Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 1, 4 January 1923 — KE OLAKINO O NA KEIKI. [ARTICLE]

KE OLAKINO O NA KEIKI.

Ua kamaaina kakow, o na keiki o keia la, o lakou aku ana na makua o k alaapopo. Elike me ka maikai o

!ke olakino o kela ame kein keiki, pola 110 ka ulu nui ana o na keiki o ka laapopo. O ka 'hemahema o ka hanaia ana o na keiki o keia la» ■ pela no e nawaliwali ai na makua j 0 ka laapopo. He mau kauawai po- j lolei loa keia, a aolo e hiki ia kakou i ke hoopau ae i ko lakou oiaio. Ua iko niu ia kei amea o ko ka- | kou mau kupuna i ko lakou mau ] la, a mamuli o ka maikai ame ke kupono o ka malamaia ana o na k-eiki i ko lakou la, pela no i ulu ae ai na kanaka oia niau la mo na leino nunui, a ikaika. K ninau iho ana paha kakou pehea la i loaa ai ia j lakou na olakino maikai ? Ae, he j iiinau ano naauao keia' a he ninau no hoi o ninau mau ia nei e na kannka o keia la, i ike 010 a i hoomaopopo ole i ka noho ana o ko kakou mau kupuna. A o keia nele i ka hoomaopopo ana i ke ola o na keiki liilii kekahi kun>u nui nann o ume nui nei ke | ola o na kanaka Hawaii. O keia | nele i ka ike ana i ka hoomaopopo 1 ka malama ana i na keiki liilii ka ninau nui i ko kakou noho lahui ana o keia mau la e nee nei. Ke hanaiia nei na keiki liilii i na ai kupono ole i k-ela mau keiki. Ke haawiia nei na keiki liilii na lioi e hanai. Pehea la i ulu nui ai ka lahui Hawaii i na la i hala aku, mamua o ke komo aua mai o na kanaka o ko n ana el Ina kakou e hoomaopopo iho ana, o na kanaka mua i hiki mai ai i Hawaii nei, ua hiki mai lakou maluna o na auwaa liilii, a he uuku wale no oia mau auwaa i hoea mai mahope o kekahi mau haneri mile o ka hooileaika ana iloko o na makani ino, ame na pilikia he nui, e iko iho ana kakou aole paha i oi aku mamua o na kauna helu wale no oia poe i hoea mai ai. Aka, īne ia uuku o ko lakou mau heluna, ua ulu ae keia lahui, a ma na moolelo i loaa ia kakou i keia la, ua heluia ko lakou heluna nui ma na haneri tausani, i na la o Umi-a-liloa, a i na la moi o kana moopuna o Lonoikamakahiki. Aole ou e huhewa ke olelo ae ua hiki aku keia heluna kanaka Hawaii ma kahi 0 500,000 a oi aku no paha. Pehea la i hiki wawo ai ka pii mahuahua ana o koia heluna kanaka, ina aole ma makua i ike i ka malama ana 1 ka lakou mau keiki? Pehea la i loaa ai ka ao kupono i ka lakou mau keiki? Ina na kanaka Hawaii e ninau iho ana i keia mau ninau, <e loaa ana keia mau haina. Ka mua ua ike lakou i ke ano o na ma'i o na keiki, a ua oleloia ia mau ma'i, he mau ma'i ea, amo paaoao. Ua loaa no ! nae na laau e hanaiia ai na keiki liilii oia mau la. Me keia ike o na kupuna o kakou, ua hoomnopopo lakou i ka malama ana o na leeiki liilii. Aole na keiki liilii i hanaiia i na mea kupono ole. Aole na keiki liilii i hoohemnhemaia i ko lakou manawa e omiloia mai ai e na ma 'i like ole. I keia la, eia no kela mau laau ea ame paaoao ke ulu mai nei ma ko kakou mau kualono, ame na awawa o ko kakou mau aina. Ua nele anei na kanaka i ka ike ana i koia mau laau? Ke manao nei au, aole. Aka, elike me ka nui o na ike hou i komo mai iloko o ko kakou nei aina, ua hoohemahema kakou i ka hoomau ana i keia mau ike i haawiia mai ia kakou e ko kakou mau kupuna. Elike me lea pii ana ae o na hana like ole iloko o ka aina, ame na lealea, ua loaa ole he manawa no kakou e huli aku ai i keia mau laau, a o ka hopena oia loaa ole o ka manawa, o ke kii i na laau i ike ole ia ko lakou kupono, a hanaiia aku i na keiki liilii. E like mo keia nee ana o ka manawa ame ka pii ana ao o ka ike, pela no kakou i haalele ai i na ai i maa i ka hanaiia i na keiki liilii a haawna aleu na ai i kupono ole, no ka mea ua maalahi ka loaa ana. Aole kakou i ninau iho, ua kupono paha keia ai i ke keiki liilii, aka, ua ike kakou ua kupono no ia kakou makua, nolaila, ua kupono no i ke keiki liilii. E a> e na keiki, aole ai i oi ae ke kupono o ka hanai ana i na keiki liilii ha aau hou mamua o ka waiu o ka makuahine. Aka, ua ike aku kakou ke hanaiia mai nei na keiki liilii hanaju hou i ka waiu kini, e nei he waiu kia. He oiaio ua ola no kekahi mau keiki ma keia ai, a ua kupono io no i iekahi manawa, i na ua nele ka makuahine i ka waiu ma kona umauma. Aka, e hoomaopopo kakou, me ka nihinihi e malamaia ai na keiki i hanaiia i keia ai, a me ho °maemae mau i na omole ame na omaka ke alanui e loaa ai ka lawa ana o ke ola i kela keiki. i no e hc mahcma ana kou malama' ana, a kapulu k a malama ana o na omole, e ma'i ana kela keiki, a o h opena o ka mak« o kela keiki. Aole paha he haawina oi aku o ka ehaeha ma keia ola ana, o ka ike , ana ua nui ka hanau ana o kekahi j makuahine, a ka, ua pau na keiki 1 ka make oi ai no e liilii ana lakou.

Oiai ke nee nei kakou niamuli o ua raauao o keia mau la, hookalii walo no hana kupono o ka hali:u pololei i' na malama keiki ana o keia mau la. Ke olelo mai nei na kanaka kauka o keia la, ua inii ka make ame ka ulu ana o na kanaka kauka o keia la, ua nui ka make ame ka ulu ana o na kanaka nawaliwali o ke kino, mamuli o ka loaa ole o na ai kupono i na keiki liilii. Ke kaupaona ia nei na keiki i kela ame keia pule, i maopopo ai ke loaa nei paha i kela keiki na ai e hoonui ae ana i kona kino, a i 010 aole paha. A i ka maopopo ana o na paona kupono no kekahi koiki 0 IQ. niakahiki, a ua emi iho na paoM o kela keiki, ua iko kokeia aia he mea nana e hooemi nei k« ola o kela keiki. 1 ka huliia aua aku, ua maopopo ho wahi pola koj.o ame kahi apana palaoa wale no ka ai a kela leeiki i ke kak*hiaka. a nele loa hoi i ke awakea, no ka mea'ua helo i lee kula, a i ke ahiahi 1 kona hoi ana aku i kauhale. he wahi pola ki amo na apana palaoa ka ao. A e na makua keiki, he ai kupono anei kela na kela keiki o 10 makahikil Aole. Aka, o ka ai keia e lianaiia mai nei i ka hapanui o na keiki Hawaii liilii, a lw uinau nei nae kakou, pehea la e euii nui nei keia lahui. Aole wale no o ka nele i na ai kupono ole ke kumu e enu nei keia lahui, aka, o ka noho ana maloleo 0 na rumi liilii, ma na wahi pela. He lahui ko kakou i maa i ka hanu mau ana i na ea maikai, a ua ulu ae ko kakou mau makua iloko o ka maemae o ka noho ana. 1 ka manawa e loli ae ai ka malamaia ana o ko kakou mau kino mai na mea i maa mau ia kakou, e ike ana kakou i ke emi ana o ke ola kino. A o keia kekahi kumu nana e ume nui i ko kakou lahui iloko o ka make. I ko kakou nana a.na aku nao i na Pake ame ua Kopani, e noho pu ana 110 mo kakou iloko 0 na rumi liilii, a e hanu ana no 1 keia mau ea pelapela, he mea hoopahaohao paha ia kakou ka hoomaopopo ana iho, pehea la hoi lakou i ola maikai ai, a hoi na kanaka Hawaiil * Hoōkahi 110 haina, ua maa lakou i kela ano nolio ana, a ua ikaika ko lakou mau kino i ka auamo ana i na hopena oia mau mea kupono 010. A o oo hoi e ke knnaka .Hawaii, •ra law& ole kou kino i ke ku-e ana aku i keia mau mea -e hooemi ana i ka ikaika o ke kino. Ina i maa ko kakou mau makua i ka noho ana iloko o im hale liilii me na rumi liilii a i maa hoi i ka hanu ana i na ea pclapcja,fl| ina la ua loaa ia kakou kela ikaika 0 ke kino i loaa i na Pako amo na Kepani, aka, aole pela, a no ia kumu ua lilo kela ano uoho ana i maa ole ia kakou i mea nana e hoo* nawaliwali mai ana i ke kino. H-o mea ano nui ka hoomaopopo ana i ka hanai ana i na keiki a kakou. Ina eia kakou ke niakee nei e ulu hou ko kakou lahui, a e hoolaupa'i hou i ko kakou mau aina, hookahi no alanui o ka ana i ka hanai ana i na keiki liilii ame ko lakou malamaia ana. Ina kakou e hoomaopopo ana, i na mea i kakauia maluna ae, oia hoi, he mau kauna, wale no na kanaka Hawaii i hiki mua mai i keia mau Pae Aina, aka, ua ulu ao nae lakou, a ua hoolaupa'i, a ua hoopalahalaha 1 na kino kanaka oia mau la, a hiki i ka loaa ana o na haneri tausuai, pehoa hoi kakou e makau nei e ioaa 010 ana ia kakou he hoonui hou nua ae i ko kakou lahui, oiai eia hoi kakou iloko o na tausani, aole hoi i na kauna? Aolo uae kakou e hiki ana e ike i kn ulu ana ae o ko kakou lahui, ina kakou e hoohemahema ana i nialama ana i na keiki e loaa mai nei ia kakou keia mau ]a, alaila, aole no e liiki ana e loaa hou he hoolaupai ia ana o keia lahui. O na laau lapaau no keia nhii omilo nei i ke ola o keia lahui, ua maopopo loa ia kakou o keia hanauna. Hookahi no hana i koe o ka lalau aku i keia mau laau a hookau iho iluna o ka ma'i, a o ke ola, he ninau ia no ka manawa. O ke ola o ka ma 'i, ua hiki ia kakou ke hooia, e ola ana. Nolaila, o ka'u e upu nei, ae, o iini nei, o ka iko iho o kela ame keia makua hanai keiki i keia mau mea, na mea e hiki ai e loaa ke ola kino maikai i na keiki liilii o keia la, na makua o ka laapopo, a e ike aku ana no kakou i ka ulu nui hou ana mai o keia lahui aloha o kakou. E inalama kakou i ke ola o na keiki liilii. E hanaiia lakou me na mea ai i kupono i ko lakou mau kino liilii. Aole kakou e ka lahui Hawaii e hoopau i ka imi ana i na alanui e hiki ai e hooulu hou ia ko kakeu 1 lahui. E imi aku kakou i na mea e hki ai e o)a na keiki liilii, n 0 k:t mea o na makua ia o ka laapopo. Aole i hala loa aku ka la no k**i; hana. Ua hiki loa ia kakou o kc«t la 6 hana i na hana no ka hoeiiauī' i ana i keia lahui, No keaha kakoi; e maka'u neif No keaha kakou .« ulolohi nei? No keaha kakou e ka nalua nei* V