Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 3, 18 January 1923 — MOOLELO O KA HALAWAI A NA KOMISINA O KA LA 9 O IANUARI 1923. [ARTICLE]

MOOLELO O KA HALAWAI A NA KOMISINA O KA LA 9 O IANUARI 1923.

MalU'pe f> ka lieluheluia ana ame ka apouoia aua o ka Moolelo o ka "nalawai kuikawa i malamaia i ka a 2« P Hekomaha, 1022, ua helu:.oĪTiīa mai he mau leka mai na loea kar.u li;;]akaliiki mai i hele ma Mov,k;.i v nana i na aina o Palaau anie Hoolehua. O ktīa mau leka apau e hooia mai *aa i ku. hiki ke ulu ka halakahiki Tr,a kpi.'i mnu aina, a e hooia mai , M no hoi ua hiki aku na eka ika :7M. Ua heluhelu pu ia mai no hoi ka ]rka a kr Kakauolelo Oooke i na Hai Hana Kini Halakahiki, e ui .iku ana i ka (1) ka nui kupono o r,a eka e haawi aku ai i na kanaka. nole ma ke ano he kanaka dala oia /•- inii ana i kona waiwai ma keia r.sna. aka, e imi ana i ola no koea ohana, ame ka hooulu ana i na niea ii na kona ohana ame ka ma:air.a ana i kekahi mau holoholona na moa. i2"» Healia la ka nui o ua dala i luanaoia ua kupono no ka hiki ;ir a i kokahi o'nana e hoohana ina . ka h:;lakahikiT (?.) Hoaha la ka loaa kupono e jr.aa m&i ana ma ka eka hookahi 7r.ai i kanuia i ka hnlakahiki! ; lna ua manaoia he mea poj o kanaia kekahi niau mea mal;opo iho o ka pau ana o ia hua halakahiki ana maluna oia aina i kar.nia i ka halakahiki! .3) Ina paha e hiki ana ina Hui linlakahiki e kokna mai i na kana3:n ma ke dala, a maluna lioi o kana :nau halakahiki, a i ole he mau ala-r-"5 e ae paha no keia kokua ana rcai ? <6) TTa hiki anei e loaa kekahi ir.:ia kokua ao ana mai ko oukou j(iso Hui mai no ke kanu ana i ka A i ole ua hiki an& i Va Lunanui o na Komiaina e lawehwp \ koia hana? A i ole ua ma--5:;:o anei oukou ua lawa kupono ka jiui o keia mau aina e hoolimalima :.i i kanaka ike ma keiK hana ma l:a aoao o ke Komisna o na Home 3lnTraii. <7> Heaha la na hooponopono ar.a a ko oukou Hui no ka hoolilo .-Mia aku i na hua halakahiki ame ka lawo ana aku i kahi i manaoial (8) Ina paha ua lawa ka nui o \eia mau eka no ke kukulu ana i halehana kini halakahiki? A i ole ua oi aku anei ka pomaikai o ka halihaliia ana o keia mau halakahik'» i na mokupnni e i loaa na hak !.sna kini? (!»> l'a hiki anei ia oukou e hoi' ke mai i kekahi mau walii e liana ana elīke me keia i makemakeia jk» na Home Hawaii! (10) He niau mea anei kekahi i loaa he mau mea e hooulu manao mai ana mai na ninau maluna ae : :i ina he mau mea kekahi, e hoike mai. U* kakauinoaia kria leka g ke Kakauolelo Cooke., Ua aponoia keia mau manno o k-eia leka e na Komisina apau i hiki mai. Fa helnheluia kekahi mau leka jnal ia i.vman mai ame Mr. Jorgen sen, no na hana e lawelaweia mai uei e laua, a ua waihoia keia mau leka me na leka e ae. Ua heluheluia mai ka hoike a Lyman o ka la 6 o keia malama, a ua hoolawaia na Komiaina me na kope Ua helnheluia mai kekahi mau le"ka mai ia Jorgensen mai e pili ana i ka pauma ame na lako e hoolawa nn* ia mea. Ua hoike mai o Oooke i ka ma"kemake o ke keena Lunahooia, e i'ooioli i na olelo i helulieluia ai. *'mai ka waena aku o ka malama 0 lanuari , % aole hoi mai ka la 15 :,ku o lanuari, 1923, 'no na uku inahīua. Ma ke noi a Mr. Akana, i kokuai:« {■ Mr. Duncan, ua hooholoia keia 'ioololi. Xo na mea e pīli ana i ka Wiliki no ka pauma wai, ua hooholo ke Ko misina e hoolimalima aku ke Ka kaaolelo i kanaka kupono no keia hana ma ke $75.00 o ka mahina. Ua hoike mai ke Kakauolelo ua kakau akn oia ia Mrs. Miriam Ka|\ana, Daniel K. Hipa, M. Dudoit ame David K. Martin e wae lakou 1 ko lakou mau aina. Va hele mai o Mr. Dudoit e hui

me ke Kakauolelo a hoike mai aole oia e hiki ana c hele i Molokai, aka, ua makaukau oia c wae i koua apana mai ka palapala aina ae. I ka ninauia ana aku no ka noho ana o na kanaka e noho nei ma Molokai, ua hoike mai kc Kakauolelo, ke noho la lakou mc na manaolana hauoli. Ua hoike mai no hoi o Mr. Dunean, ua hui oia me Mr. Apo i ka la Hope Nuia nei, a ua hoike mai o Apo, e hoi ana oia i kekahi la iho mē kana mau keiki he'eono. Ka ninau hoonaauao o na keiki ma keia mau home. Uu hoike mai o |Mr. Cooke ua hui oia me ka Luna Hoonaauao Nui, a ua hoike inai kela ua makaukau oia no na mea i makemakeia, ke makaukau ke IvomiBij na. j No kekahi manao Nupepa i puka mai ma ka Nupepa Star-Bullctin o lanuari 8, 1923, ua manao o Mr. Duncan, oia kekaln o na manao maikai loa i ikeia no ka hana a ke Komisina. Ua lioike pu mai no hoi o Mr. Duncan, he mea pono e hoomaka ke Komisina e haku i ka lakou hoike imua o ka Ahaolelo ame na mea i makemakeia e loaa mai mai kela Ahaolelo mai ame īui ltaawina dala. Ua koi mai oia he mea pono e kauohaia.aku o Mr. Jorgcnsen e hele mai a e hoomaka e hoomakaukau i kana hoike no ka ninau pili i ka wai no Molokai. Ua hoike mai ka Lunahoomalu. ua koi aku oia i ke Kakauolelo o ke Teritore e hookomo maloko o kana hoike i ke Kiaaim. a i ka Ahaolelo no na uea i makemakeia e ke Komisina e koi aku i ka Aliaolelo, elike me keia malalo iho nei: « (1) Ka nui o na dala i hooliloia e kakou. (2) Na mea i koe no ka holomua o na kanaka i hoi mua maluna o i ka aina. (3) Na mea i makemakeia no na j alanui malaila. (4) Ka ninau wai no na kanaka e noho la, ame na aina aku i koe. Ua hoike mai no hoi ka Lunahoomalu ur, loaa mai iaia he leka mai kā Elele Baldwin mai, e hoike inai ana, ua manao oia aole he pono o ka hoouna ana aku i t«kahi mea i Wakinekona no ke kokua ana iaia no na hoololi i manaoia, no ka mea o manao ana oia, e loaa mai ana no. Oiai aole he hana i koe, ua hoopaneeia ka halawai.