Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 3, 18 January 1923 — He Moolelo no KA MEAHUNA POHIHIHI A I OLE Ka hoohokaia Ana o ka Manao Puuwai o ka Mea Lili-He Moolelo i Piha me na Wiliau o ke Aloha [ARTICLE]

He Moolelo no KA MEAHUNA POHIHIHI A I OLE Ka hoohokaia Ana o ka Manao Puuwai o ka Mea Lili-He Moolelo i Piha me na Wiliau o ke Aloha

Oiai aole he wahi hou aku i koe a laua nei e- hele aku ai„' ua huli hoi mai la ua mau kanaka nei, eia nae e alaalawa mau ana ka Keon? Naika nana ana ihope, nie ka ike ole mai o Mr. Kalipa. I ko laua hoea ana malalo pono o ke kahua o ka halepule, ia wa i pane mai ai o Mr. Kalipa: Aia kekahi wahi i nakaka, ma ka paia komohana o ka ha.lepule, e hele aku ana au e hoopiha i kela wahi me ka puna, a o ka pau ana ia o ka kaua hana o keia po." "Ae, ua ike au i kela wahi i nakaka, nolaila e hele aku oe e hoopau i kela pilikia, a e hoolalau wale aku no hoi au maloko o ka # halepule," wahi a Keoni Naika. I ka hala ana aku o Mr. Kalipa no ka hooko ana i kana hana, o ka mio aku 1a no ia o Mr. Naika, a nalowale ae la mahope o kekahi kuahu i hanaia, aia malaila he mau ihoiho kukui i kukuluia ma ko lakou mau wahi pakahi, lalau aku la oia i kekahi o kela mau ihoiho kukui, a hookomo mai la iloko o ka pakeke o kona kuka, a hoi hou mai la no kahi o na ukana a ]\īr. Kalipa i waiho ai. He minuke hookahi paha kela noho ana iho a ua o Mr. Naika, ua oili mai la o Mr. Kalipa a hookahi ko laua noho like ana ma kela wahi, no ka hoomaha ana, a oiai aole no i pau ka wisake oloko o ka omole, ua inu hou ae la o Mr. Kalipa, a noho iho la ua mau kanaka nei kamailio. No ka maluhiluhi hoi paha kekahi i ka hana, a hui pu iho me ka nui o kona inu ana i ka wisake, aole i loihi kela nanea ana 0 lua, ua pa'uhia aku la o Mr. Kalipa i ka hiamoe, me ka nonolo o kona mau pukaihu, e hoike mai ana, aia oia ke hooipo la iloko o ka aina moeuhane. Ua hoohauoli loa ia mai ka manao o Keoni Naika, i ka ike ana ua hiamoe loa o Mr. Kalipa, i hiki ai ke holopono kekahi hana nui a kona noonoo e nalu ana; nolaila lalau aku la oia 1 ke kukui helepo, a huli hoi aku la nolalo o kahi o na luapao; o kana hana iloko o kela wahi, na keia nee ana aku o ka moolelo e hoike mai ia meahuna. I ka holopono ana o kana mau mea apau i manao ai, o kona hoi mai la no ia a loaa o Mr. Kalipa, a iloko no hoi o kela manawa hookahi, i kani mai ai ka uwaki o ka halepule, eia ka o ka hora elua ia o ka wanaao. Me ka hana nui oia i hoala aku ai ia Mr. Kalipa ahiki i ke ala ana, a o ia ka kona hoa o ka pane ana mai. "Eia ka ua pa'uhia iho nei au i ka hiamoe, no ka nui loa paha o ko'u luhi i ka hana," me ke kaakaa ana ae o na maka o ua 0 Mr. Kalipa, ke alaalawa la kana nana ana mao a maanei. "Ae, e hoi i'o kaua o ke ao wale ae no paha koe," me kona kii ana aku i kana mau meahana, o ko laua haalele iho la no ia 1 kela wahi, no ka hoi ana no ko laua mau home. Ma kela hoi ana aku a ua mau kanaka nei, ua hoihoi loa no 0 Keoni Naika ia Mr. Kalipa 'ahiki i kona hale, 110 kona hopohopo, ina no ka hookuu hookahi aku i kela kanaka e hoi, malia e halawai ana oia me kekahi ulia. Me ka maikai wale no kela hoi ana a ua mau kanaka nei a hoea no ka home o Mr. Kalipa, a ia Mr. Naika i waiho aku !ai i ke kukui helepo iluna o na anuu o ke alapii, ia wa i pane mai ai o Mr. Kalipa iaia: "Me na ma]ialo he nui ia oe e Mr. Naika, a ke lana nei ko'u manao, aole i lilo ko kaua hele ana aku nei no kahi o ka poe imake i mea nou e maka'u ai." "Ua hoopiha loa ia mau au me ka hauoli, no ka loaa ana o ka manawa niaikai loa a'u e makaikai ai i kela wahi, a ua aie nui no hoi i kou lokomaikai, a no ka nui o ia hauoli, ke lana nei ko'u manao, e hele hou e makaikai no kekahi manawa okoa aku, e loaa ai kau hana maloko olaila." "Ua pono kela, aia a kekahi manawa au i makemake ai e hele hou e makaikai, hoike mai oe ia'u; ina no ia i ke ao., a i ka po paha, he like wale no na manawa apau ia'u." "Me ka mahalo ia oe e Mr. Kalipa, o ke aloha no kou a hui hou aku kaua," a e anehe mai ana ua o Keoni Naika e'hoi, ike iho la oia i ka pu-a ae o ka uwahi malalo o kona mau kamaa, me ka hooho ana ae: "Ea, heaha keia mea uwahi malalo o kuu mau kamaa?" "He puna kena, i ka pulu' ana aku la paha i ka wai o ko kamaa, pela e uwahi ae la. He mea inoino ka puna ke pulu i ka wai, ua hiki ke ai i ko kamaa a lilo i mea ole, a ina no he iwi kanaka, e pau ana ia i ka a ia a lilo i lehu." Kuwakuwai iho la o Keoni Naika i kona mau kamaa. ahiki 1 ka helelei ana aku o ka puka, a iaia i nna ae ai ma kona wahi e ku nei, eia ka he ahua nui o ka puna keokeo ma kela wahi, aka nae ke hauoli loa la oia, i ka loaa ana aku o kekahi ike iaia, no ka hana a ka puna. Ma ke kakahiaka nui loa o kekahi la ae, hoala aku la o Keoni Naika ia Hahaki Naika, me ka hoakaka ana aku i kona manao, no kona holo i Ladana ma ke kaaahi o kela kakahiaka, no kekahi hana ano nui, aka e huli hoi mai ana no oia ma na hora 0 ke ahiahi no ko laua hele like ana aku no ka home o ka Rev. Edimona, no kela paina ahiahi i hoolalaia ai mawaena o lakou, no ka hookuikahi ana i na kanaka opio. . MOKUNA VII. Ma ke kaaahi o ka hora elima, o ke ahiahi o kela la, ua huli hoi mai la o Keoni Naika mai Ladana mai, a ma ka hora eono, 1 haalele iho ai oia ame kana keiki hanauna, no ka home o ka Rev. Edimona, a maloko o ke keena hookipa nani o ua home nei, i apoia mai ai laua e ke kahunapule ame kona makuahine, me ka hookipaia ana aku ma ke ano he mau malihini hanohano. 0 Gai Wakona no kekahi maloko o ke keena hookipa i ka wa 1 hoea aku ai na makuakane me kana keiki, aole nae oia i hele koke mai e ike ia laua ahiki i ka pau ana o ka ike ana a kona mau kahu hanai, ia wa oia i ku ae ai iluna a haawi mai la i kana kunou ana imua o na malihini. I ka lilo ana aku nae o ka Rev. Edimona i ke kamailio me Keoni Naika, ia wa i liopu mai ai o Gai Wakona i ka lima o Hahaki Naika, a huki aku la no kekahi wahi kaawale o kela keena, me ke kamailio ana mai: "Aole e hiki e loaa ka maha i kuu uhane, ahiki i ka hoopauia ana ae o ka pilikia mawaena o kaua, o .ke kumu ia o ko'u huki ana mai la ia oe ma keia wahi, no ka hoike ana aku imua ou, i ka nui, maoli o ko'u kaumaha, mamuli o ka u mau olelo kupono ole i kamailio aku ai oe, ma kela po; ua lilo ia mau olelo, ame ke ano o ka'u mau hana ia oe, i mau mea na'u e mihi ai mahope mai; no ka mea ua ike maoli iho no au i ko'u pili i ka hewa." "Owau ka mea pono o kaua e hele mua aku imua ou, a hoi-! ke ae no ka nui o ko'u hewa, no ka mea. maluna o'u na ahewa'

e hookauia mai, no na mea i oili ae ma kela po, ao!e malur„. ou," wahi a Habaki Naika. li O ka mea mua loa a'u e hana (1 . 0 ia 110 ko'u lawe ole mai a noonoo, no na olelo i kamai;i ( , ; . e oe imua o kou kaikuahiiie, no ka mea ua ike 110 au, hc k-r K ._ ana ko kela ame keia e hoakaka ai iko lakou manao iho. . nae aole au i hana pela, ua lawe mai au ia mau olelo, i k'i: ;; e hoalaia ai ka hoopaapaa mawaena o kaua, no ia mau h nae ma ko'u aoao, ua ku a hilahila maoli au, a ua kauni;,;,. pu no hoi. nolaila e hoopoina loa kaua i mau hoaloha ma keia mua aku. Ina ua lokahi oe i keia manao, alaila eial mai kuu lima akau, i hooiaio no ko kaua hoopau loa ana ! : , manao maikai ole iloko o kaua pakahi, alaila haawi akv ua o Habaki i kona lima, no ka lululima pu ana me Gai W kona. Ua lululima ae la ua mau kanaka opio nei, a i ka nana aku o kekahi maluna o kekahi, me he mea la, aole loa he v hoailona iki, o kela ano enemi kahiko iloko o laua. Me kela ano maikai mawaena o na kanaka opio, i 11. 1 ,, aku ai na mea apau maluna o ke pakankau aina nia kela ahi, me ke kamailioia o na'olelo apau e komo like ai lak-m ma ke kamaiiio ana; a mahope o ko lakou aina' ahiahi. 1 i ~; nui aku ai a maloko o ke keena liookipa, malaila, i hoohala 1, •; ia ai 'kekahi manawa, ma ka nanea ana, ame ka hoolohe 1 kekahi mau mele a Keoni Naika, i hookani mai ai malun.i o ka piano. 0 kona hookani hoi ia ahiki i ka pau ana, ia wa i ku a< ;; i ua o Keoni N«ika iluna, me ka hoakaka ana ae: | "E noi aku ana au ia oukou e o'u mau hoa, e hookuu ir;ii ia'u, no ka mea he himeni hou kekahi a'u e kope mai nei ,ke Karisimaka. Pehea e hoi pu anei kaua e Habaki, a i <>io. 'e noho no palia oe a pau kau nanea ana, a mahope ae nei im < e e hoi ai?" "Ina he kope himeni kau hana o ka hale, alaila e mehamelu loa ana au," wahi a Habaki me ka noke ana ae i ka akaaka. "Ina aole ou mehameha i ka hoi hookahi aku i keia pouli. aiaila e hookuu mai oe e noho iki ae no hoi au, a mahope aku o hoi ai, 110 ka mea ua kamailio mai nei o Mr. Wakona i na moolelo o na hana a ka lahui Ilikini, a e hoikeike mai ana m;i ia'u, i kekahi mau mea a na Ilikini i hana ai." » "Heaha la hoi, e noho no oe, a mahope hoi ae, aka mai n<>h<, loihi loa oe, o lili auanei au i ko hoaloha, i ka paa loa ia <>o maanei nei. O kekahi mai hana aku oe i kekahi mau hoopaa, no kekahi mau anaina hoohauoli, 110 ka mea, he mau la helu wale no kou e noho pu ai me a'u, o kou huli hoi aku no ia no Ladana, nolaila ua makemake au e nui kou manawa e n<»ho ai me a'u ma ka hale." Oiai ke nauki loa la o Keoni Naika, no kona hoi koke ole i ka hale, haawi mai la oia i kona lima, no ke aloha pakahi ana i na kamaaina, o kona hele aku la no ia no kahi o ka puka, me ka ukali pu ana aku o ka Rev. Edimona mahope ona. a Mamua nae o kona hemo loa ana aku iwaho, owiliwili ae !,i oia i kekahi kihei hoopumehana ma kona a-i, me ka hoakaka ana mai imua o ke kahunapule, ua lawe pu aku oia i kela kihei hoopumehana i kona a-i, mamuli o ka eha o kona pun. E pa ana ka makani me ka ikaika i kela manawa, nolaiia aole he lioonui olelo ana iho, i hakalia ne a liamama ka puka, o ka oiii aku la no ia o ua o Keoni Naika iwaho, me ka iho awiwi ana aku ma na anuu o ke alapii ahiki ilalo o ke alanui, o ka nalo akvi la no ia iloko o ka pouli o ka po. He elua hora okoa kela nolio ana o Habaki Naika malok«fc 0 ka home o ka Rev. Edimona, mamua o kona liuli hoi. ana aku no ka home o kona makuakane hanauna, ua hoohalaia nae ka hapanui o kela manawa eia ame Gai maloko o ka ritnn o Gai, ma ka nana ana i na meahana a na Ilikini, a Gai o ka paa pu ana mai.me ia mai .Auseteralia mai. Ma kela noho kokoolua ana o na kanaka opio, ua nui ka laua mau mea i kamailio ai e pili ana no laua iho, e hoike mai aiia ko laua mau ano, no ke kaawale loa ana aku o na manao maikai ole iloko o laua kekahi i kekahi. Aole no i pau ko Habaki Naika makemake e nanea me hoaloha, na ke kani ana mai nae o ka uwaki, o ka hora unnkumamakahi ia oka po, na ia mea i hoopokole ae i kona nolv j ana, o huhu mai auanei o Keoni Naika, no kona aumoe loa, n<>- \ laila o kona noi aku la no ia ia Gai Wakona, e hookuu nmi l iaia, a iho aku la ua mau kanaka opio nei no ka hale olalo, no ka haawi ana i kona aloha i na kamaaina o kela home. Hele pu aku la o Gai ame Habaki no kahi oka puka, ua ni j loa mai la ka ikaika o ka pa ana a ka makani, a o ia ka (iai | 0 ka pane ana mai i kona hoaloha: "He keu keia a ka po ino maoli; o ko'u hookuu hookahi ana aku ia oe e Hahaki e hoi i keia ino, aole loa ia he han<n ' maikai. Nolaila e noho kaua a ke kakahiaka oe e ,hoi a\ | aole e hoahewa mai ana kou makuakane, ke hoi ole aku oe. j a na'u e hoakaka aku iaia i ke kumu o kou hoea ole ana aku \ no ko ohia home i keia po." "Me ka mahalo a nui ia oe e Gai; aole e hiki ia'u ke noli". aia paha o Keoni ke kakali loa mai la, a ina aole au e h<»i aku ana. e kono okoa ia ana oia e huli mai iloko o keia ino. wahi a Hahaki, me ke pihi ana ae i kona kuka. "E kakali iho oe pela a paa ae ko'u kuka, alaila i hookalu ko kaua liele like ana aku, aole au e ae ana e hookuu hookah\ aku ia oe, iloko o keia ino nui, ke ole nae oe e ku-e mai. I a haule ko'u manawa holoholo o keia ahiahi, mamuli o kou hora ana mai no ko'u wahi nei, nolaila he manawa maikai loa keia no ka hele holoholo ana. E hele pu aku au me oe ahiki i ka uwapo, malaila e hookuu hookahi aku ai au ia oe e hoi pololei 110 kahi o kou makuakane, a hoi mai no hoi au, ua lawa iho la no ia holoholo ana, na ka 1a apopo no hoi e nana ia la. He mra. liilii loa keia ino ia kaua e kuu hoaloha, no ka mea eia no kaua 1 na la o ke kanaka u'i." . Ua hauoli loa o llabaki no keia hele pu aku o Gai me ia. aole no kona maka u i ka hoi hookahi i kela po, aka i loaa hoi ka hoa olelo, me ke kokoolua oka hele ana. Nolaila i ka paa ana o ke kuka o Gai, o ka oili aku la no ia o ua mau kanaka ' °pi° no alanui, aofe i emi iho. nalowale aku la iloko o ka pouli. 1 ka ike ana mai o ka Rev. Edimona, ua liala na kattaka opio, I kii māi la oia e pani i ka puka o ka hale, pela hoi ke pani ana mai ī na puka olepelepe ona puka aniani, alaila hoi ae la no kahi i waiho ai o ke kapuahi, no ka hoopumehana ana iaia. \ a aneane palia e pilia ka hora hookahi, mai kela manawa 1 » mai a na kanaka opio i haalele iho ai i ka hale, ka;ii ana no ka V bele kahea mamua o ka lanai, o ka eu ae Ia no ia o ka Rcv. Edimona, a hele aku la e wehe i ka puka, no ka niea ua maopopo no iaia, o Gai Wakona ka mea nana i hookani mat i ka bele. I He oiaio, iaia i wehe aku ai ika puka, eku :nai ana o Gai | Wakona, me ka helehelena kunahihi, aole he papale ma kona poo, ua hele hoi kona lauoho a pukalaki, a ua hauka'e kona lole ī ka lepo. "Ea, ua hele maoli oe e kuu keiki a kunahihi i keia po!" wa- * 111 a ., Rc y.: Ld,m ona me ka piha ike "E hoakaka mai i ka pihkia i loaa ia oe! Eia ihea kou japale?" Aole ī maopopo la'u kahi o kela papale i waiho ai, me he mea a, aia paha iloko o ka muliwai; aka i hoike aku no au ia _ °e, e kuu » ,ak » a ea, ua hele au a piha i oa me ke kaumaha no kou hoea ana mai lā imua ou, ma keia nno au e ike mai la la u iiwhi a Gai, me ka nana ana iho i kona paalole i hele a hauka e ī ka lepo. (Aole i pau.)