Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 4, 25 January 1923 — Page 5

Page PDF (1.41 MB)

NUPEPA KUOKOA HONOLULU. T. H., POAHA, IANUARI 25. 1923.
ELIMA
HE MOOLELO NO
ALIKA
A I OLE
Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi
Mamuli o ka Manoa Lili
Me kela manao e hao mai oia a paihi ma kela po, a e hookahaha aku i ka manao o Mrs. Wadona, hoomaka koke iho la ua o Alika e hoomakaukau i kona lole, a waiho aku la iluna ka moe, o ka hoomaka iho la no ia e kahi i kona lauoho, a no ka hora okoa kela komo ana o ua kaikamahine nei i kona lole a iaia i nana aku ai maloko o ke aniani kilohi, lamalama ke la kona mau maka, mamuli o ka ike ana aku, i kona u'i maoli no me ka hiehie, e haaheo ai o Elioka, ke ike mai iaia. Ue oiaio, mahope iho o kela koi ana aku a Elioka ia Alika e hele laua i ka nana keaka, ua hele aku o Elioka e hui pu me Mrs. Wadona, a nonoi aku la i kela wahine, e haawi mai i kona ae. no ka hele pu o Alika me ia i ka nana keaka, he noi hoi i ae koke mai ai ua wahine nei, no ka mea o ke kumu wale no o kona makemake ole i ko Alika hele ii ka nana keaka, o ia kona hele pu me Lola ma, o puhili auanei ka papahana a laua me kana keiki i hoolala ai, no ke noi ana mai ia Lola i wahine na Uilama Wadona. Nolaila ma kela haalele ana aku o Elioka ame Alika i ka hale, ua ike mai la o Mrs. Wadona i ka hiehie maoli o Alika i ke komolole me ka hoike ana mai o ua wahine nei i kona mahalo, no kela ano o Alika, aole nae he wahi mea a nana aku o Alika iaia, aka kaha aku la no oia hele, me ka manao haaheo iloko ona, no ka hiki ana iaia ke hooiaio aku imua o kona makuahine hanauna, aole he pololei iki o kana mau olelo hoahewa no ia nei, no ka hiki ole iaia ke hele ma na anaina ?. ka poe hanohano. Oiai hoi laua e noho pu ana maloko o ka halekeaka, a no ka nana mau o Elioka, ma kahi a Lola e Hoho ana me Uilama Wadona, i pane okoa aku ai o Alika, i Ua i ana aku : "Ea, aole anei ou manao, o keia kekahi po u'i loa o Lola ke nana aku?" wahi ana me na manao mahalo no kona hoahanau, me ke komo ole he wahi manao lilii iloko ona no Lola. "Ae. he keu ka hiehie ame ka u'i maoli o Miss Perakona i keia po." wahi a Elioka "Loli mai nei ka hoi kau kamailio ana no Lola, malia ma keia hope aku, e pau ana kou kahea ana mai ia'u o Alika, aka e kapa mai ana oe ia'u o Miss Wadona, a owau pu hoi kekahi e kapa aku ia oe o Mr. Hakoka, aole o Elioka. Akaaka ae la o Elioka, no kela mau olelo a Alika me ka pane ana mai: "E kapa mau aku ana au ia oe o Alika, a ke papa aku nei au ia oe aole e kapa mai ia'u ma ka inoa Mr. Hakoka, aka e kahea mau mai no oe i ko'u inoa elike me ia au e kapa mau mai nei o Elioka." "Alaila pehea ka oe i kapa aku ailia Lola o Miss Perekona? Heaha kou kumu o ke kahea ole ana aku iaia o Lola, o keia ka manawa mua loa au i kapa aku ai iaia o Miss Pelekona, aole i na manawa e ae. Heaha keia pilikia mawaena o olua?" "Heaha paha ka pilikia mawaena o olua?" i ninau mai ai Elioka me ka pane hoolalau ana mai, i ka ninau a Alika iaia. "Aole he pilikia iki mawaena o maua, o ka pilikia wale no, ia na hana hoouluhua a Mrs. Wadona ia'u. Ua hoike mai o Lola ia'u i keia auwina la iho nei, oiai maua maloko o ka rumi himeni, ua aloha mai oia ia'u me he kaikaina ponoi loa la nona, a mai hoike mai paha oia ia'u i kekahi mau manao ano nui, o ke komo hokai wale ana mai no o kela wahine hilahila ole. "No'u iho, ua ike maoli iho no au, i ko'u hoomamao mai ia Lola mai, aole hoi elike me ko maua ano mau i kinohi, aole "ne he kumu e ae, o kela hoomamao ana o'u, o Mrs. Wadona wale no ka mea nana e hoopihapiha nei ia Lola, me ke kamai-lio ana i na olelo e hoinoino ana ia'u. Ua lawa ko kaua kamailio ana, ke uuia ae la ka paku^ iluna, nolaila e nana kaua i ka poe oluna o ka awai." Ua huli like aku la ka laua nana ana noluna o ka awai, aia nae iloko o Elioka ka manao hauoli, no kona ike maoli iho no, aole ke kaumaha ame ka ehaeha maluna o Alika, me ka hoomaikai ana iho iloko ona, no kela noi ana aku ana ia Alika e hele i ka nana keaka, no ka hooluolu ana aku i na manao o kela kaikamahine opio. I ka hoookuuia ana iho o ka palaai ilalo, hopu aku la o Alika i ka lima o Elioka. nana aku la hoi ma kona mau maka, a hoopuka aku la i keia mau olelo: "Ua hele maoli au a piha i ka hauoli e Elioka i keia po." Me he mea la, aia mau no na olelo a Lola i kamailio aku ai, ma na lehelehe o Elioka, kahi i kau ai, no ka mea i hoike ana aku o Alika no kona piha i ka hauoli, o kona pane koke mai la no ia : "Mamuli o ka haawi ana aku i ka hauoli, i oili mai ai ka hauoli." Oiai hoi o Uilama Wadona e noho la ma ka aoao o Lola, ke lu mai la ua kanaka opio nei i ina olelo pelo iloko o ka pepeiao o ka wahine opio ana i koho ai e lilo aku nana, ke hoolohe malie wale aku la no o Lola, me ka pane ole aku he hookahi huaolelo, aka aia nae iloko o kona noonoo, ke ike la oia i na mea apau i hoolalaia e Mrs. Wadona ame kana keiki, eia ka he manao ko kela hele kokoolua ana aku o laua noloko o ka halekeaka ma ia po, a o ke kumu oiaio hoi, i hele pu ole mai ai o Mrs. Wadona me laua, eu pela hoi ka hoao ana o ua wahine nei, e imi mai i kekahi kumu, e hele ole ai o Alika me ia. O ka hele hoi ia ahiki i ka pau aina o na hana keaka ma kela po a oiai o Uilama Wadona, i po'epo'e pono mai ai i ke kuka koloka o Lola, a pili i kona kino, apo mai la kekahi lima ona ma ka puhaka o ka wahine opio, a pane mai la i keia mau olelo. "E Lola kuu ipo. ua hele au a piha i ke aloha nou e noho aku nei." Aole a Lola pane no kela mau olelo, aka ma ke ano nae o kana nana ana aku i ke kanaka opio, ua hiki loa ia Uilama Wa-
dona ke ike mai, ua like pu kela mau olelo, me he opala la i puhiia aku i ka makani ; nolaila hopu mai la oia i ka lima o Lola. a alakai aku la nowaho o ka halekeaka, no kahi o ko laua kaa e ku mai ana ma kapa o ke alanui. Hakalia no ia laua a kau aku iluna o ke kaa, ua hoomaka aku la o Lola e kamailio no ka nani o ke keaka o kela po, me kona haawi ole aku i manawa no Uilama Wadona, e huai hou mai ai i na manao hooipoipo ana i hoomoamoa ai, no kela huakai a laua, ma ko Lola aoao mai ke kamailio ana ahiki wale no i ka hoea ana aku o ke kaa i ka hale. He mehameha pu wale no oloko o ka hale, me he mea la ua hiamoe na mea apau, oiai nae ua hoi mua aku o Alika, a aia oia maloko o kona rumi kahi i wehewehe ai i kona mau lole, eia nae e a ana no ke kukui oloko o ka rumi hookipa, a e ana hoi ke kapuahi hoopumehana. O ko Lola manao ma kela hoea ana aku no ka hale, o ia ka hoi pololei loa noloko o kona rumi, aka nae, ua huki aku la o Uilama Wadona i kona lima, no ko laua komo ana aku ma-
loko o ka rumi hookipa, aole no hoi he hoole mai o Lola, aka aia no nae iloko ona ka manao hoomanawanui, e hoolohe mai i na mea apau a kela kanaka opio, i makemake ai e lua'i aku imua ona, a ua makaukau no oi ai na pane kupono ma kona aoao. "I alakai mai la au ia oe e Lola noloko nei o keia keena, no ka hoike ana aku imua ou, aole e hiki ia'u ke uumi hou iho i ko'u mau manao. Ua noonoo au, oloko la o ka halekeaka kahi kupono loa no kaua e kamailio ai maluna o kekahi kumuhana ano nui loa, aka no ka piha nae i na kanaka, pela i hiki ole ai ia'u ke kamailio aku ia oe, o lohe wale ia mai auanei ka kaua mau olelo ; he nani hoi ia, o kaua wale no maloko nei, me kekahi mea ole e hoolohe mai a iina mea e kamailioia ana mawaena o kaua, nolaila e oluolu oe, e maliu mai i ka'u mau ulono ana aku imua ou. "No na makahiki ae nei he nui o kou noho ana mai maloko nei o ka home o kuu mau makua, mai ia manawa mai ko'u haulehia ana i ke aloha ia oe e Lola ahiki i ka lilo ana o ia aloha me he okoko ahi la, e lalapa ana iloko o kuu puuwai. "Aole au i hoike aku imua ou i keia mea mamua, no kuu ike, aole i pau na la o ko'u huli ana i ka naauao, a oiai he mau mahina helu wale no koe, alaila pau ko'u hele ana i ke kula, nolaila mamua o ko'u komo ana aku iloko o kekahi oihana, he mea pono e loaa he kokoolua no'u, nana e hoohauoli mai i ko'u mau la, a e kokua mai ia'u, ma ka'u mau hana apau. Nolaila e Lola kuu ipo aloha, ma keia po, e hoohauoli mai ai oe i kuu uhane, ma ka haawi ana mai i kau pane, ina paha he manaolana kekahi iloko o'u, no ka hoea mai o kekahi la ma keia mua aku, e hooliloia ai kaua i hookahi iloko o ke apo o ka mare." Ua like maoli o Lola me kekahi kii mabala, iaia e noho la imua o Uilama Wadona, a hoolohe aku i kela mau olelo mai ke kanaka opio mai, aia wale no kona poo ilalo kahi i kulou ai, me ka nana ana o kona mau maka iluna o ka papahele, me ka hele hoi o kona helehelena a a'ia'i pu, aole he oni, aole he pua'i leo. aka ua like loa oia me ke kii, ka noho malie loa. Ua hekau iho ka meha anoano maloko o kela rumi, no ka mea aohe wahi onioni iki o Lola, aka nae me he mea la ke lohe la kona mau pepeiao i ka nakeke o kekahi mea ma ka hale maluna, a mailoko mai hoi o ke keena kahakii o Elioka Hakoka, me he mea Ia i ka nana aku, ua oi loa ka hialaai ame ka hoohihi o ko Lola manao no kela nakeke, no ka mea aole ia he nakeke e ae, aka o na hulu pena no ia a Elioka, e pena ana i kana kii, mamua o na huaolelo waipahe a Uilama Wadona, e lua'i aku la imua ona. No kela noho mumule loa nae o Lola, ua hoomau hou mai la no o Uilama Wadona i kana kamailio ana: "Ea, heaha kou kumu e kamailio ole mai nei e Lola ia'u? E nana mai e kuu aloha, i ike aku ai au i kou mau maka nohea, a e hoonuu aku hoi i kou helehelena u'i. Ua hoehaehaia aku anei kou noonoo, mamuli o ka'u mau olelo? Ua lilo anei na mea a'u i kamailio aku nei imua ou, i kumu nou e puiwa hikilele ai? Ina ua lilo i'o ka'u mau olelo, i mea hoehaeha aku ia oe ea, alaila ke nonoi aku nei au i kau mau huikala ana mai e Lola, aka nae e pane mai oe i hookahi huaolelo, e hoike mai ana, aia he manaolana iloko o'u no ka hookoia o ka iini a kuu puuwai i kekahi la e hoea mai ana." "Heaha la hoi, elike me kau noi, pela no au e hooko aku ai, o ia keia, aole loa e hiki ia'u ke ae aku e lilo i wahine nau e Uilama. O na huaolelo au i kamailio mai nei imua o'u, ua hoehaeha loa mai ia ia'u, a oi aku mamua o ka hiki ia'u ke hoakaka ae ma na huaolelo maopopo loa. Aole loa au i moeuhane mua, aia he noonoo iloko ou no'u ma ke ano au i makemake ai, a o keia ka manawa mua loa, i loaa mai ai ia'u ka ike, eia ka aole e kala kahiko i waiho lolii ai ia manao iloko ou. "Ina no iloko o kekahi mau makahiki ae nei i hala, i hoike mua mai-ai oe i kou manao imua o'u, ina no ua hoopau kahiko ia kou pohihihi, me ke kakali ole a hoea mai i keia manawa," wahi a Lola me ka nana ana aku ia Uilama me na maka kunahihi. "Alaila ua pupuahulu loa ko'u kamailio ana aku nei ia oe e Lola no keia kumuhana. E hoopau loa ko kaua kamailio hou ana maluna o keia mea, a e kakali malie kaua pela ahiki i kou maopopo pono ana, i ka nui ame ka hohonu o kuu aloha nou e Lola," wahi a Uilama Wadona, me kona ike ana iho nae, i ke poho wale o kona mau manaolana ma kela po, no ka hookoia o ka iini a kona puuwai. "Aohe he waiwai e hoopanee hou aku ai i keia kumuhana, o keia wale no ka manawa a kaua e hooponopono ai, a maopopo ia kaua pakahi ka hopena o keia ninau ; no ka mea o ko kaua hoopanee ana aku i ka hooholo ana no kekahi manawa okoa, he hana hewa loa na'u ka ae ana aku, e hoomau oe i kela manao aloha iloko ou no'u, me kuu ike no nae, he hana hiki ole loa na'u, ka ae ana aku e lilo au i wahine mare nau." "Alaila aole anei he wahi aloha iloko ou no'u? Ua nele anei ka ike ana o kou puuwai, i ka meahuna e waiho lolii nei iloko o ka pana ana a ko'u puuwai nou?" wahi a Uilama, me ka hele a piha kuaki loa, o ia no oe o ke kanaka e kokoke loa ana e kau aku kekahi poino nui maluna ona. "He aloha no au ia oe, aka aole nae ia ma ke ano au i makemake mai ai," wahi a Lola, me ka hilahila ole, i ka hoike okoa ana aku i ka mea oiaio loa. "O e Lola, aole he pololei iki o kau mea i kamailio mai la, no ka nele loa o ke aloha iloko ou no'u," i pane hou mai ai o Uilama ma ke ano uwalo. "Aole loa au i moeuhane iki, e hoole mai ana oe i ka'u noi; aka nae he hookahi mea a'u e hoomaopopo nei, o kou hoole ana mai ia noi a'u imua ou, ua hooleia mai ia, malalo o kekahi kumu." "Aohe a'u pane e ae e haawi aku ai ia oe e Uilama, o kela wale aku la no, a ina i aloha i'o au ia oe, aole loa au e hoohakalia iho ana i ka hoike ana aku ia mea; a e lohe oe e Uilama Wadona, aole loa au e mare i kekahi kanaka i kane na'u, aia wale no a ua aloha aku au iaia me kuu puuwai apau. "E ae mai oe, e lilo au i hoaloha nou, elike me keia manawa a kakou e noho nei ; a mai hoao oe e hapai hou mai i keia ninau, no ka mea aole loa he manawa ma keia hope aku, e loli ae ai ka'u pane," wahi a Lola me ka leo kuoo, me ka maopopo koke ana iho hoi ia Uilama Wadona, aole e hiki iaia ke hoopa aku i ke kino o ke kaikamahine ana i kuko ai e lilo mai i wahine nana, a oki loa aku hoi ka hoopa ana i na waiwai o ua kaikamahine nei. No kela pane hope a Lola, ua hoopihaia aku o Uilama Wadona i ka huhu me ka hoonaukiuki pu, nolaila pane mai la oia, i ka i ana mai : "Alaila he kanaka okoa aku anei kau mea i aloha ai e Lola? Aole loa oe e hoole mai i ka'u noi, a kamailio mai paha elike me na olelo i puka mai nei mai kou waha mai, ina aole i kaili mua ia aku kou manao hoohihi no kekahi mea okoa ae mawaho o'u." Na kela mau olelo a Uilama Wadona i kamailio mai ai ia Lola, i hoopii ae i ka ena o ua kaikamahine opio nei, me kona noonoo ana iho, he mea makehewa wale no ka hoomau ana aku i ke kamailio ana me Uilama, he hooi ana mai ia i ka hahana o na olelo e hoopukaia e laua pakahi nolaila ku ae la oia iluna a pololei, alaila pane aku la: "Eia keia i na hora o ke aumoe e hele nei, e hookuu mai oe ia'u e hoi noloko o ko'u rumi, nolaila o ke aloha poeleele no kou," wahi ana me ka haawi ana aku i kona lima imua o Uilama. (Aole i pau.)
HE OLA KUPAIANAHA.
Ma ke ahiahi o ka la 8 o Dekemaba, 1922; ia'u e kiei a e Ilalo aku ana iloko o ka'u mau halemoa, e helu ana hoi i ko lakou heluna mau; aia hoi, iloko o ia helu ana, loaa iho la he pokole, hookahi moa, elua a ekolu, manawa o ka helu ana, o ia huahelu hookahi no. Nolaila, hoomaka au e hooponopono i ke ano o ka'u helu ana; Moawahine ohi ame kumulau; pela me na moakane ouo, ame na moakane ua loloa-kakala. Ia hooponopono ana pela; maopopo iho la ia'u ka moa i nalowale. He moakane ouo opiopio, akahi no a opuu ae; nona na paona kaumaha he elima a oi iki. He moa keia na'u ame ka'u aliiwahine i haawi ai na kekahi hoaloha, a ua ike no keia hoaloha i ka moa i haawiia aku nana no ke Karisimaka, a e kii mai ana i ua moa la i kekahi la ae no; Dekemaba 9, 1922. Elike me ka Haku i ka nalowale ana hookahi o kana hipa, ua imi hoomanawanui aku oia ahiki i ka loaa ana. Pela no au i hana aku ai; ua imi au me ka hoomanawanui aole wahi meheu o ka loaa aku; ua poho wale ka manaolana. I ka haea ana mai o ka hoaloha mahope iho o na hauolioli ana i ka luau nui a na Demokarata i ka uwapo 10, ua ha'i aku la au no ka nalowale ana o ka moa i haawiia aku nana; a ina he mea pono e lawe aku oia, he kaka-piwai opiopio ma kahi o ka moa i nalowale, he kaka no keia i like ke kaumaha me ko ka moa, a ua oluolu oia i ka mea loaa aku. Nolaila, hala ae ana he la me ka hoopoina ana i ka moa i nalowale; a ma ke ahiahi Poaono, Dekemaba 23, 1922, ia'u e ho'a ana i ka'u mau kaka no ka hoopaa ana iloko o ka hale-moa; ua pokole hou iho la no hookahi kaka. Imi hou no au, ma ke kuekaa ana ma na wahi apau; aia hoi, ma ia hana i hu'e aku ai au i kekahi puuwahie nui ua hoohakahakaia olaio, a ia wehe ana no a'u i kekahi pauku laau nui a hemo; he mea e ke kahaha o ka naau i ka ike ana i ka oili ana mai o ka moakane i nalowale e kunewanewa ana. Ua pohina na maka; aole hiki ke ku pono iluna, ua nawaliwali maoli. Hopu iho la au a hii ae la me ka hoomaikai ame ka hauoli o ka naau. Lawe aku la au e hanai, aole hiki ke ike iho i ka ai, lawe hou aku la au ma kahi o ka pakini wai, a ia hoomoe ana no a'u a hookomo ka nuku iloko o ka wai, ua inu aku ia i ka wai no hookahi hora, a oi, a i kekahi la ae i ai liilii ai, a i keia la ua lanakila loa ia mai ka poino mai. E hoomaopopoia ua like ia me 15 la o ka nalowale ana o keia moa, me ka loaa ole he ai amo ka wai. Ua hoopuka ae au he wahi mamalaolelo pokole imua o ua wahi moa nei; ina no kona lohe nei, e hauoli ana oia. Penei no ia: "Ua nalowale oe a ua loaa hou; Mai ka make mai a ola hou. Nolaila; E ola aku oe me ka olioli; a e hoolaupa'i aku oe iwaena o kou ohana kinana." Aole he kanawai make maluna ou ma ka honua nei iloko o ka lima o "na keiki a kanaka; koe aku na ulia kimopo wale mai. E oluolu e na makamaka heluhelu he wahi ninau ka'u e waiho aku ana imua o oukou no ke ola kupaianaha i loaa i keia holoholona (Moa) E hoomaopopo mai kakou aole loa e ola kekahi mea kino hanu; ke hoopaaia ma kahi paa me ka lona ole o ka ai ame ka wai, iloko o keia mau la ae la e make ana ia. Nolaila o ka ninau; Ma ka mana hea i loaa ai keia ola hou i keia holoholona (Moa)? Ua heluhelu kakou i ka moolelo o kela kanaka haipule i lilo i ka moana no na la he nui. Ua pule nui oia me ka oiaio, loaa iaia ka lanakila i keia la me ke ola mai ko Akua mai. Pehea keia holoholona (Moa) ? O ka mea e pane mai ana i keia me ka haina pololei elike mo ka'u haina e loaa iaia ka makana lawewale i ka Nupepa Kuokoa no hookahi makahiki. Kou Oiaio, GEORGE MALUNA, 907 Waiakamilo Road, Honolulu.
HOOMAIKAI NA PALUPALU O
LUNALILO HOME I NA KEIKI
A. MRS. K. HOLLOWAY.
Mr. Solomon Hanohano, Aloha Hapenuia kakou a nui loa: — Elike me ka anapu ana o ka uwila ame ka puka ana mai o ka malamalama o ka la, ma ka hikina, me kona nani nui, e hoolelepau ana i kona malamalama ma ka ilihonua nei, i oili mai ai ka la 1 o Ianuari 1923, o ka makahiki hou. Malalo o ka oluolu o ko kakou Makua Lani ame kana Keiki He-molele, i malama ia kakou iloko o ka maluhia, mamuli o ka nui o Kona lokomaikai ame Kona aloha palena ole, i loaa ai keia makahiki hou ia kakou, me ka hauoli nui. E loaa anei ia'u he rumi kaawale o kau papapa'i, iloko o ke Kuokoa, no kela poomanao e kau ae la maluna, no ka hoike ana aku. O makou na Palupalu o Lunalilo Home nei, ame na limahana pu, ke haawi nei i na hoomaikai ame na mahalo he nui loa, i na keiki a Mrs.
K. Holloway, i haawi mai ai i na makana Mele Karisimaka ia makou.
O na makana Mele Karisimaka i loaa mai, o ia no; na waimomona, meono, kanake, ice cream, hinaka, kilika, o na ano waihooluu like ole, kawele auau, hookahi kopa auau cashmere, ame paleili oluna i haawiia i na kane ame wahine.
Nolaila, o na makana mele Karisimaka a na keiki wale no a Mrs. Kahalelaukoa Holloway, ka i maopopo ia makou, na palupalu ame na limahana, na mea i loaa pololei mai ia makou, a no ka nui aku o na makana i koe aku, aole i maopopo ia makou ia mea.
Me keia mau manao, ke hoomaikai nei makou i ka Haku, e aloha mai i Kana mau kauwa a e ninini mai Kona Uhane Hemolele, maluna iho o laua alaila, e hoopiha ia ko laua waihona waiwai a hu.
Ke pule nei makou ia oe, o, e ka Haku, ka manaolana, ame ka manaoio o kou poe kanaka, elike me ka lakou i hana mai ai, me ka nui o na waiwai i loaa mai, ame ka hua o na hana maikai; pela no hoi oe e haawi aku ai i na makana he nui wale, iloko o Iesu Kristo ko kakou Haku, Amene.
Ke mahalo nui nei makou ia oe, e Mr. Lunahooponopono ame kou mau keiki o ke keena pa'i nupepa, ma ka hoomanawanui ana mai, me ke aloha nui loa, no ka makou wahi meahou o ka Home nei.
O makou no me ka oiaio,
LUNOLILO HOME,