Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 1, 4 January 1923 — Page 1

Page PDF (1.62 MB)

View this newspaper issue

Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII

Hoopukaia i na Kakahiaka

Poaha Apau

Ka Nupepa Pookela o na
Nupepa Hawaii

BUKE LXII-HELU 1 NUPEPA KUOKOA HONOLULU, T. H, POAHA, IANUARI 4, 1923. NA HELU APAU, 6537

Hookomoia Ae
he Hoopii Hoao
i ke Kanawai

Ala na Kula Olelo Kepani a

Ku-e i ke Kanawai i Kaula

no na Kula Olelo E

EONO KULA I KOMO

MA KELA HOOPII

Kulike Ole ka Manao o Kekahi

Poe Kepani no Kela Hoopii

i Hookomoia i ka Aha

No ka hoao ana i ka mana amo ka mana ole o ke kanawai i hooholoia e ka ahaolelo kuloko, ame na rula hooponopono i kakauinoaia e Kiaaina Farrington, i hookomoia ae ai iloko o ka aha kaapuni, he hoopii, e kekahi mau kula Kepani he eono ka nui, e kauoha ana i ka aha e kaohiia mai ka hookoia aku o kela kanawai, ame na rula hooponopono i kauia no na kula Kepani.

I kinohi o ka hoalaia ana mai o ka ninau, no ka hookomo i ka hoopii iloko o ka aha, e ku-e ana i ke kanawai i hooholoia e pili ana i na kula olelo Kepani, o ke kula wale no ma Palama, ka i manao e hoopii no ka hoao ana i ke kanawai, aka mahope mai, ua hui pu mai la kekahi mau kula olelo Kepani e ae, he elima ka nui, a piha iho la na kula he eono, o ka waiho ana aku i ka hoopii hoohalahala, ma ka Poaono aku nei i hala.

Ua lilo ka ninau no ke kauia ana

o kekahi mau rula hooponopono, e
pili ana i na kula olelo Kepani, i
ninau kamailio nui ia iwaena o na
Kepani apuni keia Teritore, no ke-
kahi mau la ae nei i hala, me ka
hoea okoa ana aku o kekahi komite
e kukakuka pu me ke kiaaina.

He heluna nui nae o na Kepani

i manao he mea makehewa wale no
ka hookomo ana aku i kekahi hoo-
pii imua o na aha hookolokolo, aka
ma ka manao nae o kekahi mahele
o na Kepani, o ia na Kepani i pi-
pili mau ko lakou noonoo, me ko
lakou aupuni, aole he lokahi iki o
ko lakou noonoo, me na mea i ma-
naoia no na kula olelo Kepani; a o
lakou no ka poe i kokua nui ma keia
hoopii ana.

O na Kepani opiopio e hoonaauao ia mai nei maloko o na kula aupu-ni, a hoea i ke Kula Kiekie o Hawaii, ua manaoio lakou, ua maikai ke kanawai i hanaia amo na rula hooponopono i hanaia, e ke keena o ka papa hoonaauao, a i kakauinoaia hoi e ke kiaaina, mamuli o ko lakou manaoio ana, he mea pono i ua keiki Kepani apau, e kaa malalo o na hoonaauao ana o ke ano Amerika, aole hoi o ke ano Kepani.

Ma keia hoopii imua o ka aha hookolokolo, e koi ana ia i ka aha e hoopuka ae i kekahi kauoha, e kaohi ana i ka loio kuhina ame ka lunanui o ka oihana hoonaauao, mai ko laua hooko ana aku i ke kana wai.

ELUA MAU KEPANI I HOPUIA
NO KA WAIONA

Ma ke kakahiaka Sabati iho nei ka la hope o ka 1922, elua mau Ke pani hana waiona i hopuia e John F. Colburn III ame kona mau paa lalo maloko o kekahi mau hale inu waimomona maloko o keia kulanakauhale no ka loaa ana aku o ka lemuhao me kekahi mau ano waiona e ae maloko o ia mau hale. O ke kahi o na hale i komoia ai e hopu a i loaa aku ai hoi ka waiona maho-pe aku o ka hale o ka bana puhi ohe o ka Paka Aala, a o kekahi ma kahi kokoke i ke kihi o na alanui Moiwahine ame Iwilei. Ma kela pule wale aku la no ka hoomaka ana o ke Kepani nona ia hale e hana a e kuai waiona a o ka paa koke aku la no nae ia no ke ku o ka hohono he uwahi nui.

UA HOLO AKU KA MOKUKAUA
PELEKANE.

Mahope o ke ku ana o ka Mokukaua Pelekane Cape Town, ma keia awa no elua pule ua holo aku ia no na Mokupuni West Indies ma ke alahele aku o San Diego ma ka hora 5:30 o ka auwina la o nehinei mai ka Uwapo 10 aku ma ka la 21 o Dekemaba kona hoea ana mai i keia awa, a ua hoohalaia eia na la kulaia Kalikimaka me Nuia ma Hanolulu nei, a oiai ia moku e ku ana ianei ua lehulehu na wahi i hoikeike ia aku ia lakou me ka hookipa pu ia mai na aliikoa ame na kanaka

o ia moku, me ko lakou laweia aku
e hoomakaikai ma na wahi ano nui
a kaulana o Oahu. Ma ka auwina la
Poakahi, a ma ke ahiahi iho ka La
Hapenuia, he anaina hoohauoli ka

i haawiia e na aliikoa maluna o ka
mokukaua no ko ke kaona nei poe.

Imiia he Alahele e Hiki Ai ke
Ukuia Mai na Auhau o Kekahi Poe

Hoakakaia ae he Mau Manao e na Luna Auhau

no ke Koiia o ka Poe Noi i na Palapala Ae

Mare e Uku Mua i ko Lakou Auhau

Ma Keia Sabati Ae e Malamaia Ai he Anaina Hoomanao no Kuhio

Konoia na Luna Oihana Kiekie o ke Aupuni me

na Aliikoa, Pela me na Ahahui, no ka

Akoakoa Ana Ae ma ka Ilina o Maemae

Komo ko ke Kulanakauhale Nei
Iloko o na Hauoli Makahiki Hou

Malamaia ka Hulahula Alanui e ka Meia Wil-

son me ke Komo Ana o ka Lehulehu ma

na Hana Hoohauoli o ka Po Poaono Nei

Pau Ekolu i ka Make Iloko o ke Kai ma Maui

Po'iia he Ekolu Mau Hoahanau

e ka Nalu a Lilo Lakou Apau

i ke Kai ma Maliko

HOOKAHI O LAKOU I

LOAA KE KINO MAKE

O ko Lakou Kaikuahine me ke
Kaikoeke na Ikemaka no ka

Loaa Ana o Kela Poino

Ma ke kakahiaka o ke Sabati aku la i hala, i halawai ai he ekolu mau hoahanau me ka make, mamu-

li o ko lakou piholo ana iloko o ke
kai, mawaho ae o Maliko, ma Maui,
i kulike ai me ka lono kaumaha i
hoounaia mai i keia kulanakauhale
ia Mrs. Downey, ke kaikuahine o
kola mau hoahanau ekolu.

O na inoa o kela mau hoahanau,
oia o Miguel Koani, ke kaikuaana
loa, nona na makahiki he 27, a he
mea hoi i mare i ka wahine; o
Samuel Koani, he mea i mare ole
i ka wahine, a nona na makahiki
he 23, ame James Kaoni, aole no
i mare i ka wahine, nona na makahi-
ki he 21.

I kulike ai me kahi moolelo pokole
o ka loaa ana mai i Honolulu nei,
no ke ano o ka halawai ana o kela
mau hoahanau ekolu me ka make
poino, ua hele lakou i ka lawai'a,
ma Maliko, ma he kakahiaka o kela
Sabati.

Ia lakou e nanea ana i ka lawai'a

o ka manawa ia i po'i mai ai ke-
kuhi nalu nui, a lawe aku la ia
Miguel Kaoni, ka mua o kela mau
keiki, iloko o ke kai.

I ka ike ana o na kaikaina, i ka poino o ko laua kaikuaana, ua hoao aku la o Samuel Koani e hana i kekahi mea e hoopakeleia ae ai ke ola o kona kaikuaana, aole nae i holopono kaua mau hooikaika ana e hoopakele i kona kaikuaana, no ka mea ua po'iia mai la oia e kekahi nalu hou, a lilo aku la iloko o ke kai.

Ua koo hookahi iho la o James Koani; a i kona manawa i ike ai

i ka poino i kau aku maluna o kona
mau kaikuaana, ua hoao aku la oia
e hana i kekahi mea no laua e
pono ai, ua loaa mai la oia i kekahi
nalu hou, a lilo aku la iloko o ke
kai.

Ma ka manawa o ka hoounaia ana mai o ka lono kaumaha no ka poino i kau aku maluna o na hoahanau


	Elike me na mea maa, iloko o na la hope o ka makahiki, iloko o na makahiki ae nei i hala, o ia ka ma- lamaia he hulahula akea ma ke alanui, a i lilo hoi i hana walea, ua hookoia kela hana, ma ka po o ka Poaono aku nei i hala, me ke kaa i ka Meia Wilson ke alakai ana i ka hulahula. Ua hele ke kaona nei a piha i na kanaka, iloko o ko lakou mau lole maikai, na wahine, na kane ame na kamalii, aia iloko o lakou apau na manao hauoli, no ka hoea ana mai i ka la hope o ka makahiki, a oili mai ka la o ka makahiki hou Oiai o ka po o ke Sabati, ka la kulaia makahiki hou, ua hooliloia ka po o ka Poaono i manawa, no na mea apau e hoohauoli ai ia lakou iho, no ia kumu, i umiia mai ai kow na wahi apau, a akoakoa i ke kaona nei. Ma na hora o kela ahiahi, ua hele na alanui a piha i na kanaka, e hi-o ana, no ka nana ana i kekahi hiona, i ike mau ole ia, oiai hoi ke- kahi poe e hele ana no na hale kii- onioni, a nolalo hoi o ka Aala Paka kekahi poe, no ka nana ana i na hana hoikeike a ka Ahahui Phoenix, a o ka hapanui ae o na kanaka, aia ko lakou noonoo o ka hoea mai i ka wa o ka hulahula alanui. Ua hoea ae ka bana puhiohe ma ka Paka Bihopa, no ka hoonanea ana i ka lehulehu, a malaila pu ae ka Meia Wilson, ke kanaka ano nui loa, i nanaia aku ai no ka hulahula, no ka mea he hulahula ia na ka Meia. O ka hoa e hulahula pu ai me ka Meia Wilson, o kekahi ia o na ninau hoopohihihi i ka lehulehu, aka nae i ka hoea ana ma ka hora ewalu o kela po, ia mauawa i ikeia aku ai ka Meia Wilson, i kona hele ana aku a noi aku la ia Miss Piper o Waimea, Hawaii, e hulahula pu me ia, ua aeia mai ia leo noi me ka maikai, o ko laua kukuilima pu mai la no ia, no ke alanui kauaoao o ke alanui Bihopa, a hoomaka aku la e hulahula, me ke komo pu ana mai o kekahi poe e ae e hulahula like, oiai hoi ka poe makaikai e nana aku ana, me ka haawi ana i na hooho o ka hauoli, no ka hiehie ame ka nani o ka hulahula ana a na mea apau. Oiai ka poo hulahula e hookohe- heo ana, ma na alanui kauaoao, aia hoi kekahi poe, ke hookani la i na pahupahu, me ke kiola ana i na ahi-	kao, a ma ka olelo pokole ana ae, ua hoakoakoaia ae na hana hoopaia- kuli pepeiao, me ka lilo nae o ia mau hana apau i mau mea hoohauoli i ka manao, aohe nanaia ae o na pepa liilii e noke ia ana i ke kiola, iluna o na wahine ame na kaikama- hine opio. He hookahi kumu o ka holopono o na hana hoohauoli ma kela po, o ia no ka malie, a hui pu iho no hoi me ke konane o ka mahina, hele loa i ka u'i, aohe mau mea nana e hoopilikia mai i kela manao hoo- hauoli. Ua hele ke alanui Bihopa, mamua mai o ka Hokele Iana, a kauluwela i na kukui o na waihooluu like ole, a pela no hoi me ka hokele ponoi iho, e hoike mai ana kela mau hio- na, aole loa he wahi e ae ma Ame- rika a ma ka honua holookoa no paha, i hoolilo i na hoomanao hau- oli ana no ka makahiki hou, elike me Honolulu nei. Ua hele a na hora o ke aumoe, akahi no a huli hoi na kanaka no ko lakou mau wahi, me ka piha o na kaa uwila, me na kaa otomo- bile pu i ka halihali i na ohua. Hala aku la na hauoli ana o kela po Poono, a i ka oili ana ae o ka la Sabati, e ikeia ana na mea apau, e liuliu hoomakaukau ana, no na pa- ina o ka makahiki hou, ua hele ka makeke a lehau i na kanaka, i ke kuai i na la-i kalua puaa, pela hoi ke kuai ana i ka i'a ame na mea no apau i maa ka ikeia no na paina luau. Ma ke ahiahi ana iho o kela Sa- bati, ua ho-a na imu puaa a kekahi poe, a ua malamaia na paina hau- oli makahiki hou ma na hora o ke ahiahi, me ke kakali ole a hoea mai ka makahiki hou. O ka hapanui nae o na home, ma ka hora umi-kumamalua o kela po, i malama ai i na paina, a ua mala- maia na hauoli ana, ahiki wale i na hora o ke kakahiaka. Ua like ka Poakahi nei me kekahi la Sabati, ka mehameha o na ala- nui, e hoike mai ana kela ano i ka noho ana o ka lehulehu ma na home, no ka hoomaha ana, a no ka hoohau- oli ana paha ia lakou, elike me ka makemake o kela ame keia. Ma ke ano nui ke olelo ae, ua hoo- halaia ka hoomanao ana no ka ma- kahiki kahiko e pau ana, pela hoi ka makahiki hou e hoea mai ana, iloko o na manao ulumahiehie o na mea apau.


	Ma ka Poaha o ka pule aku nei hala i noho ae ai he halawai kuka- kuka a na lunahelu me ohi auhau, apuni ke Teritore nei, me ka Puuku Hapai ame A. V. Gear, o ke keena o ka lunahooia, no ka noonoo ana i na alahele e hiki ai e ukuia na au- lau kino, e kekahi mahele nui o na kanaka i hoohemahema i ko lakou uku aua i ka auhau. He nui na kumuhana i hapaiia mai no ka noonoo ana ma kela ha- lawai a ua lunahelu me ohi auhau, o kekahi o ia mau kumuhana, o ia no ka hoohalikelike ana i ke ano o ka ohi ana i na auhau, aole hoi e kaokoa ka kekahi luna auhau mai ka kekahi mai. Ua ikeia ka hoao ana o kekahi heluna nui o na makaainana, e alo ae mai ko lakou uku ana i na auhau kino, a ma kekahi mau hoakaka i waihoia mai e kekahi mau lunahelu, i hoomaopopoia ai, aia ma kahi o ke 60 pakeneka o na kanaka maloko nei o keia Teritore i uku ole i ko lakou mau auhau, a o ke alahele e hiki ai e ohiia mai kela mau auhau, o kekahi ia o na ninau ko'iko'i i noonooia. Ma ka hoakaka a kekahi luna au- hau, ua lilo i hana nui me ka po- hihihi pu ka hiki ana iaia e ohi i ka auhau o kekahi poe mahi halaka- hiki ma Maui. Ua kauia eia ka auhau maluna o na waiwai o kekahi poe Kepani kanu halakahiki, o ka mea apiki nae, i kona wa i hele aku ai e ohi mai i ka auhau aole iho la kela poe Kepani mua i kuleana i na mahi halakahiki aka ua kuai hooliloia aku i ka mea okoa." He hookahi ka Kepani mahi ha- lakahiki i kuai hoolilo .aku i kona mahi Halakahiki .^ek.-4' K^^i okoa, a i kona .K: Miwa i huli pono aku ai, ua loaa mai la kekahi ike iaia, he eono manawa o ka hooli- loia ana o ka mahi halakahiki, mai	kekahi Kepani a i kokahi, nolaila na maopopo ole ka mea pololei e POHO ni nana o uku i ka auhau. Hoko o na kukakuka ana i hoa- laia mai ai kekahi manao, he mea pono e hanaia kekahi kanawai, e papa loa ana i na noteri ame na luua hooiaio palapala, aole e hooiaio i kekahi palapala kuai hoolilo, ahi- ki i ka loaa ana aku o ka ike iaia, ua uku ka mea kuai hoolilo i kona mau waiwai i na auhau apau i ke aupuni. Ua oili pu ae no hoi kekahi mau manao hoakaka, no ka pono, e koiia na kane o manao ana e mare i na wahine e waiho ae i na hooia kupo- no, imua o na luna haawi laikini mare, no ko lakou uku mua ana i na auhau, ina aole pela, e hooneleia aku lakou i ka loaa ana o na pala- pala ae mare. Ua waihoia ae kekahi mau hoaka- ko no ke kauoha maopopo loa aua o ke kanawai e koi ana o ohiia i 25 pakeneka o ka ukuhana, o na luna oihana ame na limahana o ke au- puni, mailoko ae o ko lakou ukuha- na ahiki i ka ukuia ana o ua auhau i haule hope ka ukuia ana. Ua pili kekahi kanawai i hooholo- ia, a i hooko ole ia nae, i na haku- hana ame na limahana, o ia ko ke aupuni kikoo ana aku maluna o na hakuhana no ka uku ana mai i na auhau o na limahana, e noho hana ana malalo o lakou a na na haku- hana hoi e ohi aku i ka lakou mau dala, mai ua limahana mai, aole nae e oi aku i ka 25 pakeneka o ko la- kou mau ukuhana, i kela ame keia mahina, ahiki i ka uku piha ia ana o na dala, a lakou i uku aku ai ao na auhau i ke aupuni. Oiai nae u.: hoohemahema wale ia ka l'pnkoi-^lik-i 7^e"". kanawai hope, me -^^E^'.Pwii keia'^nua aku, o hana .7W^-"" ni^Hlna auhau apau i ka nie^ke hiki oi^ ai i na limahana ke nlopne mai li.i''M'in ana i na auhau.


	O ke anaina haipule memoriala mua loa no ke Keikialii Jonah Ku- W'" Kalanianaole, ke alii ahonui a ^lloha makaainana, a o ka hope loa B": o na alii o ka lalani alii Kala- Beaun. . a o ka hooilina moi i manao- ia ina no ka mau o ke aupuni moi, i make ai ma ka la 7 o Ianuari o ka makahiki i hala, ma keia Sa- bati ae hora 11 o ke kakahiaka e malamaia ai maloko o ka haleku- papau o na alii i make ma Mauna- ala. Mai ka manawa mai o ka hoomoe- ia ana aku o ke kino o ke Keikialii iloko o ka luapao e hoea mau aku ana ke Kamaliiwahine Elizabeth Kalanianaole i ka halekupapau ane- ane i kela ame keia Ia, a pela i ka luapao kahi o ka pahu o ke Keiki- alii, kana kane aloha i hoomoeia eku ai, a mamuli o kona manao i hoololiia ae ai ka halekupapau i hale halawai kahi e malamaia ai kekahi anaina haipule hoomanao no na alii o ka lalani Kamehameha a na alii o ka lalani Moi Kalakaua. Na ka Bihopa e Malama Ana L Na ka Bihopa John De La Mothe B^i ka Ekalesia Enelani e lawelawe ana i na hana o ke anaina haipule hoomanao ma ia la, a ua hoopukaia aku na palapala kono i ke Kiaaina ame Mrs. Farrington ame Miss Far- rington, ka Kia Adimarala ame Mrs. Edward Simpson, ka Mekia	Kenerala ame Mrs. C. P. Summer- all, ka Meia o ke Aupuni Kulana- kauhale ame Kalana o Honolulu ame Mrs. John H. Wilson, ke Ka- kauolelo o ke Teritore ame Mrs. R. C. Brown, ke Konela ame Mrs. John Thorpe, ka Luna Nui o na Hana Hou ame Mrs. Lyman H. Bigelow. Mamuli o ka uuku a haiki o ka hale kupapau i hoololiia ae i hale halawai ua kaupalenaia ka nui o ka poe i konoia. O na Ahahui Hawaii i lilo ai ke Keikialii oia kekahi hoa, o ia ka Ahahui Kamehameha, ka Ahahui a na Keikikane ame Kaika- mahine o Hawaii, ka Ahahui Mama- ka Kaua, ame ika Ahahui a na Alii Kiekie o Hawaii, o lakou wale no ka i konoia, no ka mea he lala kiekie loa oia iloko o keia mau ahahui ao la, a mawaho ae o keia na hoaloha kahiko kakaikahi. Ua Hoonaniia Oloko o ka Hale. O ka hale kupapau kahiko, kahi 9 na kino o na Alii Kamehameha amo Kalakaua i kau ia ai mamua, a mailoko aku hoi o ia hale i hoi- hoiia aku ai noloko o na luapao ma- waho, ua hoololiia ae i hale hala- wai nani, mamuli o ko ko Kamalii- wahine Kalanianaole hoonui mau ana aku i na mea hoonani no ia hale malalo o kona mau lilo ponoi. He mau noho koa nani hou koloko i nei manawa me na lako nani hou he nui.


	NO HOOKAHI MEA POINO I KA- HEAIA MAI AI ELUA NAE I LAWEIA MAI He hookahi mea ma'i i kaheaia mai ai o ke kaa lawe ma'i o ka halema'i o na poino ulia ma ke ka- kahiaka nui o ka Poakahi nei, i ka hoi ana mai nao a ia kaa elua mau mea ma'i ana o ka lawe ana mai. O ka lua o na mea ma'i he Kepani i manao mua ole e halawai ana me ka poino mauwale nona ka inoa o T. Yanagihara o ke alanui Moi, he mila kona. Ma ka moolelo a ka Makai Frank Silva o ka hoihoi ana ae i ka hale- wai, i ka manawa a ke kaa lawe ma'i o ka halema'i o na ulia poino i kaheaia mai ai e kii aku no ke- kahi keiki ma'i ma Kalihi o ia ka manawa a Yanagihara o ka hele ana ae ma ke alanui Moi me ka manao e kaa ma kekahi aoao, eia nae, i kona ike ana mai i ke kaa uwila ua emi aku la ihope a ma ia ^aemi hope hou ana i hooku'iia aku ai oia e ka pale o ke kaa lawe ma'i a hina ilalo a eha kona lima. Ua hookauia ae oia iluna o ke iaa lawe ma'i a hoomau aku la ke kaa i ka holo ana no Kalihi no ka hooko ana i ke kahea a kekahi keiki nuku o elima makahiki nona ka inoa o Keoki Kahanu no ka Iawe ana mai ke alanui Kulika mai. Ma ka uha kahi o ke keiki i pepe. Mahope o ko laua lapaauia pana na hookuuia aku laua e hoi no ko laua mau home pakahi. EKOLU MAU HOOPII OKIMARE I APONOIA KA HOOKAAWALE. Ma ka noho ana a ka aha hooko- lokolo a ka Lunakanawai John R. Desha ma ka Poalua nei e hoolohe i na hihia okimare o ka hihia mua loa i hoolohe a i aponoia ka hoo- kaawale ana oia ka Mrs. Julia Puni- hale e ku-e ana ia Daniel Punihale no ka pepehi hoomainoino, a ua ae pu ka aha i ke noi a Mrs. Julia Punihale e hoihoi hou ia aku kona inoa mua Julia Prestiage. Aneane elua makahiki i hala aku nei ka mareia ana o na Punihale a o ke kaawale koke no ia. Ma ka hoa- kaka a Mrs. Punihale imua o ka laha, mahope iho o ka pule hookahi m ko lana mahina meli i pepehi mua ai o Punihale iaia, a komo aku la o Punihale me ka oihana moana, a mai ia manawa mai aole i lohe hou ia kekahi mea nona. O kekahi mau hihia okimare e ae i hoolohe a i aponoia oia keia malalo nei: Ka hoopii a Mrs. Helen M. Mc- Bride e ku-e ana ia Claudies M. McBride no ka malama ole i ke ola imo ka haalele wahi moe, ame ka Herman Holmes hoopii e ku-e ana ia Mrs. Mary Holmes no ka haalele wahi moe. Ka hoopii a Rafael Almondovar e ku-e ana ia Mrs. Mercedes F. Al- mondovar no ka hewa moekolohe. Elua mau leta i kakauia ae e keka- hi mau koa i ka wahine i helu- heluia mai ka noho hoike ae. Ua lawe ka aha i ka olelo hooholo ma- lalo o ka noonoo ana no keia hihia.	APONOIA KE KOHO IKEIA NAE UA KUHIHEWA. Ma ka weheia ana o na kohokoho, no ka hana ame ka hooloihi ana i ka uwapo Helu 12, ma ka Poakolu o ka pule aku nei i hala, i ikeia ai, o ke koho a D. B. Cummins, o ka hookomo ana ae, me ka papa o na komisina uwapo, ke koho haahaa loa, ua like pu me $10,000 ka like ole mawaena o kana koho, amo ke koho maluna aku o kana. I kinohi, aole o Mr. Cummins i ike iki i ka pilikia o kana hua- helu i hookomo ae ai ma kana ko- ho, aka nae, i kona wa i ike ai, ua haule ino loa kana koho ilalo, a ua kiekie loa na koho e ae ekolu ma- luna o kana, ua hookahahaia kona noonoo, no ia kumu, i hoi hou ai oia nolako o kona keena, a hoomaka aku la e kuekaa i na itamu like ole, ma ia hana ana, akahi no oia a ike i kona kuhihewa. Ua hoea kino aku o Mr. Cummins imua o ke komisina o ka papa o na uwapo, a hoike aku la i kona kuhi- hewa, aole nae he hana hiki i kela komisina ke kapae ana ae i kana koho, koe wale no ka haawi ana mai i na apono ana no kana koho, ina ia he mea nona e poho ai a po- maikai paha. He kikoo dala o $600 kana i wai- ho ae ai me ka papa komisina uwa- po, elike no me ka poe koho e ae; ina e hooko ole ana o Mr. Cummins, i ka aelike no ka hana ana i kela uwapo, e lilo wale ana kela eono ha- neri dala i ke aupuni, aka e aho nae ia, mamua o kona lawelawe maoli ana aku i ka hana o ka uwapo, e hiki aku ana kona poho ma kahi o na kaukani dala lehulehu. Ua ui ia aku ka loio kuhina no kona manao kanawai, e pili ana i ka hemahema i ikeia ma ka aoao o ka mea koho, o kana pane, aole he mo hiki ke hoololiia, koo wale no ka haawi aku i ka hana ia Mr. Cum- mins, a ina aole oia o hooko ana i ka aelike, alaila e lilo ke kikoo dala o eono haneri i ke aupuni. HOOHANAIA KA PAHI MAHO- PE O KA HOOPAAPAA ANA. Ma ka po o ka Poaono aku la i hala, i hoea ae ai o Joe Palenapa o ka Helu 1419 o ke alanui Liliha, me ka moku pahi ma kona umauma hema, noloko o ka halema'i o na poino ulia, a malaila i lapaauia mai ai oia, no kela eha, i loaa iaia. Ua hoea pu ae no hoi iloko o ia manawa hookahi he Paele nona ka inoa o R. Cushenberry, ka mea nana i hou ia Palenapa i ka pahi, no ko- na lapaauia mai, o ia kekahi eha ma kona poo, ame koha ku 'eku 'e lima i ma-ui. I kulike ai me ka hoike a na makai, na ikeia kela mau kanaka elua i ko laua hoopaapaa, a ma- hope iho o kela hoopaapaa ana, i unuhi ae ai ka Paele he pahi, a hou aku la ia Palenapa. Iloko paha o kela aumeume ana o laua, i loaa ai ka ma-ui i ka lima o ka Paele, a pela hoi ka eha ma kona poo. No kela hou ana nae i ka pahi i hopuia ae ai ka Paele, me ka lapaau pu ia nae o kona mau palapu.


	HE LAWEOLA KE KUMUHOOPII NO JOE CORREA. Ma ka Poaono o ka pulo i hala aku la ka hopuia ana mai la o Joe Correa, kekahi o na kalaiwa kaa otomobile hoolimalima o Hilo, e ka makai Cicero Bento ma o kekahi palapala hopu la i hoopukaia mai ko keena oihana aku o ka Loio Ka- lana William H. Beers, e hoopii ana ia Joe Correa, no ka hewa he la- weola ma ke degere ekahi, elike me ka hoakaka a ka lono o ka loaa ana ae mai Hilo mai. Ua paaia o Joe Correa iloko o ka halepaahao ahiki i kona bona ia ana ae i ka huina o $2500. Ua hopuia o Correa mahope iho o ka noho ana a ka aha nieniele a ke koronero no ka ninaninau ana i ke kumu i make ai o C. F. Osborne kekahi o na aliikoa o ka mokukaua Pelekane Cape Town, ke aliikoa i make ai ma kekahi ulia kaa otomo- bile ma ke Sabati Dekemaba la 17. Elua mau luina e ae o ka mokukaua Cape Town, oia o Edward Powell ame Eales i eha kukonukonu loa ma kela ulia otomobile, a i hoihoiia ae i ka halema'i a mai la manawa mai i laweia ae ai laua no ka hale- ma'i ko laua uoho ana no ka lapaau- ia ana mai. O Osborne, ka mea i make ame eha mau luina e ae, ua hoolimalimaia e lakou o Correa no ka lawe ana ia lakou i kaluaopele, he 30 mile ka mamao mai ke kaona aku o Hilo. Ma ka oleloia ua ona o Correa ma ka manawa i loaa ai ka ulia, eia nae, ma ka manawa o ka aha nieniele kumu make a ke koronero o ka noho ana ua like ole na oleloike, ua olelo kekahi poe aohe o Correa i ona, a i ka hiki ole ana ia Correa ke hoo- paa i ka holo o ke kaa ua haule aku la ia i ka auwaha mahai o ke alanui a hooku'i aku la i kekahi pou kelepona ma kahi he ewalu mile mai Hilo aku. E hoakaka hou ana ka lono ma ka la 10 o Ianuari e noho ai ka aha a ke kiure kiekie, a ua manaoia me he mea la ma ia manawa e lawe ai ia aha i ka hana e pili ana i ka ninaninau ana no keia hihia. DES MOINES, Dec. 26.— He kau- oha ka i hoopukaia aku e ka Makai Nui John B. Hammond i keia la o ka poe apau e hopuia ana no ka ona e pa'iia ko lakou kii. I ka manawa e pau ai ka ona e hoikeia aku iaia kona kii i kona wa ona. Ma ko ka Makai Nui Hammond manao he mea kokua aku ia i ka hoopau ana i ka ona.	PAA HE WAHINE KEPANI KU- AI SUAIPA. I ka Ilamuku Amerika Oscar P. Cox, e hoi ana no kona home ma Waialua maluna o ke kaa oto me ka- na kaikamahine, Miss Lydia Cox ma ke aumoe o ka po Sabati, no ka ma- lama ana i ko lakou kulaia Hape Nuia, a i ko laua hookokoke ana aku i ka Hokele Haleiwa, ma ia wahi i halawai aku ai laua mo kekahi puulu kanaka ma ke alanui e kuka- halake ana ma ka aoao o ko ala- nui, i ka ike ana mai nae a ia puu- lu kanaka o ka Ilamuku ka i holo aku a ku iho la ia ua pau aku la ua puulu kanaka kahiohio la i ka pu- hee a nalowale, a koe he wahine Kepani o Seki Omai ka inoa, a malalo o kona malu i loaa aku ai he 10 galani suaipa a ia wahine o ke kaIewa ana mai no ka poe e ma- kemake aku ana. Ua paa oia i ka hopuia malaila, a ma ka manawa o ka hooloheia ana o kona hihia maloko o ka aha federala ma ka Poalua nei, ua hoopa'iia mai oia o ka Lunakanawai John De Bolt he $25 me na koina o ka aha. Ekolu ka minuke i koe a kani ae ka hora aumoe oia ka manawa i ho- puia ai ka wahine Kepani, ka hope loa o ka makahiki 1922. AOLE NUI LOA NA ULIA O KA MAKAHIKI HOU. Ma ka hoomaopopo ana, mamuli o ka poe i hoea ae no ka halema'i o na poino ulia, no ka lapaauia aku o kekahi mau wahi i eha o ko lakou mau kino, ua ikeia, ke emi loa mai o na ulia, ma ka la mua o keia makahiki, i ko ka makahiki aku nei i hala. Ma ka la mua o ka makahiki 1922 aku nei i hala, he 27 ka nui o ka poe i lapaauia maloko o ka halema'i o na poino ulia, ma ka la mua hoi o keia makahiki 1923, he iwakalua wale no, ua Iike pu me ehiku ke omi iho o na poino ulia, o keia makahi- ki, i ko ka makahiki i hala. Ma ka hoakaka a Kauka Ayers, o ka halema'i o na poino ulia, o ka waiona mai ke kumu o ka loaa ana i ka hapanui o ka poe i hoea aku no ka halema'i, o na ulia poino, me ka ona no kekahi poe o ka la- paauia ana mai, me ka hiki ole ia lakou ke hoakaka ae, i ke ano o ka loaa ana o kela mau poino ia lakou. Mailoko nua o kela mau ulia he iwakalua, he hokahi wale no ulia, mamuli o ke kaa otomobile, o na ulia e ae, no na kumu lehulehu; o ka mea laki nae, aole he ola i poino.

ekolu, e hoakaka ana ia, no ka loaa ana aku o ke kino make o Miguel Koani, mahope mai, aka no kona mau kaikaina aole i loaa.

Mawaho ae o na hoahanau ekolu o ko lakou kaikoeke ame ko lakou kaikuahine, na mea i ike pono a kela ulia poino; ua manao no ka ke kaikoeke, e hele aku o hoopakele,

o ka mea wale uo nana i kaohi mai

i kona hooko ana aku ia manao,
o ia ka papa ana mai o Samuel Ko-
ani iaia, aole e au iloko o ke kai.

No kela lono kaumaha o ka loaa ana mai ia Mrs. Downey, ke kaikuahine o na hoahanau ekolu i make,

o ke alanui Gulika, Kalihi ae nei,

i kau aku ai oia ma ke Kilauea o
ka Poakahi nei, me kana mau keiki
elima, a holo aku la no Maui.

LILO IA W. NAPOLIONA KA
AINA ME KA HALE MAKANA.

Mailoko mai o na tikiki he mau kaukani, i kuaiia e ka lehulehu, iloko o na la ame na po, e malamaia ana o na hana hoikeike a ka Ahahui Phoenix, malalo ae nei o Aala Paka, no ka pule holookoa, na kaa aku ia W. Napoliona, o ka Helu 687, alanui Iolani, ka helu laki loa, ma o ka lilo ana iaia o ka makana a ka ahahui, he aina me ka hale, i hiki aku ka waiwaiio ma kahi o ka elima kaukani dala.

O ka elua o na makana haawi wale, he kaa otomobile, ua lilo i ka helu 10954, a mamuli o ka hoea ole ana ae o ka mea nona kela helu, ma ka po o ka Poakahi nei, ua haawiia iaia he umi la, e hele ae ai e koi i kela kau, a ina e hala ana kela manawa, alaila e haawiia ana ua kaa nei, i ka mea nona ka helu 1705.

Ma ka oleloia, o keia hoikeike a ka Ahahui Phoenix, i haawi ae ai ma Aala Paka, kekahi o na hoikeike holomua loa, mamuli o ka maikai ame ka maemae o na hana hoikeike, i laweia mai e Eddie Fernandez i Honolulu nei mai Amerika mai, e piha mau ana na la apau, mai ka weheia ana o na hana hoikeike ahiki i ka pau ana, ma ka po o ka Poakahi nei.


	ELUA MAU ULIA ANO KUPAI- ANAHA. Maiwaena mai o na ulia poino lehulehu i ikeia no ka la mua o ka makahiki, he elua mau ulia, ku i ke ano kupaianaha loa, a i maa- mau ole hoi ka ikeia i na wa ae nei i hala. O ka mua o kela mau ulia, o ia no ke ku ana o ka wawae o kekahi keiki opio o Daniel Nahole ka inoa i ka poka, oiai oia e hiamoe ana, a o kekahi ulia hoi, o ia no ke na- huia ana o ka manamanalima o ke- kahi Pilipino e ka i'a i paa i kana makau. Ma ka moolelo e pili ana i ka ulia i loaa ia Daniel Nahole, e hiamoe ana ka oia maloko o ka pu e pili pu ana me kona hale, mauka ae nei o Kalihi, a i puoho oia i kekahi eha konikoni, ma kona u-ha akau, mawaena o ke ku'eku'e wawae ame ke kuli. Ma kona ala ana ae a nana i ke kumu o ka loaa ana o kela eha i kona wawae, aole ona ike ae i ke- kahi mea, a i kona nana pono ana iho i kela eha, me he mea la, ma- luna iho ke kiia ana o ka poka, a ku i kona wawae, me kona ike ole nae, i ka hoea ana aku o kekahi mea ma kela wahi, a ki i kana pu. I ka hoihoiia ana ae o kela keiki opio no ka halema'i o na poino ulia, no kona lapaauia mai, ua koho wale ia, me he mea la na kekahi mea, e hoohauoli ana i ka makahiki hou, i ki i kana pu iluna o ka lewa, a mailuna iho ka poka i haule mai ai, a ku i ka wawae o Nahole. Aole i kukonukonu ka poino i loaa i kona wawae. No ka ulia hoi i loaa i ka Pilipi- no, penei no ia: Ua hoohala kela Pilipino i kona hauoli makahiki hou, ma ka hele ana e lawai'a, ma na uwapo ao nei ma kela Poakahi. Ua loihi no ka kona lawai'a ana, me ka loaa ole he i'a iaia, a e makau- kau ana oia e huki mai i kana aho, no ka hoi ana no kona wahi, ia wa oia i ike iho ai i ke konikoni o ke- kahi mea i kaua makau, nolaila hoololo iho ia oia i ke aho, a iaia	i koe mai ai, na hoomaka aku la ka i'a e huki, o kona hooikaika no ia, ahiki i ke kau ana mai o kekahi i'a nui iluna o ka uwapo, me ke komo loa nae o ka makau iloko o ka waha. No ka wehe ana mai nae i ka makau, hookomo aku la oia i kona manamanalima iloko o ka waha o ka i'a, a iloko o kona nanea, i upo'i iho ai ka waha o ua i'a nei, a komo na niho iloko o kona manamanalima, me ka nui o ka eha i loaa iaia, ahiki i kona hele okoa ana no ka halema'i o na poino ulia, no ka la- paauia mai. KOIKOI NA HOOPA'I DALA I KAUIA MAI. Ekolu mau kanaka o ka moku ha- lihali ukana o ka oihana kaua Ame- rika Meigs, ka moku i hoea mai ai ianei ma ka la 27 o Dekemaba mai ka Hikina mai, i ae ae i ko lakou hewa maloko o ka aha federala a ka Lunakanawai John De Bolt ma ka Poalua nei, no ke ku-e i na ka- nawai hookapu waiona, a i kauia mai, ka hoopa'i koikoi maluna o lakou. He $250 me na koina o ka aha ka hoopa'i i kauia mai maluna o Opie C. Radford no ka loaa ana aku he 42 kuaka waiseke, eiwa kuaka kini, 12 kuaka barani, 1 kuaka cu- racao, 1 kuaka vermouth ame 1 ku- aka waina malalo o kona malu. He $100 me $14.80 na koina o ka aha ka hoopai i kauia mai maluna o Samuel B. Purdy no ka loaa ana aku o kekahi mau omole rama ma- lalo o kona malu, a he $25 ka hoo- pa'i me na koina o ka aha i kauia mai maluna o Wilfred Sterling Wood, ua emi loa kona hoopa'i no ka hookahi wale no o ke kuaka wai- seke i loaa aku malalo o kona malu. MONTREAL, Dec. 26.— O na hale- pule Katolika apau maloko o keia kulanakauhale ua kiaiia e na makai mamuli o na lono hauwawa he hana ka i hoolalaia e hoohaunaeleia ana iloko o ka manawa e malamaia ai ke anaina haipule ma ke aumoe.