Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 3, 18 January 1923 — HE MOOLELO NO ALIKA A I OLE Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi Mamuli o ka Manoa Lili [ARTICLE]

HE MOOLELO NO ALIKA A I OLE Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi Mamuli o ka Manoa Lili

"O oc pu anei kekahi e hele ana i ka nana keaka e Anate Roker" wahi a Lola. me kona haawi koke ole mai i kona ae, no ka mea aole he hoihoi iki iloko ona, i na hana hooipoipo a Uilama, e kamailio aku ana iaia, i ko laua wa e noho kokoolua wale ai no. pela aku no paha auanei keia, ina aole e hele pu ana o Mrs. Wadona kekahi. **Ke kaumaha loa nei au i ka hoike ana aku ia oe e Lola, aole e hiki ia'u ke hele pu me olua e a'u mau keiki, ua hoi hou mai ka hu'i o kuu mau wawae. He makemake no ko'u e hele i ka nana keaka, o keia pilikia hoi, aka malia o hele pu o Alika me olua, o ka loaa no hoi ia o ke pani ma ko'u wahi." Ua loaa koke ka hoomaopopo ia Mrs. Wadona, aole he makemake iloko o Lola ina o laua wale no me Uilama Wadona opio ke hele i ka nana keaka, no kela kumu, i kamailio mai ai oia, o Alika pu kekahi e hele me laua, me kona ike no nae, aole e ae mai aim o Alika e hele i ka nana keaka, oiai ua piha loa kela kaikamahine i ka huhu iaia, no kana hoonaukiuki i ua kaikamahine nei ma kela auwina la. **Ua makemake i'o au e hele i ka nana keaka i keia po, a e hoike aku oe ia Uilama ia mea, a na'u hoi e hele aku e kamailio ia Alika, no kona hele pu me maua," wahi a Lola. Ua lilo kela pane a Lola, i 'mea e hoohauoli loa ia aku ai ka manao o Mrs. Wadona, no ka mea aole e hiki ana ia Lola ke hoi hope ma kana mea i ae mai la, ina nei no ka hele pu ote 0 Alika me laua ma kela po, a me ka mama o kona noonoo, i haalele iho ai oia ialoko o ka rumi o Lola, a hoi aku la e hoike 1 ka nuhou imua o kana keiki, e kakali mai la me ka piha nauki. Hele koke aku la o Lola e huli ia Alika, a loaa aku la kona hoahanau maloko o ke keena himeni, e noho ana mamua o ka piano. ua pau iho kana hookani ana, a e hilinai wale aku ana no oia i ka piano, me he mea la, e noonoo ana i kekahi mau hana ano nui i hoopilikiaia aku ai kona noonoo. No kela lilo loa i ka noonoo, i lohe ole mai ai i ke komo ana aku o Lola iloko, eia wale no kona ike ana, he m # ea kekahi maloko o kela rumi, a i ka hopu ana aku o Lola ma kona poo, a hoala ae la iluna no ka nana ana mai ma kona mau maka, a o ia ka Lola o ka ninau ana mai: "Heaha ke kumu o kou noho kukule ana ma keia wahi e Alika?" me ka nana pono ana mai o Lola ma na maka o kona hoahanau. "Ma ka'u mea e ike aku nei, ua hookaumahaia kou noonoo e Alika, no kekahi mea, aole anei pela?" "He wahi mea uuku wale no," i pane aku ai o Alika, me ka noho pono ana ae iluna, a nana mai la ia Lola. "Ma ko'u manao maoli aole he wahi mea liilii loa, ke kumu o kou kaumaha. ke makemake nei au e hoike mai oe i ka mea oiaio loa: pela hoi ke kumu o kou hoihoi ole ia'u iloko o na la aku nei i hala, aole hoi pela kou ano mai kinohi mai o ko kaua noho ana ma keia home. Ua ike maoli aku no au i kou hoomamao mai ia'u aku, me kou makemake ole e kamailio pu me a'u, mai ke kakahiaka mai ahiki wale no i ka po ana. Xo'u iho. ua hookaumaha loa ia mai ko'u noonoo no keia mau ano ou. aole hoi kela ano kahiko o kaua, ka hoohalaia o kekahi mau hora loloa o ke ao, ma ke kamailio ana i na mea e pili ana no kaua iho. Ua ku a mehameha maoli au e noho nei. o ka iini nui iloko o'u. o ia no ka hoihoi hou i.a mai o ko kaua ano kahiko e Alika." "O oe ka'u i ike aku i ka hoihoi ole mai ia'u nolaila he hana kohu ole wale no paha na'u, ka hoouluhua wale aku ia oe," wahi a Alika. me ka hiolo ana mai o kona mau waimaka, e hoopulu ana i kona mau papalina. "Ua koho hewa mai oe e Alika i ko'u ano, no ka mea eia iloko o'u ka manao aloha nou, a ua nana aku no hoi au maluna ou, me he kaikaina ponoi la no'u mai ka makuahine hookahi mai." wahi a Lola, me ke apo ana iho i kona lima ma ka a-i o kona hoahanau. "'O kena anei ka mea oiaio loa e Lola?" me ka nana ana ae 0 Alika ma na maka o kona hoahanau, me ka holoi pu ana ae no hoi i kona mau waimaka, a hoike mai la i ke auhee ana aku o kela hiona o ke kaumaha mai iaia aku. "Ina aole ou mau manao maikai ole no'u, alaila pehea ka hoi o Anate Roke, e noke mau mai nei i ka hoouluhua i ko'u noonoo, ahiki i ko'u huhu ana?" Mamua o ka loaa ana he manawa ia Lola e pane mai ai, ua poha e mai Ia ka leo o Mrs. Wadona, i ka pane ana mai. "Ua hooholo anei oe e Alika i kou manao e hele?" wahi ana me ke ku pono ana aku mahope o kahi a na kaikamahine elus e noho la. *E hele keia ihcar , ' i ninau ae ai o Alika, me ka lalau ana mai i ka lima o Lola e paa ana ma kona a-i. "Alaila. aole anei o Lola i hoike aku nei ia oe, no ka makemaiee o Uilama e lawe ia olua i ka nana keaka i keia po ?" wahi a kela wahine maalea. m'e ka lilo ole o kana mau olelo hoopunipuni i mea nona e hilahila ai. "Ma ko'u manao nae, aole ou lole kupono e hele pu ai me laua nei, he hana hoohilahila wale aku no paha ia L T ilama ame Lola, kou hele pu ana me kekahi lole aluhee, e nanaia mai ai e ka poe oloko o ka halekeaka." He mau hana maalea wale no keia na Mrs. Wadona, i wahi e hele ole ai o Alika, aka o Uilama wale no me Lola ke hele 1 loaa ai he manawa nui kupono no kana keiki e waiho mai ai i kana palu, malia o aiia e ka hauliuli, makepono ka hooikaika ana e lilo i Lola i wahine nana. Ua holopono nae kela mau hana pulapu a ua wahine nei. oiai ua hoopiha loa ia aku o Alika me ka huhu, me kona pane koke ana mai: "Aole o'u makemake e hele i ka nana keaka," wahi ana me ka hoomaka ana iho e uwe, a no ka hiki ole iaia ke uumi iho i ka nui hoonaukiuki. no na hana hoouluhua a kela makuahine hanauna iaia, ku okoa ae la ua o Alika, a hoi pololei aku la noloko o kona rumi. "Ua aneane e hiki ole i kekahi mea ke hoomanawanui iho, i kela.mau ano o Alika." i pane mai ai o Mrs. Wadona imua o Lola, me ka nui pu ana ae o kona hanu, he hoailona e hoike mai ana, no ka maha o kona uhane, no kona hoea ana mai i ka manawa kupono loa, e loaa ole ai na kamailio maikai ana mawaena o na kaikamahine opio, a ua maha pu hoi kona noonoo. no ka maopopo ana, ua malaelae ke alahele no Uilama Wadona ma kela po, no ka hoao ana e ike, i ka hopena o kona mau manaolana. "Ke manao nei au. aole he pololei o ke ano o kau mau mea e hana nei ia Alika e Anate Roke," wahi a Lola me ka leo kaumaha. me ka minamina pu hoi no ka loaa ole ana he manawa no laua e kamailio pu ai, i na mea e pili ana ia laua iho. "O ka pololei hea aku auanei koe e Lola?" wahi a Mrs. Wadona, me ka hoomaku'e ana iho i kona mau maka, e hoike mai ana. no ka hoehaehaia ana aku o kona noonoo, mamuli o na olelo a Lola iaia. **Ua ike no oe e Anate Roke, he kaikamahine huhu hikiwawe

o Alika, nolaila o ka mea pono e hana aku ai, o ia no ka hoike ana i na ano oluolu aole o ka hana aku i na mea e huhu ai oia," i pane aku ai o Lola, me kela leo kuoo elike no me ia ana o ka pane mua ana aku. "Ma ko'u ano he makuahine no olua, ke manao nei au, ua hana aku au i na mea a'u i ike ai he pono, me na manao makee o ka makua i ke keiki," wahi a Mrs. Wadona me ka hoao ana e kupale iaia iho, mai na olelo hoahewa a Lola iaia. "Malia paha o kena i'o no ka mea pololei, aka nae ao!e i maopopo ia oe ko Alika mau ano, nolaila ma keia hope aku, e oluolu oe e hoopau loa i kou kamailio ana aku iaia, no ko'u hoihoi ole i kuu hoahanau. No'u iho, ua hookaumaha loa ia mai ko'u noonoo, ma ka ike ana aku ia Alika iloko o ke kulana maikai ole; a me he mea la, o ke kumu nui o kona hoomamao mau ana iaia iho mai ia'u aku, mamuli no ia o na mea i kamailioia aku iaia." Oiai ua hele o Lola a piha i ka inaina, me kona uumi ana nae ,me ka hoikeike ole aku, ma kona helehelena, a ma kana mau olelo paha, o kona ku ae la no ia iluna. me ke kakali ole aku i ka Mts. Wadona pane, a haalele iho la ialoko o kela rumt. "Ke hopohopo loa nei au, no ka holopono o ka hana a maua me Uilama i hoolala ai, aka nae e akahele loa aku ana au iloko 0 keia mau la ae, no ke ano o ka'u mea e hana ai no keia niau kaikamahine/' i namunamu iho ai o Mrs. Wadona iaia iho no, j aka nae ma kekahi ano, aole no i lilo i mea hookaumaha aku kona noonoo, kana mau mea i kamailio mai ai ia Lola ma, oiai ua hookoia no kona makemake, no ka hele kokoolua o Uilama ame Lola, i ka nana keaka ma kela po. Ma kela haalele ana aku a Lola ialoko o ka rumi himeni, hele aku la oia e huli ia Alika, me kela manao no, e koi ika.ka aku i kona hoahanau, e hele pu me ia i ka nana keaka, aole nae he loaa iki-o Alika iaia, no ka mea ua'holo pololei loa aku 0 Alika, noloko o ke keena pena kii o Elioka, a imua o kela kanaka opio i hua'i pau aku ai oia i kona mau manao ehaeha apau, no na mea a kona makuahine hanauna, i hana aku ai iaia. Ma kela auwina la, aole i' ike hou ia o Alika me kekahi o na ohana o kela home, a aole no hoi oia i hele mai e inu ti, ma ko manawa maamau o ka inu ti ana ma kela auwina la. Elike me na hoolala ana a Mrs. Wadona, no ka hele kokoolua o kana keiki me Lola, ua hookoia kela hana me ka hoopo'no loa, a ke nana aku ia Lola e noho mai ana me Uilama Wadona ma ko laua wahi maloko o ka halekeaka, he keu aeu a ka u'i me ka hiehie maoli. 0 Elioka Hakoka pu kekahi i hele i ka nana keaka ma kela po, ua hele pu oia me Alika, a-mai ko laua wahi mai e ana, i nana mai ai oia ia Lola me na manao lili, no ke kai|aka opio e noho ana ma kona aoao, a heaha la ia alawa ana ae a Lola ma kekahi aoao o ka halekeaka, ike aku la oia i ka ilieho mai o Elioka, me ka pii ana ae o ka ula ma kona mau papalha, a o ia kana i pane aku ai ia Llilama Wadona: "E;i. 11 a hele mai nei no ka o Mr. Hakoka i ka nana a ke ike pu nei au o Alika kekahi me ia." | "Ae, he keu aku maoli ka hiehie o Alika, i like ole a-kulme kona anc> mau, a ina o mama kekahi maloko nei o keia hklekeaka, aole ar,a e nele kona mahalo loa, i kela ano o Ahp," wahi ;i U'ilama Wadona, o ka y.ar.e ana mai no ka Lola mau olelo. . "Ua hookahaha loa ia mai ko'u manao, no keia īke ana aku la o'u ia Alika maloko nei, oiai ua noke au i ka huli iaia, me ka manao e koi aku i hookahi ko kakou hele like ana mai, aole nae ona loaa iki ia'u." Minoaka iho la o Uilama Wadona, no kela mau olelo a Lola, no ka mea ua loaa mua .iaia ka ike, mai kona makuahine aku, no ke kumu o ka loaa ole ana o Alika ia Lola, o ia no ka piha o kela kaikamahine i ka huhu, no na olelo a Mrs. Waw|ia iaia- ~ y L Mamuli nae o ka ike aku o Lola, i ke kamailio mau o Ll<Jka me Alika, noonoo wale iho la no oia iloko ona, malia ]isha aia na manao hoohihi iloko o kela mau mea no k'ekahi i kel-ahi, oiai no nae aia iloko ona, k amanao hoohihi no Elioka, ;na ; ka hukiia ana ae o ka paku iluna, i hoohuli aku i kona ii na aila, iluna o kahi o ka poe hanakeaka, a pau aku Ia kona lina hou ana ia Alika ma. , He mea pono paha i ka meakakau moolelo ke hoakaki ae ma keia wahi, i ke ano o ka hoea ana o Alika maloko >|ka halekeaka, ma kela po, a penei no ia: | Ma kela manawa a Alika i haalele aku ai ialoko o ke lopna himeni, me ka hele a piha i ka huhu me ka hoonaukiuk,j no na oielo hoinoino a Mrs. Wadona iaia, ua holo pololei la oia noloko o ke keena kahakii o Elioka, a imua o kela k<i|aka opio, i hua'i pau aku ai oia i na hana hoouluhua a kon?inakuahine hanauna, me kona noke okoa ana i ka uwe. j 1 ka lohe ana o Elioka, i na hoakaka a Alika, no kanana a Mrs. Wadona iaia, ua hookomo pu ia aku ka manao iipina iloko ona, no kona makuahine ohana, nolaila kauoha mai aj oia ia Alika, e hoi e komo i kekahi o kona mau lole oia ■ ponoi ka mea nana e lawe aku iaia noloko o ka halekeaUi me ka nana ole aku, ina paha he mea ia e huhuia mai ai (^ rs - Wadona aole paha. 1 1 He makemake i'o ko Alika e hele ika nana keaka, a e £ona hauoli maoli, o ia no ka hele pu ana me Lola, kona hoal^nau, ■ eia nae, mamuli o na olelo ku i ka hoonaukiuki a Mrs. \\sjdona i i kamailio niai ai iaia, pela wale no oia i hoole aku a,jaole ■ ona fnakemake e hele i ka nana keaka; a i kela wa nae : i ka, i koi aku ai iaia o laua ke hele pu ma kela po, aki«i no ' a auhee aku la kaumaha me ka inaina mai iaia aku, < kona » ku ae la no ia iluna a hoi aku la me na kaina wawae mana «oloko o kona rumi, no ka hoomakaukau ana iaia iho; ne: kela > manaopaa, e kahiko ana oia iaia, ma ke ano e hilahila <le ai o . Elioka ke hele pu me ia \ ka nana keaka. i Aole nae he hana maalahi na ua o Alika ka wae anai kona * lole kupono e hele ai ma kela po. He nui no kona niu lole maikai, eia nae, iaia i lalau iho ai i kekahi lole silikaa; huki » ae la iluna, ua kiola hou aku la oia ilalo me ka liooho aii ae. 1 "O ko'u lole keia i manao mai nei no keia po, eia 01 » ua pu-ha oluna o ka poohiwi i ke ahi, ia'u me Dike'4jure e : hulahula ana ma kekahi kokoke loa i ka ihoiho kukui, tijaloko > o ka aha hulahula a Bela Aukina. No kela lole hoi, - ua hapala i ka inika, he keu maoli no paha au a ka noo<jp ol e > - aole o'u wahi kuleana iki e kakau ai i kekahi leka, o ka paa ana o ko'u lole, pela i loaa ai kela pilikia. O kuu 1* sili- > ka eleele wale no ka lole maikai i koe, aka aole paha he * o kela lole. no ke anaina o ka poe nana keaka, a no V» 1 l°l e 2 aknla hoi, ua hele omua o ke alo a hauka'e i ka haukiH»a. 1 "He keu aku maoli no au aka hooponopono ole i # ano *io kt- komo ana i ko'u lole. Ina penei mau iho la k|J ano - noonoo ole. e lilo ana ka maikai ame ka nani o kekahP 1 i mea ole, iloko oka manawa pokole loa. Ua hiki ia -f'* a i komo i kona lole no umi manawa me ka ike ole ia '<j wa h* kiko lepo maluna olaila, a no'u nei la, i hookahi no kc|° ana a o ko'u lole. oka lepo no ia, a i ole nahae paha. | 3 "O, akahi a maopopo ia'u ka'u mea e hana ai," i liiho ae - ai ua o Alika. "O keia lole akala ko'u e komo aku ana|e o ia mau no kona maikai, a omua wale no kahi i haukl i k a aikiliina, ua hiki nae ia'u ke kau iho i kuu kihei silikrr eo^eo e ma ka poohiwi, o ka nalo no ia o kela hauka'e, aole| e mea 3 e ike mai, ua pilikiaia keia lole. O e Elioka, he naii| oe no ka hulu pena, e haaheo auanei oe, ke hele pu me a'u i v a P° " e (Aole i pau.) 1