Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 50, 14 December 1922 — MOOLELO O KA HALAWAI A NA KOMISINA HOME HAWAII DEC. 5, 1922. [ARTICLE]

MOOLELO O KA HALAWAI A NA KOMISINA HOME HAWAII DEC. 5, 1922.

Mahope o ka heluheluia ana ame ke aponoia ana o kā Moolelo o ka hAlawai i hala, ua heluheluia mai e ke Kakauolelo he leta mai ia Dr. Elwood Mead mai, e hoike mai ana, 0 ke kumu o ka hiki ole ana iaia e kakau mai i hoike no kana huaka 1 Hawaii nei ; mamuli o kona oma'ima'i, aka, ua hoopaa nae e hoouna mai ana no oia i kana hoike, ina e makemake ana na Komi9ina. Ua koi mai o Mr. Aka»a, o koiia aku o Dr. Mead e hoōuna mai i kana hoike. Ua hoik« mai o Mr. Duncan, ua manao oi« he mea pono e loaa mai keia hoike no ka mea he nui ka poe e koi mai nei no keia hoike. Mamuli o ke noi a Mr. Duncan, i kōkuaia e Mr. Akana, ua waihoia keia ninau na ke Kakauolelo .e noonoo. L'a heluheluia mai kekahi leka mai ia Mr. Jorgensen mai o ka Ja 5 o Dekemaba, 19E2, e ke Kakauolelo. Maloko olaila, ua lioike mai oia ua kuai aku oia i kela eiiekini o 25 ikaika lio, mai ka uwi waiu mai o Mapulehu. Ua hoike mai ke Kakauolelo e holo ana o Mr. ame Mr. .Judd i Molokai, e nana i na aina 0 Pauahi Bihqpa i k«ia ahiahi, a ua koi mfti ke Kakauolelo he mea pono e hele' pu o Mr. Jogenaen me laua i hiki ai iaia k6 ike a hookamaaina i kēia nlau aina o Bihopu jna Molokai. Ua aponoia keia manao. Ua noi 4ku ka Lunahoonialu ia Mr. Jorgensen no kekahi hoike no na mea e hanaia mai la ma Molokai Ua hoik>3 waha nlai o Mr. Jorgensen ke nee la na hana imua me ka holopono. I ka pau ana o kana'ole- | 10, ua koi aku ke kakauolelo, e hoomaopopo iho oia, ke makemake mai nei # ka Hui o T. H. Davies, i eha pi-nunu, a e noi aku ia Mr. Lyman ina paha e lo&a ana ke<kahi hapa o keia mau tona pi-nunu 1 makemakeia. Ua -hoike mai o Mr. Duncan, ua hoomaopopo oia ua ane hiki pono ole ke kaa otomobiJe o Mr. Jorgen'aen, ke hoohanaia, a e noi mai ana e kuaiia i kaa hou no Mr. Jorgensen. Ma ke noi a ke KakauoleJo i kokuaia e Mr, Duncan, ua kauohaia ko Kakauolelo e Jtuai aku i kaa. I ka hoike ana aku o ke KakauoJelo ua koi mai ka Lunahooia i ke Konmina e weheia i mau buke no ka malama ana i na buke helu o ke Komiaina e hoomaka ana mai lulai,1, 1922 mai, a- oiai no hoi aole e hiki ae e alo i keia koi a ka Lunahooia, ua noi mai ke Kakauolelo e hoomanaia aku oia e hoolimalima i kekahi kakauotelo maloko o ke keena Lunahooia e hoomaka i ka weheia ana o kekahi mau buke oia ano 7 a ma ke noi a Mr. Duncan, i kokuaia e Mr. Akana, ua kauohaia e hana aku pela. Me ke kaumaha ke leakauolelo i hoike mai ai, o ke mua a ke komiaina o Mr. Herbert Kinslea, ua hiki ole iaia ke hoike mai i kahi i pau ai o na dala he $174.75, a no ia kumu ua waihoia aku keia hihia imua o ke kiule nui no ke ahewa ana iaia no ka aihue daJa. Ua hoike pu mai no hoi ke kakauolelo ua konoia mai oia e na Jede o ke Kalapu o na Hana o ka Manawa 6 kamailio aku imua o ia pohai maluna o ka ninau hoopulapula a ua ae aku oia i ka lakou koi me ka hauoli, 016 && • liio ui i vm.

hoolaha aku i keia hana, imua o ka poe e lohe mai ana i kana mau hoakaka. Ua lioiko mai o Mr. Duncan ua hoea aku o Mr. Harry Apo i kona hale a ua kuka kamailio maluna o na kulana hana like ole -e pili ana i na kanaka ma Kalamaula. Iloko o keia mau kuka kamailio ana, .ua komo aku ka Mr. Apo mau kamailio maluna o ke kulana o. ke kukulu ana pa mahele aina no ka Apana B, a ua makomako oia e ike ina paha e uku like ana na mea aina i keia pa mahele, i kona manawa e kukulu ai i ua pa la. Ua laweiia ae keia kumuhana a.,kamailio ia e ka lunahoomalu ame na lala o ke ! komisina, ma ke kulana kanawai o keia niuau, a-ua like ka mauao o na mea. apau, h€ mea pono e ukuia e ka mea aina e noho mai ana ma kela aoao, i ka hapa o na hoolilo o ia pa mahele, a ina aole e lilo ana na na komisina e uku i ka hapa o na hoolilo o kela pa mahele, i hiki ai e ikeia no ke komisina kela aina ma kela aoao. O ka ninau no ka poe noi aina kai laweia m{ii a noonoo i keia. manawa 'e Mr. Duiicaii, mamuli o ka ulolohi o kekahi poe noi aina i ka hele ana mai e wae i ko lakou aina. Ma ke noi a Mr. Duncan, i kokuaia e ke Aliiwahine Kalanianaole, ua hooholoia, "Ona mea noi apaaa aina apau inahope o ko lakou hoikeia,atia aku e helo mai e wae i ko lakou apana aina, iloko o elua pule, mahope iho 0 ia hoike ia ana aku, a ina aole 6 hana ana pela, e hoihoiia mai ia. poe malalo loa o ka papa kuhikuhi o ia poe i aponoia." Ua hapaiia mai ka ninau no ka wai o Waihanau e Mr. Duncan, ho j ka noonoo ana, a ua ninau mai oia ina he hoike kekahi maluna o keia wai, a i kona hoikeia ana aku uaj waihoia mai he hoike, ua koi mai oia e hoike aku ke kakauolelo mai ka waihona hea mai ia e loaa ai ke dala no keia liana, a ina aole i lawa na (lala e hele aku ke komisina imua o ka ahaolelo e koi ai i na kokua ana. Ua hoike mai o Mr. .White o ka Hui Halakahiki o Kaleponi, ua hele aku oia e nana i na aina o Malehua me Mr." Lyman, a ua koi mai aole e kanuia ka halakahiki ma keia aina 1 keia, manawa. Ua koi mai oia e kanu mua ia i ka pi-ninu a iloko 0 Apenla e palauia malalo keia mau pi a i na malama aku o ka Haulelau e kanuia ai ika halakahiki. Ua manao oia aOle he mea pono e kanuia 1 ka halakahiki i keia manawa no ke anu loa. L T a % koi mai o Mr. Duncan e kaelua eka o na aina o Malehua i ka uala kahiki, a o ke koena aku o na eka i ka pi-nunu. Oiai aole he mau hana aku i koe, ua ka halawai, a halawai hou i Dek. 12, 1922.