Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 51, 21 December 1922 — KA NINAU HOONAAUAO. [ARTICLE]

KA NINAU HOONAAUAO.

Aole paha he azo keikoi o keia hanaena e hele nei, elike ise keia Ka Niaae Hoenaauao. He sisau keia i koikoi, ma na aina apau. a i kela aoe keia hanauna. Mamna o ka h»Vi p.n» mai o ka ti«aina a na haole, ua leaa no ia Hawaii nei he naauao. Aoie paha i like, me ka ka haoie, a i ele me na *w» paha e ikeia nei, o ke au malamalama, »v», he naauao no k2 i loaa i na kanaka HawaiL a oia naaaao, ua lawa no no ka noho ana oia mau la. 0 ka naaoao oi aku paha, o ka ike ana o kekahi kanaka aia no he kaleana e noho hauoli kela ame keia kanaka. elike me ke ana hauioli oia mau la. O ke ana mua, o ic« ano o ka hoomasa ana o ke kanaka i ke Akua. Ma keia ana, ua like ole no ke aiakai ana o kela ame keia hoomana akaa aea. A oa : lilo keia ninau i mea hoopaapaaia |bo kekahi mau makahiki, a ke fhoopaapaa nei no ahiki i keia la. A i na makahiki i hala aku, ua lilo ' keia ninau hoomana i mea paioia, a ua lilo i kumu no kekahi kaua ! mainoino loa ma Europa. A mamuli o keia ninau, ua haalele kekahi poe { i ko lakou aupuni, a hele mai e kukulu i aupuni hon, ma Ameiika, ! i anpuni e hoolilo ana i ka ninau ioomaaa, i mea kaleana no kela ame keia kanaka, elike me kana i makemake ai.

Aole nae keia knmumanao e lawe ana i 'keia ninaa, mawaho ae o keia noho ana o na kanaka ma Hawaii nei, kekahi Teritore hoi o Amerika Huipruia. 0 ka ninan koikoi keia o keia tnau Ia ma ke Teritore nei o HawaiL A e lilo ana i ninan ano nui imna o ka Ahaolelo e noho mai ana. I keU ]a, oa pij ae na kulana o na kula hoonaauao o kakou. I na la mamua iki aku nei no, aole e loaa wale keia mea o ka naauao me ke kumukuAi ole. Aka i keia la, na haawi ia aku i na keiki apau e makemake ana. O kahi kumnkoai wale no, o ka loaa o na buke ame kou haale ole ana ma na ninau e waihoia mai ana i ka man&wa o ka hoike mamua o na hoomaha ana. 1 keia la no hoi, aole palena o ke kiekie o ka hoonaauaoia ana. I na la mamua o ke kukuluia ana o keia Kula Kiekie o Hawaii, ua nui na keiki a ka poe waiwai i hoounaia i Amenka no ka hoonaauao ana. Aka, i keia la, na emi mai a ua hoounaia i ke kula Kiekie o HawaiL Ke a'oia nei na keiki i puka mai na kula aupuni mai, i na naauao he nui wale i loaa ole i na keiki o ūb la i hala aka. Aole no hoi i pau mai ka pii ana o na kumuhana hoonaauao o keia kula. £ a'oia aku ana na keiki i ka oihana Loio, Kaukalapaau, Kaukahukiniho, ame na ike kiekie apau e a'oia mai nei ma na Kula Kiekie o Amerika. 1 keia o ka aaauao mahi#i ke-

I A keia ik* r p*** Īke ke~iāi |ti *.•:•: 2r2.-:-p: u-i lif 2 --' c zl-£3. e liki m ? |sj ia aa« lepa- A i*a k« *®a f :.kca ka« i =saksxak« ai « kaa- ? ;lx ia kp©. ia ike oe i ka asea e ko©i ai i kiki e r:s kas 2«* i ai e kaaa. A peia a® -i-ei ka i^leiel^^: aa a'eia 5 3iai ke keīkL i koka līke asse ke az<j o ka kci«Ihekaa tap&M e htti ti, *«* aa ?ai kei* »a» keia kzzz U aaa. Ka kiii »ca: |icīa k? i ra koke ske o-le. jK« »ao bo* kiss«2o »© k&aa 2«. ! as« ke aao asoa ao ka Um. Ua a ? o pe ia «aai ira aa» ai e ii. aeēe ka iieeil'a iia « keia aL O keia sas ike apa» e aoia aai a«L L> rr»~ 2?i i ikeia i< waiwa: a e kc«p«ssdkai eai aaa i kz kaii ka. A o keia a*a ike ? ao *-aie ia sei aa xa Kcls Hiekie. me ka iks ok. sa aiiaaiiiM 0 ka ai&a nei e eke seL c=a sa e kookaoia snai aeL Aoie e aek āaa ka ii? s« ? ainan. ke bis athaa kspoeo aaei keia e hookaeia mai nei gr.;si&a o na &akaaifiaoaf Aoie aae, sa «i akn ke kopono sa kela makaa keīki aae keia makua keiki ee e «ki sa hooiiio aia o ka kooaaaoao aaa o na keiki o Hawaii neiT O keia mau ninau, e pono »o e Ipaneia. no ka mes, ke pii ake &ei |&a hooiiio o ka hoonaauao ana i ! ītz keiki o Hawaii nei, a oi aka I mamua oke kaulike. A iea « ] ka hoonaaoao ana ma na bcke. ke | hoopoeaikai ana mai ia i ea kxsaka o keia maa aka. a i o)e o ka ana paha i ko lakoa sai iis«a T e ike i na iaaa Eoa, ka aaaaM 01 akn. &' 'Aole paha he aiaaā asa. aia so he man keiki. a o iakos paka ka hapanai ea Hawaii sei, i Mki «if e k«aa na aaaaao hnke, a u saak» hewa ka hoopia wa2e aaa i ka ksi nawa o kela keiki aaae ke kczss (i k& hooaaaaao aaa tki iaia mz

l U2 mes e kiki oīe aisa ia ia e pe*aiLai. 2%0 keia aaaa keiki, ua Loo- ! makaakaaia ke maa ao liaaa. ma sa kas* e fc»wmi> aaa ia lskoa. sa ia naa lala. a i kaa oi ia lakon ka ike e uai aku ai i ko lakoa o*a isa keia QBa sks. I keia la, eia keia aai kola ma Hawaii aei, a ke pn ae irti ka rti o na haumana e heie sei ia mas kula. Eia ms sa koaaina lik? ol<* kahi e ku nei a e hoonaaoaoia ne: na keikL A eia no hoi sia ke kulanakauhale nei o Honolala, &a kala oia ano. Ua ikeia ka peaaaikai o keia man kula ma na Mokuaina o Amerika. a ina na wahi like oie i kuknlīiia ai. a no ia kmnu. ua kokuluia aa Hawaii sel O ka naaeao buke, ame na ike kiekie, ka hoonaauao pii o sa hoolilo, no ka mea nae ka eka kiekie e loaa ai na e hiki e ao mai ia maa ike. A he nokn wale no o na keiki naīloko ae o na tausani e hiki e pii aku ma keia mau hoonaauao kiekieia »»»- A e koino pu mai aaa paha ks sinss maanei, owai keia mau keiki, a heaha ko lakou lahoi f O ke kumu 0 ke komo ana mai o keia ninae, oii no ka maopopo ana, ina paha ke uku nei ko lakou mau 1 ka hehina auhau kiekie kupono, e loai ai ke kaulike o ka haawiia ana aku 0 keia mau ike kiekie no ka auhau e ukuia mai nei e na makua 9ia mau keiki.

Ua kamaaiea kakou, hookaiii hrpa o na keiki hele kula o Hawnii nei, he man Kepani lakoa. A ma ka nana ana i na aohan e nknia mai nei e ia lahui, ua <*3ule loa ka helnna ilaio, a mamuli o keia haaK* ilalo, ua lilo i ninaa ano nui ka manao ana na kekahi hapa o na makaainana e/uku na h- olilo o ka t>eonaanao ana i na keikL i ike »*eia ko lakou wahi e noho ai ma k<»ia mua akn. O ka ninau hoonaauao ana i na keiki o kekahi aina, na nim&nia. e lo"ia keia naauao K mea e hoopii ae i ke kulana o na makaamana oia aina. Nolaila, o na keiki e noho ana no i ko lakou aina, i ko lakou ulu ana ae a kanakamakua, ua lilo i mea hoowaiirai mai ia aina. O keia ke kumu o ka haawiia ana o na hoonaauao kiekieia ana. Nolaila, i ke komo ana mai o ka ninau i ka mea uku auhau,'e noho paa mau mai ana anei keia keiki Kepani e hoonaauaoia nei me ka'n da!a, aole paha? Ina e noho mae mai ana oia i Hawaii nei, ua pono io no au e hoomau i ka uku ana no ka hoonaauaoia ana o kekahi keiki e lilo mai ana i mea hoowaiwai i ko'u aina. Aka, ina, e noho wale mai ana no kela keiki e ai i ka momona o na naauao like ole o ko'u aina, a na'u o uku kona hoonaauao» !a ana, a i kona nui ana, a piha me ka naauao e haawi waleia aku ana iaia, -alaila hoi aku i kekahi aina okoa, ua lilo ko'u uku ana i kona naauao i mea ku-e mai i ke kumn nui oia mea o ka hoonaauao ana i na keiki o ka aina. N» keia ninau e hoolilo mai nei'

■: xi 3r».u i i i lui i : ii i'ii iii- ~i n:*i. ii t;.:t x xi r<™.: £• - l:i . i k* : u. ;= ~ . x»i? A oi u - I uwi i< 2ue* p«rx ;- i z . ; . iiiii ii,-» i . ■ |e zica iin u i-wa**ii.; 11. £:a jkKiS! | i. x.i :x* i'. .1 le awiie- 2rai ii_i 1:» 1 r« : . ;-. iwaiī 2.«, « ī:.: ii t_:: i :: • | i auea ioepnu 3es: :: f r«- * » f**«- a* Li :.; . ■ 1 3ti"X lii ī k: xi i :•■.:.:.. . . |iit < ie* ā: u.*s ■ ' - [za t:i:. :r -n . - . u !MU *S* « ktll. ■ l;< 1 e 7950 im i : *:« i i - - : £ . % «ka ks*A .-. : | i£* i-i z . •,. x īi£ikxji*i iae eu ?!.•» i. -•. ' l- „ | X~ttSt i li :i : - »p«s vU _*ili ai- » ii &>. ~AIX E.i . i . -.' j sa». u k-kiliii x 1 i-.: . |3tit i« axi *i'.i —1: ' jLx 2.Lza aiik: -:i - •- «li i* aio.: 'i sz iīiiiia ii *i:r. ••• :u 2 - k-i i :•:: . z Ma Hiwa:: .1 "•: 2aa"2io aii k<t c<m: i:. L Lloko « k* kxi* •: . . &ks i km 211 k«la kkki- .= rr. ; boi, 1« fm:i xi:: k«ki sjfl« m 2 i T "i :::•.-• riti « 21421 Li- ::.i i : ~ . keia &iuz : =••?-* i: ;-- a _* 2.5T':i.L i:: Sslt "''•' i. īii:-. ! keeeeopep* ia-i, 1 ZLi- ~n . u . kx iakm =£3*l;-iii . £-.^ vxa aAra_ U* liii iii: :••- j g.a.*7zaas kk'ee »0» : =.M : ::::- «MIHĪ g*.»s «H.» j XI Hi Ti .' m*2*o £«i aa i« :: ka p"Cikia ssi tu, »£•> - keiki Hawaii. i p» r. •. aea. o b mssA. Ui i-e * : : i: i sa !a 1 i 11 t-.z ua sai ka papa m; :;. ie !i b aiknwh kea k iii : s«&o la i kaakaie i* ck*lele ka kam&- ht « i 11 keiki Hi«sii e &« :: aaasao ka mea « ku ai b k r.s h «aalaki, uu ka leohi': - i ke kino, s e i»u ui <: kwkol »■», ilaOa. e Ea ka siin kiwiiwae ki(kK *- j laea aakee ia e ke keiki H. - ? Aia, hli ka aaaa aks i k»a .: ao ta keiki Hairaii ke k_ *ci rse ka kooeaopopo eie : 1 .•. mikai e kaani vakia al - 1 laioa. Aka, toie paka ke £•. keia kookesuheKa u« : :i ska. £Ōa piia i e& bjJcu ki - i-.. No'iiīla,. eia kakn ke :ke . ī: i keia sa.ii kuia kieki-r e * iasi te:. 1:0 ki posi&ikai e : •: apaiu Ao.e e hiki ara 5 keia inaa kais. a acis ro -"• aza e —i: keii 1. 1 : :» keiki e ko=:o ika i:: >Vk« kaei. oa iiio *uL*a kuia i aea uiiii : < nku nei i ka fcirauz: v n -- -• 0 Han-aii seL Xo ia hookii: *•: haaa a ua kanaka Ha >_.. - : A kakon aoao. Oia eo La .. e «: > mai i aa pooaaikai e 1- -- - -■■• no ka poito o aa k«iī: £ poao no aa makua komo aui aka e fcor.ii:».1 aa keiki kjeia eiau nsi--; waleia mai nei. Mii i.:: koū, aka, e ala. a e Lai-iu i keia aiae poa:aikai. Aoie keia ie mae ••'•••- a i oie, paakiki p.\ha e i- -i' 0 ka ke ? loaa ai. 1 na ia : : *■'- mea o ka naauao kiekie. :> - " L J la ao!e i iike ke kiekie u: - • mau la, ua iilo ka : '••'', naaoao i mea paakiki. I" kaaaka makua o keia ma: '• •" paakiki o ka inū aaa e 0 na makakiki he 30 s ' aka. Aka, o na ka-sks 1 koomanawanui i ke;a :r. " imi ana i ka naau&o o:a - - • ' J lakea no na kanaka ano k-. - ! kie e noho mai aei. A : ' mau kuiana e paaia ma: ' kanaka i loaa keia naac.io. . hoomaopopo iho ai i ka ™ - mea o ka naauao. | Eia me kakou kekahi sname kekahi mau Kaukaiapwu. hele aku e imi i ko iakou na---»-" z -~ na aina e, me ka hooikaika hoomanawanoi no ka - '■ i Loomaopopo lakou o ke alan_. 1 loaa ai na pomaikai me ka r„ I keia ia ke paa mai nei lak • - kulana kiekie, ake iilo ae: -- ,j kanaka hoopomaikai mai i ka -' s ' : Aole ae nei hoi e lilo na 0 keia poe, i alanui e komo a •• - ka hoomanawanui iloko 0 nr. Hawnii o keia mau laT Aiii? " nCI hoi o keia man kulana kiek - > 1 ana i mea pulakaumaka &a i:cka • mau makua «? hooikaika \[ ka lakou mau keiki e alua'.u .0 1 keia naauao kiekie e haawi v. :! ! c mai nei e ke aupuni! E aia « lj ka Mahi ame ka ralex»a! £ a " J e Hawaii!