Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 2, 11 January 1923 — Page 8

Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII

NA MOOLELO HOONANEA, NA NUHOU KALAIAINA
ME NA NUHOU O KA MANAWA

AOAO NO NA MANAO PEPA
SOLOMON HANOHANO, LUNAHOOPONOPONO

NUPEPA KUOKOA HONOLULU, T. H., POAHA, IANUARl 11, 1923.


	Nuhou Kuloko No ka piha loa o ka pepa i keia pule, ua hoopaneeia ka hoopuka ana aku i ka moolelo o Makalei, ka laau ona pii a ka i'a, a keia pule ae. Ma keia Poaono, e paniia ai ka puka, no ka poe e makemake ana komo iloko o ke Kalapu Hoahu Karisimaka, a ka Banako o Bihopa ma. Mahope iho o ka hoohala ana he elua pule ma keia kulanakauhale, i huli hoi aku ai o Mr. George Ke- kipi, no kona wahi ma Kamalo, Molokai, ma ke ahiahi o ka Poalua nei, Ma ka halawai a ka papa o na lunakiai i malama no ai ma ka po o ka Poalua nei, i aponoia no ai ke Koho a Henry De Fries & Son, no ha nana ana i na paipu lawe wai o Kewalo. Ma ka po o ka Poalua iho nei, akelekele wale iho no ke ola o Manuel M. Calhau, i ka manawa kekahi kaa otomobile i holo aku ai a hooku'i i ka hale kiionioni ma Kaimuki. Ko ka noonoo naa i kekahi mau kumuhana ano nui, i makemakeia ai na lala apau o ke kalapu Demoka- rata o Pauoa, e akoakoa ae ooloku o ka pa kula o Pauoa ma keia Sa- bati iho, Ianuari 14, 1923. Ma nehinei aku la, i hoololiia ai ke ano o ka holo ana o na IMIA uwi- la o Kaimuki ame ko Waikiki o ia hoi ke holo no ka hikina, ma ke alanui Moi wale no, a ie holo no ke komohana ma ke alanui Beritania me Hokele. Ke houpuupu hou ia mai nei ke Aaua maloko o Europa i keia mau la, ina nei no ka hoohana hou ia o na meakaua, e ike ana ko Hawaii nei poe i na haawina hookaumaha, eli- ke me ka wa o ke kaua nui i hala hope aku nei. No ka hoopiha o na kiakaa kalaka i ko lakou mau kaa a kaumaha loa i na ukana, i paa ae ai he eiwa mau kiakaa i ka hopuia ma ka Poa- lua nei, mamuli o ka lilo o kela hana, i mea ku-e i ke kanawai i kauia no na alanui. No ka lokahi ole o na lala o ko komite kuwaena Demokarata malu- na o ka inoa o kekahi mea i ma- naoia i kakauolelo na ka Elele W. P. Jarrett, i waihoia aku ai ke ku- leana wae ame koho i kana kakau- olelo i ka elele lahui. Ma nehinei aku la, i piha ai na makahiki he hookahi haneri ia Mrs. Kumaka Stillman, a ma ka home o kana kaikamahine ma Waikiki i hookipa aku ai oia i na ohana, na makamaka ame na hoaloha, i hele aku no ka ike ana iaia. He mau la koia no ka uku ana ao i na auhau wai, maloko o ke keena o ka oihana wai o Honolulu nei, ma ka Hale Kapiolani; ke hala keia mahina me ka uka ole ia o ka auhau wai, e kauia mai ana he umi pake- neka ka 'ulele maluna iho o ka huina auhau no eono mahina, Ma kekahi meahou i hoounaia mai i ka Advertiser, mai Hilo Hawaii mai, e hoakaka ana ia no ka hooku'i ana o kekahi mau kaa otomobile elua mamua mai o kahi o Mr. Green- well ma Kealakekua, me ka make ana o kekahi Kepani, a hopuia hoi o William Serrao, he kumukula no Hilo, no ka hewa lawe ola. Ma kahi o ka haneri a oi aku mau malihini kaahele honua o ka hoea ana mai no keia kulanakauhale ma nehinei, ua apoia aku lakou, e na lala o ka Ahahui Rotari o keia ku- lanakauhale, me ka lawe hoomakai- kaiia, ma na wahi ano nui o Hono- lulu nei. Eia no kela haole o ka holo ma- huka ana mai maluna o ka mokuahi Taiyo Maru, maloko o kona pahu, ke noho mai nei maloko o ka hale- paahao, malalo o ka malu o ka oiha- na makai, a me he mea la, e hookuu- ia aku ana oia e hele lanakila, ke waiho ae oia i kana noi, no ka hoo- kuuia, SHANGHAI, Jan. 8.--Ua hoolaha oe ke Kauka Sun Yat Sen i keia la no kona manao e lilo hou ana i kona mau pualikoa o Canton maloko elua pule. Ma ka olelo a na hoaloha o ke alakai o ka hema aole oia e kukulu hou ae ana i ke aupuni o Kina Hema ma keia manawa, no ka mea o kana mau kukakuka ana no ka hoohui ana a lilo o Kina i aupuni huiia ke holomua nei,	Nuhou Kuwaho PARISA, Jan. 8.— Ua loaa mai kekahi lono ianei i keia la ua hoole ke Kuhina Nui Poincare i ke noi no kekahi ahakuka mawaena ona me Hugo Stimes, ke komisina Kele- mania maluna o na oihana imiloaa,, no ka hooikaika ana e hoopau ae i ka lele ana aku o na Palani me na lima huluhulu a kaili i ka Apana Ruhr, kahi o na maina lanahu nui a waiwai, PARISA, Jan. 8,— Ma keia la i kauia aku ai ka hoopa'i elima ma- kahiki ma ka hana oolea maluna o Gustave Bouvet, ke kanaka i ki ai i kekahi mau poka lehulehu ia Armaned Nudin, ka makai kiekie, ma ka mahina o Iulai i hala, me ka manaoio ona aia maloko o ke kaalio a ka makai kiekie e kau ana ka Peresidena Millerand ame ke Kuhina Nui Poincare. WAKINEKONA, Jan . 8.— O ke kahuahana no ka hoopau ana i ka hoopaapaa no na koipoho kaua mawaena o Palani ame Enelani i hoakakaia ai e ke kakauolelo o ke aupuni Hughes maloko o kana hai- olelo o kekahi manawa kokoke i hala aku nei e hoounaia aku ana 5 Palani ma o kona luna aupuni la. Ua komo iloko o ke kahuahana ka waiho ana aku i ke komisina ma- waena o na lahui ka ninau dala. LADANA, Jan. 8.— Ua hoike ae ke Kakauolelo Home Bridgeman i kona manao i keia la aole hiki iaia ke hoololi ae mai kana olelo hoo- holo mua e hoole ana i na hoopii hoohalahala ma ka hihia o Mrs. Edith Thompson ame Frederick By water, na mea i hoahewaia ai no k pepehikanaka ma ka hihia e pili ana i ka make ana o ke kane a Mrs. Thompson, Ua hoopa'iia laua a elua e liia ma ka la apopo. MAYENCE, Jan. 9,— He 20,000 mau koa Palani piha i haalele iho ianei no ka Apana o Ruhr. He poe koa ili keokeo lakou apau a he kakaikahi na koa Indo-Chinese. Aohe mau koa Senegalese iloko o ia huina. Ua hoemiia mai ka heluna o na koa Amerika maanei a i ka heluna uuku Ioa, a ua hoopaaia na koa maloko o na pakoa. He kakai- kahi e ikeia aku nei maluna o na alanui. DUSSELDORF, Jan. 9.— O na oto- mobile Iawe ohua apau ame na kaa kalaka lawe ukana nunui ua kauoha- ia aku e haawi mai i na koa Palani. Na ke Kenerala Simon i hoopuka aku i ke kauoha no ka lawe ana ia mau kaa. O ka poe e hoole mai ana i ka haawi ae i ko lakou mau kaa e hookolokoloia ana lakou ma- mua o ka aha hookolokolo koa a na Palani. COBLENZ, Jan 9.— Ua kauohaia ae na koa Amerika maanei e noho maloko o ko lakou mau pakoa iho mahope aku o ka hora 11 o ka po i olo ai e ala mai kekahi haunaele, NA MARE. B. Ecklund ia Elizabeth K. Aki, Dec. 29. W. T. Cowart ia Alice P. Hull, Dec. 30. Chas. K. Thompson Jr. ia Anna Kakalia, Jan. 1. John E, Farmer Jr. ia Rose Kai- ewe, Jan. 3. R. Tatum ia Imihia K. Oneha, Jan. 3. F. Kealoha ia Sophie Hanawahine, Jan. 4. James R. Castle ia K. Koneiaka- ma, Jan. 4. NA HANAU. Na J. L. Tilton ame Louisa G, Achong, he kaikamahine, Dec. 21. Na C. Young ame Rosalie Wong, he keikikane, Dec. 28 . Ka K. Kaanaana ame Mary L. Akui, he keikikane, Dec. 29. Na H. Akina ame Esther Nakea, he kaikamahine, Dec. 30. NA Wm. Kailihiwa ame Sarah La- anui, he kaikamahine, Jan. 2. Na J. Kamaka ame Sarah Unua, he kaikamahine, Jan. 3. Na A. Keaulana ame Mary Mahi, he kaikamahine, Jan. 5. Na H. McInerny ame Marie Holt, he kaikamahine, Jan. 6. Na Franko ame Mary Gomes, he keikikane, Jan. 6, NA MAKE. Alfred Kamaka, ma ka Pa o Ka- waiahao, Jan. 4. He bebe na Keaulana, ma ke ala- nui Pua, Jan. 5. Annie P. Kealoha, ma ka Home Leahi, Jan. Lucy K. Pea, ma ka Halema'i Moiwahine Jan. 5. Kaolanialiii T. Kekua, ma ke ala- mi Parker, Jan. 6. Alice K. Kahauolopua, ma ke ala- nui Cooke, Jan. 6,

MAI HOOHEMAHEMA I KA HANA ANA I NA HOIKE

I / k."- o ka. mahina nei o lai^uan, ua kauoha maopopo ke k

mwai. i I--a poo he mau waiwaipaa ko Iakou, a he mau loi

^-..-ikahiki I hiki aku i ka hookahi kaukani olala, e hana i i

- ' ---n hoike helu waiu-ai, me loaa makahiki, a waiho aku imi

-.a keoni. auhau, mamua o ka pau ana o keia mahina.

-'' ka hoohemahema ana i keia hana, he alahele ia e hoonei

-^ -^.A aA, i na hookuu i Hoakakaia maialo o ke kanawai aohai

:-.-) .'^eia pono nui. i makemake ai keia pepa, e kauleo aku i i-

Ha-A'aii. e kii koke aku i na pepa panihakahaka i hoomaikai

k.':'.-ia e na keena o na luna auhau, me ka hoohakalia ole, a hoi

i ; halina iho, elike me na kuhikuhi a ke kanawai no ko lako

— au waiwai a mau loaa makahiki paha,

M'i ke kanawai i hanaia no na waiwaipaa, ua hoakakaia, ui
.--.h: o ka hookahi kaukani me elima hanen (lala ka hookuu
:-;;: ^a auhau ae, ina nae maluna o ka aina kahi i noho ai o k
':---.-. nona ia U-A.wai, aka ina ua kaa aku ka aina malalo o 1,
';. . ^nalima, aole he kuleana o ka ona nona ia waiwai, i ke!
l----.k-.'u ana a ke kanawai, mai kona uku piha ana i ka auha
-- ' na aina.

.'Ia ke ano hoohalike, penei e maopopo pono ai, i ka poe
n-.li. pouliuli i keia hanawai: Ina he aina ko kekahi mea ni
K: n,-. nona ka waiwaiio ke hui pu ia me ka hale, ma kahi
k^ '; -kahi kaukani oala; malalo o ke kanawai auhau, ua hoi
la:!::;! kela aina mai ka auhau aku: aka hoi. ina ma Kalihi k
n-'N. -ina o ka ona aina, a ma Kaimu' ulu i waiho ai o kou
ai:-:,. i kohoia ka waiwaiio he hookii' aikani olala, alaila ao!
^.i i hookuuia ana mai ka uku ana . ...i auhau, aka e uku pili
.-.nn ---ia i ka auhau, maluna o hookahi kaukani elaln.

Ina no paha maluna kekahi mea o kona aina kahi i noho a
eia nae ua hoolimalima aku oia i kekahi hapa o ka aina, no i
K-ip?. o ka aina i hoolimalimaia, e uku oia i ka auhau.

No na mea hoi e pili ana i ka loaa makahiki, ua kauoha mao
popo ke kanawai, o ka poe apau i hiki aku ko lakou loaa nu
hihiki i ka hookahi kaukani (iala, e hana lakou i hoike no i
-OH a wwho aku ma na keena auhau, He hookahi kaukai
? K- Hima hanen olala, a ke kanawai i hoakaka ai, e hookuni
ni.-u ka auhau ae; nolaila ina ua emi iho malalo o ka hookal
laukani me elima hanen Oala, ka lolia makahiki o kekahi mei
.-"ie oia e auhauia no kona mau loaa makhiki.

Ina nae aia ma kahi o ka ekolu kaukani (iala ka loaa maka
'-'.ki o kekahi inea, ina he kane oia i maw i ka wahine, a h
mu keiki ka Kina malalo o kona malu, ua hoakaka ke kan?
u-a:. e hookuuia ka huina p elua kaukani (iala mai ka auhau a(
; -'- kela ame koia keiki, ( kaa aku maialo o kana mnlama aiu
he -iua hanen (Inia pakhi; ina he koena oi aku kekahi o kon
.---.:..-'. makahiki. mahope iho o ka houluulu ana ae, i na hiliu
^ln hookuuia mai ka auhau ae, alaila o ia koena oi ke auhauia
:-. -na aole he koena oi e koe ana, ua hookuu loa ia oia mai k
uku ana i kekahi auhau loaa makahiki.

Ina nae e hoohemahema ana, ka hana ana i hoike o kei
ano a waiho aku iloko o na keena auhau iloko o keia mahina
alaila ua hiki i na luna auhau ke kikoo mai i ka auhau piha n.
Ka huina nui o kona mau loaa makahiki, e hiki ole ai i ka po^
:: ^.hemahema ke pakele, mai ka uku ana ia mau auhau

Maha paha he heluna nui o na Hawaii. i noho pouliuli n.
keia niau mahele pili loa i ke ano o ka uku ana i na auhau
i-.a pela. e loaa ana ka malamalama ma keia hoakaka ana a na i
naauao auanei e kono mai ia lakou, aole e hoohemahema i keii
pono mii, o uku auanei i kekahi mau (iala no ka auhau h.
mau (lala hoi e koe ai maloko o ko lakou mau pakeke ina
makaalaia ka hana ana [ na hoike, elike me ke kuhikuhi a k,
kanawai.

KA UWALO HOPE NO KE KALAPU HOAHU

Ma ka Poakahi iho nei, ka weheia ana o ke Kalapu Hoalu
KanMmaka o ka Banako o Bihopa ma, no ka makahiki 1923
nolaila he ekolu wale no la i koe, mai keia la aku. o ka paa m
ia o ka puna, no ka poe e makemake ana e komo i mau lala m
kela kalapu,

O ka poe i komo mau i mau Ula no Uia Kalapu Hoahu Ka
n5imaka mai kona kukuluia ana, he ehiku makahiki' ae nei
hala, ua ike maoli lakou i ka pomaikai o ka lilo ana i Iala - u;
kokua nui mai keia kalapu, i kekahi mahele nui o na Hawaii
ma o ka loaa ana he mau waihona no lakou, i ka piha ana o k;
makahiki.

No ia ike i ka pomaikai o ke komo ana iloko o kela kalapu
ua hoomau aku no lakou i ka lilo ana i lala, i kela ame keia ma
kahiki mahope mai, a ua lilo pu lakou, i poe huki mai i ko lakou
mau hoaloha ame na ohana, he hookahi ke komo like ana ilok
o keia kalapu, a o ka hopena i ikeia, ua lilo lakou i poe maa
ka hoahu; a mamuli o ia hana, ua ku a Iako maoli kekahi po!
o lakou ma ka noho ana; a ua wehe aku hoi kekahi poe h.
mau buke banako na lakou, ka mea hiki ole ke hanaia, i k?
manawa aole he Kalapu Hoahu Kan5imaka

Ua hiki loa i kpi-M -P-. ke hoahu iloko o keia kalapu
iwakalua-kumamaiiwa keneKa no ka pule hookahi, mai ka iwa
kalua-kiimama2iina keneka aku o ka pule, ahiki i ka elima aala
elike me ka hiki kupono i kela ame keia ke hookomo mau iloke

0 na pule apau, me ka hoopilikia ole ia aku ma kokahi ano
He hookahi mea maopopo loa ma keia hoahu ana iloko o ke

Kalapu Hoahu Kanaimaka, o ka poe nui no o ka lakou 4ala
hoahu a. o ka p^e, e mi', ana no ka mea e loaa ana ia lakou
lai pina ana o ka makahiki, a uuku no hoi ka ka poe uuku o ka
Iakua aala e hoahu ai iloko o ka pule; ua oi aku nae ia mau
nala uuku e loaa mai ana, mamua 6 ka nele loa, he hoka a he
hoaa ^ mea Ioaa, iloko o na la kulaia ano nui o kakou, na la

1 makemake loa ia ai kekahi mau lako o ka noho ohana ana

Ina no paha ua hiki ole i kekahi poe ke komo iloko o keia
kalapu hoahu, mamuli o ka makaukau ole ahiki i ka Poaono i
ka nae ohi mai ai na aala ukuhana no keia pule, aole no kela
i lohi loa, no ka mea e hamama ana no ka puka o ke keena ho-
ahu liilii o ka Banako o Bihopa ma, nia ke ahiahi o keia Poa-
ono iho. a ma na Poaono no apau, no ka haawi ana i manawa
no ka poe paa i ka hana i ka wa ao e hele mai ai e hoahu i
ka lakou mau (iala, oiai o ke ahiahi wale no ko lakou manawa
kaawale.

Ua lehulehu na manawa a keia pepa i hoeueu mau aku ai ia
kakou. na Hawaii e hoomaha'i, i ka hana hoomakaulii, ma ke
komo ana iloko o keia kalapu, aole no kekahi mau kumu e ae
aka no ka makee no ia kakou, e lilo i poe lako o ka noho ana
ma keia mua. aku. i poe e hoao ana e loaa ia kakou he nohona
Kuokoa. a e pau ka ike ana i ka pilikia ame ka nele, kekahi o
na enemi mo loa a kakou i makemake ole ai, e kiei mai ma ko
kakou mai. ipuka hale.

Mai hoalo i keia hana maikai; e hoao e kaohi mai i ka lu
ana , na aala, ma na hana uhauha wale, a e nana aku no ka
nee ana mai o ke au o ka manawa, ma ka lu ana i na 4ala
ma kahi maopopo loa, o ka hoi hou mai i ka wa pono e hoo-
hauoliia ai ka manao o na makua ame na keiki.
---------------—- io:-----------------.

Ua kapaeia aku kekahi mau luna oihana oloko o ke keena o
ka ilamuku Amenka, mamuli o kekahi mau kumu hoohalahala
? ku-e ana ia lakou. no ka lawe i na (lala ki-pe. mai ka poe haki-
haki i ke kanawai hookapu waiona mai. He ehia mau luna
oihana e hooko ana i ke kanawai i komo .ma keia papa o na
lewa lawe i na (Iala ki-pe?

, -------------------.o:---------.——

Me he mea la. o ka ninau hoopii auhau kekahi ninau nui e
^mailioia nei iloko o keia mau la. Ea. e akahele mai oukou
: na hoa o ka ahaolelo kuloko o noho mai ana i keia mahina
ie. ma ka lawelawe ana mai i kekahi mau hooponopono aha-
^elo, e hookau hou ole ia iho ai na haawe kaumaha maluna o na
nakaa inana! a

E HOOKOIA KE KANAWAI E PONO AI

Me he mea la, ina aole e kuhihewa na hoomanao ana a keia
pepa, o ka mua loa o ka hookoia ana o ke kanawai i hooholoia
e papa ana i ka hoikeikeia o kekahi mau hana hoohauoli ma na
la Sabati, o ia no ka Poakahi iho nei. i ka wa i hoopukaia ae ai

he palapala hopu no Joel C. Cohen, ka peresidena o kekahi mau

hale kiionioni o keia kulanakauhale, ame George P. Cooke, ka
peresidena o ka Aloha Paka, mawaho ae nei o Waikiki.
O na bana hoikeike, na ahamele, na hoolele kiionioni, ame
kekahi mau hana hoikeike e ae, i ike mau ia ma na la noa, ua
papa loa ke kanawai i ka malamaia o ia mau hana ma na la

Sabati, koe wale no na hale hoikeike holoholona, i'a, a hale paha

o na meakahiko.
Ma ke Sabati koke aku nei no i hala, ua malamaia he ho-

ikeike hookani okana maloko o ka Halekeaka Hawaii, ilaila
aku kekahi heluna uui o ko ke kulanakauhale nei poe, kahi i
nana ai i kela hana; a ma na ano apau ke nana aku, ua kohu
hana ana no o na la noa; mamuli o kela hana, ka mea a ke
kanawai i papa ai, pela iho la i hoopukaia ae ai ka palapala
hopu no Joel C. Cohen.
No ka wehe hamama mau ia hoi o na hana hoikeike a hoo-

hauoli ma ka Aloha Paka, i na Sabati apau, na hana i ae ole ia
e ke kanawai, pela iho la i hoopukaia aku ai he palapala hopu
no George P. Cooke.

Aole he waiwai iki o kekahi kanawai i hooholoia, ke ole e
hookohi ua kanawai la, a he mea hookahaha mai no i ka ma-
nao o ka lehulehu, ka hoohakalia loa ia o ka hooko ana i keia
kanawai, ahiki i keia manawa, oiai no nae e hamama mau

ana ka Aloha Paka ma na Sabati apau i kaahope ae nei, me ka
hoikeike mau ia o kekahi mau hana, maloko o kela paka.

Eia no hoi, kekahi kauoha kanawai a ka papa o na lunakiai

o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, i hooholo ai, he
mau makahiki ae nei i hala, e kaupalena ana i ke ano o na kii-

onioni e hoikeikeia ma na po Sabati, o ia na kiionioni pili i ka

hoonaauao, ame na kiionioni pili hoomana, o ka mea apiki nae,
o na kii no o na la noa ke hoikeike mau ia ana, me he mea la,
aole ia he Sabati,

Ma ka mea maopopo loa ke nana aku, aia ka hapanui o na

kanaka, ma ka aoao e apono ana i ka wehe hamama ia o na

hale kiionioni, ame na paka hoohauoli ma na la Sabati, aole a

kakou hoohewahewa ana ma ia mea, oiai he ao keia i piha i ka

lealea ame na hana hoohauoli; no kela mau ano ae la, he mea

kanalua ole ka olelo ana ae, aole o lakou makemake i kela mau
kanawai i hooholoia; a e lilo ana i mea hoohauoli aku i ko
lakou manao, ina e hoopau ana ko kakou ahaolelo e noho ma
ana, i kela mau kanawai.

Iua nae aia ka manao makee iloko o kakou, no ka mala-
maia o ka ihiihi ame ka maluhia o ka la Sabati; o ke alahele
wale no e hookoia ai ia manao, o ka hooko aku i ke kanawai
me ka ikaika, a e hoopauia na hana ku i ka hehi Sabati, e ma-
lama mau ia nei maloko o ka Aloha Paka, aole no ke ake ana e
hoohauoli aku i kekahi poe, aka no ke ake wale no e ohi nui
mai i na pomaikai, o ka poe na lakou i hoala ae i kela paka,
malalo o ke koloka hoonalonalo, he mau lealea hooikaika kino

ia.

MAOPOPO LOA KE ANO O KEKAHI POE KEPANI

Mamuli o na hoopii i hookomoia aku iloko o ka aha kaapuni,
e kekahi mau kula olelo Kepani; e hoole ana i ke ku i ke kumu-
kanawai, o ke kanawai i hanaia e ka ahaolelo kuloko, e kau-
palena ana i na makahiki o na keiki Kepani e hele ai maloko o
kela mau kula, pela hoi ke ano o na haawina e a'oia ai ia lakou;
ua maopopo loa, ke ku ana o ka poe mahope o kela hoopii, ma
ke ano e ku-e mai ana i na luna oihana, no ke komo hokai wale
ana aka no ma na mea a kela mau kula i hoolala ai, no ka pono
o na keiki Kepani liilii.

He umi-kumamakolu mau kula olelo Kepani o Kauai, i ho-

ike ae, i ko lakou ku-e loa i ka hoopii i hookomoia aku iloko

o ka aha kaapuni; ua makaukau kela mau kula e hooko i na

rula hooponopono apau i kauia no kela mau kula; o ke noi a

kela mau kula i na luna oihana o ka papa hoonaauao, o ia no

ka aeia aku o na keiki liilii, i loaa ole ke kuleana ia Iakou, e

hoohala i ko lakou manawa maloko o ua pa o na halekula; he

hoike keia ma ka aoao o kela mau kula olelo Kepani o Kauai,

no Uo lakou makaukau, e noho mai malalo o ka mana hoomalu

o ko lakou aina hookama, aole hoi o ka hoao mai, e hehi i ka

mana o ka oihana hoonaauao o Hawaii nei.

Mamuli nae o ka mahae o ka manao o ka poe, na lakou e
a'o mai nei i na Hula olelo Kepani, ina ka aoao kekahi e ku-e
ana i ke kanawai i hooholoia no kela mau kula, a e apono ana
hoi kekahi poe, ua maopopo loa, he o ia mau no ka hoao ana
o kekahi mahele o na Kepani maanei nei, e malama aku i na
mea a lakou i manaoio mau ai, o lapana ka mua a mahope o
Amerika.
Ke hoeueu hou ia mai nei ke kaua maloko o Europa i keia
mau la, ina no ke komo hou o na aupuni nui o ka honua nei

iloko o kela kaua, aole ana e nele ka pahola hou mai o na
haawina hookaumaha a hoopilikia a ke kaua maluna o kakou,
nolaila me keia manawa no, hoomakaukau e, ma ke a'o ana i
ka malama i na mea liilii, a e hoahu i ke dala, i ole ai e komo
iloko o ka pilikia.

Ina e ha'oha'o ana kekahi poe, no ka loaa ole aku o ka lakou

Nupepa Kuokoa, aole ia malalo o kekahi kumu okoa ae, aka ua
paaia ka nupepa, no ka uku ole ia mai o ka aie kahiko. Mai
keia manawa aku, he uku mua ka rula paa.


	KOMO ILOKO O KA PAHU UKA- NA NO KA AINA HEMOLELE. (Mai ka aoao 3 mai.) pahu e lawe, ua komo mua aku la. oia iloko e noho ai, ua hana oia i kela pohu, ma k'e ano e hiki ai uo iaia ke -wehe i kekahi pani, maloko mai. Ua laweia ka pahu a waiho uo ka uwapo, i ka wa ka i hookuuia iho ai o ka pahu ilalo. no ka hookuu ino ia aua poha, ua hemo nini la kekahi kini wai, mai kahi luni i hoopaaia ai, a kakaa mai la a pa ma kona poo, nie kona hoomanawanui i ka eha. Ua uoho oia maloko o kela pahu ahiki i ka hiuia ana noluna o ka moku, i UOWA loho aua uku ka i ka poe oluna o ku moku, o kamailio ana, e hookomo i kela puha iloko o ka Iua ukana, mo lio moa la i konu nana iho, ua pii ae kona hanu a, i ke kania-i, o ka mea wale no i loua. ai iaia ka maha, i ka olelo ana ae o kekahi kanaka, aole he wahi kaawale oloko o ka lua ukana, nolaila ua woilioia. uku la kona pa- hu niu kekahi wahi okon, Wahi o ka hoakaka a kelu ^hiole, o Ike mau nna no k.^oia i ka maalo- a1o o nu kanaka olunn o ku moku- ahi ame na ohua, mailoko ^mai o ko- na palaii, a i keknhi iua oawa o weho akoa uo aua oia i ke pani, a nanu mai iwaho, ine kona aa ole nao o ioikeiko mai iaia ilio. No ka haiki oloko o kela pahu, e hiki ole ai iaia ke hoomohala i kona mnu wawai", uu ku a opili ma- oli oia, n i kona ike nua, he elua wale no mau Kepani oloko o k.-i nimi e waiho ana o kona pahu, o iona hemo ae la uo iu iwaho, nie ia piha une o kela muu Kepani i ka maka'u, a na laua i hoike aku i na aliimoku, no kakahi h .iole holo ninhuka, ma ke auo ukana ma- loko o ka pahu. He o ia mau no k.i piha o ke- kahi mau kini wai elua, aka n6 ka okolu o na kini wai, ua puka, a mai, kola puka mai, e inu ai kola haole i ka wai. Ho mau omoomo palaoa no kekahi aole i ai ia, pela nie ke koe uui o ka waiupaka, uinA keknlii niau meaai e oe. l^i hoakaka ae kelu haole, aolo e pau kana hoao ana e hoea no ka Aina Hemolele, aole nae wa keia ano ana i hoao ai, a mai poino kona ola, aka ina hekahi nlahelo oi ae o ka maalahi; o ka mea wale no e hiki olo ni ke hookoia kela iini ilo- (o ona, no ku iko i ka aina hemo- lele, o ia ka hoopokoleia mai o kona mnu lo o ko ola nnn. ---- ------ -^^ KAHULI KE KAA KALAKA A NUI KA POE I EHA. (Mai ku aoao l mai,) ekolu poe kukonukonu o ko lakou poino, oia o ('. K. I'a IU H, Pliilip AAnNie?., he eha kona m.i ku li nui, i niu na wa wae.; ame "PliomaB Wi!- imua, ma ku p^ poino a ma ke luia konu wahi i eb;). O keknlii poe kanaka e ae i eha, oia o Manuel A'iueen4, .Io8epu 8ih^a, Kilu hoo, P-^i 0ho^k, K. Palau, ^hn Mnhepn, ^ohll Koaloha ame ^illiam n^lnek. Ua Ki paau n-ale io uo keU poe ipnu maloko o ka halema'i o Wai- liua, oia IIMO, ua huli hoi mai no ka nu) o lokou, iw ko lakou niau ho- me, a koe .-iku he oha o lakou ma- oko o ka halema'i. Ma na mea i hoakakaia ao e na uiui oihana o ka hui Hana Uwila, ole mamuli o ka holonui ke kumu kela kahuli ana o ke kaa kalaka, poino .ii na limahana, aka no ha akikakika o ke alanui, a i ka hoea na ma kola wahi, o lip nlnnui, a Imi u iho me ke kaumaha o ko kaa, a hiki ole ke hoopaa mai i konu olo, i ka wa o na huila e pakika na, ailiki i ke kaliuli ana o ke kuu. ----------- -.-4-^ ----------- HOOLOLIIA KA HOLO ANA O NA KAA UWILA. E hoomaka anu nia nehinei aku ^ a, ka la IO o kel.i mahina, ua hoo- oia ke ano o ka hoio ana o na eaa uwila, mamuli o na hana o la- ^ ^laweia mai nei, uo ka hoomoe ana k ke alahao kua uwilu, o ke alanui ., loi, a e mau aku an^ ka Loio aoa o na kaa nwiin, ma keia hoololiloli ,., na, ahiki i ka paa ana o kela ala- ao. O na kaa imiia o Kaimuki amo ^ o Waikiki mai, i ka holo ana nola- a ' nei o ke kaona, nia ko alanui o [okele amo ke iUanui Bonlania wale ^ o; a i ka holo ana hoi no ka hiki- ^ a, ma ke alanui Moi wale no, ma- aen.-. o na alanui Alapai ume ka ui ana o na kaa ma Pawaa. lu Aole he kaa uwila e holo nna no ni i hikina, ma na alanui Kokole ame K enlanin, a pela hoi ka hiki ole ),( na kaa ke iolo no ke komohana he a ke alanui Moi, mawaena o ka o ui nna o na kaa ma p^a.i nme n a alanui Alapai, O na kaa uwila o Waikiki mai, ka holo mai ana ahiki i ke alauui ^ -Apai, alaila iho ma ia alanui a ke aa ke alanui Moi, a hoomau aku i ^ a holo ana ma ke alanui Moi, ahi- kn i ka papu o Kahauiki. i	NA IHUIHU w.iiA^n.ou naai K^ AIKA u MAL OOBLE-K8 a.in. 7.— Ua kan.. aku na koa Palani malalo o ka "oi malu ana n ka Mekia Kou. - -.,' Allen, e hoopaaia maloko o k:. a koa i ole lakou e hakaka mo IKI K, lomaiiia. Ua ala AK kela niau ,, ku mamuli o ka mokualian.i ^ ina waena o Palani ame "Knehui .^ ka ahakuka a na kuhina mii . lilo ai i ahakuka hoopau loa ia :, ka uoho nua ma Panau. Ke hoo , nei no nu koa Amenka i ka h. -.o Inwo aua i ka lakou mnu hana .a loko o ke kaoi o kuhi i paaia ^ 'i kou, aka nae ho maana pilihua i, .o popo aia inawaena o lakou niu,- ui o ka olelo hooholo a Ke^ i hookui) ae ni i ka ahaololo o kauolin :' " ia lakou e huli hoi aku uo Amenkn ----------- ^^ ----------- HOAKOAKOAIA NA PUALII^ PALANI. PAKIKA, ^in. l. — Ke lioakonl. i ia noi na puu^o-A no ^a ho^n.n kauk.-iu .-oia o kiii .'iku i kii inau -^ e lo.'in wai ai ke kauoha mai ia ^'P.^ e u ni mai uo ka paa ana me ka i maikaika i na apnnu o Kuhi ani- Ha Bhinelana. Pihakui na kaaahi i M. aliikoa ame na kniiak.i o hoi ain uo ko lakou inau leihua. hoolulu iu -iho po o ka hookuuia aua mai e hooma ha. Mu koia la i kukakuka iu k' kuhina nui l'oinoBi'o me ke kulniLi o iui hnn.i hou M. Le '^^o^^luo^. no ka hooponopono una no ha halili! ana uku i na pualikoa ina noi no ko Palani lele kaua ku-e hou .iku ia Kelomniiia. ^ ^ ^ ^ HE UM^-KUMAMALUA MAU K^, AAHI NO KUHE. BEKL1N", 3an 8.— Ma na lono k' lokalia i lona nini ianei mai l^n 8'eMoil', OiiiNbiup a inai Muelheim mai o hoakaka una ia no ka ma- kaukau lo.i o uu koa Palani e ma mai no ko kaua ana, mai ia Kele- mania. Uo umi-kumamalua mnu ha- oniu u ka oihana koa i hoikeia mai aia ke Uolo inai la lio ka ap-.uil Kul^ niai Palani ma). Ekolu ))./ nei-i mau halekaa olomobile iha bu^- 8el3oi-^ i laweia aku e na luna au- puni Palani no na kula oiomohi^ no ka hoomakauk4Ki'-'Hm, Un ma- naoioi.a e koonei poe ke hoolala nui la na Palani e komo ae a lawe ia E38on ma ku Poakolu. MANAOIA E NOHO NO NA KOA AMEEIKA. WAKINEKONA, aan. 8.-— Me U iana ole mai i na olelo hooholo n I-a Honalo no ka hoihoiia mai o ua pil- ikoa Awonkii wnL Kelomani.'i mai iole i mnunoia e hoihoi koko ia niii uuu lakou. O ka liooknawalo ^oke nuu, mai i ILI koa Ameuk.i iini Kelemania mai lio hana limi;-- ioa m u kupono ole ia e hanaia na n knnnw.-ii i noi mnnawa o k.i oo'')- iu -loa o INI aupuni ma Eu^p.-i. EHA MAU KAAHI I PIH AI NA KOA. OOBLEN3, .Imi. 8.— Elia mau ki- lani i piha i 7in koa Pupuni n n Mn^pneo inai, i holo iho nei nialn.';" ) 0obleu7. un, ma ko lakou nM'-'.e liona nku ai i Bu58ehloi-? i kn.i hi.ihi. Ua kolio u-a Io ia aia i.-.ii niu o 60.000 Uoa i hoakoakoaia in Oaniani i noi mnuawa. Ua li-'i- na mai ka hoolaha aua aku n "ni laka. o na kauaka limahana i m PUO hoomaka'uka'u e hoopiia A hu ana na lua lanahu mo Ka AMI ka ina nawa a na koa Palani e !;"- io aku ai 5 ka Apana o Kul^ u -" uko Inia ne .ma ka olohani ma o i inanei no ke ku-e ana mai i ko i . io ana mai Ui a na koa Palani i o o ia apana. Aohe mau kau- i mnn no hoi i loua ae i na l i wonhn n.'ii U'akinekona mai. ^ H3 KAUA NUI HOU ANA MA HUKOPA. BUKN08 AIHE8, ^n. 8.-E lu,, nk.a nna. ku Nupepa La Kaion n ' ona nianno pepa o keia Ia he kn . ui hou ko haumalu mai la makui Eui-opn, he hopena awahia o -' ' ai aaa laumau o ka mokunluw ia mawaena o Palani ame Eneb-0 aluna o na koi poho kaua a ' ''' ni ame ko Palani manao e knn-'' ^u a paa noua i ka Apana Ku.';:- ko komo" wale ae no a Amenk.-i ? n'ao ka manaolana e ala ole ma: ii ila kaua ma ka manao o ia lilipi-: .. BEHLIN, ^n.^.-Ho hoopa'i ' wa o ka poe ai a inu nui ka I...M io hou loa i hoolalaia e ke au. .'' ulnna^nhale o Be^1ina nei iu. ^ ^mahuahua ana i ka waibonn aknkaia ma na mla hoopono; ' ka mea ni a inu nui a oi ' imua o ke kupono, a ma ka ' ' ka lilo no na meaai o ka ai ' lii ana ke ana e ikeia ai. O ko a e kauia no ka meaai nui e 1 ' ia ae ana ma kela , ame k^'' ihma. O ka oi aku o ^^ lili. ,-" ni hookahi ann maluna o k^ --"-.^ lauia e auhauia ana he 25 keneka.


	LOAA HE PUU DALA NUI MA KE ANO POHOLALO. Ma ka Poalua iho la, i hoike ae ai ke keena Hookapu Waiona Fede- rala, i kekahi hoike no kekahi o na alahele ano hou loa i lawelaweia o kekahi o ka poe piepiele waiona, me ka loaa nui ana o ke dala mai na luina mai o kekahi mau moku. O ka hoike i hoikeia ae, aia ma kahi o ka $4000.00 a oi i ohiia e kekahi mau kanaka elua, mai na luina mai o kekahi mau mokuahi elua ma kela maluna aku nei, a i ohiia ma ko ano poholalo o ke ano limanui. Ma na mea i hoikeia ae, e pili ana i keia mau kanaka, he hookahi o laua, he lala no ka Hui Uniona, I. W. W., a o kekahi hoi he mea pie- piele rama ma Aala Paka. Ua la- weia aku ka hoopii imua o na ma- kai hoole waiona o ke aupuni fede- rala, eia kela mau kanaka ke kuai nei i ka waiona i hoohuihuiia me kekahi laau hoohiamoe, a i ka huli pono ia ana o kela mea. ua loaa koke ne la ka ike i kela keena i ke ano o ka loina hana a kela mau mea. I keia mau kanaka no ka ike, I'o la ohi dala ia no na luina o ka moku, o ia no ka wa a ke kana- ka lala o ka Hui Uniona I. W. W., e pii al iluna o ka moku, no ka hoohala manawa ana, me ka hui ku- kakuka pu ana me na luina oluna o ka moku. A iaia no paha ka	ike, ua ano walea Ioa kela poe luina o ka moku i ka hoolohe i kana mau kukahekahe ana, o kona wa no ia e noi ai ia Iakou uo ka hookuu ana mai iaia, me ke kono pu aku e pii ae o ike iaia, me ka hooia pu ana oku, ina lakou e hoea ae he mea oiaio e loaa ana ia lakou na hoo- hauoli maikai ana. I ka wa o keia poe luina e hoea mai ai no ka ike ana iaia, e lawe loa ia ana lakou no Aala Paka, me ko lakou hoohainuia ana i ka wai- ona, a i ko lakou wa e kahiohio ai, e haawi wale ia mai no ka rama ia lakou ma ke ano hoaie, me ko lakou kakauinoa ana i kekahi wahi noka. I ka wa e kakauinoa ai kela poe luina i kekahi mau noka o kela ano, o ka wa ia o ke kokoolua o kela mau kanaka e pii ai iluna o ka moku a koi aku i ke kapena, no ka uku ana mai i ka aie o kela poe luina ma ke ano, he mau dala i uku- ia e laua ma ke ano ukumua mai ma ka moku mai. Ina aole ko kapena e hooko mai elike me ke kauoha, o ia koke no ka" wa, a kahi lala o ka Hui Uniona e hoao ai e hookomo i kekahi mau manao hookokono olohani iloko o na luina o kela moku no ka hoopii ukuhana. O keia mau hana hoo- kokono i wahi ia e kono aku ai i ke kapena e uku mai iaia i kela mau dala no na omole rama i hoaieia ai i kela poe luina.