka inoa o Kakalina ame oe nolaila, no kou makemake e hui pu me ko ipo, pela wale no oe i manao ai e hele mai no kona hale, loaa e nae au ia oe, a ahuwale kau no'ahuna e hiipoi mau nei iloko o kou puuwai eleele." "Mai noke mai oe i ke kualehelehe imua o'u, aole o'u hoihoi iki i ka nuku o na wahine elike me oe e nuku mai nei ia'u." "O e Hale, heaha la kou mea malama mau i ka hoopunipuni? Heaha no hoi ka mea kamailio ole i na mea oiaio a pololei? Ua pomaikai maoli au i keia hoea ana mai nei, aole o Kakalina maloko o kona home, nolaila e hoi pu kaua no Kanale Hale, nau e kalaiwa i kuu kaa, aia ke malamaia mai la e kuu wahine lawelawe, a * hiamoe kaua maloko o ko'u hale, ahiki i ke kakahiaka o ka la apopo." Ua lilo kela koi ana aku a Bela Kalani i kumu e hooluoluia ai ko ka Haku Fanadale manao, nolaila hopu mai la oia i ka lima o Bela, a kuikuilima pu aku la, me ka hele ana ma ke alanui ololi iloko o ka ululaau, e hoea aku ai-no kahi i waiho ai o ke kaalio o Bela Ynalalo o ke kiai ana a kona makuahine. "Ke manao nei au, aole keia o ka manawa mua loa, o kou hoea ana mai no keia wahi," i kamailio aku ai ka Haku Fanadale ia Bel aKalani. "O keia ka manawa mua loa o ko'u hele ana mai nei no keia wahi, a me he mea la $ ka hope loa no keia, ahiki i kuu j ike ana, ua hookaawale loa ia aku o Kakalina ame kona makuakane mai ka ka hale aku a laua e noho nei; ua hele maoli au a hilahila, i na mea e Uamailioia nei e na kanaka no kela wahine opio ame oe e Hale." (Aole i pau)