Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 4, 25 January 1923 — Page 1

Page PDF (1.57 MB)

View this newspaper issue

Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAll

Ka Nupepa Pookela o na
Nupepa Hawaii

Hoopukaia i na Kakahiaka
Poaha Apau

LXII—HELU 4. NUPEPA KUOKOA HONOLULU, T. H., POAHA, IANUARI 25, 1923. NA HELU APAU, 6340.

Ku-e ke Kalapu Hoeueu Hawaii
no ka Lilo o ka Aelike Iwaho

Haawi ke Komisina o na Moolelo Hawaii i ka

Hoomakaukau Ame ke Pa'i Ana i

na Moolelo Hawaii i ke Kula

Nui o Yale

Koloia Mai he Moku Poino no ke Awa o Kou Nei

Nui na Poino i Loaa i Kela

Moku Mamuli o ka Ino

ma ka Moana

PAU KONA MAU KIA

OLUNA I KA HAKI

Maanei e Hooponopono Hou

ia Ai Kona Mau Wahi

Apau i Poino

Me kona mau kia hakihaki oluna, me na pe'a hoi i nahaehae, me na likini i mokumoku, he alina na ku ino nui o na la i hala uku la, i koloia mai ai ka mokukalepa H. F. Tolmie, no ke awa o Kou ae nei, ma ka auwina la-o ka Poaha aku nei i hala.

Oiai kela moku ma ka hema aku nei o ka Paeaina Hawaii, i loaa ai ia i ka ino, kela ino hookahi no

o ke kipa ana mai i Hawaii nei, a
ulu-pa iho i na kumulaau ame na
meakanu a mokaki ilalo, a no na
la ekolu kona paialewaia ana e na
ale ahiu o ka moana, ua hoea nuu
la oia no Honolulu nei, a komo i ke
awa lulu, no ka hoopau ana ae i
kona mau pilikia, mamua o ka hoo-
mau ana aku i kana huakai moana.

Ma ka hapalua o ka hora elua, o ka wanaao o ka Poalua o ka pule aku nei i hala, i loaa ai kela moku

i ka makani ikaika, a oiai ua pau
na pe'a i ka uuia iluna o na kia,
ua loaa pono mai la na pe'a apau
i ka makani, a iloko o ka manawa
pokole loa, ua kahikahiia mai la na
kia oluna loa, me ke ahu mokaki
ana iho iluna o ka oneki, me ka
pau hoi o na pe'a i ka nahaehae.

Ma ka ulia laki wale no, i pakele ai ka hulipahu, mai ka poino mai, oiai e hele ana oia maluna o ka oneki o ka moku, i ka wa i haki ai na kia oluna, i haule mui la noluna o ka oneki.

Ua hoalaia na mea apau mai ko lakou wahi moe mai, a uo na hora eono, i hooikaika ai lakou, ma ka okioki ana me na ko'i ame na wahi, i na i-a hakihaki ma na kia

Oiai nae kela moku, ma ka hema aku nei o Honolulu, ua ikeia ka hoailona pilikia maluna ona, o ka manawa ia i hoounaia aku ai kekahi mokukolo, a koloia mai la noloko nei o ke awa.

Mamuli o ka nui o na poino i loaa i keia moku, aole i maopopo kona manawa e haalele iho ai ia Honolulu nei, aia wale no a paa na kia haki i ka hanaia, pela hoi ka lona. o na pe'a hou, alaila hiki ke hoomau aku i kana huakai no Kapalakiko, ka pahuhopu o kana huakai me ka piha lanahu.

Ua kohoia, aia ma kahi o ka umi kaukani dala ke poho, mamuli o na poino i loaa i kela moku, he hookahi nae mea laki loa, aole he ola i poino.

E HOOKOIA KA MANAO O KE
KANAWAI SABATI

O ka Lunakiai Eben Low kekahi o na lunakiai i kamailio ma ke kelepona radio K. G. U. ma ka po Poakahi nei maluna o kana kumumanao na kanawai Sabati.

Wahi ana, elike me ka loihi o ka mau ana o na kanawai Sabati maloko o na buke kanawai pela no ka hoomauia aku o ko lakou malamaia, no ia kumu i hana ai oia a o ke kumu hoi i hopuia ai na ona o ka Hui Consolidated Amusement Co. ame ka Aloha Amusement Park.

Aka nae, ma kona manao, oiai ke kanawai e ku ana elike me i'a i keia la, he kanawai maikai o ka hooko ole ia ka hewa, e pono no e hoololiia ma kekahi ano.

"Ma ko'u manaoio me keia ano huikau o ko kakou ola ana ame ko kakou mau hale hoolimalima haiki hoi kahi a na ohana e noho mai aei ma ke ano huikau, e pono e hoololiia ke kanawai Sabati.

'' He mea pono e hoolako kakou mau paka a i mau kahua hoohauoli no ka lehulehu, a mau wahi hoo maha e ae no ka lehulehu, kahi e hele aku ai na kane, na wahine ame na kamalii pu e hoohala i kekahi manawa no ka hoomaha ame ka hoohauoli ana ia lakou mai na luhi mai apau o ka hana o kela ame keia la."

Ma kona manaoio, wahi ana, he la hoomaha ko Sabati, o ia hoomaha nae no kekahi mea oi ae o ka mai kai, no ka pono pili uhane, no ka hoomohala a hoakea ana i ka uoo noo, B. no ka pono o ke ola kino.

'' Ua apono loa au i ka manao i hoolalaia ai e malamaia ka laahia o ke kakahiaka sabati no ka pono o ko kakou uhane, a mahope aku o ka hora ekahi o ka auwina la e hoo makaia aku ai na hana hoohauoli na lealea hooikaika ame na hana maikai e ae i kupono no ia la,' wahi ana ma ka hoopau ana,

Eia Hou Aku ua Mau Malihini

Makaikai Honua a Hoea Mai

Makaukau ka Hui Mokuahi Holo Pili Aina, e

Hookipa Mai ia Lakou a Lawe Hoo-

Makaikai Aku ma na Wahi

Like Ole

Lilo ka Makana
i Kekahi Keiki
Pake Opiopio

He $750 i Loaa ia Ah Sing

Ching no ka Maikai o

Kana Kukulumanao

NO KE KULA O EWA

AE NEI KELA KEIKI

E Lilo Ana Kela Mau Dala i

Mea Hoonaauao Iaia ma

na Kuia Kiekie

Maiwaena mai o na keiki he mau kaukani iloko o Amerika, mawaena

o na makahiki he 12 ame ka 18, i
waiho ae i ko lakou mau manao hoa-
kaka no ke alualu ana i ka uku ma-
kana o $750, ua aha 'i ae he keiki
Pake o Ah Sing Ching ka inoa, a
nona hoi na makahiki he 13, i kela
makana, mamuli o ka lilo aua o ka-
na kukulumanao, i helu ekahi ma
ka apono ana a ke komite o ka
Ahahui Ligiona, Amerika o Hawaii
nei.

Ma ka Poalua o ka pule aku nei

i hala, i haawiia aku ai i kela keiki
Pake he medala dala, me kanaha
dala mawaho ae, e Henry P. O'Sul-
livan, o ka Ahahui Ligiona o Ha-
waii nei; a he nuhou hoohauoli loa
kela i loaa ia Ah Sing Ching ame
kona ohana.

O kela makana o $750, he makana ia no ka hoonaauao ana i ka mea e lilo ai iaia ka helu ekahi, a e hookomoia hoi kela mau dala maloko o ke kula ana e koho ai, no ka hoonaauao ana iaia ahiki i kona hookuuia aua mai kekahi kula nui mai.

He haumana o Ah Sing Ching no ke kula o Ewa Mill, a ma Honouliuli, Ewa kona wahi i hanauia ai, ma ka la 14 o Mei, o ka 1909. O kona makuakane, ho mea malama buke oia no Waipahu, a o kona kaikuaana. hoi. oia ka mea malama buke ma ka Ewa Mili, a he kaikuaana no kekahi ona, he haumana no ke Kula MeKinley.

Ma ka hoakaka a Mrs. Katheri-ne Burke, ke kumupoo o ke kula

o Ewa Mili, na komo aku o Ah
Sing Ching i ke kula i kona ma-
nawa he elima wale no ona makahi-
ki, a oia kekahi o kana mau hau-
mana akamai loa, me ka maikai o
kana heluhelu ana, pela hoi ka aapo
ma na mea apau.

He la mamua aku o ka haawiia ana o ka makana, ua kamailio aku la kela keiki i kona makuakane, ma kekahi la mai e haawiia ai ka makana, a he manaolana kona, e lilo ana ua makana nei iaia, eia ka e hookoia ana kona manaolana.

O ke kukulumanao, i kakau ai oia

i kona mau manao hoakaka, a i
aha'i ai hoi i ka makana helu ekahi,
o ia no keia: "Ke ano e hiki ai i
ka Ligiona Amerika ke hana no ka
lahui."

NUI NO NA HANAU, NUI PU NO
ME NA MAKE

Ma ka huina huahelu o na hanau ame na make, ua ikeia ma na buke a ka luna kope nui a ka Papa Ola Miss M. Hester Lemon, ka oi ae o ka heluna o na hanau a oi pu ae no mo ka nui o na make no ka maka hiki i hala mamua o ko ka makahiki mamua aku. No na hanau ma ka pau ana o ka makahiki he 45.28 no ke 1000, na make he 19.05 no ka 1000, a no na mare he 21.44 no ke 1000.

O ka huina o na hanau no ka ma hina o Dekemaba, 1922, he 340; na make, 193; a no na paamare, he 161 O ka ma'i nana i luku nui i ka mahina o Dekemaba he ulalii. O ka mahina o Dekemaba ka oi aku o ka heluna o na make iloko o ka maka hiki a emi iho ko na mahina e ae.

O na Kepani no ka oi aku o na hanau a o lakou no ka oi aku o na make; he 139 hanau a he 39 mau make. He 24 mau Hawaii i make a he ewalu mau hanau; na Amerika he 16 poe i make a he 26 mau hanau. Na make no na lahui e ae, na Pake he 16, Pelekane 1, hapa-Hawaii 28, Pilipino 7, Pukiki 9, Korea 1.'

He 55 mau keiki i make malalo o 5 makahiki he 42 mailoko ae o keia huina no na keiki malalo o hoo kahi makahiki. No na keiki mai ka 5 a ka 10 makahiki he 5. Hookahi mea i make he 100 a oi ona makahiki, a hookahi make mai ka 90 a ka 100 makahiki, a he 13 poe i make he 70 a oi na makahiki. -No na keikikane a mau kane he 145, na kaikamahine a mau wahine he 160

No na make, he 11 ka oi ae o ko ka makahiki 1922 i ko ka 1921, no ka mahina o Dekemaba. I Dekemaba o ka 1921 he 314 mau hanau; i Dekemaba hoi i hala iho la he 340 he 24 ka oi ae o na hanau. Ma ka la hope o Dekemaba, 1921, he 120 paamare; i ka 1922 i hala iho la he 161, he 41 ka oi ae.

O ka Auhau Kekahi Ninau Nui
e Noonooia Ana e ka Ahaolelo

Ke Mau Pule Kakaikahi Wale no i Koe Alaila

Noho Mai ka Ahaolelo Kuloko no ka

Noonoo Ana i na Kanawai

Kupono


	Mamuli o ka haawiia ana o ka aelike, no ka hoomakaukau ana ame ke pa'i ana i kekahi mau moo- lelo o Hawaii nei, i ka halepa'i pa- lapala o ke Kula Nui o Yale, ma- lalo o ka hooponopono ana a Padraic Colum, kekahi o na kanaka kakau moolelo kaulana o Amerika Huipu- ia, e ke Komisina o na Moolelo Ha- waii, i ala mai ai na ku-e ana, iwa- ena o na lala o ke Kalapu Hoeueu o na Hawaii, ma ka paina awakea a kela kalapu, ma ka Poalima aku nei i hala. I ka hoala ana ae nae i ka ma- nao ku-e, no kela lilo ana o ka ae- like i kekahi hui pa'i palapala ma- lihini loa, ua waiho ae o Mr, Eben P. Low, ka peresidena o kela ka lapu he olelo hooholo, e ku-e loa ana i na mea a ke komisina i hana aku ai. Ua hoakaka ae oia, no kona ma- hale ia Mr. Colum, no kona makau kau ma ka haku moolelo, o kana hoahewa wale no, aia maluna o ke komisina moolelo, no ke kikoo ana aku iwaho, aole hoi he kikoo iho iwaena o ko Hawaii nei mau hui pa'i nupepa, ame na kanaka makau- kau i ke kakau moolelo. Ua lokahi ko Mr. Charley Achi manao ku-e me ko Mr. Low, koe wale no kona hoakaka ana ne, he oi loa aku ka pono, e paku'iia ka olelo hooholo, ma ka hookomo ana aku iloko olaila, i kekahi manao e hoakaka ana, no ka laweia he hoopii kanawai imua o na aha hookolo kolo, e kaohi ana i ke komisina, mai ka hooko ana aku i ka aelike i ha- naia. O Noa Aluli kekahi i hoike ae i kona manao ku-e i ka mea a ke komisina i hana ai, a wahi ana, mamuli o ka haawiia ana aku o ke pa'i ame ka hoomakaukau ana i na moolelo o Hawaii nei, i kekahi hui malihini, ua hooneleia mai o Ha- waii nei i kekahi pono i kuleana ai ia. Ua, kulike loa kona manao ku-e me ko Mr. Low, no ka lilo ana na kekahi hui malihini e pa'i a hooma- kaukau i na moolelo o Hawaii nei, o kela ano hana ua ku-e ia i ke kumukanawai; na like ia me ke kiola wale ana i kekahi mau kauka- ni dala elima.	Maloko o ka aelike i hanaia ma- waena o ke komisina moolelo o Ha- waii nei ame ka halepa'i o ke Kula Nui o Yale, e hoakaka ana ia no ka haawiia o na kuleana apau loa i kela halepa'i, no na pepa, na pala- pala apau i hoomakaukauia e Mr. Colum, no na moolelo o Hawaii noi. Ma ke ano he lala no ke komisina moolelo, ua kupale ae o Senatoa John H. Wise, i na hana a ke ko- misina, me ka olelo ana, ua lalau loa na keehina i laweia ae e kela kalapu, no ka hooili ana aku i na ahewa ana maluna o ke komisina. Wahi ana, mamuli o ke kaa ana na kekahi hui pa'i nupepa owaho e pa'i i na moolelo, i hoomakaukauia e Mr. Colum, e hiki ana ma kahi o na haneri kaukani, ka nui o na kope e pa'iia, a hoolaha aku ma na wahi like ole o ko ao nei, ma kela ano e oi loa aku ka ikeia mai o Ha- waii nei, me ke emi loa o na hoolilo. Ma kona manaoio, o ke alahele a ke komisina i hana aku ai, o ke ala- hele wale no ia e loaa ai na po- maikai oi ae ia Hawaii nei, a ina no ke kaa na kekahi hui pa'i nupe- pa kuloko e pa'i i na moolelo, e lawa wale ana no ka huina o elima kaukani (lala no ke pa'i ana. O Fred W. Beckley kekahi i ku a ae, no kela haawiia ana o ka hoo- makaukau ame ke pa'i ana i na moolelo Hawaii i ka poe malihini. Ua hoikeike ae oia i kekahi buke kahiko loa, i pa'iia, he kanaono makahiki ae nei i hala, e Hiram Bingham, me ka olelo ana, i ka po- lolei ole, o na mea i pa'iia maloko o kela buke, a ina pela aku ana no ka buke a Mr. Colum e hana ai, ala- ila ua waiwai ole kela haawiia ana o ka hana i na malihini. Ua lawe loa ia aku nae kela ku-e ana a ke Kalapu Hoeueu Hawaii imua o ka Loio Kuhina Matthew- man, no kona manao kanawai; o ka pane i loaa mai, o ia no ke apono ana o ka loio kuhina mua i ka ae- like i hanaia, nolaila aole ana mea e hana mai ai, aa; ke kaohi ana i ka hana i hooholo mua ia, he hookahi walo no hana i koe, o ka hookomo maoli aku i kekahi hoopii iloko o ka aha hookolokolo e ku-e ana i ka aelike i hanaia.


	Ma keia Poaono iho, e haalele mai ai kekahi poe o ka hui mokuahi holo pili aina, no Hilo, no ke ka- kali ana u ku mai ka mokuahi Reso- lute, me na ohua makaikai honua, he 450 ka nui. Elike no me keia mau haneri ohua makaikai, o ke kipa ana ae ma Hilo, a ma Honolulu nei no hoi, a hoo- mau aku ma ka lakou alahele kaa- puni honua, pela no keia puulu ma- kaikai a hoea mai; a oiai ma Ha- waii nei, ua kaa i ka hui mokuahi holo pili aina, ka hoomaopopo ana i na mea apau e pono ai lakou. He hookahi uo uku ana o kela poe ohua, i ko lakou mau hoolilo o ka holo makaikai ana o ia mau hoo- lilo apau, ua komo iloko olaila, ka hele makaikai ana, ma na wahi pa na o Hilo, Hawaii, a pela hoi me Honolulu nei. E hoea ae ana ka mokuahi Reso- lute me kana mau ohua no Hilo, ma ka Poakolu o keia pule ae, Ianuari 31, a mahope iho o ka makaikai ana me na hana hookipa a ko Hilo poe e haalele aku ai ka mokuahi i kela kulanakauhale, ma ke aumoe o ka po Poakolu no, a ku mai no Hono- lulu nei, ma ka hora ekahi o ka au- wina la o ka Poaha ae, Feberuari 1 Ua makaukau ka papa hoonoho noho, no ka hookipa ana mai i na malihini ma Honolulu nei, i haka lia wale no i ke ku mai o ka moku o ka hookoia no ia o na mea apau i hoolalaia e ka hui mokuahi holo pili aina. Ma ka hora elua o ka auwina la mahope iho o ka pili ana mai o ka mokuahi i ka uwapo, e kau ana na malihini maluna o na kaa otomo bile, a lawe hoomakaikaiia aku, no	na wahi ano nui o keia kulanakau- hale. I wahi nae e aluka ole ai ka holo ana o na kaa, e maheleheleia ana na huaka 'i makaikai iloko o eha mahele. O ka mahele ekahi, e holo pololei ana nouka o ka pali o Nuuanu, a mailaila mai no na wahi" e ae, a o ka hope loa no ka Hokele Moana ma Waikiki. O ka mahele elua hoi o ka hua- ka 'i, nolalo o Moanalua ame Kapu- kaki, ka mua, a mailaila mai e pii ai no Nuuanu ame kekahi mau wahi o ae. No ka mahele ekolu hoi e hele makaikai mua ana lakou no Daima- na Hila, mailaila ae holo no na wahi i hele mua ia e na mahele e ae. No ka mahele eha hoi, ma ke ala- nui o Waialae e laweia ai na mali- hini e hoomakaikai, a huli hoi mai ma Daimana Hila, alaila nouka o Manoa ame ke koena aku o na wahi a na mahele e ae i ike ai a o ka pahuhopu o na mahele apau no ka Hokele Moana. Ma ka hora ehiku o ke ahiahi, he paina ke haawiia ana maloko o ka hokele, a mahope aku olaila na hana hulahula; a ma ka hora eiwa aku ahiki i ka hora umi-kumamalua o ka po, he manawa ia no ka hoihoi ana i na malihini noluna o ka mo- kuahi, no ka hooluolu ana i kela po. Ma ke ao ana ae ma kekahi la mai, ua hookuuia kela la, no kela ame keia e hele ai, ma kana walu i makemake ai, e laa ka makaikai ana i ka hale hoikeike o na meaka- hiko, ka hele ana paha i ka holo kaa uwila, a i ole, ka hele holoholo ana iho maloko nei o ke kulana- kauhale. Ma ka hora ekahi o ka auwina la, e haalele mai ai ka mo- kuahi i ka uwapo, a hoomau aku ma kana huaka 'i makaikai honua.


	" -^". p'-ile kakaikahi wale no -: ..-ii '.-% b hoea mai i ka manawa H o ka ahaolelo kuloko i ^na ae. ma ka hora umi, o --.:': -alea o ka Poakolu, Febe- ruari o na mea e hoomaopopo ::- i. o keia ana kekahi o na --.(' nui o ka ahaolelo. He nui --".-,- e laweia mai ana no ka .--..-i ma keia kau, iwaena o ke nau ninau, o ia no ka hoo ^no hou ana i ke ana o na ^-. i^ni, na auhau loaa ma a pela wale aku. O na mea ohi i na kula olelo Kepani .KU ana i mea na na hoa kau --.ii o ka ahaolelo e noonoo ai -:.- noii pono ana aku i ke ku i ka oihana hoonaauao ma Ha ' -no ae o kela mau ninau ae - ana no e nele ka nui o na "kanawai, e hookomoia mai n hoi ka waihoia mai o na -.-. kekahi mau bila haawina. ?.-- Lunahoomalu o ka Hale : .ke ai me ke kanawai ame ka '-'-.^ o na kau ahaolelo ae nei , - kaa ana i ka Lunamakaai- nana Thomas Pedro, Jr., o Hilo, ka '.-:?-. o o ka wehe mua ana i ka -. na lunamakaainana, no ka oia, ka lunamakaainana i loaa , --i-na baloka kiekie mai Hawaii ; "' ^ni; a e hoomau ana oia i - ''"o hoomalu ana i na hana o ^.ule, ahiki i ke kohoia ana o .ii5ahoomalu paamau. O ka Lunamakaainana Clarence H. Cooke o ka Apana Eha, ka mea - nn.-i'-'i.i nei i lunahoomalu paa- :. ^o ka mea oia ka hope luna malu o ka hale, no kekahi mau : ;,- nei i hala, o kela hale kau - - 'i^ai. a na lawe ae no hoi oia i - -- - kalana o ka lunahoomalu, i ka "' . ' '"kaawale aku ai kona mua na '.ihana. 'i.-ii aole he inoa hou ae i lohe- ". no kela kulana, me he mea . '.?".? he mau hoopaapaa ana no " kohoia o ka Hon. C. H. Cooke - - ":-.-. lokahi, no ke kulana luna- "^nlu. Ke Kulana Peresidena o ke Senate Aia iloko o ka aha senate ke ku- - ^onioni, no ka mea e lawe '--;.-! i ke kulana peresidena, a he ".HU inoa e loheloheia nei no -.ahi. oia o Senatoa Ernest A. A -nna o Hawaii Komohana ame - ".- ' "3 Lawrence M. Judd, o Oahu "--.-na o ka pohai kalaiaina, he -.:: poe i manao e kaa ana ia - - " ---.'. Akina, ka noho peresidena -n ke senate, aka nae iloko no ^..--nawa hookahi, ua paa ka — 'i na hoaloha o Senatoa L.	M. Judd, oia ana ke lawe ae ana i kela kulana. Paonioni no ke Kulana Kakauolelo O ke kulana kakauolelo no ka hale o na lunamakaainana kekahi o na kulana paonioniia mawaena o ka poe noi. He kulana keia i paa mau ia e Mr. Edward Woodward, no na kau ahaolelo lehulehu ae nei i hala, aka, mamuli nae o ka loaa ana o kana hana paa, he mea ma- lama buke no ka halepaahao o ke Teritore, ua hiki ole iaia ke lawe hou i kela kulana kakauolelo. He ekolu mau inoa i loheloheia ae, e alualu nei i kela kulana, oia o Senatoa John H. Wise, ka Hon. Norman K. Lyman, ame Joseph Or- denstein. No ko kulana kakauolelo nae no- loko o ka aha senate, o ka inoa o Albert E. Lloyd ka i loheia ae, ua loaa aku iaia na hooia ana, no ka loaa iaia o ke kulana kakauolelo Oia no ke kakauolelo o ke senate no kekahi mau kau lehulehu ae nei i hala. O keia malalo iho nei, na hoa o ka ahaolelo e noho mai ana: Na Lunamakaainana Oahu — Apana Eha: Clarence H Cooke, Albert R. (Sonny) Cunha Frederick L. Lowrey, Thomas H Petrie, Roy A. Vitousek ame Ger- rit P. Wilder; Apana Elima — John C. Anderson, Harry J. Auld, Wil liam J Coelho, Edwin K. Fernan- dez, Wm. K. Hussey ame George H. Holt, . Hawaii Apana Ekahi: — R. W. Filler, Thomas Pedro, Jr. Evan da Silva ame George H. Vicars; Apana Elua: Francis K. Aona, Emil M. Muller, Charles K. Stillman, Jr., ame Robert Wilhelm. Maui — Apana Ekolu: W. A. Clark, C K. Farden, John Ferreira, Levi L. Joseph, John W. Kalua ame M. Gomes Paschoal. Kauai — Apana Eono: John H. Coney, David K. Hayselden, John de C. Jerves ame S. W. Meheula. Ke Senate Oahu — William H. Ahia, Law- rence M. Judd ame John Lucas, poe kahiko; James Jarrett, William H. McInerny ame Robert W. Shin- gle, poe hou i kohoia. Maui — A. F. Tavares, mea kahi- ko; Harold W. Rice, mea hou, ame Peruvia J. Goodness, mea hou i ko- hoia no ke kau pokole. Hawaii— Ernest A. K. Akina ame Robert Hind, mau mea kahiko, ka Rev. Stephen L. Desha, Sr., ame William C. Vannatta, mau mea hou i kohoia. Kauai — John K. Kealoha, mea kahiko; ame Charles A. Rice, mea hou i kohoia.


	HOPUIA MA KA HIHIA WAWAHI HALE. Mamuli o kekahi palapala hopu i hoohikiia ae e Mrs Jack Anderson i hoopukaia aku ai he palapala hopu o ka aha hoomalu, ma ka auwi- na la Poakahi nei no ka hopuia o John Bell, he kalaiwa kaa oio hoo- limalima, no ka hewa wawahihale ma ke degere ekahi. I kulike me ka Mrs. Anderson hoakaka ma kana hoopii imua o ka Makaikiu McDuffie ma ka Poakahi nei, ma ka po o ke sabati i hala iho la ua komo aku o John Bell ilo- ko o kona hale e ku nei ma ke ala- nui Vinia a lawe aku i kekahi mau waiwai lewa mailoko aku o ka hale ma ke ano aihue. Ma ka mahina aku nei o Iune i hala, mamuli o ka hewa hoeha me ka mea eha ku i ka make a John Bell o ka hana ana maluna o ke kino o Mrs. Anderson me ke kuleana ole i hopu mua ia ai oia, a. o ka makamua ia o ko John Bell ikeia ana ma ke akea he kanaka ku-e kanawai. Ma ka la 23 o Nove- maba i hookomoia ao ai he hoopii hoahewa e ke kiure kiekie teritore nona no ka hewa lawe i ke dala ki-pe. Na keia hihia hope iho la ona ua hookuuia ae oia no ka hoo- lako ana ae i ke aupuni me $250 bela. Aohe i hoikeia ae ka mana- wa e hooloheia ai keia hihia ona. AE AE O HARRY E. MURRAY I KONA HEWA HOLONUI. O Harry E. Murray, ka lunakuke- awa i hoopii ia ae ai no ka holonui me ka nana ole i ko hai pono ua ne ae oia i kona hewa ma ka ma- nawa i waihoia ae ai ka hoopii imua o ka aha hoomalu a ka Luna- kanawai O. P. Soares ma ke kaka- hiaka Poalua nei a hoopa'iia mai oia he $25 me na koina o ka aha. Ua hopuia o Murray ma ka Poalua nei mamuli o ka loaa ana o kekahi ulia poino ia Mrs. W. C. Burger ma ka po Sabati i ka manawa o ke kaa otomobile e kalaiwaia ana e Murray i hooku'i mai ai ia Mrs. Burger a eha kona mau opuupuu- wawae. O ka Lunakanawai Kiekie mua James L. Cooke ko Murray loio. Aohe i hoea ae o Murray imua o ka aha ma ka manawa i hooloheia ai kona hihia, imua o ka aha, ua hoike mua ae ka Loio Cooke imua o ka aha no ka ae ana o Murray i kona hewa. Aohe i hoea ae o Mrs. Burger imua o ka aha mamuli, o ka eha i loaa ai iaia no ka opapuia ana o kona mau wawae mawaena o na huila o ke kaa ame ka pae pohaku mahai o ke alanui Kamika.	PAA KE ALANUI I KEKAHI PO- HAKU NUI, No kekahi mau hora lehulehu ke panikuia ana o ke alanui kaa oto- mobile mawaena o Wailuku ame La- haina, ma na pali o Aalaloloa, e ke- kahi pohaku nui o ke kaa ana mai me ka lepo mai ke kiekiena mai ma ka po o ka Poaono o ka pule i hala aku la ma kahi he 12 mile mai Wailuku aku, mamuli o ke ka- heia ana mai o ka lepo ame ka pohaku e ka wai o na la ino nui i hala. Ua panikuia ia alanui e hiki ole ai i na kaa ma na aoao elua ke holo aku a ke holo mai. O na kaa e holo ana uo Lahaina no ku manao e loaa ka Mauna Kea ua hoi hou a nia Kahului i kau mai na ohua no Honolulu nei, a o na kaa ka mai Lahaina, ua hoi hou ka paakai i Waimea, elike me ka lono i loaa mai i Oahu nei mai Wai- luku mai. No ka nui o ka ua o ke kakahiaka o ka Poaono ame ka auwina la i hi- olo ai kokahi wahi o na pali o Aa- la loloa ma ka Lae o Papawai a paa loa ke alanui. HOPUIA NO KA HOOKU'I ANA O KONA KAA I KA PAKE He Pake, o Sui Kim Ing. nona na makahiki he 45 ka i hooku'iia e ke kaa otomobile e kalaiwaia ana e Thomas I. Wright ma ke kihi o na alanui Moi ame Hema, ma ke kaka hiaka o ka Poakolu o ka pule aku la i hala a eha loa. Ua hopuia ko kalaiwa a hoopiiia ae no ka holo. nui me ka noonoo ole i ko ha'i po no, ua hookuuia nae oia no ka hoea ana ae imua o ka aha hoomalu ma ke kakahiaka Poaha mai. Ma ka hoakaka a ka makai kaa oio Lono McCallum, i ke kaa uwila o ke Alanui Moi e holo komohana mai ana mahope mai ko Wright kaa oio e kalaiwa ana o ka ukali aua mai, a i ka hiki ana ma ke kihi o na alanui Moi ame Hema ua hoao mai la o Wright e oili kona kaa mamua o ke kaa uwila. Ua hele a o Sui Kim Ing ma ka aoao mahope no ka ee ana mai iluna o ke kaa uwila ma ka aoao hema o ke kaa. I ka ike ana mai o Wright i ka Pake ua hoopaa iho la oia i ka holo o ke kaa, eia nae ua pakika mai la ke kaa a hooku'i me ka Pake, a hina ka Pake ilalo. Ua laweia mai e Wright ka Pake i eha i ka halema'i o na poino ulia, a mahope iho i la- weia ae ai i ka Halema'i Moiwa- hine, a ma ka lono i hoikeia ae ma ia po iho aohe no ka i kukonu- konu loa ka eha o ka Pake e lilo ai i kumu nona e make ai.


	HOOPAAIA AE NO KA LOAA OLE O KE DALA BELA. No ka holo nui me ka noonoo ole i ko hai pono i hopuia ai he haole o E. S. Stocking ka inoa ma ka hora 9:35 o ka po Sabati nei, a no ka hiki ole ana iaia ke hoolako ae i na dala bela $250 i hoopaaia ae ai oia i ka halepaahao. I kulike me ka hoike a ka Ma- kai Gonsalves o ka hoihoi ana ae i ka halewai. ka makai nana i ni- nau i keia hihia mai Kalihi mai ko Stocking holo ana mai, maluna o ke kaa otomobile maluna o ke alanui Moi, a i ke kokoke ana mai i ke alanui Robello ua hooku'i mai la kona kaa me ke kaa otomobile 9139 e ku ana ma ka aoao o ke alanui. Ua poino ke kaa 9139, oia ke kumu O ke kukuluia ana malaila, a ua hapaiia ae kekahi o na huila o ke kaa poino me ke ko-lu hoopii a e kau ana ke kaa iluna o ia ko-lu, a e ku ana o N. Date, ka ona o ia kaa ma kahi kokoke ia kaa a e hookomo ana na Kepani Itoka ame Mitsuoka i ka huila laholio hou ma kalii o ka huila mua i poino. Ma ka manawa o ka hooku'iia ana mai o ko kaa 9139, ua kulaiia mai la na Kepani a hina ilalo a hookahi o laua i eha loa. O ka Stocking kumupale ma kona noao ma kona manawa i ninauia ai, e ke Kapena Makai Poaha aohe ka oia i ike i ke kaa e ku ana ma- hai o ke alanui. Ua laweia mai na Kepani i eha i ka halema'i o na poino ulia no ka lapaau ana aku ia laua. Hoo- kahi o laua i kukonukonu loa ka eha oia o Mitsuoka, mahope o kona lapaauia ana ua laweia ae oia no ka halema'i Moiwahine, a no Stock- ing hoi, ka mea holonui me ka noonoo ole, ua hopuia oia, a no ka loaa ole ana o ka mea nana oia e bela ua hoaumoe oia maloko o ka halepaahao ma ia po. BERLIN, Jan. 22.— Ua kamaili. nui ia e na aoao kalaiaina lehulehu onei i keia la kekahi bila koi po ho'i hoolalaia no ka waiho ana aku ia Palani ame Belegiuma no ke po- ho i hooiaioia mamuli o ke komoia ana mai e na koa Palani ame Bele- giuma o ka apana Ruhr.	LOAA KE KINO MAKE O KE- KAHI PILIPINO MA KE AWA Ma ke kakahiaka o ka Poaono aku la i hala, i loaa aku ai ke kino o kekahi Pilipino i maopopo olo ko- na inoa, o lana ana maloko ae nei o ke awa, mawaena o ka mokukuna Bianea ame na pou o ka uwapo Helu 8. He lole hana ko kela Pilipino make e komo ana, he lolewawae ahina manoanoa, me kekahi palaka o ka poe hana; a ma ka hoakaka a ka Hope Makai Nui Asch, aole he mau hoailona maluna o kona kino no ka hoike ana mai ua pepehiia oia a i ole na halawai paha me kekahi poino e ae. He hookahi nae manao i oili ae, mahope o ka loaa ana o ke kino mako o kela Pilipino, me he mea la he paoahi oia noluna o ka mokuahi Peresidena Linekona, no ka mea i ka manawa i hoakoakoaia ai na ka- naka oluna o kela mokuahi, mamua o ka haalele ana mai i ka uwapo, ma ka Poaha aku, he hookahi Pili pino i nalowale; nolaila pela iho la i kohoia ai, o ua Pilipino nei kela, a o ke kumu o kona nalowale una, o ia ka haule ana iloko o ke kai. EKOU MAU KEPANI I HOPUIA E NA MAKAI WAIONA. O kahi mua loa i komoia e na Akena hookapu waiona ma ke ka- kahiaka Poaha i hala ma kekahi hale ma ke alanui Waiakamilo; he mea kaomi sake ka i loaa aku ma- laila me 17 kuaka sake, hookahi kuaka okolehao, ame ekolu galani mea hoahu. Ua paa ko Kepani nana m^b..w.iiwni i ka hopuia, a ma ka manawa o kona hookolo- koloia ana ll^Miioopa'iia mai oia he $50 e ka l^nM^iniwai^ohn De Bolt o ka aha federala, a pakele na dala koina ana. Ma kahi kokoke aku i ka hale- hana halakahiki o Libby, McNeill & Libby, ma Kalihi-kai malaila i paa aku ai kekahi Kepani i ka hopuia, hookahi mea kaomi sake i loaa aku, he 16 kuaka sake a hoo- kahi kuaka okolehao. Ma kekahi hale aku e pili kokoke mai ana malaila, i loaa aku ai ilo- ko o ka hale o ke kolu o na Kepani, hookahi mea kaomi sake, hookahi kuaka sake ame 13 galani rama i hoawaawaia.


	KA PALAPALA HOOPII A KA HAMAKUA CIVIC CLUB He mau olelo hooholo i apono lo- '--'- " ka Hamakua Civic Club ka -a ae i ke Kiaaina Farrington, ; 'u; na olelo hooholo e hoakaka -; no na haawina dala i makema- ' i no na hana hou a ke aupuni, o mea ano nui nae e pili ana ia i -iinni ana i ka ma'i ahulau bubo- -'':. i e hoakaka ana ma ke ano . '.-'"nei: E apono aku ana keia kalapu i ""'-'- ame keia mau hoolilo a ka President Trotter o ka Papa Ola e '^n ai elike me ka pili o ia mea ---; apana o Hamakua, o ia hoi ma -' hana e kinai ana i ka laha ana ka ma'i lele a ma'i luku maloko keia apana, he hana a makou i io^o^A e koiia aku ai ke kauka nini o keia apana e haawi mai i a manawa ma ka makaala mau . maloko o keia apana a e lawe- lawe i ke ko'iko'i o na hana i ku- -- i manaoia no keia apana. Pela ^i ke kukulu ana i keena hana 7.-m, a i mau hale kaawale ma "knhi wahi no na ma'i o ia ano; - pu hoi ke kukulu ana i hale : kanaka no keia apana. O ke o ka lawelaweia ana o na ana- hooiewa no na kanaka i make i m'ilele a ma'iluku paha aohe i --.o elike me ia i ikeia i nei ^-a, he hana i k 'ake 'aia e ka -la, no ia kumu i makemakeia K'-kahi hale puhi kanaka no keia "' he hana ani hou maikai loa, mea. ma ia ano e hiki ana i - "kamaka ame na hoaloha o ka mea i make ke akoakoa a hoomao- popo no ke anaina hoolewa me ka "''''" ''-.-;-. ole ia, elike me ia i nei manawa. WASHINGTON, Jan. 22.— Ua hooholoia e ke senate i keia la ka haawina dala no na keena oihana kuokoa, he $498,211,371.	LOAA AKU KA WAIONA ILOKO O KA NAHELEHELE. Ma Kawaihapai, ma kela huli o Oahu, i loaa aku ai ia Alfred A. Afat ame na akena hookapu waiona e ae kekahi wahi i hana a i huna- ia ai ka waiona, he mau kapu nu- nui i piha me 300 galani rama i hoawaawaia a i makaukau no ke puhiia aku i okolehao. a ma kahi kokoke no malaila i loaa pu aku ai hookahi omole okolehao me kekahi hapa o ka ipuhao puhi rama. Ma ka ninauia ana o kekahi Pake elemakule i loaa ai ia lakou ka ike o ke kanaka nana e lawelawe ana i ka hapa waiona malaila aia ka a hapaiia ae na mea hihi e uhi ana i kahi o na kapu rama i hoawaawa- ia alaila hiki ke komo aku iloko a me ke akamai loa ka hanaia aua o kela wahi e hiki ole ai no i na maka o ka poe holona ke ike he rama ko ia wahi, a mai loaa ole no, wahi a Afat, o ka hoike ana ae aka ma ke ano ulia wale no i loaa ai ia lakou me ka hana nui no. He Pake elemakule ka i paa i ka hopuia. Ma kona ninauia ana ua hoole mai oia aohe nana ia waiona, ua haalele oia ia wahi malalo o ka malama ana a kekahi kanaka okoa he mahina ame hapa mamua aku, me kona maopopo ole he waiona kekahi i hanaia a hunaia malalo o ka ulu nahele. Imua ae nae o ka aha federala e hoike ae ai oia i kana moolelo no kona pakele a pakele ole. LAUSANNE, Jan. 22.— Ua hooho lo na elele o na Aupuni Huiia e hoawiwi i ka hoopau ana i ka hana a ka ahakuka kokoke i ka Hikina maanei. Ua manaoia e waiho koke ia aku ana imua o na elele Tureke ka aelike kuikahi mamua o ka pau ana o keia pule.