Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 49, 7 December 1922 — Page 1

Page PDF (1.64 MB)

View this newspaper issue

Ka Nupepa Pookela o na Nupepa Hawaii

Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII

Hoopukaia i na Kakahiaka Poaha Apau

BUKE LXI —HELU 49. NUPEPA KUOKOA HONOLULU, T. H, POAHA, DEKEMABA 7, 1922. - , NA HELU APAU, 6533.

Hoopaneeia ka Noonoo Ana i Na Noi Hana no ka Ahaolelo

Hooholo ke Komite Kuwaena Teritore, Repubalika e Kakali na Noi Hana o ka Ahaolelo a Kokoke Aku i ka Manawa


	'.--.i noho ana ae o ka halawai '-. '.mii? kuwaena teritore o ka 'I.--mibalika, ma ka auwina i::! Poakahi iho nei, i hooholo : kela komite, e hoopanee i ka — ana no na noi hana, oloko o . ."-.olelo, a kekahi manawa okoa 7-o ke kumu, he mau mahina : i koe e kakali aku ai, alaila : -. mai ka ahaolelo i keia maka- - ' .-:?. '.' = kahi o ka 24 ka nui o na pa--, noi hana i waihoia ae imua : komite, iwaena o kela mau : -.la noi hana, he nui na noi, : .. kulana hana iloko o ka ana- k.- poe i hookomo ae i ka lakou : ; alapala noi hana no ka aha-o H. M. Honana ka i make-- e lilo oia ke kakauolelo o ka o na lunamakaainana; .Iohn me?. 3?.. kakauolelo na ke ko-' pa'i oloko o ka hale; Hine? -n. no ke kulana kakauolelo - .-] K. Kamaiopili, kahunapule K " o ka hale ame ^a^ia' Manuel, -: .a elele no ka hale. ^ ke noi a Ul755ea H. .Ione3, no --:.:! kakooia aku e ke komiie, i ^..-.kMEawai apana no Koolaupoko, -; hn^paneeia ka noonoo ana, a no -"-::.?! manawa hou aku a ke ko-p halawai ai. Ua hoOipanee - no hoi ka noonoo ana i ke . William La73en, 8n, ma ke -.e mea ohi noloko o ke keena .a poe no lakou na inoa mahope -u ka i aponoia ka lakou mau -ila noi e ke komike: ' ' ^". Pen^, Phillip O. Won^ ame	Lydia Hakuole Lim, i mau akena haawi palapala mare; C. E. Calvert, i kakauolelo noloko o ke keena auhau; Francis Xavier, mea malama buke a kakauolelo paha no ke keena auhau; Aubrey William, lunahooia na ke komisina o na hana o ka lehulehu ; F. Dickson Nott, kakauolelo a i ole lunahooia na ke komisina o na hana o ka lehulehu; Sam Kawaa ame Willie Keala, mea pulumi no ka hale aupuni; William Huihui, makai uwapo, a kiai paha no ka halepaahao; Alexander Craig, kiai no ka halepaahao; Thomas L. Miki, maheleolelo Kepani; Alexander P. Reis, kakauolelo; Moke Kailiahi ame David M. Kaleikini, malama pa; me Matt McCann ame William K. Kopa no kekahi kulana e kaawale ana no laua. He noi pu kekahi i loaa mai i kela komite mai ia J. M. Lydgate , Jr., mai o Kauai, no kona aponoia aku e lilo i hope-akena aina no Kauai, ma kahi o kona makuakane i make; ua waihoia aku ka noonoo ana i kela noi, i na hoa o ke komite mai Kauai mai. No na hookohu oihana i hanaia e Kiaaina Farrington, no na kulana lehulehu, i kaa ai ka mana hookohu iaia, ua haawi ae kela komite i kana apono ana; a mahope iho o kekahi mau hoakaka manao, i kauohaia ai ka Lunahoomalu Judd o ke komite, e hui pu aku me na poo o na keena oihana, a e hoike aku ia lakou aole e hana mua i na hookohu oihana, mamua ae o ka waihoia ana mai o na inoa o ka poe i makemakeia e hookohu aku.


	HOIHOI HOU KA PAAKI NO WAIMEA. '. ::- 3 kahi he umi milo ka ma-i. 'i Honolulu aku nei, i hoo-"-.'''U mai ai ka mokukuna Piei "" ---p-? ao keia awa, no ka hoihoi ^ai i kekahi luina i eha, no .'.^aau ana maloko o ka halema'i ".', ku mai kela mokukuna ma l-.^a ekolu o ka auwina la o ka i--^ aku nei i hala, a oiai e ka-. ana mawaho ae nei o ka nuku "- - a-K-a, i haawiia mai ai ke kau-- u--ka im o ka aina, e hoouna u : kekahi moku liilii, no ka lawe ^ai i ka luina poino nouka nei K2 ^ina. ". Kulike ai me ka hoakaka a ka :.-: i loaa i ka poino, i ka wa ^ h uki ia ana ka pe 'a o ka moku ini, a ma kekahi ano i maopopo . -aa hihia iho la oia i ke kaula, kona lewalewa no ia iluna, a -. - up.a iho kona haule ana iluna k- oneki. / ' kinohi, na manaoia, ua nui ka n i ^aa i kela luina. pela i hoi-wiwiia mai ai no ka aina nei, i ka hoea ana maloko o ka : ma'i Moiwahine, a i ka nanaia - ^ kona mau wahi i eha, i ikeia -MO i kukonukonu loa kela poino, k,- ai oia, aka e palekana ana -na ola, mahope iho o ka lawe-'"'- ana aku i na lapaau naauao maluna ona. ".'a ka hepa eha no o kela auwina hoomau aku ai ka mokukuna . ,!. Weai, ma kona alahele mo-. no Pu^el 8ouni. ------------ ^-e-. ------------ ILE HE PAKE I KE KAI A MAK-E!. -; e pili ana ka mokuahi P^e-" 7a^l ma ka uwapo, a iloko n ka nanea o na mea apau olu-ka moku, me ka maopopo ole kekahi mea i hanaia, ua lele '.a he Pake aoo, ohua mailuna o ka moku iloko o ke kai, a KP kakahiaka ana ae o ka Poa- -.?':, i loaa aku ai koaa kino e . mai ana-""--= hookahi kumu o ka lawe okoa -.ae o kela Pake i kona ola, ma-i mai no ia o ka wili mau o ka : iaia, a o ke kumu no hoi ia, na makemake e hoi no Kina, no i^..-inao, he mau la helu wale no i ke^ e ola ai ma keia ao. - nae hoi i kokoke aku i Kina, .- ae la nae ua Pake nei i kona : o. aa ka lele ana iloko o ke -ulu na ohua oneki no ka pono Pake i make, a loaa he 3175, i- ki- la mau olala, i waihoia aku kino make "ho ka i'aloa ana - kekahi o na hale kupapau -:.-? kulanakauhale, a hoouna kona kino, ma ka mokuahi a e haalele mai ana i keia -O Kina-. " N	E WEHE HOU IA ANA KA HOIKEIKE FEA MA AALA PAKA. Ma na mea i hoikeia mai, eia na lala ame na Lunanui o ka Ahahui Ma-lu, Phoenix ke hoomakaukau mai nei no ka wehe hou ana ae i kekahi mau hoikeike Fea, ma Aala Paka ma ka la 23 o keia mahina, no umi la, elike me kela makahiki aku nei. He mau hoikeike wale no o ke ano hou loa ke hoikeikeia ae ana malaila, he mau mea hoi i ike mua ole ia ma Hawaii nei. , O kekahi o na mea ano nui a kela Ahahui e hoolala mai nei, o ia no ko lakou haawi ana ae i kekahi kumulaau Karisimaka na na kamaiki, o keia kulanakauhale nei, ma ko lakou home ma ka Phoenix Hall, ma ka la Karisimaka. He mau tausani o na makana like ole e hoomakaukauia mai nei e kela Ahahui, i keia mau la e nee nei, no ka hoohauoli ana aku i na opio ma ia la. Ma ka po hope o na hoikeike Fea e haawi wale ia ae ana kekahi home nani, i hoea aku kona waiwaiio i ka $5000.00, aole wale no o ia ka makana e haawi wale ia ae ana, aka ma na mea i loheloheia mai he kaa otomobile ana kekahi. O ka Ahahui Ma-lu Phoenix, o ia kekahi o na Hui Nui ma keia kulanakauhale nei, he hui hoi i kukuluia no ke kokua ana i kona mau lala iloko o ka popilikia. MAKEMAKEIA NA KAO APAU MA HAWAII E LUKUIA. No ka makemake ana e lukuia ana na kao ahiu apau maluna o ka Mokupuni o Hawaii e noiia "ae ana kekahi haawina dala nui i $80,000 i ka ahaolelo kuloko a noho mai eli ke me ia i hoikeia ae. Ua manaoia ua nui a lawa loa keia huina dala no ka luku holookoa ana i na kao apau ina nae e loaa a e komo pu ae ana kekahi poe koa e kokua ia hana. Ma ke kau mehana aku la i hala aneane ma kahi o ka 7,000 mau kao i lukuia e na kanaka ma kua ame na kanaka opio, eia nae o ka hapa hea la ia o ka mano o na kao e holo mai la ma na kua lono ame na kuahiwi o Hawaii, he nui hou aku koe e hele laula mai la me ka hoopoino i na laau ame na launahele ma na kuahiwi, a ke hoopoino pu mai la hoi lakou i na kumulaau hoolulu ua e loaa nui ai ka wai a e pono ai na mea ulu. Aole o ka mokupuni wale no o Ha-waii kahi i laha nui ai na kao ma na mokupuni no apau, aole no hoi o ke kao wale no ka mea hoomake i na kumulaau opiopio i na dia ahiu no kekahi e holo mai la ma Molokai E lukuia na holoholona hoopoino laau apau e pono ai, ina he make laau.

Ku ka Ahahui Kahekili ma ka Moku o Kama

O Kela Iho la ka Eha o na Ahahui o Kamehameha i ku

ma Hawaii Nei

NA KOONEI POE I

KUKULU I KELA HUI

Kohoia na Lunanui o ka Hui

Maiwaena Mai o ka Poe

Kupono o ka Aina

Elike me ka nee ana o ke au o ka manawa, pela iho la ka nee malie ana o ka Ahahui Kamehameha, a ma ke ahiahi o ka Poaono aku la

i hala i kukuluia ae ai ka Ahahui Kahekili, he ahahui lala no ka Ahahui Kamehameha, ma Wailuku, Maui me ke kohoia ana o na lunanui o kela ahahui pela hoi ke komo ana he heluna nui o na Hawaii, he mau lala.

No ke kukulu ana i kela ahahui ala hou o ka Ahahui Kamehameha, i haalele iho ai kekahi mau lala kahiko o ka Ahahui Kamehameha ia Honolulu nei, ma ke ahiahi o ka Poalima aku nei i hala, a ma ke kakahiaka o ke Sabati mai, i hoea mai ai lakou no keia kulanakauhale.

O ka poe o Honolulu nei i holo aku no ke kukulu ana i ka Ahahui Kahekili o Maui, oia ka Lunakanawai J. R. Desha, John C. Lane, Oscar P. Cox, W. Chung Hoon, Jr ., Edward Wongham, B. N. Kahalepuna, Andrew I. Bright, Reuben Kinney, J. K. Mokumaia ame Kapena Louis Self.

O na lunanui i kohoia o kela ahahui no keia nee ana aku, oia o William E. Bal, peresidena; Clem C . Crowell, hope; Frank Kalua, kokua

.ope; Carl F. Rose, kakauolelo; Charles Wilcox, puuku; William Hoopii, kiai; Stephen Lake kahuna.

I keia manawa, ua ku ka Ahahui Kamehameha, ma na mokupuni eha,

o ia hoi ma Oahu nei, ka Ahahui Kamehameha, a o ka ahahui poo no hoi ia; ka Ahahui Mamalahoa, ko ka Mokupuni o Hawaii, ka Ahahui Kaumualii ko ka Mokupuni o Kauai, a o ka Ahahui Kahekili, ko ka Mokupuni o Maui.

HOOKA'ULUAIA KE KOHO ANA I KA AINA

Ma ka noho ana ae o ka halawai a ke Komisina o na Home Hawaii ma ka Poalua aku la i hala, i hoomaopopoia ae ai ka hiki ole e loaa kekahi o ka poe i aponoia aku e hoi a noho ma na aina hoopulapula ma Kalamaula, Molokai, nona ka inoa o Thomas K, Beckley.

Oia nei ka mea a ke komisina i haawi aku ai i ke apono ana no kona koho i kona apana aina. Ua makaukau kona apana i manaoia, a i wahi e loaa aku ai iaia ka ike, no ka hoea mai i kona manawa e koho aina ai, he elua mau leka a ke komisina i hoouna aku ai iaia, aole nae he loaa iki mai o kana pane.

I wahi nae e hooka'ulua ole ia ai na hana a kela komisina, ua waiho ae ke Komisina Rudolph Duncan he noi, i aponoia e ke komisina mahope mai, o ia hoi, mahope iho o ka hala ana o na pule elua, mai ka manawa mai i hoikeia aku ai ka lohe i kekahi mea, ua makaukau na apana aina, no kona koho ana, ina aole e hoea mai ana oia, alaila e hooneleia oia i ka pono koho koke, aka e kau ia kona inoa malalo loa o ka papainoa o ka poe i aponoia no ka wae ana, a e haawiia aku kela pono koho

i kekahi mea okoa aku.

He 20 ka nui o ka poe noi a ke komisina i apono ai, maiwaena mai o ka heluna nui o ka poe i hookomo aku i ka lakou mau noi, no na aina hoopulapula o Kalamaula. He 13 o kela huina, ua hele lakou e wae a e koho i ko lakou mau apana; he 4 poe me ko lakou mau ohana, e noho mai nei i keia wa, maluna o ko lakou mau apana aina iho; a he 5 hoi poe me ko lakou mau ohana e noho mai nei me na makamaka, me ka hele ana nae e hana ma ko lakou mau aina.

O ke koena iho o ka poe i koe, o kela 20, eia no lakou ma Honolulu nei kahi i noho ai, me ke kakali ana ahiki i ka hoikeia ana aku ia lakou, o ka manawa e makaukau ai na aina, no ko lakou hoi ana aku e noho.

Eia ke neemua nei na hana a ke komisina imua, ma na apana aina o Kalamaula, o ka hana nui wale no, nana i hoohakalia i ka hoi koke ana aku o kekahi poe maluna o ko lakou mau aina, o ia no ka hookaawale ana ae i na kiawe, a pela hoi ka paa ole o na hale i ke kukuluia i keia wa,

Noho Hana me ka Hui o Hall & Son no na Makahiki he Kanaha

Haawi Makana ia o William Chung Hoon, Sr.,

he Uwaki me ke Kaula Gula e Kona Mau

Haku Hana me na Hoa Limahana


	Ma ka Poalima aku la i hala, ka la 1 o Dekemaba nei, i piha ai na makahiki he 40 o ka noho hana ana o William Chung; Hoon, Sr, me ka hui o Hall & Son, e ku nei ma ke kihi o na alanui Moi me Papu, a o kekahi hoi o na halekuai kukaa kahiko loa ma keia kulanakauhale. I hoike ma ka aoao o na haku hana, pela hoi ma ka aoao o kona mau hoa limahana oloko o kela halekuai, no ka nui o ko lakou mahalo. a hilinai piha iaia, ua hookahaha ae lakou ia Mr. Chung Hoon Sr., ma ka manawa i pau ai o ka hana, ma kela ahiahi Poalima, ma ka haawi makana ana aku iaia, he uwaki gula me ke kaula. Ua nanea maoli o Mr. Chung Hoon Sr, me ka noonoo ole ae, o kela Poalima ka piha ana iaia o na makahiki he 40 o ka noho hana ana malalo o ka hui o Hall & Son; nolaila ma kela la holookoa, ua nanea oia ma kana mau hana, o ka manawa mua loa ana i haupu mai ai, no kekahi hana kolohe ma ka aoao o kona mau haku hana ame na hoa limahana, o ia no kona manawa i kii aku ai i kona papale, ma kana wahi e waiho mau ai, aole ua papale nei ona, nolaila ninau aku la oia i kekahi poe kupakako, o ka lakou pane, aole lakou i ike, aia nae ma na helehelena o kela poe ka minoaka, me he mea la, ua huna maoli ia no kona papale, i kumu nona e hoi koke ole ai i ka hale, ahiki i ka wa e pau ai o kekahi hana i hoolalaia e lakou. He oiaio, iaia e huli ana me ka hoaa i kona papale, ua oili mai la ka ona o ka halekuai, me na kupakako apau, a hoopuni ae la iaia, a iloko o ia manawa hookahi i hoikeia mai ai iaia, o ka piha ana iho la ia o na makahiki he kanaha o kona noho ana malalo o kela hui, a ma ka aoao o na ona no lakou ka halekuai, pela hoi me ka poe hana apau loa, ua hoomakaukau lakou i kekahi makana i mea hoomanao, alaila haawi mai la ka uwaki gula me ke kaula ia Mr. Chung Hoon, Sr., he makana hoi ana i lawe mai ai me na manao hiipoi loa, mamuli o kona ike ana iho, aole ia i haawiia mai malalo o kekahi mau kumu e ae, aka he hoike oiaio, no kona hilinaiia e kona mau haku hana ame kona mau hoa limahana malalo o kela hui. He poo o Mr. William Chung Hoon Sr., noloko o ke keena hoouna ukana o Hall & Son, malalo aku ona he mau kupakako ame na kanaka lawelawe; he kulana i loaa iaia, mamuli o kona hoomanawanui ma ka lawe-	lawe ana i na hana apau o kela halekuai. Ma ka manawa i haawi makanaia mai ai kela uwaki gula ia Mr. Chung Hoon, ua hoikeia mai iaia, a imua hoi o ka poe apau e noho hana ana me kela hui, o Mr. Chung Hoon hookahi wale no ka limahana i loaa iaia ka mahalo piha ia, mamuli o kona makaukau mau e hooko aku i na makemake o ka lehulehu e kipa aku ana maloko o ka halekuai, me ka nana ole ma ka lahui, a ma ke kulana paha o kekahi mea; a o ia ano i loaa ia Mr. Chung Hoon, e lilo ia i kumu na na mea apau e hoohalike aku ai. O kekahi mea i mahalo nui ia ai o Mr. Chung Hoon, aole ona hoouluhua wale aku i na haku hana, no kekahi mau hemahema e ikeia ana, mamuli o ka lawelawe ana a na limahana o kona keena, aka e hoao ana oia ma na ano apau, e hoopau aku ia mau hemahema, elike me kana i ike ai he pono, me kona manaoio mau aia maluna iho ona, ke ko'iko'i o na hana apau i pili i kona keena, a ina ua hiki ole iaia ke hooponopono aku i kekahi mau pilikia liilii, alaila ua kupono ole oia e noho poo uo ia keena. . I kekahi manawa, mamuli no o kela ake mau e holomua na hana o ka halekuai, a e hooko aku hoi i na makemake apau o ka poe e haawi mai ana i ka lakou mau kauoha, e komo okoa aku ana o Mr. Chung Hoon, ma kekahi mau keena okoa aku, me ka nana ole i ka nui o kana mau hana; a ua lilo i la hauoli noua, ka la i loaa mai ai iaia ke kauoha, e waiho aku i ka hooko ana i kekahi mau mea e makemakeia mai ana, na ka poe o na keena e ae; nolaila i ka wa i hoea pololei mai ai ke kauoha maiwaho mai ma ke kelepona iaia, no na mea ma kekahi mau keena okoa aku, ua hooko aku oia i ke kauoha a ka lunanui o ka hui, ma ka waiho ana he poe okoa ka poe na lakou e hooko mai. Ua heleia mai nae oia e hooku'i no kona hooko ole ana i ka makemake o ka mea kauoha mai, o kana pane, aia no oia ke ku la maluna o ke kauoha i haawiia aku iaia, no kela pane, ua ike koko ka lunanui i kona hewa; a o kela kekahi kumu o ko Mr. Chung Hoon mahaloia, o ia no kona hooko i ke kauoha me ka pololei; a no ia mau ano apau i loaa iaia, a hui pu me ka hoopono, ka hoolaule'a i na mea apau, ua kau mai ka hilinai piha ana a na ona no lakou ka halekuai maluna ona.


	HULI HOI HOU MAI KA MOKUAHI POINO Mamuli o ka poino ana o kekahi o kona mau enekini, oiai he mau mile mamao mai Honolulu aku nei, huli hoi hou mai ai ka mokuahi Peresidena Taft no keia awa, ma ke ahiahi o ka Poalua nei, no ka hoo ponopono hou ana aku i na wahi poino o ka enekini. Ma ke ahiahi o ka Poaono aku nei i haalele iho ai kela mokuahi ia Ho-nolulu nei, mahope o ka hoopaneenee mau ia ana o kona manawa holo, no ka nui o na hooponopono i hanaia kekahi mau wahi i poino, a o keia nae ka poino oi loa aku o ka nui, e hiki ole ai ia ke hoomau aku i kona alahele moana. I ka manawa i ikeia ai ua poino kekahi enekini, ua hoohalaia he ma nawa nui e ke kapena o kela moku ahi ame ka wiliki poo, ma ke kuka kuka ana i ka mea pono e hana ai, a ma ia kukakuka ana i hooholoia ai he hookahi wale no alahele naauao o ia ka huli hoi hou ana mai o ka mokuahi no Honolulu nei. Ma ka hora 9 o ka po Sabati ka loaa ana o kela poino, me ka hoounaia ana mai o ke kelekalapa uwea ole i ka akena o kela mokuahi ma keia kulanakauhale, a iloko no hoi o ia manawa hookahi i hoolala koke ai ka akena i kekahi alahele e pono ai na ohua ame na leka. Ua laki nae ka loaa ana o kela poino ma ka moana, e ku ana ka mo-kuahi Peresidena Linekona ma keia awa, nolaila i ka pili ana mai o ka mokuahi poino i ka uwapo, ua hoolele koke ia mai na ohua nouka nei o ka aina, a hookauia aku la maluna o ka mokuahi Peresidena Linekona, pela hoi me na ekeleka, a ma ka po ana iho o kela Poalua i holo aku ai kela mokuahi no Yokohama, me ka hoohauoliia o na ohua no ko lakou hoea koke aku no ka pahuhopu o ka lakou huakai.	LILO O LANAI I KA HAWAIIAN PINEAPPLE COMPANY Ma ka Poalua iho nei ka holopono ana o ke kuai a ka Hawaiian Pine-apple Company i na aina, na holoholona ame na lako apau a Frank F. Baldwin ame Harry A. Baldwin maluna o ka Mokupuni o Lanai. Mahope iho o ka hookaaia ana ae o ke kumukuai i aelikeia o $1,100,-000, ua aponoia ka waiho ana ae o na luna nui kahiko ame na lala o ka papa alakai o ka Lanai Co., Ltd., i ko lakou mau kulana pakahi. Ua lilo aku na kuleana apau o ka hui Lanai i ka Hawaiian Pineapple Company, a ua koho hou ia he mau luna nui hou no ia hui, o ia keia: James D. Dole, peresidena; Kenneth B. Barnes, kakauolelo; R. S. West, puuku. Ua onaia e ka Lanai Co., Ltd., ka mokupuni holookoa o Lanai a koe he 1000 eka, he mau apana kuleana, pau pu me na holoholona, bipi, hipa, L na hale ame na lako e ae o ia aina hanai holoholona. E hoomau aku ana ka hui hou i ka hana hanai holoholona ana, aka ma ka mea maopopo loa, e hoomaka aku ana ia e kanu i ka halakahiki ma kahi o 20,000 eka i kohoia, ke hiki aku i ka wa pono. O ka hana mua a ka Hawaiian Pineapple Company i hoolala ai o ia ka mahi ana maluna o na aina i lilo iaia ma Waialua i keia makahiki me ka waiho aku i na aina ma Lanai ahiki i ka manawa pono e ikeia ana no ka mahi ana aku ia aina. O kana hana mua mamua o ka hoomaka ana aku e mahi i ka halakahiki o ia ka hana ana i ke awapae, na alanui ame na hale no na limahana, a ina pela ana, aia no ke komo ae o na halakahiki mai ia mokupuni mai iloko o ka makeke i ka 1927.

Lele he Wahine Mailuna Aku o ke Kaa o na Koa

I Hana Oia Pela no ka Hoopakele Ana i Kona Ola Mai ke Kaaahi Aku

ELUA MAU KOA O KA LELE PU ANA ILALO

Hooku'iia Mai ko Lakou Kaa e

ke Kaaahi me ka Poino

o ko Lakou Kaa

No ka hoopakele ana ae i kona ola mai ka make mai, i lele aku ai o Mrs. Mabel Summers, mailuna aku o ke kaa halihali ma'i o na koa o ka Papu Kamehameha ma Puuloa ae nei, mamua o ka hooku'iia ana mai a ke kaa e ke kaaahi, ma ke kakahiaka o ka Poalua aku la i hala, ma ia lele ana nae, i eha ai kona u-ha, eia nae ua hoopakeleia mai kona ola.

He mau koa elua kekahi i lele pu mailuna aku o ke kaa halihali ma'i, mamua o ka hooku'iia ana mai o ko lakou kaa, e ke kaaahi, eia nae ua pakele loa laua mai ka loaa ana i kekahi poino.

E holo mai ana kela kaa halihali ma'i o na koa no Kahauiki, no ka hoihoi ana mai i kekahi koa iloko o ka halema'i, a e holo ana no hoi o Mrs. Summers ilaila, a o kahi i hooku'iia aku ai ko lakou kaa, e ke kaaahi, ma ka a'e ana mai no ia o ke alanui i ke alahao, e pii ai nouka nei o Moanalua.

Ma ka hoakaka a ka poe i ikemaka i kela ulia, e holo mai ana ka ke kaa halihali ma'i mahope pono mai o kekahi kaa otomobile, me ka mamao loa no o ke kaaahi i kahi e loa, e holo mai ana.

I ke kokoke ana nae i ke alahao, ma ke alanui aupuni, ua hoao iho la ke kiakaa o ke kaa haihali ma'i e hoopaa i ka holo o kona kaa, eia nae mamuli o ka maikai ole o ka peleki hoopaa, aole i ku koke kela kaa, ahiki i ka hoea ana iwaenakonu o ke alahao, ma ke alahele pololei loa a ke kaaahi e holo mai ana.

Ua lele ke kiakaa ilalo, me ka hoao ana e pa-hu i kona kaa imua, aole nae he hiki, a i kona ike ana, ua kokoke loa mai ke kaaahi, ia wa oia i kahea aku ai i ka poe e kau ana iluna o ke kaa e lele ilalo, pela iho la i lele ai kela wahine ame na koa elua mailuna aku o ke kaa.

I ka manawa i hooku'i mai ai ke kaaahi i ke kaa halihali ma'i, ua haki pu kekahi huila o ka otomobile, pela hoi me ka poino omua o ke kaa, a ua hoopaaia hoi ka holo o kela kaaahi.

Ua hookauia ka wahine poino maluna o ke kaaahi, a i ka hoea ana mai i ka hale hoolulu, ua hoihoi loa ia aku oia noloko o ka haema'i o na poino ulia, malaila i lawelaweia mai ai kekahi mau lapaau ana iaia, a mahope mai i hoihoi loa ia mai ai no ka halema'i o na koa ma Kahauiki.

NUI KA MAKEMAKEIA O KA HALAKAHIKI

Ma keia mua aku, elike me ka hoakaka a James D. Dole, ka peresi-dena o ka Hui Kanu Halakahiki Hawaii, e oi mai ana ka makemakeia o ka halakahiki ma Amerika, a ma na wahi e ae o ka honua nei, e hiki ole ai ia Hawaii nei ke hoolako aku.

O ka hoi koke ana mai nei no ia o James D. Dole, ma ka Poalua nei, mahope o ka hoohala ana i kekahi mau pule lehulehu ma Amerika, a ua lilo keia mau hoakaka i nuhou hoohauoli i ka poe iloko o ka hana kanu halakahiki maanei.

Wahi ana o na kaukani pahu o na kini halakahiki i koe mai o ka makahiki aku nei i hala, a komo mai nei i na halakahiki o keia makahiki, aole i lawa, a he manawa wale no e loaa mai ai o na kauoha, no ka hoolako ana aku i ka halakahiki ma keia mua aku.

Mamuli o keia ike i ka makemake nui ia o ka halakahiki, aole e hoohakalia iho ana ka Hui Kanu Halaka hiki Hawaii, i ka hoomaka koke ana aku e kanu i na aina ae nei o Waialua i lilo mai i kela hui, me ka halakahiki, a aia hoi a pau na hooponopono ana, no ka Mokupuni o Lanai, alaila hoomaka aku ke kanu ana i ka halakahiki malaila.

Ua manaoio mau oia, he hookahi, wale no kumu e mau ai kela makemakeia mai o ka halakahiki o Hawaii nei, o ka hoemi i ke kumukuai, ma ia ano hookahi no hoi, e hoopomaikai like ia ai ka poe kanu halakahiki apau; aka ina e pii aaa ke kumukuai, e hapa mai ana na kauoha, a e ku ana ke ahua o na pahu halakahiki, me ke kuai ole ia no kekahi wa loihi.

Hoopa'iia ke Kumupoo o Honokaa No ka Hoeha i Kekahi Haumana

Nui na Hoike i Laweia ae Imua o ka Aha ma

ka Manawa e Hooloheia Ana ka Hihia Imua

o ka Lunakanawai R. H. Makekau


	E hoakaka ana ka lono meahou mai Hilo mai o ka loaa ana ae i ka Advertiser ma ka Poakahi o ka pule aku la i hala no ka hoopa'iia ana o ke kumupoo o ke kula o Honokaa, Franklin Skinner, e ka Hope Lunakanawai Apana Raymond H. Makekau ma ka manawa o ka noho ana o ka aha apana ma Honokaa e hoolohe i kona hihia i hoopiiia ae ai e M. S. Botelho, ka lunakanawai o ka aha apana o ka Apana o Hamakua, o ia kona hoeha ana i ke keikikane o umi makahiki a M. S. Botelho a oi aku mamua o ka hoopa'i kupono. E hoakaka ana ia meahou i ka piha oloko o ka hale hookolokolo, o ka hapanui i na kumukula wahine, na kahunapule, na loio, na keiki kula ame na makua, me ka poe makaikai i hiki aku e lohe i na mea apau e pili ana ia hihia, ma ka manawa e hooloheia ana ia hihia. O M. S. Botelho ka lunakanawai apana o Hamakua, a olai oia ka makuakane o ke keiki i hoehaia ai, a o ka mea hoi nana ka hoopii, pela iho la i lawe ae ai ka Hope Lunakanawai Raymond H. Makekau i kona wahi. Ua lehulehu na hoike i hooloheia ka lakou mau oleloike ma ka aoao o ka mea hoopii, ua like ole nae na oleloike a kekahi poe no kahi o ke kino o ke keiki i hahauia ai, eia nae, aole i lawe ka aha ia like ole i mea nui nana e noonoo ai, ua lawa na oleloike e hooiaio ana no ka hoopa'iia ana o ke keiki. O kekahi o na kumukula wahine o ke kula o Honokaa ka i hoike ae i kana mea i ike, oiai o kana rumi kula ma kekahi aoao mai ka ia o ka rumi kula a ke kumupoo Skinner, a ua lohe pono mai oia i ka nui o na hahau ana a Skinner i ke keiki he 16. Wahi ana, i ka manawa i hoomaka ai ke kumupoo e hahau ia Bo- telho opio ua hoomaka na keiki o kana rumi e hehihehi i ka papahele ma ke ano e helu ana i ka nui o na hahau ana a ke kumupoo, me ka pa'ipa'i pu o na keiki i na lima me ka helu pu a nui ka leo, a mamua o ka hiki ana iaia ke papa aku i na keiki he 16 ka nui o na hahau ana ana i helu aku ai. Ma ka manawa i ninauia ai o	ke keiki i hoehaia no ka nui o na hahauia ana ona, o kana o ka hoike ana ae aole i emi iho malalo o ka 20 a aole hoi i oi aku maluna o ke 30. Iloko o ka manawa e ninauia ana o na hoike ua hoike ae kekahi o lakou me kekahi laau nui 1x3 i hanaia a kohu hoe waa ka i hahauia ai ko keiki. Ua pepehi maoli no kela kumukula me ka manao inaina aole me ke aloha. O ke kauka aupuni C. L. Carter kekahi i ninaninauia, ma kana hoakaka, ma ka la 28 o Okatoba, eha la mahope iho o ka hahauia ana o ke keiki, ua nanaia eia ke kino o ke keiki, a ua ikemaka oia i ka uli, kohu uala pulehu, mai ka puhaka a hala ilalo o na wawae. O ke kumu o ka hoopa'iia ana o ke keiki no ka hoomakaukau ole ana ka i kana haawina arimatika maluna o ka apana pepa. O ka hope loio kalana A. G. Correa ke kokua ma ka aoao o ke aupuni ma ka manawa o ka hooloheia ana o keia hihia, a o Franklin Skinner no, ka mea i hoopiiia ka i kupale nona iho. Hookahi no hoike ma kona aoao oia kekahi kumukula wahine, Mrs. Frank Fraser. Mahope o ke ku-eia ana aku o kekahi o kana mau ninau e ka hope loio kalana, o kona oki no ia aohe ninau hou i ka hoike, ua hookuuia ka hoike aohe i lawe hou mai i hoike Ma kona aoao. Aohe i ninauia ke kumupoo ua lawe nae oia a kope i na oleloike apau ma ka aoao hoopii, me he mea la no kona manao ana paha ina no kona hoopa'iia e hoohalahala hou ana oia i ka olelo hooholo a ka aha, a ua ikeia pela mahope iho. Ma ka mauawa i hoonohonoho mai ai ka Lunakanawai Makekau i kana olelo hooholo, a oiai aohe hoike, aohe no he mau oleloike ko'iko'i ma ka aoao i hoopiiia o hoopakeleia ae ai oia mai ke kau ana aku i na ahewa ana maluna ona, ua hoopa'iia ke Kumupoo Skinner he $25 me na koina o ka aha. Mahope iho o ka puka ana o ka olelo hooholo a ka aha, ua hoakaka mai la ke kumupoo i kona manao hoohalahala i ka olelo hooholo, a oiai ua hoea aku ka Loio Thomas Pedro Jr . i Honokaa ia manawa, ua koho mai la o Skinner iaia i loio nona, a nana i hoomakaukau i ka palapala no ka hoohalahala ana.


	LOAA KA WAI O KA HOME O NA KEIKIKANE SALVATION ARMY. He nui maoli ka wai huihui mai ke kuahiwi mai ma Waialae ma ka hoomaopopoia no ka mea o ka wai nui i eliia a i loaa ma kekahi mau la aku nei i hala maluna ia o ka aina nui i lilo i ka Salvation Army kahi o ka home o na keikikane i ku ai, ma ia wahi he lua wai nui ka i eliia nona ka hohonu he 43 kapuai a mai ia luawai ae i hoolawaia ai ia home me ka wai huihui ono a e paumaia mai la i nei manawa. O ka wai ka. mea i makemake nui loa ia e loaa no i'a Home, a ua loaa nae, no ka mea ma ia wahi i manaoia ai e aoia ai na keiki i ka oihana mahiai ame ka hanai holoholona. O W. W. Chamberlain, ka mea nana i lawelawe i na hana no Mr. Wilikoki ma Kauai, ka mea nana i haawi ae i kekahi makana kiekie i ke Salvation Army no na home ma Manoa, a ma Waialae, o ia ka mea i kuhikuhi i kahi e eliia ai ka luawai, no ka mea, ua manaoia aia malalo pono iho o ia wahi kekahi wai nui e kahe ana i ka moana, mamuli o ka ikeia o ka huihui loa o ke kai makai pono aku o kela wahi, he huihui mamuli o ka wai maoli i kahe aku malalo o ka honua a puka iloko o ke kai. Ma ka luawai i eliia ma kahi o Allen, he wahi mamao iki ihope mai ke kapakai mai ua loaa ka wai huihui a oia wai ke hoolako mai la ia wahi, pela i manaoia ai ina no ka eliia o kekahi luawai maloko o ka aina o ke Salvation Army e loaa ana ka wai, elike me ka loaa ana o ka wai ma na luawai e ae ma ia lalani pololei. Ma ka eliia ana a ma kahi he 40 kapuai ka hohonu ua loaa ka wai a ma ka eli hou ia ana aku a piha ke 43 kapuai ua nui maoli ka huai ana a ka wai. He pomaikai nui keia o ka loaa ana o ka wai no ia Home. LADANA, Dec. 4.— Ua hooholoia e ka hale o na'lii i keia la ka bila kumukanawai Ailiki. Ua hoounaia aku ia i ka Moi Keoki no ke kakau ana iho i kona inoa.	MAMA NA WAWAE I KA HOLO NO KE KANI O KA PU. Malalo ao nei o Mikilua, ma ka po o ka Poalua o ka pule i hala. i komo aku ai na makai hooko i ke kanawai hookapu waiona, maloko o kekahi hale, a o ka hopena i ikeia, o ia no ka paa ana mai he hookahi wahine me elua mau Kepani i ka hopuia, a pakele aku ka ekolu o na Kepani, mamuli o kona lele ana ma ka puka aniani, a holo. noloko o ka ulukiawe. No ka hoomaka'uka'u ana i kela Kepani, i ki okoa ia ae ai ka pu panapana i ka lewa, aohe nae he wahi mea a ku iki mai o kela Kepani, aka ua hooi loa ia aku kona mama i ka holo, a no ka maka'u o na kanaka o ke aupuni i ke kuku ooi o ke Kiawe, aole he hookahi o lakou i hoao aku e alualu i kela Kepani, he 47 mau galani okolehao, a ma kekahi wahi hoi, mawaho aku o ka hale, i loaa aku ai ma kahi o ka hookahi kaukani a oi galani o na mea i hoawaawaia, i makaukau no ke puhi ana aku i okolehao. HOOKU'I KE KAA OTO ME KE KAA UWILA A EHA HE KEIKI He keikikane na ke Konela W. H. Wilson o ka Halema'i o na Koa ma Kahauiki, nona ka inoa o J. Wilson, a nona hoi na makahiki he 15, ka mea i halawai me ka poino ulia ma o ka moku ana o kona papalina i ke aniani nahaha o ke kaa otomobile i ka manawa i hooku'i ai me ke kaa uwila ma ke kihi o na alanui Moi ame Bihopa ma ke ahiahi o ka Poalua aku la o ka pulo i hala. Ua laweia ao oia a ka halema'i o na poino ulia a malaila i kamanaia mai ai kona wahi i mokumoku ai. I kulike me ka hoike a ka makai o ka hoihoi ana ae o hahai ana o J. Wilson mahope o ke kaa uwila o ke alanui Moi e holo ana no Waikiki; iaia i huli ae ai ma ke alanui Bihopa ua kaa pono mai la kona kau ma ke alahele pololei o ke kaa uwila o ke alanui Liliha e holo mai ana ia manawa. O ka papa ma ka aoao o ke kaa oio ka i nahaha a o ka pale hoi o mua o ke kaa uwila ka i upepe ma ka manawa o ka hooku'i ana.