Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 49, 7 December 1922 — HE HANA HOOPOMAIKAI ANEI KA HOONAAUAO ANA I NA KEIKI I OIHANA MAHIAI? [ARTICLE]

HE HANA HOOPOMAIKAI ANEI KA HOONAAUAO ANA I NA KEIKI I KA OIHANA MAHIAI?

Iloko o keia mau la o ka hoonaauao kiekieia ana o na keiki ma na kula aupuni, lie ninau ano nui keia maluna ae. I keia' mau la ke a 'o ia nei na keiki o ka aina i na oihana Jike ol?;.ke kauka lapaau; ke kauka hana niho; ke kauka loniilomi; k*i maliima buke; ka oihana hana kSa otomobile, a pia kei«a oihana, ua komo pu aku na mikauika like ole; ka hanai amo ka malama holo' holona; ka mahiai; ka loio; ke alakai ana i ka oihana kalepa, a pela aku. O keia mau oihana apau ke a'o ia mai nei ma na kula kiekie o kakou, a ke lilo nei keia hoonaauaoia ana o na keiki, i auhau nui kaumaha maluna o na o ka aina. Ke manaoia nei e kekahi hapa o na kanaka naauao o ka aina, he mea ku i ka pono ame ka hooholomua ana i ka aina ko a'o ia ana o ka kakou mau keiki i keia mau 01hana like oe, no ka mea, e like me ka naauao' o kela keiki a kanaka paha, pela no ka nui o kona waiwai i ka aina, A īualalo 9 keia mau manao ana, am'e kfia mau hakilo ana, ua komo aku la na kula kiekie 0 ka aina e a'o i keia mau oihana like ole i na keiki. O ka ninau nae a kakou, he oihana hoopomaikai mai anei ka oihana mahiai i ke kanaka e a'o ana a e lawe ana ia oihana i hana nana no nd la 0 kona ola ana? Ke ku mai nei na hana ame na pomaikai a ka poe mahiai i mau hoike no ka hooia ana mai, he oihana hoopomaikai i'o no i ke kanaka 0 lawe ana*ia oihana. Ka mua, 0 iui kanaka mahiai na kanaka kuokoa loa 0 ka aina. Aole e loaa ana ka.ke kauka oihann, aia wale no kekahi kanaka, a 0 na kanaka mahi ua kanaka ola kino maikai loa. ' Aole* uo hoi e loaa ana ka oihana a i ole hana paha a kekahi loio, aia wale 110 a heniahema kekahi kanaka ma kona aoao, a i ole< lawe paha i ke a '0 a ka hupo. He oiaio ua piha no ka honua i na kanaka 0 ia ano, a pela no e mau ai ka loaa i na loio 0 ka hana na lakou.! O na mikanika, e loiaa ana ka lakou hana a e lilo ana lakou i poe kuokoa, no ka mea, he nui ka makemakeia 0 na mea hoohana hooemi hana, 110 ka mea 0 ka mama ana mai ame ka holomua o ria oihana like ole na mea e makemake nui ia nei keia mau la. 0 na oihana apau ke nana aku nei i ka poe mikanika no ka holopono o' ka lakou mau hana. O ka oihana kumukula, kekahi oihana maikai, aka, ke lilo nei ka manao 0 kekahi poe mahope 0 ke dala, a ke poina nei i ka waiwai nui o keia oihana. O ka oihana kahunapule kekahi oihana ano nui 0 ke au kahiko 0 hoopoinaia nei mamuli 0 ka uuku 0 ka uku. A pela kakou e helupapa ai i na oihana like ole, a 0 loaa ana no ia kakou na kumu kupono 0 ka hoonaauao ana i na keiki a kakou ma ia mau oihana, aka, aole o ja ka manao o keia kalaimanao ana. O ka kakou kumuhana, 0 ia no na 0 ka oihana mahiai. O Hawaii nei, he aiua mahiai keia. Eia ke mahi nei kakou i ke ko ame ka halakahiki, ke kope, ka laiki r ka maia, ke kalo, ka uala maoli ame kahiki, ke kulina ame kekahi mau mea e iho. 0 na oihana pookela nae 0 keia mau la, 0 ia no ke ko aine ka halakahiki. A 0 na mea e ae, aole he nui, ua lawa nae kakou ma kekahi a ua lawa ole nao ma kekahi. 0 ke kopaa ame ka halakahiki, i kukuluia keia nf&u oihana manauli 0 na pomaikai e loaa mai nei maiwaho mai. Pela ka maia, a me ke kope i na la i hala al*u, aka, 1 keia la, 0 ka maia wale no keia e hoouaa nui ja nei, a ho wahi kope uuku loa paha. Mamuli keia 0 ka emi 0 na kumukuai 0 ke kope, a o ka oihana maiia hoi, ua emi mai mamuli 0 ka lilo 0 na aina i lawelaweia no ia oihanā no kekahi mau mea okoa aku. j 0 ka pilikia 0 keia aina 0 Ha*! waii nei, aole i lawa na meaai i hoo- J uluia ma keia mau paemoku, no ka hoolawa ana mai i na kanaka e noho nei maluna 0 kona papalina, a mamuli o keia nele, ke lilo nei kakou i lahui e kuai ana i keia mau mea mawaho aku 0 ly> kakou mau pale; na, a na ia hana i hooemi mai i ko kakou waiwai. O na aupuni waiwai loa 0 ke ao nei, he mau aupuni lakou e hooulu ana'a ana i na mea apau e lawa ai kanoho ana 0 ko lakou mau makaainana. O na aupūni hoi e lawelawe wale ana no i na oihana kakaikahi, aole lakou he mau aupuni waiwai. O ke aupuni e ho.olawa ana i kona mau makaainana i ka ai, a oi aku mamua 0 ka hiki ia lakou ko ai, a e loaa ana kekahi koena no *ka hoouna ana aku i na aina i nele ia mau mea, e IH9 ana ia aupuni i aupuni kuokoa, elike no hoi me ke kanaka i kanu i na mea e lawa ai kona oihana a i hanai paha i na holoholona e lawa ai kona ohana; a o na koena ua hiki iaia ke hoolilo aku jio ke , kuai ana aku i na mea ona i hem^-

hema; pela no ke aupuni i lawa i na mea e pono ai kona mau makaainana. A elike no hoi me ke kanaka e liann ana i na mea e lawa 010 ai kona ohana, pela no hoi ia kanaka e kauka'i aku ai na ha'i e hana ia mau hana a 0 kana e hana ai 0 ka imi i dala no ke kuai ana aku i na mea i loaa ole iaia. Mamuli 0 keia mau pilikia i hoike hope ia aku la, pela kakou e ike ihe ai e ka poe heluhelu, o ka oihana mahiai io no ka oihana e pomaikai ai kakou. Ka mua, no ka mea o na waiwai i hemahema o kekahi aina, o ia ka oihana e hoowaiwai mai ai i ke kanaka e komo aku e lawelawe ia oihana. Ua ike ae »©i kakou he mau oihana tne nui i'o no ko Hawaii nei, aka, 0 ka apiki, k<> komo nui nei kakou e lawelawe i na oihana e hoolawa ana ia waho, a ke hoohemahema nei kakou i na oihaua no ka pomaikai 0 kpna n\au makaainana. I keia la, ke hoolilo nei 0 Ifawaii he mau miliona dala no na meaai e lawa ai kakou, aka nae, 0 ka apiki, ke olelo nei kakeu he aina mahiai ko kakou. Ua olelo ae kekahi Kenerala kiekie 0 ka Pualikoa Amerika ma Hawaii nei, ina e paaia ke komo ana mai 0 na moku lawe meaai i Hawaii nei, ina paha mamuli 0 kekahi kaua, a oi aku keia paaia ana maluna 0 hookahi mahina, e make ana na kanaka i ka wi no ka ai ole. He kulana kupilikii keia no ka aina. A mamuli 0 ia kupilikii, ua hoikeia mai ia kakou e ka poe lehulehu, he oihana ano hoopomaikai ka oihaua mahiai, ame ka oihana hooulu holona. I na la -mamua aku o ke komo ana mai 0 na kanaka o ko na aina e, ame ke a'o ia ana mai 0 na uaauao like ole, ma kekahi he mau mea maikai, a 0 kekahi no hoi, aole i lilo i mau mea maikai na na kanaka Hawaii, ua noho iho keia mau paemoku me ke komo ole mai o kekahi man mea no ka pomaikai 0. ka noho ana 0 na kanaka Hawaii. He mea keia i ikeia ma na mokupuni like ole o keia mau paemoku. Ua lawa kela mokupuni ame keia mokupuni i na m«a apau. He oiaio no paha elike me ka uuku 0 ka naauao 0 ia mau la, pela no i uuku ai na mea 1 makemakeia. Aole 0 kakou mau halelaau, e koi mai ana i mau kukui uwila, ame na piano. E kuke ana no ko kakou mau kupuna maluna 0 na ahi i hoaia mawaho aku 0 ka hale. Aka, 0 ka mea nae e hooia mai ana i ko lakou naauao kamahao, 0 ia no ko lakou imi ana i na mea apau e lawa ai ka noho ana 0 na makaainana.

1 Ua hooulu iho lakou i ka lakou mau ineaai $pau. Ke kalo, ka uala, ke k\ ka maia, ka ulu, ka uhi, a i na la o ka nela i ka ai, ua kiiia aku na hapuu o ke kuahiwi, a mai keia mau mea mai, ua lawa na kanaka i ka ai. No ka aahu hoi, ua kuku kela anfle keia wafeine o ka uoho home. ana i ko lakou mau kihei, apie na malo o na kane; na pa-u ame na kapa moe. A aole he ohana i nohp nele ia mau la, no ka mea, ua lako ka aiua mc keia niau mea apau e loaa ai ka noho oluolu ana. E ike mai kakou ,aole ka oihana mahiai he oihana i hilahilaia e na Alii o kakou o ia mau la. Ke kanaka nui loa o ka aina ka moi, ua !;omo like aku lakou e a'o makaainana e lawelawe i keia oihana, no ka ike ana he oihana e hoolawa mai ai i ke i ka mea oi aku o keia noho honua ana, o ka ai. A o ia kulana waiwai no o keia oihana ia mau la i hala wale aku o Hawaii kuauli nei, o ia waiwai no ahiki mai i keia la. 0 ke kumu nui o ka pii o ka poi ka ai hoi a na Hawaii, o ia no ke kaa ana aku nei o ka hoouluia aua o keia mea iloko o ka lima o ka poe o ko na aina e. Ina kakou e naaa aku ana ♦na kanaka o na kuaaina e kanu mai nei 110 i ka lakou kalo, e ike ana kakou, ua lawelaweia ia me ka maalahi loa, ame ka ohi ana o ke kanaka i kekahi waiwai ano nui mamuli 0 ia lifhi ona. ī keia la hoi, elike me ka pii a 01 aku mamua o ke kupono o iia mea e loaa ai ke ola i ke kanaka, ke konoia mai nei kakou e na kanaka Hawaii, e ike i keia mau mea. He oiaio no paha kakou e lawa ana i na aina no kela ame keia kanaka Hawaii, aka nae o ua kanaka e loaa ! ana na aina, e pono lakou e ike i ka waiwai ame ka hoopomaikai a keia mea o ka oihana mahiai. A i ko kakou ike ana i keia haawina, e I hoao kakou e a'o aku, a i 010 e koi aku i ka kakou mau keiki, a ke manao nei no au, e hookikina aku ia lakou, e lawe i keia oihaina a e heonaauao ia lak(»u ma na msa e hiki ai e loaa na pomaikai. Ke a 'o ia mat nei na keiki o keia mau la e ike i ka momona o ka lepo, kahi e kanuia aku ai na mea kanu. Ke a'o ia mai nei i na mea e kanu ai i lilo i mea e hoomomona ae ai i ka lepo. K« a'o ia mai nei e ike i ke ano maoli o ka lepo, a maloko hoi o ka lepo na mea e hoike mai ana i na mea e kupono si e kanuia aku iloko ona. A i ka ike ana o ke keiki i keia ike, e a'o ia aku ana oia i ka nianawa kupoao e kanu ai i na meakanu like ole, no ka mea, i

kekahi manawa, e komo nui ana na meaai like oloe na aina e, o ka hoao ana o kekahi e kana a oe ia mau mea i ka manawa e nui ana ia mau mau mea, hhe kulana hoopili kia mai ia i ka mea kanu a mahia hoi. E a'o ia mai ana no hei ka i ke ma keia mau kula kiekie o ka kou e houke mai ana i ka meakanu oi aku o ke kupono no ka lepo o kona aina. Pela no ka hooulu holoholona ma keia mau paemoku o kakou ke au kahiko o ko kakou mai kupuna, ua ike lakou i ka hooulu ana i na puaa, na moa, ame na ilio, amo na o ke kai. Ua ike lnkou ho mau ' holoh*lona hoopilikia keia i ka •v.cnkanu, a ua hookomoia kn aha iiok(iV 0 ka ihu o ua puaa, i hiki o!c :i h lakou ke eku wale ak;i i kn aina i kanuia. 0 na moa hoi, ua okii.i kp. kahi mau maiuu, a i ole maiao paha ' 1 hiki ole ai ia lakou e holu v.n!e aku i ka meakanu. Ua hanailn ilio ai, me ka poi wale no, a ua !>oo pnaia ma- kahi paa i hele ole ak:; e ai i na mea kupono o'ie. ' I keia la, ke a'o ia mai noi ],a > keiki ike ano ona koko puaa e hiki ] ai e hikiwawe ai ka ulu ana 0 ko kino, amo na meaai kupono o u!u hikiwawe ai. 0 kekahi mau koko, ua oi ( aku ka mea e ai ai mamua o ke kupono. 0 kekahi hoi aia wnlo no ine ka makaala e hiki ai o ola, a o ka hemahema iki loa ka moa nana e hoopilikia niai, a pau i ka make. 0 ka puaa hea la ka hiki L > loaa ka hame maikai anio ka ba> on ' manoanoa maikai. Pehea la e nui ai ka hanau o kau mau puaa. A nn ka moa hoi, o ke koko hea la ke koko hanau nui mai i ka hua. 0 ke koki hea la ke koko waiwai e hanai ai. 1 ka manawa hea la ka manawa pii loa o ka huamoa. A i keia mau K*: o ka naauao,.ua laweia mai na huamoa a iloko o na pahu e hookikoia ai. Ka malama ana i keia mau keiki moa mahope o ke kiko ana mai. Aa he nui wale aku na mea e a'o ia mai® nei na keiki maluna o keia oihana, ka oihana hooulu i na holoholona. O ke kanaka mahiai, e mahi ana oia a e hooulu ana i na meaai he lehulehu wale, aole wale no nana amo hona ohjina, aka, no ke kuni aku ina he mahuahua aku e pau ole aku ai ia lakou i ka ai ia. A o ke kahi hoi e hooulu ana i na mea na na holoholona. 0 na koena a k kahi poo holoholona e lawa ana kahi mau holoholona e aku. A o ke kanaka i a'o ia ma keia oihano e iko ana oia i ka mea kupono e IW nu ai a e hooulu ai ma kona apana aina. 0 keia naauao ko loaa wale nei i na keiki o keia la. A ke a"o pu ia mai nei i ka hooulu ana am>' ka malama ana i na mea kanu oi aku o Hawaii nei, ke ko ame ka lialakahiki. O ka naauao oi aku paha e a 'o u mai nei, o ia no ka ike ana i nn ma'i like ole e loaa nei i na meakanu. amo ka Joaa pu ana o na mea nana o hoopau aku i keia mau ma'i. 0 kekahi hoi ua laweia mai maloko o na puolo like ole. 0 ka naauao e a'oia mai ana no ka lapaau ana i keia ka pilikia no aia ma ko kakou aono, ana me ke kanu ana o ia mau mea. Ua hala na la o ka hiki ana e ulu wale mai na inea kanu me ka p«m ole i kekahi mau mea hoopilikia. I"A okoa ae ke kulana o ka aina i keia manawa. • A o ia mau mea ulu wnie me ka paakiki e hiki ai e ulu i keia manawa. Nolaila o keia naauao o makemakeia aku nei, he mea kupono o haawiia mai i na keiki a kakou, a ke haawiia mai nei me ka uku 010. 0 mau ma'i, he naauao e a'o pu ia i« : 'i o ia hoi ka loaa ole o ka hooiunnawanui ia kakou ,amo na keiki a kikou. Ke ku m'ai nei na kula, :i ke komo nui aku nei na keiki a ka poe 0 ko na aina e, a o ka kakou nn'J keiki lioi, ke holo wale mai upi 1 0 ma na alanui, a e hana 'ana pahn :. i ka uwapo, ka hana hiki wale »•> i kela ame keia ke hana. oka naa ;• ao loaa wale nae, ua hooleia aku ke leomo ana aku e lawe mai. Aole anei kakou e ka lahui i hi<i mai i kahi e ku ae ai iluna a e o.:i 1 na pomaikai o ko kakou aina, f pau wale nei i na keiki o ko na ain.'i™ e. Ke hiamoe nei anei kakou? Iu ' pela, o ke ala ae ka'u e makemnk'' nei a e koi aku nei ia kakou ap- '•

Aole loa he kanalua ana no ka aina. Aole no hoi he kanalua ana no ke kanaka e hoi aku ana e lawe lawe i keia oihana. Aole ke {illegible} kulina a i ole kanu halakahiki he mau oihana hiki ole i ke kanaka Hawaii. O ka mea wale no ma ka aoao o ke kanaka Hawaii i make makeia, oia no ka ikaika ame ka hoomanawanui. A he mau haawina keia i loaa i ke kanaka Hawaii, aole he kanalua ana ma mea. A ina e hiki ana i ke kanaka Hawaii ke ike aku me ka maopopo lea {illegible} e hiki ana iaia e ohi i na pomaaikai o kona luhi, ma o ka loaa ana mai o ka uku kupono no ia luhi ke manao nei no au, e loaa ana na kanaka Hawaii kupono no ka lawe ana ae i keia mau aina. O {illegible} wale no e koi aku nei, mai lawe {illegible} kakou i na olelo hoino me ka ike amaka ole i ka oiaio oia mau mea.