Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 51, 21 December 1922 — Page 6

Page PDF (1.65 MB)

NUPEPA KUOKOA HONOLULU, T. H., POAHA. DEKEMABA 21. 1922.
EONO
He Moolelo no
KA MEAHUNA POHIHIHI
A I OLE
Ka hoohokaia Ana o ka Manao Puuwai o ka
Mea Lili — He Moolelo i Piha me na
Wiliau o ke Aloha
Iaia nae o ka haalele ana aku i kona wahi e ku ana ma ka
piano, pane mai la oia ia Mr. Nika i ka i ana mai :
"Me ka mahalo a nui ia oe e Mr. Naika," wahi ana me ka
minoaka ma kona mau papalina, a iloko no hoi o ia manawa
hookahi, i ku ae ai o Keoni Naika iluna, a alakai aku la ia Jo-
sepine no kahi a Tiodora e noho mai ana.
I ua o Josepine i hoea aku ai imua o kona hoaloha, kamailio
hou mai la oia ia Keoni Naika, i ka i ana mai: "Ina he mau
hana himeni hou kekahi i makemakeia no keia po, ua makau-
kau au i na manawa apau e hooko aku, me ka hoouluhua ole
ia aku o kuu hoaloha nei."
Ua kamailioia mai kela mau olelo ae la e Josepine me ke
kuoo. ka mea nana i haawi aku i ka ike ia Mr. Naika, ua ma-
kaukau mau kela kaikamahine e kokua i kona hoaloha, a e
hoohoka mai hoi iaia nei, ma kana mau mea apau e makemake
ai, a ike iho la no hoi ua kanaka nei, e lilo ana o Josepine i mea
alalai mai, mawaena ona ame Tiodora, a o kela ana hoi kona
enemi ino loa, ma ia hope aku.
MOKUNA IV.
E hoakaka pokole aku ka mea kakau moolelo ma keia wahi
e pili ana no Josepine ame kona kaikunane, ma kela manawa
o ko laua hoi ana mai a noho ma ko laua wahi hou.
Aia no ko laua kahu malama waiwai ma Ladana kahi i noho
ai. oia o Mr. Garipa, a iaia i hoouna mai ai i na keiki makua
ole malalo o ka malu o ka Rev. Edimona, ua kakau pu mai
oia i kekahi leka, na kela kahunapule, maloko o kana leka, e
hoakaka mai ana nia, he keiki paakiki a hookuli o Oai Wakona,
e hoakaka pu mai ana oia, no ka pono ia Mr. Edimona e ma-
kaala loa. a e haawiia na a'o ikaika ana i kela kanaka opio, i
i ole ai oia e pakike mai i kana mau kauoha apau.
Ua lilo na hoakaka maloko o kela leka, no ke ano o Gai Wa-
kona. i mea hoopilikia loa i ka noonoo o ke kahunapule opio,
no ka mea aole ona makemake e hoopilikiaia aku ka noonoo o
kona makuahine. ma o ka noho pu ana aku o kekahi keiki pa-
kike. a hookuli maloko o ko laua home.
Nolaila i ka hoea ana mai o na keiki opio imua o ka Rev .
Edimona, ua hakilo loa oia i ko laua mau helehelena, o kana
mea i ike. he u'i na helehelena o kela mau keiki, he hoihoi hoi
ko laua mau ano, he mau kino ikaika ko laua, o ke ano o na
keiki i maa i ka noho kuaaina ana, a aole ona ike aku i kekahi
hoailona o ka hookuli ame ke pakike maluna o Gai Wakona.
Ma keia noho pu ana aku o Oai Wakona me kona makua
hou. ua pipilipaa aku kona noonoo no ka Rev. Edimona, pela
no hoi kela kahunapule ia Gai; ma na hana apau e haawiia
mai ana na ke kanaka opio e hooko, e lawelawe ana oia me ka
holopono loa, he hookahi wale no mea nui iloko ona, o ia no ka
hoikeike aku ma na ano lehulehu, aia iloko ona ka makemake
L hoohauoli aku i kona makua hou.
Aole nae he kumu e ae o ka hooko pono o Gai Wakona i na
mea apau e Kauohaia mai ana iaia e ka Rev. Edimona, mamuli
o ka oluolu o kela kahunapule iaia, ua lawe maoli aku no oia
^. Gai, me he hoaloha la nona, a i ole, he keiki paha ma kekahi
olelo ana ae. Elike me ka oluolu o na ano e hoikeikeia aku
ai i kela keiki pela no ka oluolu o kona ano ke nana aku ; a i
lilo no oia i keiki pakike a hooikeike, i ka uahoa maoli no o ko
laua kahuhanai e noho mai la ma Ladana, pela no hoi ke kane
elua a ko laua makuahine i mare ai.
Ma kela po nae, o ka paina i malamaia ai ma ka home o ka
Lede Dilaboro, ua hoala hou ia mai kela ano uahoa iloko o ua
kanaka opio nei, ua hele maoli oia a piha i ka huhu, ka mea
hoi nana i hoopilikia loa i kona noonoo mahope mai.
I ka wa i hoea mai ai i ka hookuu ana o kela anaina, ua hoi-
hoi aku la o Gai i kona kaikuahine no ke kula, pela no hoi o
Habaki Naika, i hoihoi aku ai ia Tiodora kana wahine hoopa-
lau.
Ua hoea mua aku la o Habaki Naika me Tiodora no ke kula,
a mahope aku ko Josepine hoea ana me kona kaikunane, ua
lilo loa laua i ke kamailio, pela i lohi ai ko laua hoea ana aku.
No ka manao kuhihewa, ua huli hoi mua aku paha o Habaki
Naika, me ka haawi ana aku i kona aloha ia Tiodora, nolaila
ua hooka'uulua iho la o Gai Wakona i kona hoi ana, ma ka
hoohala ana i kekahi mau minuke me kona kaikuahine, e ka-
mailio ai mawaho o ka lanai o ka hale, e ku pono ana i ka rumi
moe.
"O Tiodora kekahi o na wahine opio maemae loa a'u i ike
ai ma ka honua nei, aole loa he kupono e mare oia me Habaki
Naika, no ka mea aole he aloha iloko ona no kana kane hoopa-
lau, a o kekahi no hoi, he kaokoa loa ko Habaki Naika ano mai
ko Tiodora mai, o ko laua hoohuiia ana aku iloko o ka mare,
aole e loaa ana he noho hauoli ana ia laua."
Ua mihi nae o Oai Wakona, i kela mau olelo ana i kamailio
mai ai i kona kaikuahine mahope mai, no ka mea i hakalia no
a pau kana kamailio ana aku, o ka wa no ia i hama ma mai ai
ka puka, o ka rumi o Tiodora, a oili mai la o Habaki Naika
iwaho, me ka nanakee ana mai iaia nei, alaila wehe ae la i kona
papale, me ke kunou ana mai ia Josepine, o kona iho awiwi
aku la no ia ma ke alapii.
"Ke manao nei au, ua lohe mai nei i kau mau olelo o ke ka-
mailio ana mai nei ia'u," wahi a Josepine i kamailio mai ai i
kona kaikunane, i ka hala ana aku o Habaki Naika, ma kahi
kaawale loa, e lohe ole ia mai ai ka laua nei mau olelo.
"Pela no ko'u manao," wahi a Oai, me ka hele o kona hele-
helena a haikea, mamuli kekahi o kona ike ana aku, i ke ano
o ka nana ana mai a Habaki iaia. "Heaha auanei ka mea hiki
ke hana aku i keia manawa, ua lohi, loa keia no ka hoihoi hou
ana mai i ka'u mau olelo, a ina no paha i maopopo ia'u, aia
no oia maloko o ka mmi me Tiodora, aole loa au e kamailio
aku nei ia oe nona. Aole ko'u he hoowahawaha maoli iaia,
aka o ko'u manao ponoi no ka'u i hoike aku nei imua ou, no
ka hopena e hoea mai ana, ina nei no ka hoohuiia o kela mau
opio iloko o ka berita o ka mare.
"Pela i'o no e Gai, aka ke kaumaha loa nei au no ko kaua
noonoo ole ; aka ke lana nei ko'u manao, aole e lilo na olelo i
kamailioia e oe, i mea hoopilikia aku i kona noonoo, ina ua lohe
mai oia i na olelo au o ke kamailio ana mai nei."
Ma kela wahi o ka laua kamailio ana, haawi ae la ke kaiku-
nane i kona aloha i kona kaikuahine, o kona huli hoi pololei
aku la noi ia no kahi o ka Rev. Edimona.
Ke hoi malie la o Gai Wakona, ma ke alanui, ahiki i kona
huli ana ae e komo ma ke alanui ololi, e loaa aku ai kona ho-
me. ia wa i hoohikileleia mai ai kona noonoo, i kona ike ana
aku i kekahi mea e ku mai ana ma ka pou o ka puka-pa, me
ka pane koke ana mai iaia nei:
"Aole o'u kanalua iki, no ka loaa o ka ike ia oe, ua lohe pono
nu i na huaolelo apau au i kamailio aku nei imua o kou kaikua-
hine. he mau minuke kakaikahi wale ae nei no i hala, o ke
kumu ia o ko'u kakali ana iho nei a hoea mai oe, no ka hoa-
kaka ana mai, i kou manao ma o kela mau olelo," wahi a Haba-
ki Naika, no ka mea o ua kanaka opio i'o nei no kela, ua hele
oia a piha loa i ka huhu no na olelo i hoopukaia e Oai Wakona.
Pii koke ae la ke okaikai o Oai Wakona, no kela mau olelo
i kamailioia aku e Habaki, puupuu ae la oia i kona lima akau
me ka manao no, e haawi mai i hookahi pa'i mahanahana ma
ke kumu pepeiao o kela keiki hookano, aka nae mamuli o kona
uumi hoomanawanui ana i kona manao inaina, ua hookuu hou
iho la oia i kona lima ilalo, alaila pane aku la me ka leo o ka
mea i ike ole i ka maka'u.
"Ke kaumaha loa nei au no ko'u kamailio ana i kekahi mau
olelo, e hoehaehaia ai kou noonoo e Mr. Naika. Aole i mao-
popo ia'u, aia oe ma kahi kokoke ia'u ame kuu kaikuahine, a
ina ua pili ia'u ka hewa, alaila aole ia mamuli o ko'u manao
maoli e hoehaeha aku i kou noonoo ma kekahi ano, elike me
ka'u i hoakaka aku nei imua o kuu kaikuahine, i kona wa
olelo mai nei, ua lohe oe i ka'u mau olelo o ia hoi, aole o'u ma-
nao hoowahawaha ia oe, aka ua hoakaka wale aku no au imua
ona, i ka'u mea i maopopo ai, no ko olua hopena."
"Ina aole ou manao hoowahawaha no'u ea, alaila ke haawi
aku nei au i ko'u mahalo ia oe," i pane mai ai o Habaki Naika
aole nae i lilo kela mau olelo i mea maikai i ko Gai manao, no
ka mea ua pii hou ae la kona huhu, me ka puupuu hou ana ma
i kona lima akau, a no ka elua no hoi o ka manawa, i hookuu
iho ai oia ilalo, a pane aku la :
"O ka oiaio maoli no ia a'u i hoike aku nei ia oe, aole loa
he manao iloko o'u e hoehaeha aku i kou noonoo. O ko'u ma-
nao hoakaka wale no ka'u i kamailio ae ai maluna o kekahi
kumuhana ; ua ike no oe e Mr. Naika, he kuleana ko kela ame
keia e hoike ai i kona manao; aka nae ma ke kumuhana nae
o keia po, malia paha ua awiwi au i ke kamailio ana."
"He oiaio he kuleana ko kela ame keia kanaka e kamailio ai
ma na mea he nui, eia nae he mau mea, i kuleana ole ai lakou
e kamailio," i pane mai ai o Habaki Naika me ka leo okalakala
"Heaha kou kuleana e kamailio ai, ina ua kupono o Miss La-
nada e lilo i wahine na'u ame ka ole?"
"Aohe no o'u kuleana ma ia mea," i ae okoa aku ai o Gai
me ka leo nae o ke kanaka e hoike mai ana, i kona piha i ka
inaina. '
"Ina pela, e ae ana anei oe, e akahele i ke ano o kau mau mea
e kamailio ai maluna o keia kumuhana ma keia hope aku?"
wahi a Habaki, me kona noke okoa ana ae i ka akaaka. "Ke
makemake pu nei au e lohe oe i ko'u manao, aole loa o'u make-
make, e haanui oe i ko Miss Tiodora mau ano maikai ma keia
mua aku."
"Aohe ou kuleana iki e papa mai ai ia'u !" wahi a Gai Wako-
na, me ka hiki hou ole iho la iaia ke hoomanawanui i kona
huhu, me kona nee koke ana mai imua, me ka manao no, e
haawi kalo paa i kona hoa olelo.
Ua emi aku la o Habaki Naika ihope, me ke kamailio ana
mai: "E akahele oe, o ike auanei oe aole he hana maalahi ka
hoao ana e hoonahoa mai imua o'u," me ka hoomakaukau ana
iho o Habaki iaia, no ka hoolele puupuu me kona hoa.
"O oe ka'u e olelo aku e makaala ia oe iho," wahi a Gai Wa-
kona, me ke kaa ana ma kona aoao ka akaaka ana ae. "Aole
o'u makemake e lilo kaua i mau enemi mamuli iho la o keia
mea liilii ; ua lohe mua aku nei no oe i ko'u manao, aole au i
ake maoli e hoehaeha aku i kou noonoo; ua kaumaha i'o au
no ka'u mau olelo; aka i kou hoike ana mai i kou manao huhu
maoli ia'u, ua konoia mau au e ku aku imua ou, no ke kupale
ana i ko'u hanohano o ke keonimana opio.
"Eia iloko o'u ke koko o na liona kahi i holo ai, a ina e ho-
alaia mai ka inaina iloko o'u, aohe mea nana e hoomalielie e
maalili ai."
"O kena iho la ka olelo a ka poe ikaika ole, o ke keena wale
iho no ka lakou hana ike. Ha! O ka hoao no paha ka mea
e ikeia ai o ka mea ikaika o kaua !"
Wehe ae la o Gai Wakona i kona kuka, me ka manao e hoi-
keike aku i kona hoa kamailio, aole oia he opio hiki ke paani
wale ia, aia no hoi o Habaki Naika, ke wehe pu mai la i kona
kuka, a mai ike i'o ia paha na keikikane o laua ina aole i hoea
koke mai kekahi mea, a kahamaha i ka laua mau hoolala ana e
hakaka, no ka mea iloko o ko laua nanea, i poha mai ai kekahi
leo, i ka i ana mai :
"Ea, e aha ana olua e na kanaka opio?" a i ka lohe ana aku
o ua mau opio nei, ua kuemi like aku la laua ihope, me ka
mau no nae o ka nana ana o kekahi i kekahi, me he mea la, ua
hele ua mau opio nei a piha i ka hoonaukiuki loa, no ka hokai
wale ana mai o kela kanaka, i ko laua manawa e hoomakau-
kau loa ana e hoolele puupuu.
O ke kanaka nona kela leo i kamailio mai ai, o Keoni Naika
no ia, me ka hele ana mai o ua kanaka nei a ku iho la mawaena
o na opio, ke alaalawa la kana nana ana mai kekahi a i kekahi,
a o Habaki Naika ka i mihi mua mai ma ka hoakaka ana i ke
ano o ke ala ana mai o ka pilikia mawaena o lua, me ka nee-
nee ana aku hoi o Gai Wakona a kaawale ma kahi mamao,
aia kona mau lima ke puupuu la mamua o kona umauma, me
he mea la, e kaomi malie ana oia i ka pinapina'i o ka hanu ma
kona puuwai.
Hoolohe malie aku la o Keoni Naika i na hoakaka a kana
keiki, a i ka maopopo pono ana iaia o na mea apau, pahola ae
la ka minoaka ma kona mau papalina, a iloko no hoi o ia ma-
nawa hookahi, leha mai la oia no kahi a Gai Wakona e ku aku
ana, alaila pane aku la oia imua o Habaki :
"He wahi mea ano ole loa keia nana i hoala mai i ko olua
manao inaina, e hiki loa ai no ke hoopauia me ka maikai. He
kuleana ko kela ame keia mea pakahi o kakou, ma kana mea
i manao ai ; a ina no paha o oe e Habaki ma kahi o Gai Wako-
na, aole ana no e nele kou hoike i kou manao, elike me kau
i ike ai."
"Pela i'o no, aka nae e kuu makuakane — "
"Alaila no ka hoakaka ana mai anei o Oai i kona manao hou
ame Tiodora ke kumu o kou piena ea?"
Pii ae la ka ula ma na papalina o Habaki, i ka ike ana
mai i ka minoaka aku o Keoni Naika iaia, auhee aku la ka
huhu mailoko aku ona, ike koke iho la paha oia i kona hewa,
me ka nana ana aku i kahi a Oai e ku mai ana, a i ka nana aku,
me he mea la, ua makaukau loa oia e mihi aku imua o Gai,
e kala mai iaia, aka nae ua kamailio koke mai la o Keoni Naika
iaia, i ka pane ana mai:
"Malia paha ua pololei ko Gai Wakona manao i hoakaka ae
ai, no ka loaa ole ia oe ame Tiodora ka noho aloha ana ma
keia mua aku ; aole nae e hiki ia kakou ke hooia ia mea, na
ke au no o ka manawa e hoike mai i ka mea oiaio. E hoopau
loa ko olua manao inaina kekahi no kekahi, a e lululima olua,
a hoi no ko olua mau wahi pakahi."
Ua lilo kela mau olelo a Keoni Naika, i kumu e ho-a hou
ia aku ai ka inaina wela iloko o Habaki, no ka holo ana o kona
makuakane e kokua mahope o Oai Wakona, me kona ike mua
ole nae, aia iloko o kona makuakane hanauna, ka hoomakaleho,
ke kuko ame ka makemake ia Tiodora ; a i ke kauoha ana aku
o kona makuakane iaia e lululima me Gai, emi aku la oia ihope,
a hoopuka mai la i keia mau olelo.
"Aole loa au e lululima me kekahi kanaka hohewale, me ke-
kahi kanaka "o ke kulana haahaa."
Mamua nae o ka pau pono ana o ka huaolelo hope i ke ka-
mailioia mai e Habaki Naika, ua Ioaa pono aku la kona papali-
na, i ka puupuu a Gai Wakona, a hina ana ilalo, me ka haa-
lele awiwi ana iho o Gai i ke keiki me kona makuakane e hoka
wale ana no, a hoomaka aku la oia e holo, elike me ka mama
(Aole i pau.)
HE MOOLELO NO
ALIKA
A I OLE
Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi
Mamuli o ka Manoa Lili
"Iloko o keia manawa, ua kani mai la ka bele o ka aina ka-
kahiaka, o ko'u hookuu koke aku la no ia i ka popoki ilalo,
wikiwiki iho la i ke pine ana i kahi i nahae o kuu lole, i ole
ai e ike mai o Anate Roka, holoi awiwi ae la i kuu kamaa i
hele a hauka'e i ke supa, me kuu hainaka. Ua palaka pu loa
ko'u noonoo no kuu lauoho, aole o'u ike ae, ke kekee nei ka
waiho ana o kuu a-ikala ; a ina o oe kekahi e Elioka, maloko
o ka rumi aina, i kuu wa i komo aku ai, e hiki ana ia oe, ke ike
aku me kou mau maka ponoi, i ke ano o ka poe apau maloko
o kela rumi, i ko lakou wa i nana mai ai ia'u."
"Heaha no hoi kou mea i hoi mua ole ai noloko o kou rumi,
no ka nana ana, ina paha ua maikai kou ano, mamua o ka hele
ana aku e ai?"
''Aole e hiki ia'u ke hoi awiwi aku noloko o ko'u mmi, no ka
hooponopono ana ia'u iho, e nukuia mai ana no au, ke hoea
lohi aku noloko o ka rumi aina, he rula paa ka i kauia e Ana-
kala Uilama, aole e lohi kekahi mea mahope aku o ke kani
ana o ka bele kahea.
"O ka mea mua loa, i ike mai i ka nahae o kuu lole. ia'u o ke
komo ana aku iloko o ka rumi aina, oia no o Anate Roka, me
ka nana koke ana mai luna o kuu helehelena, a ike i ka pukalaki
o kuu lauoho, a i ke kapakahi hoi o ka a-ikala, me kona hooho
ana ae :
"Ku no hoi kau hana e Alika i ka hoohilahila!"
"Aia o Peleka ke alaalawa mai la ka nana ana ia'u mai ke-
kahi pepeiao a i kekahi, a ke noho hoola'i mai la hoi o Ana-
kala Uilama, me ka minoaka o ke ano pahenehene ma kona
mau papalina, me ka huli nui ana aku e nana ia Lola, oiai oia
e ku ana me ka hiehie ma ka aoao o ke pakaukau, o ia no oe o
kekahi kakahiaka mohaha maikai iloko o ka mahina o Iune,
oiai hoi oia e nana mai ana me na maka aloha maluna o'u.
" E hoi koke oe noloko o kou rumi i keia manawa, a aole oe
e haalele i kela rumi, ahiki i ka loaa ana o ke kauoha mai ia'u
aku!' i poha mai ai ka leo o Anate Roka, me ka piha huhu.
"Ua hele au a ulupuni me ka huhu iloko o kela manawa, o
ko'u huli mai la no ia hoi, me ka hoopahupahu ana i ko'u mau
kamaa iluna o ka papahele; aole nae i pau aku la ko'u pilikia,
aka ma kela huli ana mai o'u e puka iwaho o ka rumi aina, ua
hihia aku la ka lima a kuu lole me ke kikila kope, a hanini aku
la ke kope me ko'u hele a hauka'e, a o ka mea nana i hoohauoli
loa mai ia'u ma kela kakahiaka, o ia no ka inu ole ana o kela
poe he kope ma kela ai ana.
"Ke noke mai la o Anate Roka i ke kahea ia'u, aole o'u hoo-
lohe aku, aia au ke hoi pololei la noloko o ko'u rumi. Nolaila
e Elioka, e ike mai oe, he keu aku maoli no ko'u ano-e, aole
loa e hiki ia'u ke hele, me ka pa ole aku o kekahi mea ia'u ke
kamailio, me ka puka ole aku o kekahi mau huaolelo kuea, a
aole he hana a'u e lawelawe ai me ka holopono ; a ua koho ma-
oli iho no au, aia kekahi mau ano maikai ole i hanaia mai ai ;
a no keia mau ano no hoi, i hoopihaia mai ai ko'u ola ana, me
na haawina ehaeha me ke kaumaha.
"He mea nae na'u e hauoli loa nei, no ko'u hoolohe ana aku
i ke kauoha a Anate Roka e hoi noloko o ko'u rumi, no ka ma-
nawa mua loa, no kuu ike maoli iho no nae i ko'u kupono ole
e noho aku iwaena o kela anaina. Aole au e hoopiha wale
aku ana i kou poo, me na opala o kela ame keia ano ; aka nae
ma ke ano nui ke olelo ae, i kela hoea ana aku noloko o ko'u
rumi, nana koke aku la au i ko'u helehelena iloko o ke aniani
kilohi, a o ka'u mea i ike, aole au he kaikamahine u'i, a hiehie
o ko'u kulana."
"Ma kau mau mea apau i hoakaka mai nei e Alika, aole e
hiki ia'u ke kanalua iho, no ka nui i'o o ka ehaeha i loaa i kou
noonoo, a ina no paha owau ma kou wahi, e loaa pu ana no ia
haawina hookahi ia'u," wahi a Elioka Hakoka, me kona noke
okoa ana ae i ka akaaka.
"Mai hoohenehene mai oe ia'u e Elioka, o huhu auanei au ia
oe, a haalele hookahi ia oe e a'u, me ka loaa ole o kou hoa ka-
mailio. Ua hiki ia'u ke hoomanawanui i na mea apau, aka
o ka hoohenehene ana mai i kekahi mea, o kela ka'u hana huhu
loa. O Lola hookahi wale no ka mea makee no'u, a ua nui
kona hoomanawanui no ka'u mau hana, o kela ame keia ano, e
hoonaukiuki aku ana iaia ame ko makou poe. Ma ka Lola mau
hana apau, aole loa e ikeia ana he pilikia, a ke kamailio mai
no oia, aole oe e lohe aku ana i kekahi huaolelo kuea e puka
hewa mai ana mai kona waha mai ; he maemae maoli no kona
mau ano apau. Pehea, manao no anei oe e Elioka, o ko'u ano
mau iho la keia ahiki i ko'u mau la hope, me ka hiki ole ke
hoololiia ae?"
"Aole kena o kou ano, ma keia hope aku, he hana hiki wale
no ia kakou ke hoololiloli i ko kakou mau ano, ke makemake
kakou. Eia no oe e Alika i kou mau la o ke kaikamahine opio,
aia oe a kanaka makua iho, e hoomaopopo pono auanei oe, i
ke ano o kau mau mea apau e hana ai."
"O ke kanaka makua hea aku auanei ia, eia au i ka umi-ku-
mamahiku makahiki e hele nei, he mau la helu wale no paha
koe, o ka piha pono no ia o kela mau makahiki."
"Ua maopopo no ia'u kena mea au e kamailio mai nei, aka
nae e noi aku ana au i kau mau huikala ana mai, ke hoakaka
aku au i ko'u manao, o ia no kou opiopio loa, me he mea la.
he umi-kumamalima no ou makahiki; he hookahi ou makahiki
i koe, e ike iho ana no auanei oe i kou loli loa mai kou mau
ano au e kamailio mai nei. Auhea nae oe e kuu hoaloha, ina
o kau mau mea apau i hoakaka mai nei imua o'u, o na mea wale
no ia nana i hookaumaha aku i kou noonoo, alaila aole oe e
loaa aku ia'u me kela hele ou a piha maoli i ka huhu."
"He kumu okoa ae no kekahi o ko'u kaumaha ana," wahi a
Alika me ka hamohamo wale ana iho no o kona mau lima.
"Ina aia kou hilinai piha maluna o'u nei, alaila ke koi aku
nei au ia oe e Alika, e hoike mai i na mea apau, a mai huna
aku oe i kekahi mea, malia, o hiki ia'u ke kokua aku ia oe."
"Ua hilinai au ia oe e Elioka, aka nae me he mea la he hana
kohu kamalii no'u ka hoike ana ae i ke kumu oiaio o ko'u kau-
maha ana, a ua lilo no hoi ia i mea e hoolaia mai ai ka huhu
iloko o'u."
"Alaila heaha hou ae kela mea nana oe i hookaumaha?"
"Eia no, he hora ae nei i hala, ua hoouna mai la o Anate Ro-
ka i kekahi o na kauwa e kii mai ia'u, a i kuu hoea ana aku
imua ona, ua noke mai la oia i ka nuku ia'u, ahiki i ko'u huhu
maoli ana iaia. Wahi ana o ka hoakaka ana mai i kona manao,
ina aole au e akahele i ka'u mau mea apau e hana ai ma keia
mua aku, alaila e hoihoi ana oia ia'u e hoonoho maloko o ke-
kahi kula vilikina. No'u iho, aole o'u wahi lihi hoihoi iki, i ka
hoopaaia maloko o kekahi kula o kela ano, ua like maoli ka
noho ana me he paahao la.
"Ua hoike okoa mai oia i kona manao, maloko o kela kula
au e noho ai, me ko'u a'oia mai i na ano apau e lilo ai i kaika-
mahine maikai, a i ka pau ana o ka manawa e noho ai au ma-
loko olaila, e hoomare ana oia ia'u me Peleka."
"E hoomare anei kela wahine ia oe me Peleka?" wahi a Eli-
oka me ka piha kahaha, no ka mea aole loa oia i moeuhane
mua, he mea kekahi i hoolalaia e Anate Roka o kela au... ^
"O keia ke kumu nui loa o ko'u huhu, ahiki ole ia'u k-
manawanui. O kana i olelo mai ai, i ka piha ana o na nuk -..
he umi-kumamawalu ia'u, o ko'u wa ia e mare ai me 'o ',;.
aka aole loa au e mare ana i kela kanaka !"
"Ea, he mau minuke helu wale ae nei no i hala. i h --...;, .-,-.;.-.
mai ai oe i kou manao ia'u, no kou makemake e hele :- . ;.,,.
kahi mea e noi ia oe i wahine nana, o kou mare no ia i ke kane
a kaawale mailoko aku nei o keia home."
"Pela no, aka aole nae o'u makemake e mare aku i kekahi
kanaka, me kona lilo i mea hookomo hou aku ia'u iloko .,
pilikia, ma o ko'u noho mau ana aku imua o ke alo o K-.. ,.
kuahine."
"Ma kau mau mea e hoakaka mai nei e Alika, ke ike .-.
au, aole he hoihoi iki iloko ou no kou makuahine hii- .—
Nolaila e hoomare i'o ana anei oia ia oe me Peleka?"
"Pela kona manao, aka nae aole loa au e mare aku ana , ,
keiki, o keia ka mea oiaio loa, me ko'u nana ole, i ka ,,
kana mau hana hooweliweli a hoomaka'uka'u mai ia';:
"O ka mea nana i hookahaha mai i ko'u manao. ina , - ,.
kemake i'o iloko o kela makuahine hanauna ou, e lilo o; ;.-,-.
kamahine nana, ma kou mare ana aku me kana keiki alaila
pehea la oia i hana mai ai ia oe, i na mea e ala ai na manao
hoonaukiuki iloko ou nona?"
''Aole kona he makemake maoli ia'u i kaikamahine --.-.^
aka no ko'u mau waiwai ame ka'u mau dala wale no K?.-^
i makemake mai ai, aole no kekahi mau kumu e ae."
"O kena anei ka mea oiaio loa e Alika?"
"O keia ka mea oiaio, oiai ua lohe pono au i ka nau ;:;-,.--.
mau o. Anate Roka, no ka hooili ana mai o Anakala AIabaki i
kona mau waiwai apau maluna o Lola ame a'u. a u-.p.oina
hoi o Peleka ame Uilama; nolaila i wahi e holo aku ai kekahi
pomaikai ia Peleka, o ko'u lilo wale aku no i wahine mare
nana."
"Pehea i ala mai ai ka manao o ko makuahine, e hoomare
aku ia oe me Peleka?"
Penei no ia, he manawa loihi ae nei i hala, i ko mak .: u,-.
kamalii loa no, e hoea mau mai ana na kaikamahine a ka .-.;-,-,
na Morelana ianei e paani ai, a ua like pu o Peleka me ;-.
makuakane la, a owau hoi me he makuakane no kela mau kaika-
mahine. He mau hana paani wale no kela na makou, ke ana mau no hoi o na kamalii; aka i kekahi la. ua hele mak .. -: .-. piha loa i ka hauoli, ua hoopuka okoa mai la o Peleka i keia mau olelo hoopaani. 'E mare i'o mai ana anei oe e Alika iau i kekahi la?' Ua haawi koke aku la au i ko'u ae, ua lohe nu-o Anate Roka i kela mau olelo mawaena o maua, a olelo in^ la, ua hoopalauia maua, mamuli o ko maua makemake iho." "Aole he pololei iki o kela manao!" wahi a Elioka me ka piha hoonaukiuki, i ka lohe ana aku, i ke kumu i ala mai ai o ka manao hoomare iloko o Anate Roka ia Alika ame Peleka "O kena ka manao oiaio maoli, nolaila he hana kohu ole wale no keia a'u e hoopihapiha aku nei ia oe. me keia moolelo kohu kamalii, aka mamuli o kou oluolu a maikai. pela wale no au i hoike ae la i keia meahuna, no ka mea ua ike no oe he mea maikai, ka hookuu ana o ka mahu i kekahi manawa i kaawale aku ai na ea kahiko iloko o ka enekinia." "Heaha na olelo a ko makuahine hanauna i kamailio mai ai ia oe i keia la?" "Ua kamailio mai oia, e noho mau ana au me ia, ma o ka mare ana mai o kana keiki ia'u i wahine nana, a i kuu olelo ana aku iaia, aole he mana ma ka honua nei i hiki, ke hoopaa aku ia'u, iloko o kekahi o kona mau manao lapuwale hopu okoa mai la oia i kuu mau poohiwi, a noke mai la i ke kula kula'i ia'u, me ke kapa ana mai ia'u ame Lola, he mau kaikamahine hoopilikia iaia, a noke mai la oia i ka nuku, me ka hoopuka ana i na olelo kupono ole, a no ka manawa mua loa, i komo mai ai ka maka'u iloko o'u, no kela wahine." "Pehea, he kamailio no nae paha kela wahine ia Lola, elike me kona ano e kamailio mai ai ia oe ea?" "Ae, aka nae aole o'u makemake, e loaa aku ka ike i kekahi: poe no keia mea, a o keia no hoi kekahi kumu o ko'u maka'u i kela wahine. Ma ko'u manaoio, he maikai hoopalaimaka wale iho no kona ia Lola, aia nae iloko o kona puuwai ka manao alunu, no na waiwai o Anakala Alabaki." "Ke hauoli loa nei au i kou hoakaka ana mai la ia'u i kena mea, o ka'u wale no nae e a'o aku nei ia oe, e hoao oe e li" -poina i na mea maikai ole, a e makaala hoi nou iho, i ole ai i e nuku hou ia e kela wahine. Pehea la. e lilo ana anei i n-o. hooluolu aku i kou manao, ina e loaa aku ana na hooia ia oe aole oe he kaikamahine, elike me ia a kela wahine e kai-.. mau mai ai ia oe?" "O e Elioka, ina he hookahi wahi hooia liilii loa e loaa ;.; ana ia'u, no ka u'i o ko'u helehelena, no ka hiehie hoi o k" kulana, owau kekahi o na kaikamahine hauoli loa ma ka h' nua nei. No Lola, he u'i maoli no oia, a e mahaloia ana oia e ka poe apau i kamaaina i kona mau ano." "He wahine huapala i'o no o Lola, he u'i nae kona -- '^ ano i kaokoa mai kou u'i ae; ma ko'u manao nae o oe o i'''i-. ka wahine oi aku o ka huapala. "Mai manao mai oe e Alika, e pahenehene aku ana au ia oe aole pela, o ko'u manao maoli no ia. He kikokiko i'o k---u ' ' a he hauli no hoi, mamuli o kou hele mau i ka wela. he mea pau wale no nae kela, ke akahele loa oe i ka hele ana ' ^' wela, a e malama maikai oe i kou ili, iloko o ka manawa i p kole loa, o auhee aku ana kena ano ou, a memele maik::' : ;' ka ili o kou mau papalina. Pehea la, e ae mai ana anu --o Alika, e. hana i kekahi mea a'u e manao nei?" "Ke hauoli loa nei au e hana aku i kekahi mea nou. " '. ' ia he hana ano paakiki ia'u ka hooko ana aku, i pana'i kupono ma ko'u aoao, no kau mea i hana mai ai no'u." "Ua maikai kena pane au e Alika, nolaila e hoi poi''' noloko o kou mmi, alaila kahi i kou lauoho, me ka ': ' ana apau mahope, alaila komo mai i kekahi lole kahiku -.--: '] minamina ole ai ina e lepo ana, alaila hoi hou mai noi. k '-' o keia rumi" "Alaila e makemake ana ka paha oe, e kokua aku au "' ma ke pena ana i kau mau kii ea?" "Aia oe a hoi hou mai, alaila hoike aku au i ka hana, i makemakeia ai nau e lawelawe mai." "Ua pono, aole no au e loihi loa aku ana. maloko o ko'u rumi, huli hoi hou mai; aka nae aole o'u makemake e loaa aku ka ike ia Anate Koke, no kou lilo ana e Elioka i mea : -e hooluolu mai i ko'u manao." "Heaha iho la hoi ke kumu i makemake ole ai oe e ike '"' kela wahine, i ko'u lilo he mea hoohauoli aku ia oe?" "Eia no ke kumu, ua kamaaina loa au i na ano o Anate Roke, aole ona wahi lihi hoihoi iki e ike mai, e lawelawe ana au i kekahi mau mea a'u i makemake loa ai, pela au e hopohopo nei, ina e maopopo aku ana iaia. o oe ka mea nana e haawi W nei i ka maha i ko'u noonoo, e kauoha okoa mai ana oia ia oe e hele e huli i wahi hou nou e noho ai. E hoomanawanui oe pela, ahiki i ka wa e oo ai o Alika Wadona, kela kaikama-hine waiwai, e loaa auanei he wahi nui kupono nou e hana ai, maloko o kona home." "Mai kikoo wale aku kaua, i na mea maopopo ole, ua lawa keia kamailio ana, aka e hoi koke oe noloko o kou mmi, elike me ka'u i hoike aku nei, no kau mea e hana ai, alaila huli lio; mai, elike me ka hikiwawe e loaa ana ia oe." (Aole i pau.)