| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
| | | |
| | | Nupepa Kuokoa KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII | | |
| | | Ka Nupepa Pookela o na
Nupepa Hawaii | | |
| | | |
| | | |
| | | BUKE LXII- HELU 2 NUPEPA KUOKOA HONOLULU T.H. POAHA. IANUARl 11. 1923. NA HELU APAU 6538. | |
| | | |
| | | Kakoo ke Komite Kuwaena Ia
N. K. Hoopii i Hope Luna Auhau Hookohu Nae ka Puuku Hapai ia E. G. Forgaty i Hope Luna Auhau no Kawaihau Mamua o ka Waihoia Ana o ka Inoa o Hoopii | | |
| | | Ku i ke Anoano Eehia ke Anaina
Hoomanao no Kuhio Kalanianaole Piha ka Ilina o Maunaala i na Ahahui me na
Luna Oihana o ke Aupuni ma ke Awa-
kea o ka La sabati Aku la i Hala | | |
| | | O Ira Culver Sparks ka mea nona ke kii malalo iho, ka haole o ka aa ana e holo mahuka, ma ke komo ana iloko o
ka pahu ukana, me ka manao e hoea i ka Aina Hemolele; poho wale nae ia manaolana- Ua hoolako oia i kona pahu
me na meaai, ka wai ame na mea no apau e pono ai oia. Mahope nae o ka noho ana eono la iloko o kona pahu, ua
hoike okoa ae la oia iaia iho, no ka hiki hou ole ke hoomanawanui i ka noho ana iloko o ka pahu. Eia no kela haole
ma keia kulanakauhale kahi i noho ai, malalo o ka malu o ka oihana makai, me he mea la, e hookuuia ae ana oia e hele
lanakila ma keia mua aku. | | |
| | | |
| | | | | |
| | | |
| | | |
| | | | | | | | | | O na hoomanao kaumaha ana no
ka mea i hala, o ka haawina ia i
hekau iho maluna o ka lehulehu, o
ka poe i akoakoa ae, maloko o ka
halelua o na alii, mauka ae nei o
Maunaala, Maemae, ma ka mana-
wa i malamaia ai ke auaina haipule
hoomanao no ke Keikialii Kalani-
anaole, ma ke kakahiaka o ke sa-
bati aku la i hala.
Aole nae ma Honolulu nei wale
no i malamaia ae ai ko anaina hai-
pule hoomanao aka ma Wakinekona
pu no kekahi, me ka hoakaka manao
ana o kekahi mau hoa oloko o ka
ahaolelo lahui, no ke Keikialii Ka-
lanianaole, a i kulike ai me ka lono
kelekalapa o ka hoounaia ana mai
no keia kulanakauhale, o kokahi ia
o na auaina hoomanao ku i ke kau-
maha ame ka eehia i malamaia.
Ua kui'o maoli na manao kauma-
ha iloko o ka poe i hoea aku ma
kela anaina haipule hoomanao, me
he mea la, i nehinei koko aku la
no, i kaawale aku ai ke Keikialii
Kalanianaole mai keia ola honua
ana, oiai nae o ka piha ana iho la
kela o ka makahiki hookahi, o kona
make ana.
Mamua ae o ka manawa e mala-
maia ai ke anaina haipule hoomanao,
ua hele ka ilina o Maunaala, a piha
i na lala o na ahahui, i komo ai o
ke Keikialii Kalanianaole, iloko o
ko lakou mau aahu piha o na aha-
hui, pela hoi na hoaloha, na luua
oihana kiekie o ke Teritore, ame ke
Kulanakauhale, pela ko ka oihana
koa ame ka oihana kaua.
Maloko o kahi e malamaia ai ka
halawai haipule hoomanao, malaila
ka Ahahui o ua Mamakakaua, kahi
i ku laina ai, me ke Kamaliiwahine | Kalanianaole no ka hookipa ana aku
i na malihini.
Malaila pu ae ka bana puhiohe ma
kela kakahiaka, me ko koino pu ana
iloko o na hana haipule, a ma ko
ano nui ko olelo ae, he anaina ia
i hoopihaia ai na mea apau me na
hoomanao kaumaha ana no ko alii
makaainana, ka mea i paa i ke ku-
lana elele lahui, no aneane e piha
na makahiki he iwakalua.
O ka Bihopa La Mothe, ka mea
iaia ka haiolelo ma kela anaina hai-
pule hoomanao.
Wahi ana, aole oia i kamaaina
i ke Keikialii Kalanianaole elike me
ke kamaaina, o ka poo o ae maloko
o kela anaina, aka nae, mamuli o
kana mau hana i lawelawe ai, a
waiho iho mahope nei, ua lawa ia,
no ka hoomaopopo ana i kona ano,
ame kana mau mea i hana aku ai
no kona lahui kanaka.
"He mea pono ia kakou ke hoo-
maopopo iloko o ko kakou noonoo,"
wahi ana, "aole ia mea he make, o
ko kakou poe i hala aku ma kela
aoao o keia ola ana au hookuu walo
ia no lakou mai na palena aku o
keia ola ana. O ka poe a kakou i
aloha ai, aolo i pau ko lakou ola
aua, mamuli o ko lakou make ana,
aka ua komo aku lakou iloko o ke-
kahi ola ana i oi ae ka nani ame
ke kilakila, i ko lakou ola ana ma-
mua. I ka manawa i haalele iho
ai ka uhane o ke kanaka i kona
hale kino, ua hoi aku ia iloko o na
lima o Iesu ma ka paredaiso."
He mau mele kupono i kela ana
ina hoomanao kekahi i meleia, a i
ka pau ana o ke anaina haipule, i
huli hoi mai ai ka lehulehu, me kela
hoomanao kaumaha no iloko o la
kou, no ka mea i hala. | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | Mahope iho o ka noho hamau ana
kekahi manawa ae nei i hala,
ka maopopo ole, o ka mea e haa-
aku ana, na kakoo ana, i hope
me luna auhau no ka apana
Kawaihau. Kauai, i haawi ae ai
komite kuwaena teritore Repu-
balika i kana kakoo ana, i ka inoa
Nicholas K. Hoopii, no kela kula-
ma ka halawai a ke komite i
--. -i :'-.:! ae ai ma ka Poakahi aku la " ; lilo nae kela kakoo ana a ke
;--- kuwaena i ka inoa o Mr.
Hoopii i hana ulolohi loa, no ka mea
a hookohu mua aku ka Puuku Ha-
kai: ia Mr Edward P. Forgaty, i
hope luna auhau no ka apana o Ka-
waihau, ma kela Poakahi no, oiai
aole e hiki iaia ke kakali wale, oiai
e nee ana ka manawa o ka helu
ana i ka auhau imua, mai ka la
kekahi mai nei o keia mahina.
Mamuli nae o kela kakooia ana
mai la o ka inoa o Mr. Hoopii, a
waihoia ae i ka Puuku Hapai, i ka
i ana aku, oia ana ka hope luna
auhau o kela apana ma keia mua
aku.
Ua lilo ke kulana hope luna helu
a luna auhau o ka apana o Kawai-
hau, i mea sumeumeia iloko o na
mahina aku nei i hala, me ka hoa-
ia ana mai o kekahi mau paio
ana e kaa aku kela kulana, i kekahi
o ka poe noi.
He eha poe i noi ae no kela kula-
, eia nae o Mr. Hoopii, ka inoa
i na lala o ke komite hooko o Kauai
kakoo ai, malalo iho la o keia
kumu i haawi aku ai ke komite
mawaena holookoa, i na kakoo loka-
hi ana i koaa inoa no kela kulana,
o ka pau ana iho la hoi, o na au-
ume ana a ka poe noi oihana.
Me ka manawa e noho ana o ka
halawai a kela komite ma ka Poaka-
hi nei, ua oili ae kekahi mau manao
kaka o na lala, no ka hookohu
na aku o ka Puuku Hapai ia Mr.
Forgaty i hope luna auhau no Ka-
waihau, aole ia i lilo i kumu no | kekahi mau lala o ke komite e ku-
ha 'u ai, aka ua haawiia aku no na
kakoo ana ia Mr. Hoopii, mamuli
o ka manaoio o ke komite, he mea
wale no o Mr Fargaty i hookohuia
aku no ka manawa, ahiki i ka loaa
ana o ka luna auhau paamau.
He nui na mea i oili ae, ma ke-
kahi manawa ae nei i hala, e pili
ana i kela kulana hope luna auhau
o Kawaihau. Iloko o na la hakoko
kalaiaina, o Mr. Hoopii ka kekahi
moho i manaoia, e holo ana no ke
kulana senatoa, ma ka aoao Repuba
lika, aka nae ua kaohiia aku kela
manao ona, mamuli o na ka-ua ana
a na hoaloha, no ka haawi ana aku
i alahele malaelae no senatoa Chas.
A. Rice e kohoia ai i hoa noloko
o ka aha senate, a i panai no kona
holo ku-e ole ana ia Mr. Rice, e
haawiia aku iaia na kakoo ana, no
ke kulana luna auhau, malia o ka
hookoia ana iho la keia o na mea
i hoolala mua ia e kona mau hoalo-
ha.
He nui na noi no na kulana oihana
iloko o ka ahaolelo e noho mai ana,
i waihoia ae imua o kela halawai a
ke komite kuwaena, aka ua hoole
nae ke komite i ke kakoo ana i ke-
kahi o kela mau noi.
He noi kekahi na C. E. Calvert,
i waiho ae, no ke kakooia mai e ke
komite i kakauolelo noloko o ke
keena auhau, ua hoopanee nae ke
komite i ka noonoo ana i kaua noi,
a keia halawai ae, me ke kohoia
ana o kekahi komite, no ka ninani-
nau a huli pono ana, ina paha he
Repubalika oiaio, ka mea noi, aole
paha.
Ma kela halawai a ke komite, i
hoakakaia ae ai kekahi manao no
ka pono, e haawi mua, ia na kakoo
ana, no ka poe e hookohuia mai ana
e na poo o na keena oihana o ke
Teritore, e ke komite, mamua o ko
lakou hookohuia ana, aole hoi, ma-
mua e hookohuia ai, a mahope e
noiia aku ai, no ke kakoo ana mai
a ke komite, i ka mea i hookohuia. | | | | | | | | | |
| | | |
| | | Komo Iloko o ka Pahu Ukana no
ka Aina Hemolele Hiki Ole Nae Hoike Okoa he Haole Iaia Iho i na Aliimoku Mahope o ka Piha Ana o na La Eono o Kona Noho Ana Maloko o ka Pahu | | |
| | | Kahuli he Kaa
Kalaka a Nui
ka Poe i Eha Mamuli o ka Pakikakika o ke
Alanui ke Kumu o Pela Po-
ino Aneane i Waialua EHA POE I NUI LOA
KO LAKOU MAU POINO No ka Hui Hana Uwila Kela
Kaa me na Limahana o ka
Halawai Ana me ka Poino Ma kahi he elua mile mai Waia-
lua mai, i halawai ai he kaa kala-
ka, me na kanaka hana he umi-
kumamakolu maluna, me kekahi ulia
poino, mamuli o ka pakika ana o na
huila i ka pahee o ke alanui, a ka-
huli, me ka loaa ana o na eha kuko-
nukonu i kekahi poo eha o lakou, a
emi mai hoi na eha i loaa i kekahi
poe he eiwa ka nui. He kaa kalaka kela no ka Hui
Hana Uwila Hawaii, a o ka poe
maluna o ua kaa nei, he poe kanaka
hana uwila, i hoounaia no ka hana
ana i kekahi mau hana ma Waialua. Ma ke kakahiaka nui poniponi
wale o ke kakahiaka sabati nei, i
haalele iho ai kela kaa kalaka i ke
kulanakauhale nei, me na kanaka
he umi-kumamaono maluna. Aole
he pilikia i halawai me kela kaa
ma kela huakai, a i ka hoea ana
ma ka uakee nui o he alanui, e
hookokoke aku la i Waialua, ua
hoemiia mai la ka holo o ke Kaa.
no ka mea he uakee hou aku no ke-
kahi, eia nae, ua hoomaka aku la
na huila e pakika, i kau a mea o
ka pahee o ke alanui, i ka ua liilii o kela kakahiaka, a o ka hopena i
ikeia, o ia no ka huli ana o ke kaa
kalaka maha'i o ke alanui, me ka
paa ana o kekahi heluna nui o na
kanaka hana malalo o ke kaa, a o
ka poe i pakelo, me ka loaa ole he
mau palapu kukonukonu ia lakou, ua
hooikaika aku la o hoopakele i ke
ola o ka poo malalo o ke kaa, a i ka
hoea ana mai o kekahi poe e ae,
ua komo like aku la ma ke kokua
ana, ahiki i ke kaawale ana ae o
kela poe mai ka poino mai. Ma kela hemo ana ae o ka poe i paa malalo o ke kaa kalaka, ua
ikeia ke kukonukonu loa o na poino
i kau aku maluna o kekahi o lakou,
nolaila ua hoihoi awiwi ia aku la-
kou no ka halema'i o Waialua, no
ka lawelaweia mai o na lapaau ana,
no ka hoopakele ana ae i ko lakou
mau ola. He hookahi o kela poe i manaoia
ua kukonukonu loa kona poino, oia
o Manuel Freitas, ua eha kona poo,
me kekahi mau poino e ae maloko I
o kona kino, a mawaho ae ona, he
(E nana ma ka aoao 8.) | | |
| | | Hopuia no ko
Laua Ku-e ike
Kanawai sabati Hopuia o J . C . Cohen ame G. P. Cooke na Poo o na Wahi o na Hana Hoikeike LILO KELA HOPUIA ANA I KUMU MAIKAI Makemakeia e Hoao i ka Mana
ame ka Mana Ole o ke Ka-
nawai sabati e Ku Nei Mamuli o na kumu hoohalahala i
waihoia ae e ka Lunakiai E. P.
Low, i hoopuka ae ai ka Hope Loio
Kalana Claus Roberts he palapala
hopu, e ku-e ana ia Joel C. Cohen,
ka peresidena o ke Consolidated
Amusement Co., ame George P.
Cooke, ka peresidena o ka Aloha
Paka, no ka pili o ka hewa hehi
sabati ia laua, ma ka Poakahi iho
uei, a ma nehinei i hooloheia ae ai
ko laua mau hihia maloko o ka aha
hoomalu. Aole nae i lilo kela hoopukaia
ana o ua palapala hopu, e ku-e ana
i na peresidena o na wahi hoohauoli,
i kumu no laua e kaumaha ai, aka
ua hoike ae laua i na manao hauoli,
no ka makemake, e hoaoia ke ka-
nawai, ina no kona kupono ame ka
ole. O ke kumu hoopii e ku-e ana ia
Mr, Cohen, o ia no kona ae ana e
malamaia he ahamele maloko o ka
Hale Kiionioni Hawaii, he hookani
okana, ma ka auwina la o ke sa-
bati iho nei, o ia hana, i kulike ai
me ke kanawai, ua papaia, koe na
haua hoikeike e ae, e laa na hale
hoikeike manu, holoholona paha, a
hale hoikeike o na meakahiko. O ke kumu hoopii hoi, e ku-e ana
ia Mr. Cooke, ka peresidena o ka
Aloha Paka, o ia no ka lawelawe
mau ia o na hana hoikeike maloko o kela paka, ma na sabati apau,
ka mea a ka Hope Loio Kalana
Roberts i olelo ae ai, he mau hana ia i ku-e i ke kanawai sabati. Ma ka manao o kekahi poe o ke
kulanakauhale nei, o kela hopuia ana
o na poo o kela mau wahi hoohauoli
ae la maluna, he keehina hikimua
ia, no ka hoao ana i ke kanawai
sabati, a ina e ikeia ana, na ku-e
i'o na hana hoikeike i ke kanawai,
alaila e hoaoia aku ana e hoololi
ae i ua kanawai la, ma ke kau aha-
olelo e noho mai ana i keia mahina
ae. MAYENCE, Jan. 8.—E haalele
ana ke Kenerala Palani
ame kona mau ukali kekahi
ma ka la apopo maanei ki
lono o ka hora ma keia | | |
| | | |
| | | | | | | | | | KA HANERI MAKAHIKI Ma nehinei aku la, ka Poakolu
ka la 10 o keia mahina, i piha ai na
makahiki he hookahi haneri ia Mrs.
Kamaka Stillman, kekahi o na ma-
kuahine Hawaii kahiko Ioa e ola nei,
i ike i na loli liko ole o Hawaii
nei, mai ke au mai o ke aupuni moi,
ahiki i keia la.
Iloko o ka nui o kela man maka-
hiki he hookahi haneri o ko Mrs.
Kamaka Stillman ola ana, he o ia
mau no ke konekonea o kona kino,
pela ka maikai o kona noonoo, me
ka maopopo loa iaia o na mea ano
nui i hanaia, o kela mau makahiki
koli 'uli 'u i hala, me he mea la,
mamua koke aku nei no i hanaia
ai ia mau mea.
Ua hanauia o Mrs. Kamaka Still- man, i ka makahiki 1823, he elua
makahiki a oi, mahope iho o ka hoea
mua loa ana mai o na misionari no
Hawaii nei, a he ekolu hoi makahiki
a oi mahope o ka make ana aku o
ka Na'i Aupuni Kamehameha I.
No ka hoomanao ana i ka piha
ana iaia o na makahiki he hookahi
haneri, i hoohala ae ai o Mrs. Ka-
maka Stillman i nehinei, ma ka ho-
me o kana kaikamahine me Mrs. He-
len Stillman Cushingham, ma ke ala
nui Kapuni ma Waikiki, me ka hoo
kipa ana aku i na ohana, na hoaloha
ame na makamaka, i hoea aku, no
ka haawi ana i ka lakou mau hoo-
maikai iaia.
He elima mau keiki mailoko mai
o Mrs. Kamaka Stillman, he 32 mau
moopuna, he 54 mau moopuna kua-
kahi, u he 4 mau moopuna kualua,
aia ka hapanui o lakou ma Hawaii
kahi i noho ai.
Ua hanauia oia ma Awini o Ho-
nokane, ma ka akau o Waipio, iloko
o ka apana o Kohala, ma ka la 10
o Ianuari, 1823, a ma Honokane,
kona wahi i hanaiia ni o Kanaha.
O kona inoa piha, i kapaia ni o
Oukamakaokawaukeoiopiopio, he i-
noa i loaa mai mao Kamehameha I
la, i ka wa a Alapai-nui, e imi ana
e pepehi ia Kamehameha a make, i
kona mau la bebe loa.
Ua paanaau i na Hawaii, ka mo-
olelo o kela hanauia ana o Kame-
hameha I, ame kona hoaoia ana
pepehi a make, pela hoi ka ba^^
ana e kona mau kahu. Stillman
Iloko o ko Mrs ^Ha, alo ^
ola ana, imua wl^mai na Kameha-
oia, kahi i^^l i ke au o ka noho
meha^lmnalilo, n he hoa pilipaa
w^ no Kuini Ema, ke kamalii-
8hine a ka Moi Kamehameha IV.
Aole loa i poina iaia, na mea ano
nui ana i ike ai, mai kona mau la
kamalii mai, me he mea la, oia hoo-
kahi iwaena o na Hawaii e ola nei,
hiki ke hoike paanaau mai, i ke- | olo i ka nui o na Hawaii o ki .. i la.
He 16 makahiki ae nei i hala, i
ka manawa he 86 na makahiki o
Mrs. Stillman ia wa, oia kekahi o
na wahine holo pa-u ma na alanui
o keia kulanakauhale me ka nui o
kona mahaloia e na mea apau, no
kona kulana hiehie i ka hololio, i oi
aku imua o na wahine opiopio.
Maluna mau oia o ke kaa uwila.
e kau ai, ke makemake e hele ma
kekahi mau wahi, me ke kokua ole
ia uku o kona kau ana, a lele ana
paha mailuna mai o ke kaa, a eia
walo mai nei no, akahi no oia a
ae e kau iluna o ke kaa otomobile,
ke hele no kekahi mau wahi, me
ka ikaika no nae o kona kino, e
hiki ai ke lele mailuna aku o ko
kaa otomobile, me ke kokua ole ia. PAAIA NA LUINA O KA MOKU-
KAUA PELEKANE I MAU HOIKE He lono ke hoakaka ana mai Hilo
mai o ka loaa ana ae ma ke awa.
kea o ka Poalima aku la o ka pulo
i hala ka hoea ana aku a ka mo-
kukaua Pelekane Cape Town, i ku
ai ma ke awa o Honolulu nei no
elua pule ilaila, a ma ka hora 4
no o ia auwina la kona haalele ana
iho ia Hilo a holo aku no Bermuda
ma ke alahele aku o San Pedro, Ka-
leponi, ame ke alawai oki o Pana-
ma.
Mahope ka o ke kukakuka mawae-
na o ka Loio Kalana o Hawaii Wil-
liam H. Beers me ke Kapena E.
Royden Jones o ka mokukaua Pe-
lekane, ua paaia na luina Eales
ame Powell i eha ai ma ka ulia kaa
otomobile i make ai o Osborne, ke-
kahi aliikoa o ka mokukaua Cape
Town ma ko ano i mau hoike ma ka
aoao o ke aupuni e ku-e ana ia Joe
Correa, ke kalaiwa kaa otomobile, i
hoopiiia ae ai no ka make ana o
Osborne ma ka la 17 o Dekemaba,
Ua hoopiiia ae o Joe Correa no ka
hewa laweola ma ke degere ekahi.
Ma ka oleloia ua ona oia ma ka
manawa i loaa ai ka ulia.
Ua hookuuia aku na luina o ka
mokukaua w^i^uMuii'W o KA aina
no ka^ ^ ^u e ike i ka h B
.^Bome a pela hoi i na luina
HEa Eales ame Powell i eha ai ma-
loko o ka halema'i o Hilo, kahi o
laua i hoihoiia aku ai mahope o ka
eha ana, a e noho mai la no hoi
malaila i nei manawa malalo o ka
lapaau ana a na kauka. ROSEWARD, Fla. Jan. 7.-Na
kekahi puulu kanaka ili keokeo i
puhi he umi-kumamalua mau hale
i nohoia e na Paele i keia la. O
keia mau hale wale no ko a ma ka
hapa o ka poe Paele mai kela mi.-!
haunaele mai i ikeia ma ka po Poa-
ha i hala. | | | | | | | | | |
| | | |
| | | | | | | | | | PAKELE MAI KE OLA O KEKA-
HI MAU PAKE. Pakele ke ola me ka akelekele loa
no nae o K. Y. Yong, kekahi o na
Pake lele mokuea o Honolulu nei,
nona ka mokuea i ike mau ia aku
ai ka lele hookikakaha ae ma ka
lewa ma kela mau la aku nei, ma-
luna ae o ka apana o Kaimuki, Ka-
pahulu ame Waikiki, mai haalele i
ka la i ka mea mahana, ma ka auwi-
na la Sabati nei, ma ka manawa
ana i ike ai i ka poino o kekahi wahi
o ka enekini a koiia aku oia e kuu
iho ilalo ma kahi o ke kahua ana
o ka hoomaka ana ae e lele, aka
nae iaia i manao ai e kuu iho ana
ka mokuea ma ia wahi ua haule
iho la ka mokuea ma kahi aole i
mamao loa mai ke kahawai mai a
hakihaki na eheu i ka manawa i
haule iho ai i ka honua; o ka mo-
kuea ka i poino pakele ke ola o
Yong ame kekahi ohua, he Pake,
no he mau manuheu liilii wale no
ko laua.
Ma ka hoakaka a ka poe e ku aku
ma nana i ka lele opeapea a ka
mokuea a Yong e pailaka ana a e
lele kaapuni ana ia maluna ae o
Kaimuki, a he hiohiona kona e ikeia
aku ana me ka maopopo loa ua
halawai ia me kekahi pilikia o ka
enekini o ka mokuea, ua hooikaika
nau o Yong e pailaka a e kaa hoi
malalo o kona mana ka mokuea
ahiki i ke kuu ana ilalo aneane no
na kahi ana o ka hoomaka ana ae
e lele, he wahi kokoke loa aku i ke
kahawai ma ke kae o ke kahua
o ka fea a ke teritore ma Kapahu-
lu.
He haumana o Yong i puka pono
mai ke kula a'o lele mokuea mai
ma Sana Mateo, Kaleponi, a e hoi
mai no ka hoomaha ana mamua o
kona holo ana aku no Kina. Ua
ukali pu ia mai oia ma kana hua-
kai no nei a hala loa aku i Kina e
F. C. Wong, o Kapalakiko, he Pake
lele mokuea pu elike me ia. HOOMAKAUKAU E HOOMOE I NA MAINA,
PARISA, Jan. 7.— He kanaha mau
enekinia hoomoe maino a ka oihana
kana moana i haalele iho ia Parisa
nei i keia la no Dusseldorf a kali
mai o ka loaa aku o ke kauoha no
ka hana oia ka hoomoe ana i na
maina maloko o ke kai. Ua hoike-
ia mai o ka pualikoa helewawae
149 ame ka puali pukaa 62 ua kau-
ohaia aku lakou e hoomakaukau no
ke ku kini ana ma kapa o ka Mu-
liwai Rone. | HOOIAIO O COOKE, NO KA HOO-
LIMALIMAIA O NA AINA. Ma ka Poakolu o ka pule i hala
aku la ka hooiaioia ana ae e E. A.
Cooke, kekahi o na hoa o ka papa
alakai o ka Hui American Sugar, ka
lono i hauwawaia ae ai ua hoolima-
limaia aku e ka hui 5000 eka he
aina kanu halakahiki ma ka hapa
komohana o'Molokai i ka hui o Lib-
by, MeNeill & Libby no ka manawa
o 17 makahiki.
O Maunaloa, ma ka hapa komoha-
na loa o Molokai, he hapa ia o ka
aina hanai holoholona o ka ohana
Cooke. He aina kula panoa ia i ma-
hi ole ia no kekahi mau makahiki
lehulehu i hala, aia ma ia wahi ke-
kahi mau mea oiaio e hoike mai
ana he wahi i noho nui ia e na ka-
naka Hawaii i kela au kahiko, e laa
na papohaku ame na kahuahale, a
ma kekahi mau wahi he hiohiona e
hoike ana ua kanuia me ka uala.
Aohe wai ma kela hapa komo-
hana o Molokai, he wai kai ka wai
e loaa ma kahi kokoke i kapa ka-
hakai, a e i wale aku nei no ka la
ka loaa ana o ka wai kuahiwi ma-
muli o kekahi paipu wai i hoomoeia
mai mai na owawa mai mauka loa
aku o Kaunakahakai ahiki i na pa-
huwai nunui ame na luawai hookio
maluna o kahi kiekie o Maunaloa, a
mailaila aku.i hookaheia ai ma na
wahi like ole o ke kula holoholona.
Ma na kahanapali maluna loa ka
o Maunaloa kahi ulu nui o ka mauu
pili hale ame ka mauu pilipiliula
ame kekahi mau ano mauu e ae i
lawe ia aku e kanu malaila, a ma na
wahi o pili ana i kahakai he ulu
kiawe walo no, nolaila o kela hapa
komohana o Molokai kekahi aina
hanai holoholona maikai loa, ma na
wahi haahaa o ka aina he mau wa-
hi kupono loa no ka palau 'ana no ke
kanu ana i ka halakahiki.
Ua hauwawaia ae ko L. E. Arnold,
ke kakauolelo o ka hui kanu halaka-
hiki, hoike ana ae he 1000 eka ka
kela wahi e kanuia aku ana me ka
halakahiki i keia makahiki, a me
he mea la ina no ke oo o ka hala-
kahiki o Honolulu, nei ana no kahi
e laweia mai ai a hanaia iloko o ke
kini, ke ole nae e ku koke aku ke-
kahi hale hana kini halakahiki ma
Molokai.
Ma ke Kakaako Misiona, ma keia
Poaono iho e kuaiia aku ai he mau
waiwai o na ano like ole, i ka poe
apau e hoea ne ana malaila me na
kumukuai oluolu loa. | | | | | | | | | |
| | | |
| | | | | | | | | | No ka manao o kekahi haole o Ira
Culver Sparks, o ke alahele maalahi
e hoea ai oia no ka Aina Hemolele,
o ia konu komo aua maloko o kekahi
pahu ukana, pela iho lu oia i kau
ai maluna o ka mokuahi Taiyo Maru,
mai Kapalakiko mai, eia nae no ko-
na ike i ka pilikia o ka noho ana
maloko o kela pahu, ua haawipio
okoa oia, ma ka hemo una ae mai-
loko mai o kela pahu, i ka manawa
he ekolu la o ka mokuahi i ka moa-
na.
Mamua o ka haalele ana aku o ka
mokuahi Taiyo Maru ia Kapalakiko,
he ekolu la, ka noho muu ana o kela
haole iloko o koiia pahu, maluna
o ka uwapo, a hookauia ae maluna
o ka mokuahi. me ka waihoia ana
maloko o ka rumi e hoahuia ai o na
silika.
He ekolu nae la o ka moku i ka
moana, ua hiki hou ole iaia ke hoo-
manawanui i ka noho ana maloko
o kona pahu, no ia kumu, i oili okoa
ae ai oia iwaho, iloko o ke kulana
nawaliwali, aka mahope iho o ua
lawelawe lapaau ana a ke kauka o
ka moku, ua hoi pono mai ka ikaika
o kona kino, me ke poho nae o kona
manaolana, no ka hoea i ka Aina
Hemolele.
He haole opiopio walo no kela no-
na na makahiki ma kahi o ke kana-
kolu-kumamaono, me kona kaahele
ana ma na wahi like ole o Amerika.
He kamana kana oihana, a iloko o
kona mau la opio, ua huli nui oia
i ka Palapala Hemolele, me kona
hele ole nae e haiolelo, a i ole, ka-
mailio paha i kekahi mau olelo o
ka Palapala Hemolele, i kona mau
hoaloha, ma kana mau wahi apau e
kaahele ai.
He mau mahina lehulehu ae nei ka
i hala, ua loaa iho la iaia kekahi
hihi 'o, ana i olelo ae ai mai ia Abe-
rahama mai, a ma kona noonoo ana
i ka manao o kela hihi 'o, hooholo
iho la oia, ua makemakeia oia, e
hele no ka Aina Hemolele.
Aolo he nui o kana mau dala, e
hiki ai ke uku i kona ukumoku, a
hoea i ka Aina Hemolele, o kana
mau (lala, ua lawa wale no ia, no
ke kuai ana i kana mau mea e ma-
kemake ai. Nolaila i wahi nona
e Loea ai i ka aina i hanauia ai
o Kristo, hooholo iho la oia e hele
e hakilo i ke ano p ka hoopihaia
aina o na moku i na ukana.
He mau manawa kana o ka hoea
ana no ka uwapo. me ka nana ana,
i ke ano o ka hiuia anu o na pahu
ukana nunui iluna o ka moku, a | hookomoia aku iloko o na lua uka-
na; a iaia i ninau pono aku ai i ka
poe o ka moku, i loaa mai ai ke-
kahi ike, o na pahu me na pono aahu
oloko, aole he hookomoia o kela mau
pahu iloko o ka lua ukana, aka e
wa iko kaawaleia ana lakou.
No kela mau mea i hoakakaia mai
iaia,- hooholo iho la kela haole, e
koino oia maloko o kekahi pahu,
ma ke ano ukana, ma ia ano iho la
e hookoia ai kona iini, no ka hoea
i ka Aina Hemolele.
Oiai he kamana kana oihana, a he
nui kaua mau meahana, ua hooma-
ka koke aku la oia e huli ahiki i
ka loaa ana iaia o kekahi pahu nui,
he pahu kela i hanaia ma Kelema-
nia ; nolaila o kaua hana mua loa,
o ia no ka wili ana i mau pukapuka,
i hiki ai iaia ke hanu, a he mau
pukapuka kekahi, no ka hookomo
ana i na uwea, e hoopaa ai i kana
mau meahana maloko mai ame kana
mau meaai.
No ka hoolako ana i kona pahu
me na mea e pono ai kana huakai,
kuai aku la oia i kekahi mau kini
nunui ekolu, o elima galani ka wai-
waiio o ke kini hookahi, a hoopiha
iho la me ka wai; ua hoopaaia kela
mau kini apau me ka uwea maloko
mai o ka pahu.
I ka makaukau ana o ka wai,
hookomo aku la oia i na kini meaai,
ka palaoa, ame na mea apau e pono
ai kana huakai iloko o kela pahu.
Iloko o kekahi eke i hookomo aku
ai oia i kona mau lole, na kamaa
ame kana mau buke, a mawaho ae
o kela mau mea, kana mau lako ha-
na, he mau pahiolo, ka hamare ame
na lako kamana no apau.
I ka holopono ana o kana mau
mea, apau i hoolako ai, hele aku
la oia i ke keena o ka hui mokuahi,
no. ke kii ana i likiki no kona pahu,
me ka uku ana aku i ka ukumoku,
he $24.42. Mawaho o ka pahu i ka-
kau iho ai oia i kona inoa ame kahi
e kiolaia aku ai ua pahu nei, ma
Bombay, India.
I ka maopopo ana iaia o ka mana-
wa e holo ai ka mokuahi, ma ka la
2 o Ianuari, kelepona aku la oia i
ke keena o kekahi hui kaa, e kii
mai i kona pahu no ka lawe ana i
ka uwapo; eia nae mamua o ka hoea
ana mai o ke kaa, ua hele mua aku
la oia no ke keena o ka hui kaa, a
uku aku Ia'i ke kaki no ka lawe
ana i ka pahu no ka uwapo.
Ma k'e sabati, Dekemaba 31, a
mamua hoi o ke kiiia ana mai o ka
(E nana ma ka aoao 8.) | | | | | | | | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |