Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 50, 14 December 1922 — Page 3

Page PDF (1.50 MB)

NUPEPA KUOKOA HONOLULU T. H., POAHA, DEKEMABA 14. 1922.

EKOLU

He mau kii keia o na elele o ka Ahahui Kamehameha i holo ai e kukulu i ka Ahahui Kahekili ma Maui, he elua ae nei pule i hala. O ke kii ma ka hema maluna loa, o J. K. Mokumaia me Wm. K. Hoopii, mamua o ka hale aupuni ma Wailuku; malalo iho o John C. Lane ame Wm. K. Hoopii, mamua o ka home o ka Makai Nui Crowell o Maui; malalo loa, o C. Crowell, Sam Kalama, John C. Lane ame Chas. Wilcox. Ma ka akau, e hoomaka ana maluna mai, o J. K. Mokumaia, A. I. Bright, John Desha, J. C. Lane ame W. K. Hoopii; mawaena iho, ka poe na lakou e kalua ana i ka puaa no ka ahaaina a ka Elele W. P. Jarrett; a malalo loa na elele mai ka Ahahui Kamehameha aku.

KU KA AHAHUI KAMEHAMEHA MA KA MOKUPUNI O MAUI

Kakauia e J. K. Mokumaia.

(Hoomauia mai.)

I ke kaalo ana ae o ka haleipu-

- .'....: ^ Ioaa aku kahi poe apiki, a

.o pele e kani honehone mai

- - -,. ^-.a mau au ke ku la mamua iho

-ia hale kuhoe, aia au ke haawi la

ka mahalo i ka nani o ke kulana-

kauhalealii, ke nana mai i na kukui

n'.3ia ana ma na alanui.

Aia no hoi au ke haawi la i ko'u

- --''. i.o i kuu hoahanau kapena i ko-

-.akaala i kana hana, a'u e ike : ke oehuehu o ua nene aukai ---.. e oni nei nomua, a ka makani e --u pono mai ana mamua, a'u no hoi i ui aku ai i ua kapena nei, no ke kulana o kela ahiahi, i ke ano ::-I'A.I-I a he minoaka wale no kana

ame kona olelo ana mai he ehu wale no keia o na kapuai wawae o :.:- elele o ka Hui Kamehameha, a

i: ae la ko maua aka, ame ka lulu-

ma ana me ua kapena nei i lawe i

.? ai au i kela kulana kela.

Aia au ke ku la ma ka aoao o ka

-a":.u poi, me ka apana kamano mo'a

Keomolewa ma ka lima hema, ame I

--- puna ma ka lima akau, nana aku

p .i. elua hoe i ka manawa, e ku-

-i23 aku ai imua, nana aku oe he

- au "knnio hoi kau i na keiki kela e haawi mai ana i ko lakou mahalo i -.?'; kulana makaukau holo moku,

.'i ko'u pauku kino e olu ana hnua ;. -.hope, a hoi ae la no hoi i ka

- :-:-. a hoi i ka lala, a puana ae la : . : keia mau kanaenae:

Ea'.ii ka moena moe kaua,

A o Suahine ame Sunane a e hei-h'i ana.

A ke Kilauea a e luliluli ana, A imua a ihope e kulana ana, Hanai ka makua a pu'ipu'i, Na kahi kela moku e ai hookano, Auhea oe a e Susu,

Aia ko moopuna i ka lewa,

Sua a o luna, sua a o lalo,

Sua na wahi apau. E kala mai, ua pakika loa aku la, i ko'u ike ana aku ia mau lede e pupue mai ana ma ke kuono, ua hele ia la a poniuniu, i ka oni mau a ua nene aukai nei, a'u e haawi la i ka loaa ole ana o ia haawina i a'u e kokua la i ka poe i loaa ia haawina, a hoi aka la au noluna o ka moku, a i nana ae ko'u hana, ua hala ihope o Haimana Hila, ke ike la au i ke -:- :,— o ua nene aukai nei, i ka " - '-.- '. na nalu e po'i mai ana, oiai :, '; . kohaia aku la na keiki, no ka ^.7- ana mai i na kapolena ma ka ^---.-=--. no ke pale ana aku i ke kai. '': no au e ku ana i ka oneki ' :,-.:. loa ma ka'u nana iho, ua hi-K- -.-- ke kai i kahi a'u e ku ana ma-

- M.'I o ka hale ku-hoe, a hui hou "-' la me kuu kapena maikai, ame

-'--a olelo ana mai, e Mokumaia. o

- ka oi i ka'u ike. ua pau ka poe

^u i ka hoi iloko o ko lakou ru-

-.:. o oe hoi. eia no oe ke holoholo

i5-.a: nei, me he la he kohu kela moku

-aoa no oe i ka'u ike.

Ua haawi aku au iaia i ko'u ma-halo nui no kana mau hana maikai :--", ame kona kupakako i ka makaala ana mai no ko'u pono, i ka "ia o na mea maikai i kupono no kela huaka'i, oiai akahi no a loaa ka manawa e honi aku ai i na ea kai a loaa mai ke ola kino maikai, . oiai o ko'u huluaa loa ia o ka ai i na mea e loaa mai ana, a mea aku la au i ua kapena maikai nei, e ano inoino ana paha kakou oiai aia kela manawa mawaena o ke kowa o Oahu nei ame Molokai, a ua nene aukai nei e oni mau ana imua, he moe aku :% i ka aoao a i ka loaa ana mai i na ale nunui, he pii ae ia la iluna

a hoi iho ilalo, he nani no hoi ke nana aku i ka hele ia la omua a kuakea i ka hu'ahu'akai, a ko'u mau hoa e ike ole ana i keia mau nani oiai o ka hora 12 keia e nee nei i kamau mai ai kahi pola kope,

a hoi aku la au i ko'u rumi a lilo aku la me Lehua.

Aole a'u ike i ka nee hou ana aku

- ia mau hora, a kahea ana kahi kiaipo, e ala, eia o Kahului, ke kau mai nei mamua a haupu ae la au, ua kokoke ka moku, a hoomaemae

o la apau, a o ko'u mau hoa hoi ""-a no ke mili mai nei, o ka noho ana no o kauhale, aia au iluna o ka oneki kahi i ku ai, a nana aku i ka waiho mai o ka aina, a hui aku la me o'u mau hoa, a ku iho la i ka uwapo me ka maikai o na mea apau a hui iho la me na komite i hoounaia mai no ka hookipa ana i na elele, ame ka lululima pumehana -na. i iho aku ai ilalo o ka uwapo.

Aia na kaa otomobile e ku ma-kaukau mai ana, a ke komite hookipa, ka mea i mahaloia Frank Ka-^a i hoonohonoho maikai ia mai ai ua mau elele nei, a lawa pono i na kaa no ka home aloha o ka Makai Nui Clem Crowell, a hui iho la me i me ka pumehana o ke aloha. Ma ke alahele e holo ana no Wai-^". ke nana la au ma na aoao o ke .nnui. he ku maoli no i ka u'i ke ' -^.a aku, o kahi mea kupanaha wale no i ko'u noonoo, a'u e kaena ^ ai. a i kohu pono ai no kela inoa Maui no ka Oi, i ka hiki ole i ke --. ke a'e aku maluna o kahi kino "'-iu o Kahekili e moe ana iwae-- '-na o ke alanui, o kau wale no -'. o ia ka hi-o o kou kino a hoi ka muku, o ia kau e ike, a ke "^a e wehe pau ana i na ki o -' ^one.

Ua nui ko'u mahalo i keia ano kulana ku kiai ana, aohe ka lilo, o ka mea i maikai loa ai, ua kau ka weli i keia pohaku wale no, no ka mea aohe a ia la hoopaapaa wale mai no ia oe, aka, o oe no ke pilikia ana, e ha'ipu ana ko kaa ame ka lalau mai o ka lima o ke kanawai a kau mai i ka hoopa'i no kou pii aua maluna o ua kino pohaku nei o Kahekili, a hoomanao ae la au i ka makai i hooku'iia ai ma ke alanui Alakea ame Moi, a eha ai, oiai e amo mai ana no ka maka a e hanu aua no, e kamailio mai aua no, a e kuhi ana na lima i ka akau a i ka hema, e haa ana i ka akau a i ka hema. O ka mea apiki o ka hooku'iia aku la ia a eha iho la, a nui ka lilo i ke kauka ame ka noho i ka hale, a ina he moe ino ko ka po, ua oi loa aku ka pilikia, moe i ka manawa pau ole. Ke haawi ae nei au i ko'u mahalo ia Maui, i kou makaala i ka pono o kou mau makaainana, he pohaku ka mea nana e a'o mai, a ke kanawai e ku makaukau mau ana mahope o ka mea hanu ole. Oiai e kaalo ana ma na alanui nui o Wailuku, a 'u'i lohe wale ai, a ke ike la i ka nani o na hale ame na hokele, na hale aupuni, he maikai ke nana aku, a noho iho la ka makou halawai liilii, no ka noonoo ana i na hana e hana aku ai, oiai aia no kola i na hora kakahiaka nui, o ka hora 6:50 ia, a i ka holopono ana e hui hou i ka hora 10 a. m., i haalele iho ai au no Kahului maluna o ke kaa otomobile, a hui iho la me kuu keiki aloha Wm. Hoopii ame ke aloha pumehana ana i lawe aku ai oia ia'u no Paia. Ma keia holo ana no Paia, he maikai ke alanui, aia mau no au ke ike la i ie ku mai o keia kino pohaku, a e alo mau ae ana na kaa mai iaia ae, ahiki aku la i kahi o ia mau keiki a'u, a hui iho la me laua me ke aloha oiaio, oiai aole i lohe laua. Nolaila o kela hui ana ua puiwa maoli, ke haawi la au i ka mahalo i ka maikai o ka aina ame na alanui, oiai aole e haule ka manawa, ua paina iho la me laua, a hoi mai la no ka hui ana me ko'u mau hoa elele, oiai ua kokoke ae Ia i ka manawa, a noho iho la no ka honee ana aku i na hana imua. Mamua o ka hoonee ana aku i na hana ma Kahului, ma ka mmi halawai o ka Hui Poo Kia, ma ka noonoo kupono ia ana i lawe ae ai ka poe e ku mau me ka makaukau i na manawa apau, me ka hoapaapa ole, o ia hoi na luna nui no ka manawa no ka hookupono ana i ka hui e kukuluia aku ai. Na luna nui no ka manawa: W. Chung Hoon, Jr., mamo alii; John C. Lena, kaukaualii; B. N. Kahalepuna, laualii; J. R. Desha, kakaolelo; Simeona Akaka, kuauhau; Daniel P. McGregor, aipuupuu; O. P. Cox, kahuna; Ed. Wongham kuhikuhi puuone; Louis Self, pukauanui; J. K. Mokumaia, pukauaiki; A. I. Bright, kiailoko; R. Kinney kiaiwaho. I ka holopono ana o keia mau hoolala ana i kau hou ae ai na lala, o ka hora 12:30 ia, oiai e noho ana ka hana i ka hora 1:30 p. m. ma Kahului. ma kahi i haiia ae la. Nolaila ua loaa he mauawa e makaikai ai i na hale aupuni o Maui, ame kahi o ka imu puaa i kaluaia ai

no ka paina e haawiia ana no ka elele i puka, Haalilio, ame ko'u pa'ikii ia ana ma ia mau wahi ano nui, I ke kokoko ana ao i ka manuwa i akoakoa ae ai ua mau hoa nei ma kahi i ha'i mua ia ae nei, ame ka hoonohonoho maikai ia o na mea apau i lawe ae ai kela ame keia i kona kulana elike me ka mea i ha'i muu ia ae noi, o ka nee no ia o na hana imua elike me ka manawa i ha'iia. O ka nui o na lala hou i lawe i ka hoohiki he 35 ka nui, e lawe ana i na hana hoolau mai ke kulana ekahi, elua ame ekolu, a e lawelawe pakahi ia kela ame keia ma kona kulana hoolaa, a pau na haua i ka hora 4:30 p. m., a hoomaha no ka hoopiha ana mai i ka lua o ka inaina, a noho hou i ka hora 6 p. m. a hui aku la me na kamaaina no ka launa pu ana aku maluna o ka papaaina i hoomakaukauia ai. I ke kani ana ae o ka hora 6 p. m. i akoakoa hou ae ai na mea apau, no ka hoopau pono ana i na hana hope loa, a i ka makaukau pono ana o na mea apau, i laweia mai ai kela olelo kaulana: "Imua e na pokii, aohe hope ohope nei, a inu i ka wai awaawa," a ku iho la kela olelo me ka mau maluna o ka lepo aloha o Maui, a e o aku hoi ma ka inoa i kapaia aku ai Kahekili, Hui Kamehameha Helu Eha, oiai i ka lawe ana ae o na luna nui i koho pono ia e na lala he 35, a lakou i wae ae ai i ka Mea Hanohano W. E. Bal, kaukauli; C. C. Crowell, laualii; Frank Kalua, kakaolelo; Carl F. Rose, Kuauhau Charles Wilcox, Aipuupuu; Stephen Lake, kahuna; W. K. Hoopii, kuhikuhipuuone. I ke ku ana o na luna nui hou i lawe ae ai lakou i ko lakou kulana, ma kahi o na luna nui mua i pau ko lakou manawa, a i ka makaukau pono ana o na luna nui hou i lawe koke ae ai lakou a noonoo i ka inoa, a hoike mai la ke kaukaualii hou, o ka inoa elike no me ka mea i ha'i mua ia ae nei, ia manawa ka hale holookoa i haawi ae ai i ka pa'ipa'i lima ana, ame na olelo paipai mai ka Mea Hanohano J. C. Lane mai, e haawi mai ana i ka mahalo i ka holopono ana o keia lawelawe ana, a e kauleo mai ana i na lala o ka hui i ku iho la, ua ike iho la oukou i ke ano o ka hui a oukou i hoohiki a ka-kou i hoohiki like ai, e aloha oe i kou hoahanau elike me kou aloha ia oe iho, e kupaa maluna o ka mea oiaio. Mai ka Lunakanawai Desha mai he mau olelo e hooiaio oe i kou lilo ana i Kamehameha; mai ia A. I. Bright mai e a'o mai ana he mau mea kahiko no keia, aka ua hoopalaleha no kakou, aka i keia hana ana iho la a kakou i ike ai kakou i ka mea nui he oiaio no ka, e hoomau aku. Mai ka mamoalii mai W. C. Hoon mai, e a'o mai ana e akahele i ka lawe ana mai i ka poe aole i komo ka manao aloha i ka olelo kaulana a ko kakou moi aloha, ame ka mea nana i kukulu i hala aku, e aloha mau aku kakou, oiai o ka hora 10 kela a ke oeoe e kani mau mai ana. ua paaia ka manawa holo o ua nene aukai nei e ua mau keiki nei a Kamehameha, ame na olelo hoolana mai ke kaukaualii mai, e haawi mai ana i kona mahalo i na mea ana i ike ai, ame ka pule ana ame ka himeni Hawaii Ponoi i hookuu ai na haua

me ka maikai, ame ka eleu ana o kela ame keia nona iho, i kau ae ai maluna o na kaa, i kamoe aku ai ka huakai no ka uwapo, kahi a ua nene aukai noi e kali mai ana i kana mau ohua o ka papa ekahi.

I ka hiki ana aku i ka uwapo ua piha i ka poe makaikai ame na lululima pumehana ana, i kau ae ai makou iluna o ua nene nei, a na kamaaina e kahea mai aua i kou kiu nei me na olelo hoakaaka o ka po la'ila'i, a hemo ae la ka laina a hui iho la me ka Mea Hanohano Kimo Pelekane Opio, kekahi o na ona o ka hui moku pili aina, ame kana olelo mai, e Mokumaia, owai ka ona o keia moku, o kela ano hoihoi no hoi o kou kiu nei, e ike mai no hoi o na pulapula no hoi a Kamehameha, ke kumu i ku ai o Kilauea a hala ka manawa holo, a minoaka iho la ua mea hanohano nei, a hui iho la no hoi me Frank Palauwina opio, me kona piha hauoli, no ko'u hui ana me ia, ame kana olelo mai i kou kiu nei e malama oe ia'u ahiki i Honolulu, a kau iluna o kou kaa, ua ae aku au.

E kali mai ana, kuhi moku kaa o'u nana e lawe aku i kou hokele, a hui iho la no hoi me kana aliiwahine ua nui keia piha hauoli ana, oiai ua lilo ka'u mau hana i ke kau koho baloka i hala aku ai kona hanaumua, o ia hoi o Hale Palauwin, e noho mai la i Wakinekona, i mea nui i ko lakou noonoo no kou kiu nei.

Aia hoi ko'u mau hoa ke hookupono mai la ia lakou, a i hui hou no ai ua mau keiki nei a kani hou aku la na leo o mako, ke nana aku oe o ka pii no ia a kau aheahe iluna o Haleakala, ka uwe a ke kini o ke Koolau, olaola mai ana ka wai, e hooma'u ana i ka ulu kulina o Ku-

la, kahi o kela wai halelolelo ko'u ko'u ai ko puu, o ka oi aku la ia ke kani o na leo o ua mau puukani

nei, no ka mea, ua hele a luhi na mea apau.

No kou kiu nei e hahao mau ana au i na mea maikai, alaila loaa ka noe oluolu ana, a i ka piha pono ana e o kou pe'a heke, a haule aku ai au hooluolu, o ka lilo aku la no ia i ke ao polohiwa a Kane, laua o Kanaloa, a i puoho i kahi kini, Honolulu! Honolulu! a i nana ae ka hana e hooiho ae ana ma Waikiki anuanu au, a paa kahi lole, hui me na hoa. Pehea oe? Maikai no. Inu kahi hope, ke nana la i na hoa, ua inoino ka helehelena ke nana aku, e inu kope, a hoi ae, o pilikia keia, nui ke poluea. Nou e Mokumaia ua makepono ke dala ia oe, kela ai keia ai, ku i Maui, a ku hou i Honolulu nei, o ia mau no kou piha laiwale, a paa ka laina o mua, a hui iho la me kuu ohua.

Ua loaa ke kaa nana e lawe ia ou-kou, a ike mai la i kuu keiki hookama, ua makaukau ke kaa, o ko'u iho mai la no ia, no ka mea, ua ka oioi no ka mua, wahi a kahiko, a kau iluna o kuu wahi moku kaa ame na ohua i oni maikai ae ai i ka makani no ka hokele Young ka pahuhopu, ame ka lele ana mai o na palahu ekolu i hoohuli hou ae ai i ka uwapo Helu 14, i kau hou mai ai ia mau ohua no Kapalama lo'i laiki, ame ka hanu ana ae i ka ea hu'ihu'i o kuu aina e moe lapuu mai ana, ame ke ani kiani lima ana i honi hoomau aku ai me ka'u lei poni moi, ua hele ia o ka umauma la a mahanahana i ka ike ana mai ia anoipua, he kaomi malie hoi kau, i ka lau o ka inia.

Me oe e kuu kapena opio ko'u welina pau ole ame na keiki nana e kikokiko na kaula keleawe ko'u iini pau ole. Me ka mahalo.

San FRANCISCO, Dec. 10.—O ka mokuahi Laconia o ka laina mokuahi Cunard ua haalele mai i keia awa i keia la uo ka Hikina Loa ma ke alahele aku o Honolulu, ma kana huakai makaikai kaapuni honua.

EUGENE, Ore., Dec. 6.—Eha mau keiki i a ia e ke ahi a make, elua opio i kukonukonu loa ka eha a he elua mau kanaka makua i eha loa i ka manawa o kekahi pahu aila ea i pa-hu ai maloko o ka home o Iver Johnson i keia la.