Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 48, 30 November 1922 — Page 6

Page PDF (1.61 MB)

NUPEPA KUOKOA HONOLULU. T. H.. P OAHA, NOVEMABA 30. 1922.
EONO
He Moolelo no
KA MEAHUNA POHIHIHI
A I OLE
Ka hoohokaia Ana o ka Manao Puuwai o ka
Mea Lili— He Moolelo i Piha me na
Wiliau o ke Aloha
No ke ake e ike pono i ke kumu o kela nakeke, nana i hoo-
puiwa mai iaia kulou aku la ua kanaka nei imua, me ka pa-
-'-'" ^-'-. ae i ka nahelehele, aia hoi ike aku la oia e noho mai
ana iloko o kahi pouliuli, he wahi keiki uuku, a huki mai la
-' k'7-2. lima.
Hookukulu ae la oia i ke keiki uuku imua o kona alo, me
ka ninau ana aku: "Heaha kau hana maanei nei e keia keiki?"
"Aole i maopopo ia'u," i pane ae ai no hoi ke keiki uuku, me
ka leo o ka mea i piha me ka maka'u.
Me he mea la, ma ke ano o kau pane, aole he maopopo iki
;.-; .-e o ka-: hana o ka hoea ana mai nei no keia wahi," i pane
-/-:-: 7-.-. ' Keoni. me ka minoaka ma kona mau papalina. "Au-
hea oe e hoi pololei oe no ka hale, a mai hele hou mai oe
- :-:?-:?. wahi, e hoomakakiu ai ia'u,! Ua lohe aku la anei oe?"
"Ae." wahi a ka opio me kela ano nunuha no ona.
"E hele koke hoi ha oe i keia manawa!" me ka hopu okoa
ana aku o Keoni Naika i ka poohiwi o ke keiki opio, a kula'i
aku la iaia, o ka hoi pololei aku la no ia o ua kanaka nei no
" ----i ^ ".e. aole no he mamao mai ka halepule aku.
"O e ka'u e kauoha aku, e hookaawale loa oe ia oe iho mai
ia Welaiiga aku, o ike auanei oe e kena kepolo eleele i kou
-. hilahilaia e a'u."
I wahi e maopopo pono ai, ia kaua e ka makamaka helu-
helu ka nee pololei ana o keia moolelo, e hoihoi aku ana ka
mea kakau moolelo ia oe ihope.
Maloko o ka rumi aina o ka home o kekahi kahunapule no-
na ka inoa o Kale Edimona, e noho ana oia, me kona ma-
kuahine, no ka ai ana i ko laua aina kakahiaka, ma ka la hope
o ka makahiki.
Iloko o na kamailio mawaena o ke keiki ame ka makuahine,
i kamailio aku ai ke kahunapule Kale Edimona:
"E kuu makuahine, he leka mai nei ka'u na Mr. Garipa o
Ladana. Ua kakau mai nei oia ia'u, e noi mai ana e hoakaka
aku i na mea e pili ana i ke Kula Lovela no na kaikamahine
: .. ^ -ia ninau pu mai nei no hoi oia ia'u, i ka mea pono,
- II: ana no ka hoonaauao ana i kekahi keiki opio. Wahi
.-.. "-e hoaloha nona, he kanaka ua make kahiko kana wahine,
. -m'-io mai nei oia ma Aukekelalia, a ua waiho aku i ka
malama ana i kana mau keiki elua, he mau mahoe malalo ona,
----.;-;! keiki keia o umi-kumamaiwa makahiki pakahi he kai-
kamahine me kona kaikunane, he uuku loa ka hoonaauao i
-i a Ia7ia. Ma ka'u noonoo aku, ua hoopilikia loa ia ka
-.'.., ,-, Mr. Garipa no kela mau keiki, pela oia i makemake
'- k.'i-,: aku maluna o kekahi poe okoa, ka hoomaopopo ana,
'-::: mea e pono ai na keiki a kona hoaloha."
'.-.: . ka mea oiaio kena ea, alaila ua oi aku ka pono, e kaa
'---. malama ana i kela mau keiki, i ka poe okoa, aole hoi
. . o ka malu o Mr. Garipa," i hoakaka aku ai ka makua-
- : kona manao.
".--. ike no au, aole no ou hoihoi ia Mr. Garipa mai kinohi
' --.aina. o ke kumu paha ia o kou manao ana na ka poe
- ie malama i kela mau keiki, aka nae ua makee loa o Mr.
Garipa no ka pono o kela mau opio. Wahi ana, he nui na hoo-
- 'm hoonaauao ana i na keiki, maloko o na kula ma Lada-
na :-. --. !-.-..-!& loa kela mau opio i ka noho ana ma na aina ku-
-.:.:-.;.. nolaila. ma kona manaoio, ua oi aku ko laua noho ana
--.--. :-.-'. kula o na kuaaina, mamua o na kula o ke kulanakau-
hale
" Pehea i manao ai o Mr. Garipa, o oe iho la ka mea nana
- - -.'-" -.—^.p--'po aku no ka hoonaauao ana i kela mau opio?"
- -.'"ii -; ka makuahine.
E hoakaka aku no au ia oe i ka mea oiaio e mama. Ua
: -i'^p,':: loa ka manao o keia mau keiki, kekahi i kekahi, aole
'-i-ia makemake iki e kaawale mai kekahi mai, pela iho la
".a:!', - ai o Mr. Garipa, e hookomo ia Miss Josepine Wakona
" '--'-"'"-: ' o ke Kula Lovela o na wahine opio, me kona noi pu
mai e noho ke keikikane me a'u o kona inoa o Gai Wakona,
-ii h^ halike ^iai oia i ke ano o kela opio, ua like me kekahi
k' "ki ahiu, i hoolakalaka ole ia.
"Pehea nae kou manao e mama? E ku-e ana anei oe, i ka
--:-.-.'-. ana mai i kekahi kanaka opio maloko o ko kaua home
Manao au aole a'u mau ku-e ana aku, e lilo ana kela keiki
' "-. i keiki hoolohe. a kokua mai i na hana o ka hale nei."
Ina pela ua pono ae la keia manao, a e kakau aku ana au
- . M-. '.-aHpa. me ka hoakaka aku, ua apono au i kela manao
^""'' ' -''"' hoihoi mai ia Miss Josepine Wakona maloko o ke
Kula Lovela, a e hoihoi mai i kona kaikunane me a'u e noho
ai me kop'u lilo i kumu na kela keiki, no ka manawa o hookahi
-.kahiki."
He ekolu la mahope mai, aia hoi, ua hoopiolokeia ka manao
-.:; kaikamahine opio oloko o ke Kula Lovela, mamuli o ka
'a ana mai o kekahi kaikamahine hou, i haumana maloko
'--'n kula. Oia kekahi o na kaikamahine u'i, me ka hiehie
kona kulana, e komo ai no na manao lili iloko o kekahi
mau kaikamahine nona.
Iloko no hoi o ia manawa hookahi, i hoea mai ai ka malihini
a ke kahunapule Kale Edimona, o ia ke keikikane, a kaiku-
- ."e .. ke kaikamahine, i noho aku la maloko o ke kula o na
wahine opio.
Ua apoia aku kela keiki malihini me na manao pulama e ke
kahunapule ame kona makuahine, oiai hoi kela keiki malihini,
i nana mai ai i kona mau makua hou, ma ke ano kanalua, no
ko laua lilo i mau makua kupono a oluolu, e maikai ai kona
noho ana ma keia home hou.
Ma ka manawa mua loa a ka Rev. Edimona i hele aku ai e
hui pu me na kumu o ke Kula Lovela, ua hoikeia mai la iaia,
aole he rumi kaawale i koe maloko o kela kula, ua hele a piha
i na kaikamahine, aka nae, mamuli o kona hoakaka piha ana
aku i ka moolelo, o ka haumana hou e hoea mai ana, a ma-
muli o ka oluolu o kekahi kaikamahine makua ole, elike me
ko Miss Josepine Wakona kulana, pela iho la i loaa ai ka
mmi o keia kaikamahine.
O keia kaikamahine makua ole, i ae mai la i kona rumi, ma-
loko olaila o Josepine Wakona e noho ai, o Teodora Lanada
kona inoa, he kaikamahine waiwai oia, a no na makahiki le-
hulehu kona noho ana maloko o kela kula.
Iloko o kona wahi wa uuku loa, i make ai kona makuahine,
a mamuli o ke kaumaha o ka manao o kona makuakane, no
kela make ana o ka wahine, ua waihoia mai la ka malama
ana ia Teodora malalo o na Miss Lovela, he mau hoaloha no
na makua o kela kaikamahine.
Ua hoohala nui o Mr. Lanada i kona manawa ma ke kaa-
hele ana, me ka manao o ke kumu ia e hoomamaia ae ai kona
mau manao kaumaha no kana wahine, a he ekolu makahiki
mahope mai, ua make aku la oia, a koe iho la kana kaikamahi-
ne, malalo o ka malu o kona mau kahu hanai, a mamuli o
ka waiwai o keia kaikamahine, ua lilo oia i punahele i kona
mau kahu, a e hooko mau ia ana no hoi kana mau mea apau
e makemake ai.
O kekahi o na mea ano nui loa iloko o ka noho ana o kela
kaikamahine maloko o ke kula, o ia no kona ae ole, e moe aku
kekahi kaikamahine me ia maloko o kona rumi, a o kona no
hoi kekahi o na rumi nani loa, maloko o kela kula, me ka
lili o kekahi poe kaikamahine i na mea hoonani o kona mmi.
O ua kaikamahine nei kekahi maloko o ka mmi hookipa,
i ka wa a ka Rev. Edimona, i hoea aku ai e noi no ka aeia
mai o Josepine Wakona, e noho maloko o kela kula, ua lohe
oia i ka hoole ana mai o na Miss Lovela, i ka hoi aku o kela
kaikamahine ilalo, mamuli o ka piha loa o na rumi.
Ua hookahaha loa ia ka manao o ke kahunapule no kela
hooleia ana mai o kana noi, nolaila hoomaka aku la oia e hoa-
kaka i ka moolelo o ke kaikuahine me kona kaikunane, a i ka
hooki ana iho o ka haha'i ana a ke kahunapule i ka moolelo
o kela mau keiki, ia wa i ku koke ae ai o Miss Tiodora Lanada
iluna, a pane mai la :
"Auhea olua e kuu mau kahu, ua hiki ia'u ame Miss Wakona
ke moe pu maloko o ko'u rumi, ina olua e ae ana e hoi mai kela
kaikamahine e noho ma keia kula."
Oiai he punahele o Miss Tiodora Lanada maloko o kela
kula, ua apono koke ia mai la kona manao, aole nae no ka
makemake maoli o na Miss Lovela, aka aole o laua make-
make, e hoehaeha mai i ka manao o ka laua kaikamahine ha-
nai; nolaila, pela iho la i hiki ai ia Josepine Wakona, ke ko-
mo iloko o ke Kula Lovela.
MOKUNA II.
Ma kela noho ana aku o Josepine Wakona me Tiodora
Lanada, ua lilo koke laua i mau hoaloha maikai loa, oiai nae
he kaokoa loa ko laua mau ano, ma ko laua kulana, a ma ke
ano o ko laua mau kino.
He kaikamahine ili haula o Josepine, eia nae he hoihoi
mau kona ano, me ka ikaika o kona kino, a o Tiodora hoi he
onawaliwali kona kino, a he ano kamalii kona mau noonoo,
ame kana mau hana.
Ma kekahi la, ia laua e noho ana maloko o ka rumi, kamai-
lio aku la o Tiodora i kona hoa, i ka i ana aku :
"He mea ka'u i makemake ai e hoike aku ia oe e Josepine,"
wahi a Tiodora, me ka paa ana ae i kekahi leka iloko o kona
lima.
"Heaha auanei, ua makaukau au i na wa apau e hoolohe
aku ia mea e Tiodora," wahi a Josepine me ka piha hoihoi.
"Ua lohe no anei oe, ua hoopalauia au i ke kane?" wahi
ana me ka pupuku ana iho nae o kona mau ku'emaka.
"Heaha kau e pulapu mai nei ia'u e Tiodora?" i pane aku
ai no hoi o Josepine, me kona noke okoa ana ae i ka akaaka,
mamuli o kona manao, he mau olelo paani wale no ka kona
hoaloha iaia.
"O ka oiaio loa keia a'u e kamailio aku nei ia oe e Jose-
pine, ua hoopalauia au i ke kane. I ko'u wahi wa he elima
wale no makahiki, mai ia manawa mai ko'u hoopalauia ana,
aole keia he mau olelo pulapu a'u ia oe e kuu hoa."
No keia hooia ana aku a Tiodora, ua hoopalauia oia, ua
noke okoa ae la o Josepine i ka akaaka, e hoopiha ana ialoko
o ka rumi me kona leo nui, a ninau mai la:
"Ina aole au mau ku-e ana mai ea, alaila e ninau aku ana
au ia oe, e oluolu hoi oe e hoike mai i ka inoa o ke keiki, i
kaa ai iaia ka hanohano o ka lilo ana i kane hoopalau na
kaua," me ka hopu okoa ana aku ia Tiodora ma ka puhaka, a
hoonoho mai la iluna o kona u-ha.
"O ka inoa o kuu kane hoopalau, oia o Habaki Naika, he
kanaka kino loihi oia, i aneane elike me kou kaikunane, a
penei i hoea mai ai i ko maua hoopalauia ana.
"He hoaloha pilipaa loa ko'u papa no kona mama, iloko
o ko laua mau la opio, a elike me ka rula ma Ladana, i ka
hoopalau o na makua i noho hoaloha i ka lakou mau keiki,
pela iho la au i hoopalauia ai me Habaki.
"Mamua o ka make ana o kuu papa, ua kauoha mai la oia
ia Mr. Naika, e hoea aku imua ona, a ia wa i hoopaa ai laua
e lilo ka laua mau keiki, i hookahi iloko o ka berita o ka
mare, i ko maua wa e kanaka makua ai. Ua ae aku o Mr.
Naika, e hooko oia i ka laua olelo hoopaa, eia nae ua make e
oia, he hookahi makahiki, mahope mai o ka make ana aku o
kuu makuakane, nolaila ua ili mai maluna o kana wahine, ame
ko'u mau kahu hanai, ka hooko ana i kela aelike i hanaia."
"Alaila o ko olua mau makua wale no anei ka i hana i ka
aelike, me ka waiho ole mai i kekahi kuleana ia olua pakahi,
e hana elike me ko olua makemake?" i ninau mai ai o Josepine.
"Aole i maopopo mua keia mea ia'u, ahiki i ko olelo ana
mai la e Josepine, o ka mea oiaio no, o ia ka hanaia ana o ka
aelike hoopalau mawaena o ko maua mau makua, me ka ui
ole ia mai i ko maua manao, nolaila i ko maua kanaka makua
ana ae, aohe a maua mea e hana aku ai, o ka hooko wale aku
no i ka makemake o ko maua mau makua."
"Ua oi aku no ka pono e hoomareia olua e ko olua mau ma-
kua i ka wa bebe," wahi a Josepine me kona hoike okoa ana
mai i kona piha hoonaukiuki, no ke ano o ka mea a na makua
o kela mau keiki i hana naaupo ai. "Ma ko'u manao maoli, o
ko kakou hoopaaia ana ma keia ano iho la, me ko kakou apono
ole, aole loa ia he hana pololei. I ka wa hea e hookoia ai keia
mare mawaena o olua e Tiodora?"
"He hookahi makahiki mailoko ae nei o ka mahina o Mei
aku, o ia hoi, i ka piha ana o na makahiki he iwakalua-kuma-
makahi ia Habati Naika, a o ka manawa hookahi no hoi ia, e
kaa mai ai ka hooponopono ana i kona waiwai iloko o kona
mau lima. He leka kana i kakau mai nei," me ka hoikeike
ana aku i ka apana pepa e paa ana iloko o kona lima," a wahi
ana, ma keia Poaono iho oia e hele mai ai e ike ia maua."
"Owai ia mea mawaho ae ou, i kuleana iaia?"
"He makuakane hanauna kona e noho nei maanei, o Keoni
Naika kona inoa, oia ka makou kumu himeni, a o ke alakai
no hoi o ka papa himeni o ka halepule, he makuakane hanauna
oia no Habati, a oia no hoi kona kahu malama waiwai. Ua
pipili loa ka noonoo o ke keiki no kona makuakane hanauna."
"Ma ke ano o kau mau hoakaka e Tiodora, ua hiki ia'u ke
koho aku, aole i maopopo ia oe ke kumu pipili o ka noonoo o
ke keiki no kona makuakane hanauna, a iloko no hoi o ia ma-
nawa hookahi, ua hiki loa ia'u ke hoomaopopo aku, aole ou
hoihoi i kela makuakane hanauna o ko kane hoopalau ia Keoni
Naika."
"Aole i'o o'u hoihoi iki i kela kanaka, a ua piha au me ka
hoowahawaha iaia," me ke keehi ino ana iho o Tiodora i kona
mau wawae iluna o ka papahele.
"Heaha iho la hoi ke kumu o kou hoowahawaha ana i kela
kanaka?" wahi a Josepine ma ke ano hoomaoe.
"Aole i maopopo ia'u ke kumu oiaio maoli, aka mai kinohi
loa mai no ko'u hoihoi ole i kela kanaka; a mahope mai nei,
e hoao mau ana oia e hoohulihuli i ko'u noonoo, me kona hoao
ana ma na ano apau, e lilo au i mea makemake a hoohihi aku
iaia. I hoike aku no au ia oe e Josepine ea, aia iloko o kela
kanaka kekahi mana ume, ua hiki loa iaia ke hoolilo mai ia'u
i kauwa nana, me ka nana wale mai no o kona mau maka, no
kela mau ano ona, i komo mai ai ka manao hopohopo iloko
o'u, aole e loaa ka palekana ia'u, imua o kona alo.
"O ka hauoli hookahi iloko o'u e noho aku nei, o ia no ko'u
halawai mua ole ana me kela kanaka, a ua paa kuu manao,
aole loa au e ae ana, e a'o hou mai oia i ka himeni ia'u, no ka
mea ua hele maoli au a maka'u iaia."
"Heaha iho la kou kumu e maka'u honua wale ai no i kela
kanaka? Aole e hiki iaia ke hoopilikia mai ia oe ma kekahi
ano. No'u iho aole o'u hoikeike wale i ko'u ano, e ikeia mai
au, he maka'u iki iloko o'u, no kekahi mea."
"Aia he like ole a nui mawaena ou ame a'u. He ikaika
kou kino, a he koa no hoi kou mau ano, aka no'u nei he nawali-
wali ko'u kino ame ka noonoo, a ua ike maoli iho no au i ka
hiki ole ia'u ke ku-e aku i ka mana ume o kela kanaka ino la-
puwale."
"Ke hopohopo nei au, malia paha ua loaa oe i ka ma'i e Tio-
dora ; malia he mau mea koho wale aku no keia na'u no ke ano
o kela kanaka."
"Aole pela, o ka oiaio maoli no keia, he mau kaukani ma-
nawa a Keoni Naika i hoikeike mai ai mamuli o ke ano o kana
mau hana, aole nae me na huaolelo mai kona waha mai, ua
komohia ke aloha iloko ona no'u, a ua makemake oia, oia hoo-
kahi wale no ka mea kuleana maluna o'u. Ua hiki no hoi ia'u
ke ike aku, i kona iini o ia ko'u hoolilo i ka'u mau mea i ike
aku ai nona, i meahuna iloko o'u, me ka hua'i ole ae i ke akea;
nolaila ua lohe aku la no oe o Josepine i ka mea oiaio, o ka'u
papa ikaika loa ia oe, mai kumakaia oe ia'u.
"Aole he wahi kanalua iki iloko o'u, ina no ka loaa aku o ka
hoomaopopo ana i kela kanaka, ua ikeia kana meahuna, e ke-
kahi mea okoa aku, e hoopilikia mai ana oia ia'u. Auhea nae
oe e Josepine, aole anei o oe pu kekahi e loaa ka manao ma-
ka'u, ina o oe ma ko'u wahi, a pela iho la ke ano o ka hana a
keia kanaka maluna ou?"
"Aole loa a'u mea e maka'u ai iaia. Ina owau oe, ua hoike
kahiko ia e a'u kana mau hana, a imua o kona mau maka ponoi,
e ku aku ai au, a ku-e iaia ina no ia he kumu e hooliloia ai kela
kanaka i enemi ino loa no'u."
"E hoomanao hoi paha oe e Josepine, mai ka manawa ka-
malii loa mai ko'u kaa ana malalo o ke a'o ana mai a keia ka-
naka ahiki wale no i keia manawa, pela paha i hiki ole ai ia'u
ke ku-e aku iaia. I kela ame keia makahiki, e hoomau ana
oia i ke a'o ana ia'u i ka himeni, a iloko o kela manawa hoo-
kahi, e hoohihia ana oia ia'u me kona mana, ahiki i ko'u like
ana me kekahi nalo, i paa iloko o ka punawelewele a ka nana-
nana.
"Ua ala ae no ka manao iloko o'u i kekahi manawa, e ka-
mailio aku i na Misses Lovela, no ke ano o na hana a kela
kahaka uumi wale iho la no nae au, no kuu ike no hoi, aole e
manaoio mai ana kela mau wahine, o ka laua e kamailio mai
ana ia'u, ua pupuleia au, a he hana hiki ole loa na kela kanaka
ka hoao ana mai e hooipoipo me a'u.
"I kekahi manawa no hoi, ua manao au, e hoopau i ka noho
ana aku he haumana malalo ona, e holopono ole ana no kela
manao o'u, e kapaia mai ana au i ka hookiekie, oiai, ua loihi
ka noho alakai ana o Keoni Naika, no na makahiki he umi, me
kona mahaloia e na mea apau.
"Ina hoi no ko'u uwalo aku imua o ko'u kahu malama wai-
wai, he kanaka i ike ole ia mea he aloha, aole no paha oia e
maliu mai ana, e kapa mai ana oia, ua olalauia ko'u noonoo,
a e hoouna ana oia ia'u noloko o kahi hoopaa o na pupule ma-
laila au e hoohala ai i ke koena o ko'u mau la."
"He nani ia, ua hoike mai la oe i ka meahuna o kou ola ana,
ke manao nei au aia kekahi mau ano me oe e Tiodora e hiki ai
ke hoohoka aku i kela kanaka, a e ike iho ai oia, aole oe he
bebe malalo o kona mana."
"O ka iini nui ia iloko o'u e noho nei, o ke kaawale aku o na
hana pahele noonoo a kela kanaka, a ke kanalua loa nei au,
no ka hiki ia'u ke hoao aku e hoohoka iaia. Ina paha he like
ko'u ano me ko'u ke koa me ka maka'u ole, ina aole a'u hopo-
hopo ana, aka no ko'u ike no hoi, he nawaliwali ko'u noonoo,
pela au e kanalua loa nei."
"Aole no hoi e hiki ia oe ke hoike aku i keia mea imua o
Habati Naika, no na hana a ka makuakane hanauna ona, ia
oe?"
"Aole e hiki ia'u ke hoike iaia i keia meahuna e Josepine,"
wahi a Tiodora me ka haikea o kona helehelena. "Elike me
ka'u i hoike mua aku nei ia oe, ua pipilipaa loa ka noonoo o ka
makuakane no kana keiki, a ua aloha aku kekahi i kekahi me
ke kui'o loa, nolaila o ka ikeia ana ae o keia hana a ka makua-
kane maluna o'u, ua like ia me ka hoolilo ana ia laua he mau
enemi ino loa, a owau mai auanei paha ka ilina o na manao
inaina o Keoni Naika.
"E waiho malie no kaua i keia meahuna pela, ke hookoia ka
hoi ka mare maluna o'u ame Habati, o ka pau ana ia o na
hana hoopilikia a keia kanaka ia'u ; no keia manawa nae, me
he mea la, ua hele au a piha loa i ka maka'u iaia, e hiki ole
ai ia'u ke ae aku iaia e komo hou mai maloko nei o keia hale."
"Mai hookaumahaia kou noonoo e kuu hoaloha, aole e hiki
iaia ke hoomau mai i kona hoopilikia ana ia oe," i hoolana
aku ai o Josepine, i ka manao o kona hoaloha. "Aia he mau
alahele lehulehu, e hiki ai e hoohokaia aku kela kanaka ma
kana mau hana; no kekahi manawa okoa aku kaua e kamailio
ai no keia kumuhana, ei ae kuu kaikunane ke hele mai nei e
ike ia'u, nolaila e hookuu kaua," o ka haalele mai la no ia o
Josepine ia Tiodora, a hele aku la nomua o ka hale, no ka ha-
lawai ana me kona kaikunane.
Ua hiki loa ia kaua e ka makamaka heluhelu ke ike aku i ke
kulana mawaena o Josepine Wakona ame Tiodora Lanada,
o ia no ko laua lilo ana he mau hoaloha oiaio loa, iloko o kela
la, i nipuu maoli ia ai ia ano hoaloha o laua, mamuli o ka hua'i
pau ana ae o Tiodora i kana meahuna, ka mea ana i kamailio
ole aku ai i kekahi kino kanaka mawaho ae ona; o ia na hana
a Keoni Naika iaia, a pela hoi kona hoopalauia ana me Habati
Naika.
O keia kanaka opio o Habati Naika, oia kekahi o na kanaka
waiwai, aia nae a oo oia ma ke kanawai, o ia hoi he hookahi
makahiki a oi i koe, alaila kaa aku ka hooponopono ana i ka
waiwai iaia, iloko o keia manawa, aia no ia Keoni Naika, kona
makuakane hanauna, ka hooponopono ana i kela mau waiwai
ona.
I kulike ai no hoi, me na mea i hoopaaia e na makua, i ka
wa e oo ai o Habati Naika, o kona manawa ia e mare mai ai
me Tiodora Lanada, a mamua ae o ka hookoia ana o kela ae-
like, e noho aku o Tiodora Lanada he kaikamahine malalo o
ka hoomalu ana a kona kahu malama waiwai o Hamona Kele-
kolio ka inoa, he hoaloha kahiko no Mr. Lanada, a o kona
loio no hoi ia, i kona manawa e ola ana.
O Keoni Naika hookahi wale no hoi ka ohana i koe o Ha-
baki Naika e ola ana, ua kaa aku malalo o kana mau hoopono-
pono ana na waiwai o Habati Naika, me kona hooko mau i na
makemake o kela kanaka opio, a mamuli o kona piha lokomai-
kai, me ka hana i na mea apau e hoohauoliia ai ka manao o ke
kanaka opio, ua nana aku ka lehulehu ma ke ano, me he mea
la, ua kukuni paa ia ke aloha o ka makuakane no kana keiki.
He kanaka opio oluolu o Habati Naika, nona na makahiki
he iwakalua, no kona mau ano oluolu, pela iho la i nui ai
kona mau hoaloha, a i makemakeia ai no hoi oia e kona mau
hoa kula.
Ma kela haalele ana aku o Josepine Wakona ia Tiodora kona
hoaloha, hele pololei aku la oia no ka hui ana me kona kai-
kunane.
Ua kulike loa ka helehelena o ke kaikunane me kona
kuahine, o ka like ole wale no mawaena o laua, o ia k.
me ka ikaika o na lala o ke kaikunane, me ke kilakila o
oiwi kino, aia hoi ma kona mau maka, na hoailona apa;:
kanaka koa.
Iaia i ike mai ai i ka hoea ana aku o kona kaikuahi ^
ae la oia iluna, pahola ae la hoi ka minoaka ma kona i-o --.
palina, me ka nohoalii ana iho o ka hoihoi ma kona mau
alaila hopu mai la oia ia Josepine a hoopili aku la iloko o i
umauma, me ka honi pu ana mai iaia.
Aia nae ka helehelena kaumaha maluna o Josepine i
manawa, ua ike koke mai la kona kaikunane i kela ano
kaikuahine, a o ia kana i ninau koke mai ai: "Ua loohia
oe i kekahi pilikia?"
"Aole he pilikia i loaa ia'u ma kekahi ano e Gai," u
Josepine. "He maikai ko'u noho ana ma keia wahi, a ki ' ..
maaina aku nei ia'u na hana maloko nei, a ke holomua m. . ;
ma ka'u mau haawina apau, me ka noho hoaloha me k,,
apau."
"He mea hoolana mai kena i ko'u manao, a pehea ua ...-.
anei ia oe ka hauoli, ma ka noho ana maloko nei o keia u;.
me ka hakilo loa ana mai o ke kaikunane i ka heleheii-.- .
kona kaikuahine.
"Ae, ua loaa ia'u ka noho hauoli ana, no ka mea he ..' -.
maoli ka poe apau o keia wahi ia'u, a ua hoomama loa - . .,-
ko'u mau manao kaumaha, mamuli o ka ike ana iho, ua ;
kokoke loa kaua kekahi i kekahi. Nou e Gai kuu kaikun -..o,
pehea oe e noho mai nei ma kou wahi hou?"
"No'u iho ua hoopiha loa ia mai au i ka hauoli, me he ; ; ,..
la, aole au i ike mua i ka manao o ka huaolelo home, ahiki i , .
noho ana aku me na mea no laua ka hale a'u e noho nuu : -. .-.
Ua ike no oe e Josepine, owau kekahi o na keiki paakiki a
kiekie; aka ua paa loa ko'u manao, e lilo aku ana au i ka: n
maikai, malalo o na a'o ame na alakai ana a Mr. Edimona. .
komo maoli iho no na manao kaniuhu iloko o'u no ke an. i
ko kaua makuakane, a ina paha o Edimona ko kaua n^.-ik -.:.-:.
aole no hoi kaua e lilo i mau keiki hoopiliwale o ka noho ana"
"E hoomanawanui oe e Gai," i pane mai ai o Josepine. / .
i ike mai ai i ka helehelena hooku'eku'emaka nui maluna o ko-
na kaikunane, me ka hoomau hou ana mai :
"Aole kaua i ike i ke ano o ia mea he makuakane. O kela
kanaka i imi a loaa kaua, a i a'oia mai ai hoi kaua e kapa aku
iaia he makuakane, aole loa he wahi lihi makuakane iki iloko
ona; a ua komo no ka manao kaniuhu iloko o'u, i ke kumu
i mare aku ai ko kaua makuahine me kela kanaka. He mea
makehewa wale no a aole no hoi he pomaikai e loaa mai ana
ia kaua, ma ke kamailio ana no ko kaua makuakane, he mau
mea wale no ia e hoomahuahua mai ana i ko kaua manao kau-
maha, nolaila e hoopoina loa kaua i ka noonoo ana nona a
e nana aku kaua iamua me na manaolana hauoli, no na pono
ame na pomaikai, e halawai mai ana me ko kaua ola ana.
"E noi aku ana au i kou oluolu e Gai," me ka halo'ilo'i ana
mai o na waimaka mai na lihilihi maka mai o Josepine, ";:- 'lo
e kamailio hou no kou mau ano maikai ole. E hoopoina i. a
kaua i na mea o ka wa i hala, ina he mea hiki ia ia kaua ke
hana; no ka mea ua paa kuu manao, o oe kekahi kanaka mai-
kai a koa loa ma keia mua aku, elike me ka makemake ame
ka iini o ka makuahine o kaua ia oe, a malia o ka iini hookahi
no ia o ko kaua makuakane."
"Akahi no au a hoike aku ia oe e Josepine kuu kaikuahine;
ua paa kuu hoohiki, e lilo au i kanaka maikai, a i mea ma-
haloia mai e ka lehulehu, ina aia kekahi mana, nana e kokua
mau ia'u, i ka hoea ana aku i ka hookoia ana o ia makemake
iloko o kuu uhane. Ua hoomaopopo no oe e Josepine, aole he
manawa i noho kuikahi ai au me ka makuakane o kaua, ua
like pu maua me ke kila ame na paea, i ka wa e hooku'i ai o
kekahi me kekahi, e lapalapa ana ke ahi, aka no Mr. Edimona.
he keonimana oia ma na ano apau, a he oluolu me ka maikai
kana mau mea apau i hana mai ai no'u, o ke ano ia o ka ma-
kuakane i makee i kana keiki."
"Ke hauoli nei kuu uhane e Gai, no ka loaa ana he makui.
kupono ia oe," wahi a Josepine me ka honi ana mai i kona
kaikunane, oiai hoi na kulu waimaka e halo'ilo'i ana ma kona
mau maka, alaila kamailio hou mai la:
"Ua hauoli no ko'u noho ana maanei nei, no ka mea he ho-
aloha ko'u e noho pu nei maloko o ko maua rumi, oia kekahi o
na kaikamahine oluolu a maikai loa ia'u, pehea ua makemake
anei oe, e hoolauna aku au ia oe me ia?"
"Ae, ke makemake nei au e ike i kou hoaloha. O kekahi
mea i hoike mai i kona mau ano oluolu ia oe e kuu kaikuahine
ua makaukau loa au e haawi aku i na hoomaikai ana iaia."
"Ina pela, e noho iho oe maloko nei e kakali ai, ahiki i kuu
hoea hou ana mai, e hele ae au e noi i na Misses Lovela aia
a loaa mai ka aeia, alaila hiki ia'u ke hoolauna ia olua, oiai
ua kauia kekahi rula paakiki loa, maloko nei, aia wale no
a ae mai na kumu o keia kula, hiki i kekahi mea malihini, ke
hoolaunaia me kekahi o na haumana o ke kula. I hoike aku
no nae au ia oe e Oai, e ike aku ana oe i kekahi kaikamahine
huapala, au paha i ike ole ai i ka lua elike me ia, o ka a;;' ' '-
ka hoa e kohu ai."
Hele pololei aku la o Josepine a loaa kekahi o na kumu o ke
kula, a i ka lohe ana aku o kela kumu, i ko Josepine ma: M .
ua haawi koke mai la oia i ka ae, e hoolauna ia Gai Wak--M
me kona hoaloha, me na kaina wawae mama, ame ka helehele-
na hoi i hoopihaia me ka hoihoi, i huli hoi mai ai ua o .i' '-
pine a hoike i kona kaikunane, no ka holopono b kana mau ? ^ -
apau i makemake ai.
Ua hookahaha i'o ia ke kanaka opio, i ka u'i ame ka ]-.;";-
pala maoli o ka hoaloha o kona kaikuahine, i ka mana^-'
Josepine, i hoea mai ai me Tiodora, a hoolauna ae la ia ' --
a no ka hora hookahi o ko lakou nanea ana i ke kamailio. : '-
nana aku, me he mea la, he poe lakou apau i kamaaina kekahi
i kekahi no ka manawa loihi.
Iloko o ka noonoo o Gai Wakona, me he mea la, o kei -
mua loa o na kaikamahine u'i loa ana i ike ai; he u'i no ! ' ' -
kaikuahine, he kulana okoa no nae kona, aka no Tiodora '
u'i kona, o ke ano o na anela, a o ia kana i hooiaio iho ai '
olelo a kona kaikuahine, no kona hoaloha.
Ua nanea maoli o Gai Wakona me kona kaikuahine Ala-
laua hoaloha, ma ke kamailio ana, ma kela ame keia IIK^ -
ua lilo no hoi i mea hauoli nona, ka noho aku imuao Tiodora
e hoonuu ana i ka helehelena u'i nohea o kela kaikamahine a
o ka mea wale no nana i hoopokole mai i kona noho ana ni -
ko o ke keena hookipa, o ke kani ana mai o ka bele hoai; ^ .
e hoike mai ana, ua pau ka manawa i aeia no na malihi; '
kona ku ae la no ia iluna, a haalele aku la i kona mau ' "'-
me ka minamina loa nae, no ka hiki ole iaia ke hoomau
i ka noho ana, ahiki i ka po ana o kela la.
Ia Oai Wakona e hoi la no kona wahi, me he mea la, no
manawa mua loa, i hoomaopopo iho ai oia, i kekahi mea ;
e iloko o kona puuwai, o ia no ka hoohihi ame ka makemake
ia Tiodora, ka mea i loaa mua ole iaia i na manawa e ae.
Aole nae oia hookahi wale no ka mea i loaa kela haawina
aka o Tiodora no kekahi, no ka mea i kela hala ana mai o Gai
Wakona, a koe kokoolua aku la na kaikamahine opio, huli :.'- '-
la o Tiodora imua o Josepine, ua hele hoi kona papalina a nii
ohelohelo, o ia no oe o kekahi mau pua rose, a i aku ia:
"Nawai no e ole kou haaheo no kou kaikunane, he keu ma-
oli aku no a ke kilakila o kona ano; a ina no'u kela kaikum'
aole ana e nele ko'u hoomana okoa iaia."
(Aole i pau.)