| | i ka Hokele. Aka, ua hele mai nae ka Loio o Carter, a koi mai i ke Alu he mau hoololi kana, a ina e ae ana ke Alii i keia mau hoololi, alaila aole oia e hele ana e ku-e i ke kanawai, aka, ua makaukau oia e hele imua o ke Komite o ka Hale a hooia aku, e hooholoia ke kanawai." O keia hoololi oia no ka paaia ana o keia mau dala ame ke ku mau ana o na hoolimalima e paaia ana e Carter no ka Parker Ranch, a hiki i ka pau ana o na makahiki i hoopaaia ma kela maa hoolimalima. Ina aole i ae ia aku keia hoololi, ina la ua maopopo ole ka holo o ka kanawai He mea oiaio ua hiki e ikeia ka manao alunu o keia haole ma o kona makomako wale ana no e hoopakeleia na aina e paaia nei e ia ma ka hoolimalima. Ua hiki e ikeia mamuli o kona hoolilo nui ana i ke dala o kela Hui ame kana no hoi, e puka o Jarrett a e haule hoi o Wise, e imi ana oia i alanui e haule ai na manaolana o na Hawaii i ka loaa ana o kela mau aina e paa ia nei e ia. Aia kakou e ka ahui a ike aku, owai la ka mea i paa ka ihu i ka uwea umii. Ua olelo nui ae o Jarrett he kanaka kuokoa oia, a ma ka hana e ikeia aku ai kona kuokoa ame kona paa i na hao umii a keia haole. Eia ko paaia nei e keia haole he mau aina i hiki aku i ke 93,000 eka i komo mai malalo o keia Komisina ma na hoakaka a ke Kanawai. Eia oia ke uku nei he mau dala haahaa oa no keia mau aina. A ke makemake nei oia e paa mau loa i keia mau aina, oiai no nae he mau ha-neri tausani eka i noho onaia e ke keiki ana e noho nei ma ke ano he kahu. He haawina ano lapuwale keia o ka alunu. He haawina i maa mau i kekahi poe i komo ole ka manao aloha i na hoa kanaka. A ke paaia nei keia mau aina no ka hoowaiwai iaia ame kekahi keiki uuku, i lawa no i na aina e hoowaiwai mai ai i keia keiki, ame keia haole no hoi. Aka, aole o ka manao kaulike e komo mai ana iloko o ke kanaka alunu. He kanaka hoopilikia keia i ka noho lahui ana o na Hawaii. A e ike aku ana no ka-kou e ka lahui i na hana a keia haole ma keia mua aku. Ua hemo mai la ka ihu o ka elepani, a o ke kino koe a ikeia aku. Aolo hae keia mau hana alunu e lanakila ana, a i ole e pilikia ana paha ko kanawai Hoopulapula. Aole loa, no ka mea i ka pau ana o na hoolimalima e paaia nei e ia, e hoi mai ana no kela mau aina, a ia manawa e weheia aku ai, a e lilo mai ana malalo o ka lahui Hawaii ka ohi ana i na pomaikai, a e nele ana oia i ka ohi ana i na tausani dala ana e hoonuu nei i keia mau la NA MEA AI E HOOKOMOIA MAI NEI. He mea ano nui ka ike ana i ka nui hewahewa o na meaai e hooko-moia mai nei iloko o Hawaii nei mai na aina e mai. O ka waiwai o kela amo keia aupuni, aia no ia mamuli o ka oi ana o na mea e laweia ana i waho, mamua o na mea e hookomoia mai ana iloko oia au-puni. He mea oiaio loa keia i hiki ole e aloia. He oiaio nae, ua oi aku na mea e laweia nei mai Hawaii nei aku, a ua emi mai hoi na mea e komo mai nei iloko o Hawaii nei, mai na aina e mai. Aka, o ka hiki ole ana ia Hawaii nei ke hooulu i na mea ai apau e ai ia ana e na kanaka maloko nei o Hawaii, ka mea nana e houuku nei i ka waiwai o Hawaii nei. Ma ka hoike makahiki o keia makahiki e pau nei, ua hiki aku ka nui o na dala i hooliloia aku no na huamoa i hookomoia mai iloko o Hawaii nei i ka heluna nui o $497,677.00. No ka huamoa wale no keia. A o keia mau huamoa, mai Amerika mai, aole i heluia na huamoa i komo mai mai Kina ame Iapana mai, amo Nu Kilani, ame Auseteralia mai hoi. He mau dala nui hewahewa maoli keia ke nana iho. Aka, no ka makahiki nae o 1921, ua oi aku mamua o keia heluna dala. I ka makahiki o 1921, he $528,506.00, nolaila no keia ua emi mai he $30,000 malalo o ka heluna dala o keia makahiki e pau nei. Ina o keia na dala i hooliloia e Hawaii nei no na huamoa i komo mai mai Amerika mai, aole anei e hiki e laweia mai a noonoo iho, he alanui keia e koi mai ana i na ka-na e hoowaiwai mai ana i ka mea e lawe ana a hoohana aku. He oiaio, he heluna nui o keia mau huamoa ua hookomoia mai no na koa e noho nei ma Oahu nei. Aka, o ka mea nui nae e noonoo ia ai oia no ka hoomaopopo ana, eia kekahi oihana e koi mai nei i na kanaka Hawaii e komo aku a e lawelawe no ka mea he alanui e hoopomaikai mai ana. O ka mea oi aku o keia oihana o ia no ka hiki ana i ke kanaka ke | hoolawa i kona ohana me ka ai
kupono, ina e hiki ole ana e loaa
mai ka puka no keia hanai moa ana,
e hiki ana no e hoolawaia kou oha-
na me ka ia. A he mea ano nui
keia. Aka, ma ka nana ana iho i
keia mau huahelu, aole e hiki ana
e emi mai ke kumukuai o keia mea
o ka huamoa. I keia la ke kuaiia
mai nei ma na makeke o Honolulu
nei ke kakini huamoa no ka $1.00.
Ma kekahi mau wahi e loaa ana
paha i ke 75c no ke kakini hookahi.
Aka, he olala nui keia. Ke kuaiia
mai nei no hoi na hua i hookomoia
iloko o ka hau no kekahi mau ma-
hina no ke 50c ahiki i ke 60c o ke
kakini.
I ka hoomaopopo ana o ke kanaka,
aole no hoi i luhi loa oia i ka hanai
ana i keia mea o ka moa, a ua hele
mai no hoi oia e huli i ai nana i
ka hapanui o ka manawa, a ina
he kanaka e hanai ana i kana moa
me na mea ai i hoouluia o ia, e emi
mai ana na hoolilo no keia oihana,
e loaa ana i kela ame keia kanaka
he mau (lala puka nunui, a e hoopo-
maikai ia mai ana oia.
O keia mea o ka huamoa, aole ona
manawa e emi loa ai. A ole no hoi
he manawa e ikeia aku ai kona ai
ole ia ana. Ina ma kekahi aoao,
e hookiko ana ko kanaka i kana
mau moa, a e hoolilo ma kona io'
he alanui hou no ia e loaa mai ai he
mau pomaikai nui iaia. Ma na
huahelu i loaa mai ia makou, ua
hoea aku na (lala i hooliloia e Ha-
waii nei no keia mea o ka moa, ma
kahi o $560,000, i ka makahiki e
pau nei.
Eia na moa ke hookomoia mai
nei ma na pahu e ola ana, a me na
moa i pau mua i ka hukiia na hulu,
a hookomoia iloko o ka hau no ke-
kahi mau mahina. Elike me ka hou
oia moa, pela no ka pii ae o kona
kumukuai. He heluna dala nui he-
wahewa keia e hooliloia nei o Ha-
waii no na mea e hookomoia mai
nei. He oihana keia, o ka hanai
moa, i lawelawe nui ia o na kanaka
ma Kaleponi ae nei. A o keia mau
dala ua holo aku ka hapanui i na
kanaka o Kaleponi.
Ua kuaiia na moa i kiko mai no
lookahi wale no pule, a hiki aku i
ka nunui ana ahiki loa aku i na
moa i luahine a elemakule. A ke
lawelaweia mai nei keia oihana o
ka hookiko moa, e kekahi mau ka-
naka, a ua hiki aku ka nui o na kiko
i na haneri tausani moa. A ke
hooliloia mai nei i ka manawa he
hookahi wale no pule a pii aku. A
o ka mea oi aku paha, oia no ka
loaa ana i keia poo he puka nui ma
ko lakou lawelawe ana i keia oiha-
na.
Ma keia mau huahelu ke koi mai
nei keia oihana ia oo e ke kanaka
Hawaii, e komo aku a e lawelawe,
no ka mea he pomaikai nui ko keia
oihana. He oihana mama, a e hiki
ana i ke kane ame ka wahine ame
na keiki ko lawelawe. O kahi apa-
na aina ka mea nui, a ke loaa ia
mea o ka aina, a e hiki ana i kela
ame keia kanaka ke hoohana aku,
ina he kanaka makemake ia e loaa
mai na dala me ka luhi ole.
Na Maia.
Ma na hoike i loaa mai ia makou,
ua hiki aku ka waiwaiio o na maia
i hoounaia aku i Kaleponi no keia
makahiki, i ka heluna dala o $181,-
933.00. Aole keia o na loaa o Ha-
waii nei i na makahiki i hala aku
Aka, mamuli o ka pilikia o na aina
i ka hoopauia ana o keia oihana ma
kekahi mau wahi o Oahu nei, pela i emi mai ai na maia e hoounaia nei i na aina e. Eia ma Molokai, ma Hawaii, a ma kekahi mau mokupuni o aku he mau aina i kupono no ka hoo ulu ana i ka maia. Ua lawelaweia keia oihana ma Maui, a eia ke kanu nuiia mai nei koia mea, ma kekahi mau wahi oia mokupuni. Aka, aole e lawa ana ka makemake o na poe ai maia o Amerika me na maia e hoouluia mai nei ma keia mau wahi Ke loaa nei he laina moku hou e komo mai nei i Honolulu nei mai Kaleponi Hema mai. Oia wahi ia e makemake mai nei i na maia o Ha-waii nei. Eia hou no ia oihana hoowaiwai nui i na kanaka e komo ana e lawelawe ia oihana. O kela mau aina ma Waiakea, ina aole i loaa na pomai-kai ma ka oihana kanu ko, ina na kanaka i kanu maia ina i keia la ke noho kuokoa nei lakou. Aka, i ka puni ana aku i ka pelo a na poe hale wili, ua lilo lakou i poe e noho ana me ka pilikia no kekahi mau makahiki. Aole paha he mau aina i hiki aku ka momona o ka lepo no keia oihana kanu maia e like me na aina ma Waiakea, Hilo. Ua hiki i kela ame keia kanaka e kanalua ana i keia mau olelo e hele aku e nana i na kumu maia i kanuia e na kanaka i hoi aku maluna o kela mau aina e noho ai, ke ike maka i ka oiaio o keia mau mea e oleloia nei. Eia hou no ia oihana e koi mai nei i na kanaka Hawaii, e komo aku e hoohana. He hookahi no ano maia e hoounaia nei, oia no ka maia-pake, ma ka kakou olelo ana. Aka, o ko kakou maia Hawaii | paha ka oi aku ke lilo i mea hoounaia i na aina o Amerika Huipuia. Mamuli o ka uuku o ke kanuia ana o keia maia, pela no i hiki ole ai e hoounaia i na aina mawaho aku o Hawaii nei. Ua pau e no i ka ai ia na kanaka ma Hawaii nei na maia komo mai nei mai na Kona mai. aka, ke koi mai nei nae na kanaka o Amerika i keia mea o ka maia, a he oihana keia e hiki ana i kela ame keia kanaka Hawaii ke lawelawe. Na Meaai Ulu. Malalo o keia poomanao, e komo ana na akaakai, na kapiki poi ame na kapiki lau, na uala kahiki, a he lehulehu iho o na mea i kamaaina ia kakou malalo o keia poomanao. I na makahiki i hooliloia ai o Ha-waii nei i awa komo mau ia mai e na moku okohola, i Hawaii nei no e hoolawaia ai kela mau moku me na meaai o keia ano. Ua komo aku na moku ma Kawaihae, ma Niihau, amo kekahi mau awa o Maui, no ka hoolawa ana me na mea ai. O ka oi aku paha o na uala-kahiki. Eia no keia mea ke kanuia mai nei ma kekahi mau wahi o Hawaii me Maui. Aole nae elike me ke kanu ana o na la i hala aku. He oiaio, ua komo mai kekahi ano ma, i i na makahiki i hala aku, a na keia ma'i i hookuemi mai i na kanaka kanu uala-kahiki, a no kekahi mau makahiki, ua nele ko kanuia ana o keia mea. Aka, i keia mau makahiki ke emi aku nei kela ma'i, a ke hoomaka houia mai nei e kanu ka uala-kahiki ma kekahi mau aina o Maui, ame Hawaii. He ai makamake nui ia keia e na koa e noho nei ma Oahu nei. Eia ke lilo nei mai Hawaii nei aku kekahi heluna dala nui no keia mea o ka uala-kahiki. Ma na hoike i loaa mai ia makou, eia o Hawaii nei ke hookomo mai nei i na uala-kahiki i hiki aku ka waiwaiio $680,000.00 i ka makahiki e pau nei. Ke manao nei au e hiki ana e loaa ka ulu maikai ana ame ka hua nui ana o keia mea o ka uala-kahiki ma na aina ma Molokai. Ua hoikeia mai ia makou ua kanu nui ia keia mea ma kekahi o na aina o Molokai i na makahiki i hala aku. A ina oia ka oiaio, alaila, e hiki ana no e lawelawe hou ia keia oihana ma kela mau aina. O ka mea nui nae ma keia oikapai o ke kanu uala-kahiki, oia no ka ike ana i ka manawa kupono e kanu ai ka uala. Ina oe e kanu ana i ka manawa e komo mai ana na uala-kahiki mai Kaleponi mai, alaila, e poho ana oo, aka, ina oe e kanu ana i na mahina e nele ana ke komo ana mai o keia mea, alaila e ohi ana oe i na kumukuai kiekie loa ma na makeke o Oahu nei. I kekahi manawa o ka makahiki e pii ana ke kumukuai o keia mea a hiki aku i ka $5.00 o ke eke, a i ke-kahi manawa hoi e emi mai ana a i ka ka $1.50 wale no o ke eke. I pii keia mea i ka manawa e loaa uuku mai ana mai Kaleponi mai, a e emi ana i ka manawa e nui mai ana ke komo ana mai Kaleponi mai. Nolaila, ina ke kanaka kanu uala-kahiki e hoomaopopo ana i ko-a mea, aole manawa e poho ai kana oihana. I keia mau la noho nui ia mai o kakou e na koa, amo na moku komo mai no ka hoolawaia ana aku me na mea ai, e hiki ana e loaa nui na pomaikai i na kanaka e lawelawe ana i ka oihana mahiai. He nui na mea ai e hookomoia mai nei iloko nei o Hawaii mai na aina e mai, aka, o keia mau mea ae la na mea e hoopomaikai nui mai ana i ka poe e lawelawe ana i keia mau oihana. O na mea lawa ole, na mea pii o ke kumukuai. O ka manawa e nele ana na makeke ia mau mea, oia mau mea na mea waiwai e hoolawa mai ai. NA ANOAI. I ka manawa hea la e pau ai na hana hoohemahema a na Lunanui o ka Makeke Kulanakauhale? Eia ka Lunahoohananui o na Home Hawaii ke hele nei e ninau i na loaa o na huamoa i hoounaia mai i kela Makeke no ka hoolilo ana aku. Ua nui na halekuai i noi mai na lakou - kela mau huamoa, aka, mamuli o ka manao o ka Lunahoohananui he mea maikai ka haawi ana aku na ka Makeke Kulauakauhale e hoolilo na huamoa, i loaa ai i na poo apau he manawa e kuai aku ai i kekahi o kela mau huamoa, ua hooleia aku na koi mawaho ae, a ua hoounaia mai i na Lunanui o kela Makeke. O ka apiki nae, aole he hooia ana no ka loaa ana mai o kela mau huamoa, a o ka oi aku aole he hoike o na dala i loaa mai mamuli o kela mau huamoa i hooliloia aku. O ka loaa ana o na kanaka hoopono a hana pololei ma kela kulana Lunanui o ka Makeke Kulanakau-hale, kekahi mea ano nui loa. Ma-mua aku nei ua loaa no na hemahema mamuli o keia ninau hookahi no. Ua hoounaia mai he mau pahu huamoa mai Maui mai, a ua hoikeia ka ka mea nana ka huamoa, ua pau loa i ka inoino. Eia nae ua hooliloia kela mau huamoa. Ma na kulana | o ka poe mahiai ame Ka poe nanai moa, he ninau ano nui a koikoi ka loaa ana o ka Makeke e hiki ai e hooliloia na huamoa ame na mea no e hoounaia mai ana no ka hoolilo aku. Ua nui no na halekuai i makemake e haawiia aku ia lakou keia mau huamoa, aka, ua manaoia hoi o keia ka Makeke o ka lehulehu, a o kahi kupono la hoi ia e hoolilo ia aku ai kela mau huamoa, eia ka e hele hewa ana i ka "mala a ka hewahewa". Ma na hoike i loaa mai e haule hope ana na loaa a ke Komisina Home Hawaii ma kekahi heluna dala nui o $24,000.00 o ka makahiki O na loaa i manaoia e loaa ana i keia Komisina i keia makahiki ao, e hoea aku ana i ke $84,000.00, aka, ma ka ike kanawai o ka Loio Kuhina e emi iho ana keia heluna a i ka $60,000.00 he $24,000.00 ka pokole. Ma keia hoike e ikeia ai, e nee ulolohi ana na hana a ke Komisina no na makahiki e nee mai ana. He mau hana keia e hooemi mai ana i ka ikaika hoohana o keia Komisina. Aka, malia no hoi o hiki i ka Ahaolelo e noho mai ana iloko o Feberuari e haawi mai i keia mau dala no ka pomaikai o keia hana ano nui. Ke manao nei ke Komisina e hiki ana no, no ka mea eia ka hapanui o na lala ma ka aoao o na kanaka Hawaii. O na makahiki pilikia no nae hoi
keia o ke Komisina, a kaa aku mao
o na makahiki 8 o ko lakou hoo-
hana ana, e nui mai ana na loaa.
Aole no i manaoia e na kanaka
Hawaii na lakou i imi keia kanawai
e hiki ana e loaa koke na kanaka
apau e makemake ana e hoi maluna
o keia mau aina na mea apau loa.
Aka, ua ikeia no me ka neo malie
ana e pono ai, no ka mea he nui
no na kanaka e ku-e mai nei i
keia hana ano nui. Aka, e nana
aku kakou imua, a e ike aku ana
no kakou i na mea e hoea mai ana
no ka pomaikai o keia lahui Hawaii.
Ke hoomanao nei no makou i ka
moolelo o ka hele ana o na kiu o
ka lahui Iseraela e kiu i ka aina
o Kanaana ame ka hoi ana mai o
10 no loko o 12 e hoike mai i ka
inoino o ka aina, ame ka piha i na
kanaka nunui, a e make ana na keiki
ame na wahine a na kanaka i haa-
lele aku ia Aigupika Aole keia
moolelo i okoa ae mai keia o na ka-
naka Hawaii. Eia ke hoao nei ke-
kahi hapa o na Kanaka Hawaii e
imi i ka aina e kahe ana ka waiu
ame ka meli, a eia kekahi hapa ke
olelo mai nei he aina pohaku a ino
kela o Molokai, a o na kanaka e
hele ana ilaila e lawe pu i na pahu-
kupapau. O ka makou wale no e
koi aku nei, e kakali hoi na hoino
a ikeia aku ka hopena imua aku
nei. Ke ole makou e kuhihewa e
like ana no ka hopena me kaMoolelo
o keia poe i hoino i ka aina o Kana-
ana. E nana aku nae hoi kakou.
I ka manawa i lohe ai o L. T. Ly-
man, ka Lunahoohananui o ke Ko-
mite Home Hawaii ma Molokai, i
ka emi ana mai o na loaa o ke Ko-
misina, o kana hana mua o ka wai-
ho ana mai i kana hoakaka, ina
he mea e hoopau ae ana i ka pilikia
o ke Komisina ke okiia ana iho o
kona uku mahina, ua ae oia e la-
weia ae kekahi hapa, no ka mea
aole ona makemake e hoi hope na
hana a ke Komisina. Aole ona ma-
nao he hana maikai nana ka hoo-
mau ana e ohi i kona uku, ina he
pilikia kokahi o ke Komisina. Ma
keia hana a keia keiki e ike iho ai
kakou i ka waiwai o kona waeia
ana e ke Komisina ma keia kulana
kiekie ana e paa nei. Aole oia i
paa mamuli o na dala e ohiia nei o
ia, aka, mamuli o kona paulele ana
e hiki ana e loaa he holomua ma
keia hoohanaia ana o na aina no na
kanaka Hawaii. Ina no hoi pela
kona hoahanau, ka mea nana ka
olelo "ina e hoi ana na kanaka
Hawaii i Molokai, e lawe pu i na
pahukupapau. " Aole no i poho
kou waeia ana e ke Komisina. A e
ikeia aku ana no ka pomaikai o
kau hana. Ma ka hoike a Lyman, ua ikeia iho ka ikaika o na kanaka Hawaii i hoi aku la i Molokai no ka hoohana ana no lakou iho ma na mea e loaa ai ke kuokoa o ka noho ana Ke kanu la na uala, na pu ame na mea e ae e ola ai ka noho ana. Ke hanai la na puaa, a ke ohi la na moa no ka lawelawe ana aku ia oihana Imua e na kanaka Hawaii, a e ohi i na pomaikai i manaoia e na kanaka nana i hana keia kanawai He oihana ano nui kena a oukou e lawelawe mai la, aka, ua lawelaweia no e ko oukou mau kupuna, a no kekahi mau kenekulia loihi, ua ola iho lakou maluna o na lepo aloha o Hawaii nei me ke kuokoa, ame ka ohi ana i na pomaikai o keia ola ana. Ia mau la nae, aole he poe o ko na aina e i komo mai e hoohalua i ko lakou noho lahui ana, a aole no hoi he poe i komo mai e hana no ka lawe ana aku i na pomaikai mai keia aina aku. Aole no hoi he poe i komo mai e paonioni ma na hana like ole ame ka | lawe ana ae i na aina mai ko lakou lima ae a hoonele i na kanaka Ha-waii. Nolaila, o ike iho e na kana ka Hawaii o keia mau aina i haawi ia aku ia oukou he mau aina e lilo ana i mea paonioniia mai e na la hui e iloko o ko oukou mau kaiaulu Aka, mai maka'u. He oiaio ua lilo aku kekahi mau kanaka Hawaii e kokua i keia mau ku-e, aka, e huikala aku ia lakou no ka mea aole lakou i ike i ka lakou mea e hana nei. He nui wale o na kanaka Hawaii e kakali nei o ka weheia mai o na aina kanu halakahiki malalo o ke Komisina Home Hawaii. Iua e k;. kuluia ana he hale hana kini hnh kahiki, e iko ia aku ana na pomai-kai e loaa ana i na kanaka e Uoi- ; ana iloko o keia oihana kanu l-..i , kahiki. O ka ninau ano pilikia -,-. . no i keia la oia no kahi o hniiah .. na kini. Ina no ka lawe loa : o na halakahiki i Honolulu :--ianaia ai, e lilo ana keia i ',:'-.- iookunana ia e na kanaka li i . Eia no kekahi poe kanu hal.-iu ii. o Oahu nei ke ike nei i nii ^ '':-. o ke kanu halakahiki ana. N"" ^ mea, eia ke kanaka kanu IKI!: k:.! iloko o na lima o ka mea li;'.!-.:! ! : O kahi uku e loaa aku ana i;' e ka mea kanu, oia iho la no k:. ; a o ka puka nui ana na lakou i-..'i . e ohi. Ina e hiki i na K^ni^ -: ke komo aku e nana i na lmH- :, ' , poe hana kini a e ike nnk i i . . nui o na pomaikai e ohiia nei a-ole na hoolilo paha o ka hanaia ana o na kini, e hiki ana e loaa ke ana kupono no ka uku o l- ' i ..; .-, halakahiki hookahi. Aka ina no kou nei e huna nua i ua Iniki' ;: o kau e lohe aku ai, o keia iho ]-.. IM kahi puka, a o keia iho la l ' -^ e loaa ana ia oe, alaila, e ka waiho ana o ka aina an: nu ana aku i kekahi mau e .-u. ^ kanaka e ike iho ai i ka hoii) mai o kou luhi ma na pomaikai ohiia ana e oe. Ua pau na la-kou hooluhiia ana me ka lilo ak". na pomaikai nui i ka poe e paa mai nei i na oihana nunui. Ke nee mua mau nei na hana a
ke Komisina o na Home Hawaii
Ma ka nana aku o keia mau pilii ..
liilii i ikeia mamuli o ka loaa p u
ole mai o na dala i manaoia no u;
(iunmnana' ano nui o ka Kow^a^'p--'M
hou ana i keia lahui, he mea lii ;
wale no ka hele ana aku imua o ka
Ahaolelo e noi ai i na kokua ana.
Aole paha he kanaka Hawaii i ko
hoia iho nei a puka no ka Al ,
olelo i hiki e ku-e mai i keia nei
He oiaio o na Demokarata keia
ku-e iho nei i keia kumuhana, ui::-.
i ku-e no ka ike pono ole i ka ..i
kou mea o hana nei. Ua ulu ?/'
keia ku-e mamuli o ke ku-e o l'n
keko, ka Lunakiai Pukiki o Hono-
lulu nei. Aka, ma ka nana iho li
pakeko liilii keia no Kalepolepo mai
a e lilo ana kana mau ku-e i n
ole, iwaena o ka manao maikai
na lala Hawaii maloko o ka A'^
olelo. A e ike aku ana no k P. k"
i ka loli ae o na Hawaii e ko'.::
nei i keia Pukiki i ko lakou ni; ^
wa e ike ai i na pomaikai e hoike
mau ia aku nei, mamuli o keia l-
ana i na kanaka Hawaii he i
kuokoa ana. Aole keia Puki!,
ku-e ana i keia kanawai ina I-o
pilikia mai ana i na kanaku Ue-
aole loa. Aka no ka hoopoina :
mai ke kumu o ke ku-e.
Ke ku-e nei o Pakeko i keia ka-
nawai hoopulapula no ka holo -. ^
no o keia pomaikai i ka lahui Ha-
waii, aole hoi i komo pu mai k'
lahui. Ke ku-e nei hoi kekahi ;
Hawaii, no ka maikai ole ka ' '
aina. Ke olelo mai noi hoi ke'
poe Hawaii, ina e hoi ana ko l-:.
ka Hawaii i Molokai, he mea
pono e lawe pu oia i kona ]
kupapau. Ma keia mau ku -
kou e ike iho ai, aole he w.-ii"
ka Pakeko ku-e, no ka mea.
na kanaka Hawaii e hele ana
aina Pukiki, aole no o loaa ma-
na aina. Aka, o na ku-e hoi
kanaka e olelo nei i ka uik:
o ka aina, he ninau ia na k:
hupo, no ka mea, o na kanaka Ha-
waii apau i hoi aku la e wae
nina ma Molokai, aole hook;,.
lakou i haalele a hoi mai e -
no ka ino o ka aina. No ka li" '
hoi i pahukupapau i kou hoi
i Molokai, ke iko nei kakou .
olele a L. T. Lyman, ka hoali: :
ponoi o keia mea nana keia
hoino, i kona makaukau e hoo^
kona uku no kekahi mau ui:-'-'
ahiki i ka nui ana mai o na '
o ke Komisina. Ke ike pu li' '
hoi kakou i ka okoa ana ae o
manao o keia keiki mai kona "'-
hanau ae. Ae, aole no e pau :/'.-''
ku-e ahiki i ka hookui ana o '-
i ka pukaaniani elike me ka ]
Pela ana no keia poe hoohua:;
hana maikai, no ka mea MO'.^
lakou i ike mua na pomaikai '
mai ana i ka lahui malalo o ! '
kanawai o keia ano. Aloha nu !-
kakou e ka lahui, i ka lilo ana o
kakou mau noonoo i na olelo hoo-
pilikia a kakou iho no, me ka haawi
ole ana i manawa e ikeia ai ka oi
oia mau olelo ame ka ole. | |