Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 4, 25 January 1923 — Page 8

Page PDF (1.62 MB)

View this newspaper issue

Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII

NA MOOLELO HOONANEA, NA NUHOU KALAIAINA
ME NA NUHOU O KA MANAWA

AOAO NO NA MANAO PEPA
SOLOMON HANOHANO, LUNAHOOPONOPONO

NUPEPA KUOKOA HONOLULU, T. H, POAHA, IANUARI 25, 1923.


	PONO E HOOKOIA KE KANAWAI ME KA IKAIKA. Ma kekahi mau la o ka pule aku nei i hala, he elua mau mea i hooku'iia aku e na kaa otomobile, a i loaa aku he mau poino ia laua ma kela hooku'iia ana e na kaa otomobile. Ua hooponoponoia nae kela mau ulia, mawaena o na kiakaa o na kaa otomobile, ame na mea i poino, o ka hopena o kela hooponopono ana, o ia no ka hoea kino ana ae o na mea i poi- ni imua o ke keena o ka oihana makai, a noi aku la, aole e ho- puia na kiakaa no laua na kaa otomobile o ka hooku'i ana aku ia laua. ia e ka otomobile. a ua lawe ae ka oihana makai, i ke kanawai ma kona aoao, ma o ka hoopiiia ana o na mea no laua na kaa otomobile no ka hewa holonui, a ma ka Poalua iho nei, he hookahi o kela mau mea i ae okoa ae no kona pili i ka hewa maloko o ka aha apana, a kauia mai ka hoopa'i o iwakalua- kumamalima (iala maluna ona. a ma ka la 3 o keia mahina ae, o hooloheia ai ka hihia o ka lua o na kiakaa i hoopiiia, no kela hewa hookahi no o ka holonui. Ma ka manaoio o keia pepa. ua kupono loa ko ka oihana makai hoole ana i na noi mai ka poe aku i hooku'iia e na kaa otomobile, elike ae la me kela maluna. He mea mau iwaena o kekahi poe. he kaa otomobile ko lakou i ka wa e halawai ai me kekahi mau ulia, e laa ka hooku'i ana aku me kekahi poe a i ole hooku'i aku paha me na kaa; ka wikiwiki ana e hooponopono aku me ka poe i hoopoinoia, ma na ano apau, e lawe ole ia ai he mau hoopii kanawai e ku-e ana ia lakou, me ka nana ole, i ka nui o na dala e uku aku ai, i wahi e lawe ole ia ai ka hoopii imua o ka aha. a ike wale, ia ae ko lakou mau inoa imua o ka lehulehu. Ua hanaia no he mau hooponopono ana o keia ano, ma ke- kahi mau manawa ae nei i hala, me ka lawe ole ia ae o na hihia, o ka poe no lakou na kaa otomobile. i hoopoino aku ia ha'i. imua o ka aha hookolokolo; ua hala nae ia manawa, no keia mua aku, aole loa e hoohemahemaia ka hooko ana aku i ke kanawai. me ka nana ole i na mea i hanaia mawaena o ka poe no lakou na kaa otomobile. ame ka poe i hoopoinoia. I ka malama ole ana o na kiakaa otomobile e hookele ana i ko lakou mau kaa, i ka pono o ka lehulehu, e hele ana ma na alanui: ua hoike mai lakou, i ko lakou ku-e ana i ke kana- wai. no ia hana ku-e aole makou i ike iki, i kekahi kumu ku- pono. e hoopakeleia ae ai lakou. mai ke kau ana aku o na ahewa ana a ke kanawai. maluna o lakou. ina e ikeia ana ua pili i ka hewa. a e uku hoi i na hoopa'i elike me ia i kauohaia ai e ke kanawai. Ua maopopo loa. he hookahi kumu nui o ka hooku'i mau o na kaa otomobile me ka poe hele o na alanui, o ia no ka holo- nui. o ia ka holonui o ka poe e hookele ana i na kaa otomobile, na he mea la no lakou ke alanui, me ka nana ole aku i ka poe e hele ana ma ko lakou mau wawae; ina he akahele ka hooholoia ana o na kaa otomobile, aole loa he wa e ikeia ai na ulia i hele a kamaaina ia kakou o ke kulanakauhale o Ho- nolulu nei. No ka holonui mai ke kumu o na ulia lehulehu i ike mau ia ma keia kulanakauhale, o ke kumu ia i make ai he wahine haole kumukula he manawa pokole wale ae nei no i hala, a ke waiho wai nei ka hihia o ke kiakaa nona ka otomobile, i hoo- ku'iia ai me kela wahine iloko o ka aha. Ke hoahewa nei ka poe he otomobile ko lakou. i ka poe hele- wawae i ko lakou makaala ole i ka hele ana ma na alanui; he mau hoahewa kohu ole nae ke nana aku, elike me ke ano o na ulia lehulehu o na wa ae nei i hala ; no ka mea ma ka aoao o na kiakaa ka pilikia, o ka hoolilo ana i na alanui. no lakou wale no me ka noonoo ole aku i ko ha'i pono. He wahine Pake kekahi i hooku'iia ma ke alanui Kuakini me Papu. ma ka Poaono aku nei i hala, e kekahi kaa otomobile, me ka haaleleia ana iluna o ke alanui. a holo aku la ke kaa otomobile me ka mea nana ia e hookele ana, no kahi e pakele ai mai ka paa ana aku i ka hopuia. Ua hiki loa ia kakou ke ike aku me ka hoohewahewa ole, ua holo ke kiakaa o ka oto- mobile. mamuli o kona maka'u. no kana karaima i hana ai; ua ike oia i kona ku-e i ke kanawai i kauia no na kaa otomo- bile : a o ka mea oi aku. ua kau ka weli iaia, no kona lilo i mea laweola. a i mea pepehikanaka paha, ina nei no ka make o ka wahine i hooku'iia aku e kona kaa. O ke ano keia o na kiakaa otomobile anau, ina ma na wahi mehameha kanaka ole ka hooku'i ana aku o ko lakou kaa me kekahi mau makaainana: o ke kumu wale no i hiki ole ai ia lakou ke holo no ko lakou pakele. mai ka paa ana aku i ka ho- puia. o ia ka nui o ka poe i ike i kela mau ulia ; nolaila ma- muli iho la o keia mau ano. aole loa he hana pono ka hookuu- kuu wale ana i ka poe no lakou na kaa otomobile, e hooku'i aku ana me ka poe bele ma na alanui, ina o kela hooku'i ana mamuli mai ia o ka holonui, aka e auamo lakou, i ka hoopa'i a ke kanawai i hoakaka ai, ke pili i'o ka hewa ia lakou. Aia he elua mau hihia maopopo loa i kau aku maluna o ke- kahi kiakaa. i ka wa e hooku'i aku ai me kekahi mea a loaa na poino maluna o ua mea la. O ka mua o ia no ka lawe ana mai he hoopii ma ke ano hihia karaima, a o ka lua ma ke ano he hihia kivila, no keia hihia hope nae, ua ili aku ke ko'iko'i o ka hookomo ana ae ia hoopii, ma ka aoao o ka mea i hoo- poinoia; nolaila o ka loaa ana he hooponopono; mawaena o ka noe no lakou na kaa otomobile ame ka poe i hooku'iia aku ai e kela mau kaa. he kuleana ia i loaa i ka poe i hoopoi- noia, aole nae e lilo kela hooponopono ana. i kumu e hoopau wale ia ai ka hihia karaima. Ua lawa ko kakou ike mau ana i na ulia o ke ano ae la ma- luna, e hiki ole ai ke hoohemahemaia ke kanawai ; aka e hoo- koia aku ia me ka ikaika. a e kauia hoi na hoopa'i ko'iko'i, maluna o ka poe apau e ahewaia ana; ma ke ano e lilo ai ia hana ma ka aoao o ka oihana makai, ame ka hoopa'i hoi i kauia aku, i kumu e wiwo ai na kiakaa otomobile e ae, a aka- kuu mai ke ano o ka hooholo ana i ko lakou mau kaa ma na alanui o ka lehulehu. KA AHAOLELO E NOHO MAI ANA. He mau pule kakaikahi wale no koe, alaila noho mai ko kakou ahaolelo kuloko, iloko ae nei o ka mahina o Feberuari. Ma na kau ahaolelo lehulehu i kaahope aku nei, me he mea la. o kekahi hana haule ole ma ka aoao o na hoa o na hale kaukanawai a elua. o ia no ka hookomo ana he mau bila kana- wai o kela ame keia ano. a. o ka hapanui o ia mau bila, ua kiolaia aku iloko o ke ie opala, a he kakaikahi na bila i lilo i kanawai. Ua hoopauia kekahi manawa nui o ka ahaolelo, ma ka noo- noo ana ia mau bila kanawai kupono ole i kiolaia, ua hooliloia aku he huina dala mahuahua no ke pa'i ana ame ka hoopono pono ana i ua mau bila nei ; no keia kumu, i makemake ai keia pepa e hoonaauao aku i na hoa o ka ahaolelo e hoho mai ana, e kapae aku i na hana o kela ano, aka e hooliloia na ma- hina elua e noho ai o ka ahaolelo, i mau la e lawelaweia ai na hooponopono ahaolelo, i ike maoli ia ke kupono. E laweia mai na bila kanawai. i hoomaopopoia he mau bila maikai ia, a kupono hoi, elike me na hemahema i ikeia o ke au o ka ma-	nawa e nee nei ; e hanaia he mau hoololi kanawai, ma na wahi o na kanawai mua e ku nei, i ikeia ka hemahema, a kupono ole, a e hoopau loa ia na kanawai, i lilo i mau mea hoonani wale iho no, no na buke kanawai o kakou. He nui na ninau ko'iko'i, e laweia mai ana imua o ka aha- olelo e noho mai ana, he mau ninau pili i ke ana auhau, pili i ke kula olelo Kepani, a pili i ka oihana hoonaauao o Hawaii nei, ame kekahi mau ninau e ae, i pili i na hana o ka lehu- lehu ; iloko nae o ia mau ninau apau, e pono i na hoa o ka ahaolelo, ke noonoo me ke akahele loa; mamua ka pono o na haku makaainana, a mahope aku na mea e ae. E hoea mai ana na noi i mau bila haawina, mai na keena oihana lehulehu mai o ke Teritore, na hoomahuahua ukuhana o na luna oihana o ke Teritore ame na kalana o kakou ; na bila haawina no kekahi mau hana hou; iloko o keia mau noi apau, e hoaoia mai ai ko kakou mau hoa oloko o ka ahaolelo; o ka keia pepa e kauleo e aku nei, mai pupuahulu i ka hooko ana aku ia mau noi, aka e lawelaweia na noonoo akahele ana ma na ano apau, a ma na noi wale no i kupono i'o, malaila e hooko aku ai. Ua loaa no ka ike ame ka hoomaopopo ana i na poo o na keena oihana o ke Teritore e noho mai nei, e hoole mai ana ka ahaolelo, i ka haawi ana mai, i ka huina piha o na haawina a lakou e noi mai ana, no keia kumu, i alualu ai lakou i kekahi mau huahelu kiekie, i ka wa e pokepokeia mai ai, e loaa mai ai kekahi huina puuhuahelu mahuahua, ka mea hiki ole e loaa mai, ina e hoopololei loa ana ka lakou noi ana mai, elike me ka haawina dala i manaoia, ua lawa no na makahiki elua e hoea mai ana. E lilo ko kakou ahaolelo e noho mai ana, i ahaolelo nui o na bila maikai e hooholoia; i ahaolelo hoemi lilo, a i ahaolelo e haawiia aku ai na mahalo ana a ka lehulehu o na makaainana, no ka lawelaweia o na hooponopono ahaolelo apau, maluna o ke ana o ka naauao ame ke kaulike; i ahaolelo e hookaokoa ana i kana mau hana, mai na ahaolelo o na kau aku nei i hala, e lilo ai i kumu alakai, no na kau ahaolelo o keia mua aku. KA AELIKE NO NA MOOLELO HAWAII. Mamuli o ka hoea kino ana mai nei o kekahi haole kaulana i ke kakau ame ka haku moolelo, nona ka inoa o Padraic Colum, i Honolulu nei, mamuli o ka hooko ana i kekahi aelike i hanaia mawaena o ke komisina moolelo Hawaii, ame ke eena pa'i palapala o ke Kula Nui o Yale, akahi no a loaa ka ike i ko Hawaii nei poe. no ka mea a ke komisina i hana ku ai, me ka lilo ana o ia hana a ke komisina moolelo Hawaii, kumu e hoalaia mai ai na ku-e ana, ma ka aoao o na lala ke Kalapu Hoeueu Hawaii. He haole kakau moolelo kaulana keia o ka hoea ana mai ei, no ke kakau ana ame ka haku ana i na moolelo kahiko o Hawaii nei ; aole he hoopaapaa ana no kona makaukau, no ka mea ua kaulana kona inoa ma Amerika, elike me kana mau buke moolelo lehulehu i kakau ai, o ke kumu ku-e wale no i hoalaia mai e ke Kalapu Hoeueu Hawaii, o ia no ka haawiia ana o ke pa'i ana ame ka hoomakaukau ana i na moolelo Ha-waii, i kekahi hui pa'i palapala malihini, aole hoi i kekahi o a hui pa'i palapala kuloko; a oi loa aku hoi, mamuli o ka ilo ana, na kekahi malihini e hoomakaukau aku i na moolelo o Hawaii nei. Ma ka mea maopopo ke nana aku, mamuli o ka haawiia ana aku na kekahi hui pa'i palapala owaho mai e hoomakau-kau, a e pa'i i na moolelo Hawaii, me he mea la, ua nele loa ko Hawaii nei poe, i na makaukau e hiki ai ke hana a ke pa'i ko kakou mau moolelo, elike me ka mea i makemakeia ai e ka ahaolelo aku nei i hala: oiai nae eia me kakou kekahi poe i hiki ke hoomakaukau i ko kakou mau moolelo, me ka pololei ; a mai ko kakou poe aku no auanei, e loaa aku ai na makaukau, a keia malihini, e hana mai ai i kana mau moolelo. O ke kumupale ma ka aoao o kela komisina, no ka haawiia ana na kekahi hui pa'i palapala owaho mai, ka aelike no ke pa'i ame ka hoomakaukau ana i ko kakou mau moolelo, mamuli no ia o ka manaoio ana o kela komisina, ma ia ano wale no e pahola laula aku ai ka ikeia mai o Hawaii nei, e na wahi apau o ka honua nei, me ka uuku loa o na hoolilo: ua like nae ia me ko kakou olelo ana ae ma kekahi ano, o kela hui pa'i palapala ke ohi ana i kekahi puu dala mahuahua, ma o na buke la, e kuai hooliloia aku ana o na moolelo o Hawaii nei. a kakali aku kakou, o ke kipa nui mai o na malihini i keia Teritore alaila ikeia ka pomaikai o kela haawi ana i ka hana iawaho. Aole nae he hana i koe, ua pau ka aelike i ka hanaia, a ua apono ka loio kuhina i pau, i kela aelike, o ke alahele wale no i koe, e waiho hamama mai nei, o ia no na aha hookolokolo, ina e manao ana kakou, ka poe ma Hawaii nei, e ku-e aku i ka mea a ke komisina i hana ai, pela wale no e kaohiia mai ai ka hookoia aku o ka aelike, ahiki i ka puka ana mai o ka olelo hooholo a ko kakou mau aha hookolokolo maanei. Ua hoakaka ae ke kiaaina i kona manao i keia mau la iho nei. no kona kanalua loa. i ke apono ana aku, i ka hana hoopii ukuhana, i hoolalaia e na keena oihana o ke Teritore. He nu- hou hoohauoli kela i ka poe hookaa auhau. Ua hookahua ke kiaaina i kona manao ku-e i ka hoopii ukuhana, malalo o ke kumu, aole he maopopo o kahi e loaa mai ai o ke dala, e hiki ai ke aeia aku na noi o kela ano. He oiaio, ua hoomahuahua- ia ae na ukuhana o na luna oihana o ke Teritore, i ka manawa e pipii ana na meakuai iloko o ka wa e kaua ana na aupuni o Europa : ua emi mai nae ke kumukuai o na meaai i keia manawa, nolaila he kumu kupono no, ma ka aoao o ke kiaaina ka hoemi pu ana mai i ka ukuhana o ka poe i hoopiiia ae a e loaa ia lakou na ukuhana, o kela manawa, mamua aku o ka hoopii hou ia ana ae o ko lakou mau uku. He mau la helu wale no koe, alaila pau ka manawa e hoo- pihapiha ai, i na pepa helu auhau, a waiho ae ma na keena o na luna auhau. Ke pau ka mahina o Ianuari nei, e paa ana ka puka, no ka poe hoohemahema. Ma ke kanawai e ku nei no na auhau loaa makahiki, ina e hana ole ana kekahi poo ohana, i hoike no kona mau loaa makahiki, a waiho aku me na luna auhau, iloko o keia mahina, e kauia mai ana ka auhau maluna ona, no ia mau loaa makahiki. elike me ka huina ho lookoa, o kona mau loaa, me ka hoolawe ole ia ae o na dala i hoakakaia ma ke kanawai, no ka hookuuia mai ka auhau aku Eia ke kumu hoohalike. Ina o ka loaa makahiki ma o kona ukuhana la. o kekahi poo ohana, he $2600, he wahine mare kana e noho pu ana, a he ekolu a laua mau keiki; ina e hana oia i hoike no kona loaa makahiki, a waiho me ke keena o ka luna auhau, iloko o keia mahina, ua hookuu loa ia oia, mai ka uku ana aku he auhau no na loaa makahiki i ke aupuni aka ina aole oia e hana ana i hoike, alaila e kauia mai ana maluna ona, ka auhau o $32.00. No ka hoopakele ana ae mai ka uku ana aku i kela mau dala, ke hoeueu hou aku ne no keia pepa, mai hoopalaleha i ka hana ana i na hoike auhau o mihi auanei mahope aku.	Nuhou Kuloko Ma ka hora ekahi o ka auwina la o keia Poalima, e malama ae ai ka papa o na lunakiai he halawai, maloko o ko lakou keena halawai mau, Ma ka Poakahi iho nei, i piha ai i ka Lunakanawai John R. Desha, na makahiki he kanakolu-kumamaono. Ua hanauiia oia ma Napoopoo, Kona Hema, ma ka la 22 o Ianuari, 1887. Mauka ae nei o ka paka o Kalihi-kai ka paani a ka Bana Hawaii, ma ka hapalua o ka hora ehiku o keia ahiahi, no ka hoonanea ana i ko Kalihi poe, me na mele hoohauoli. Ma o kona loio la, i ae ae ai o Harry Murray imua o ka Lunaka- nawai Apana Soares, ma ka Poalua nei no kona pili i ka hewa holonui, a kauia mai ka hoopa'i o iwakalua- kumamalima dala maluna ona. O ka waiwaiio o na opiuma i hopuhopuia e ke keena o ka oihana kukeawa o Honolulu nei, no ka makahiki aku la i hala, i kulike ai me ka hoike a ka Luna Kukeawa Harry E. Murray, ua hiki aku ia ma kahi o ke $67,000. Ma ka la hope o keia mahina, e pau ai ka manawa, no ka waiho ana ae i na pepa hoike pili i na auhau waiwai ame na auhau loaa makahiki, iloko o na keena auhau, i kulike ai me na hoakaka a ke kanawai auhau. Ma ka halawai a na Komisina Ho- me Hawaii, i malama ae ai ma ka Poalua nei, i waiho aku ai o Mr. Noa Aluli, o ka Ahahui Puuhonua, i kana mau ku-e ana no ka weheia aku o na aina hoopulapula o Hoo- lohua ame Palaau, no ka hana kanu halakahiki, elike me ia i noonooia ai e ke komisina. I kulike ai me ka palapala hoohui hou, me ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, ua uku ae ka hui kaa uwila, ma ka Poalua aku la i hala, i ka huina o $21,092.-39, ma ko ano he auhau, maluna o na loaa o kela hui, no na mahina he umi, o ka makahiki i hala. Ma ka Poakolu o keia pule ae, Ianuari 31, e pau ai ka uku ana i na auhau wai, no na mahina eono e hele aku nei. O ka poe e uku olo ana i ko lakou mau auhau wai mamua ae o ia manawa, e kakiia ana he umi pakeneka paku'i maluna o ka huina auhau wai i uku ole ia. Aole keia i pili i ka poe e uku nei i ka auhau wai malalo o ka mita. Mauka ae nei o ka ilina o Nuuanu, i malamaia ae ai he anaina hoomanao maluna o ka ilina o A. J. Cartwright, ka makuakane o ke kinipopo ma Hawaii nei, me ka akoakoa ana aku o ka hui kinipopo mai Amerika mai, pela hoi me ke Kiaaina Farrington ame ka Lunakanawai S. B. Dole, ame kekahi poe e ae o keia kulanakauhale. Iloko o na hookuku kinipopo ana mawaena o na kanaka kaulana o na hui kinipopo o Amerika ame na hui o Honolulu nei, iloko iho ne: o na la o keia pule aku la i hala ua lilo wale no na hui o Honolulu nei, i mea paani lealeaia e kela poe o Amerika, a ike pono no hoi ko Honolulu nei poe, i ke ano o ka paani ana a kela poe i hele a laeula ma ia hana o ke kinipopo. Eia ke noonooia mai nei, no ka hookomo ana aku i ka Mokuheihei La Paionia, iloko o ka heihei o na moku liilii, ma ka aoao o Hawaii nei, iloko o ka mahina o Augate e hoea mai ana, a e noiia aku ana na makaainana o keia Teritore , no ka haawi ana mai i na kokua ana no kekahi huina dala, i manaoia no na hoolilo o ka hoomakaukau ana i kela moku, a kupono no ka heihei. DENVED, Jan. 15.— Ua loaa ak i ka makai i keia la iloko o kekahi kaa otomobile maloko o kekahi ha lekaa i onaia e kekahi kanaka ke kahi kino kanaka make i manaoia no kela kanaka i ikeia ai e na kiai o kahi hoohehee dala iloko o ka ma nawa o ka powaia ana ma ka la 18 o Dekemaba. Ma ke kauaia ana o ke kino i ike.ia ai o ke kanaka i manao wale ia, a i loaa aku ai ua make maloko o kekahi halekaa he kaa ana o ka hoolimalima ana maloko o ka Apana Capitol Hill, ua make hikiwawe loa oia mamuli o ka poka i ku ai ma kona puuwai. O ke kino i loaa aku ai ua hooiaia ae no J . C SIoan o Casper. Waiomina. Ua manaoia oia ke alakai o na kanaka powa i powa ai i kahi hana dala o Denver nei ma ka la 18 o Dekemaba.	Nuhou Kuwaho VLADIVOSTOK, Jan. 21.— Ua ka'i huaka'i ae na kanaka hana o nei maluna o na alanui i keia la ma ke ano e hoike ana i ko lakou ku-e i ke komo ana o na koa Palani loko o ka Apana Ruhr. Ua hookani ae na bana i na mele kanikau. Na ke aupuni kuikawa i kauoha mai ia akou e hana pela. REDDING, Cal., Jan. 21.— Elua kaukani poe makaikai i nana aku i ka au ana a eono poe hookuku au maloko p ka Muliwai Kakalameka i like ka hu'ihu'i o ka wai me ka hau ma ka hana hoikeike heihei au hapa-makahiki o ka hooilo i keia leu WASHINGTON, Jan. 21.— Ua oluolu loa ae ka Peresidena Harding mai ka ma'i garipa ae i loaa ai oia i keia la, a me he mea la ma ka la apopo e hoi aku ai oia ma kona keena hana. MAYENCE, Jan. 22.— Ua hoola haia ae i keia la o na alakai Kelemania ka poe na lakou na oihana imi pomaikai a pau, a i hoopiiia ae a no ka hoao ana e akeakea aku i ke komo ana mai o na Palani iloko e Kelemania, e hookolokoloia ana ma ka Poakolu. ESSEN, Jan. 22.— He kauoha ka i loaa mai ia nei mai Berlin mai e hookapu loa ana i na kanaka hana apau o na alawai oki maloko o ka Apana Ruhr aole e kolo i na kao i hopu limanui ia ae e na koa Palani, a i ole wehe paha i na pani o na alawai no ka hookuu ana i na kao e holo maluna o na alawai. SEATTLE, Jan 15— Ma ka mo kuahi President Jackson o ka. la i nehinei i huli hoi aku ai ke kuhina nui Chow-Tsuchi o Kina no Kina Ma ka hoakaka a ke kuhina nui mua o Kina o ka haneri miliona da-la i loaa ia Kina mai ia Amerika aku e hooliloia aku ana no ka hoonui ana ae i na hana imi pomaikai a hooholomua ia Kina iloko o na makahiki he umi e hiki mai ana. Ua hoi aku la o Chow mahope o kona kukulu ana ae he mau hui i huiia o na Pake ame na kanaka Amelika waiwai a i lako hoi me ke dala, no ka hoonui ana ae i na hana imi pomaikai o Kina. Ua hoolalaia e na hui ke komo pu ana o na hale hana kilika, na halehana mikini ame otomobile, ame ka hoonui ana i na maina lanahu, gula, keleawe a pela aku. NA MARE. H. R. Foster ia Julian K. Pelio Jan. 9. H. H. Robinson ia Adeline T. Ka luna, Jan. 10. John Ah Nee ia Ruth Kaina Jan. 14. Wm. Meyers ia Sarah Weisbarth Jan. 18. NA HANAU. Na Thomas M. Stone ame Anita Solomon, he kaikamahine, Jan. 10 . Na Ahina Aipa amo Rose Gilman he kaikamahine, Jan. 10. Na Abr. K. Kaleikini ame M. K Aea, he keikikane, Jan 10. Na John K. Lino ame Mrs. Lino he keikikane, Jan. 14. Na S. K. Toomey ame Annie Ka ululaau, he keikikane, Jan. 14. Na J. Freitas ame Margaret Ma kulu, he keikikane, Jan. 5. Na Peter Hanohano ame Stell Piianaia, he keikikane, Jan. 8. Na Wm. Kekoa ame Emma Spen- cer he kaikamahine, Jan. 14. Na J. Kawaianiani ame M. M. J Fernandez, he kaikamahine, Jan. 16 Na Mr. ame Mrs. Jos. Ahuna, h keikikane, Jan. 20. NA MAKE. Alice K. Kahauolopua, ma k Alanui Cooke, Jan. 6 Philip Joseph, ma ke Alanui Moi Jan. 8. Keola Kaaea, ma ka Halema'i Moiwahine, Jan. 11. Rachel Ah Yet, ma ka Home Le ahi, Jan. 12. Hihio, ma ka Halema'i Moiwahi- ne, Jan. 13. Reginald Jacobs, ma ke Kuea Magoon, Jan. 13. John W. Keiki, ma ke Alanui Hobron, Jan. 15. Leialoha K Mole, ma Waialua Jan 16 Leialoha Mole, ma Alanui Kukui Jan. 16. Kalahiki Kalauia, ma ke Alanui Waiau? Jan. 17. Helen K. Holi, ma ka halekaa Kalana, Jan. 18. Samuel Kauhane Jr., ma ka Hale- ma'i Moiwahine, Jan. 19. Chas Clement, ma Makiki, Jan 19. Virginia L. Kamalu, ma ke Ala nui Houghtailing, Jan. 19. Emma N. Karratti, ma ke Alanui Gandall, Jan. 19.	EIA HOU NO UA ULIA KAA OTOMOBILE Iloko o ka hopuhopu mau ia o ka poe holonui i ko lakou mau kaa otomobile, a iloko no hoi o ka halawai mau o na kaa otomobile me na ulia, ma ka hooku'iia ana aku o kekahi poe e hele ana ma na alanui, aole nae ia he kumu e ha'o mai ai ka ikeia ana o na pilikia o kela ano. He mau la aku nei i hala, he elua mau ulia i halawai me kekahi mau mea he mau kaa otomobile ko laua, o ia ka hooku'i ana aku me kekahi mau mea, a oiai nae, aa hooponoponoia kela mau pilikia, me ka hoole ana o na mea i hooku'iia aku ai e na kaa, aole e hoopii i na kiakaa o na otomobile, ua olelo ae nae na makai, aole ia he kumu e nele ole ai ka hopuia o kela mau kiakaa, no ka hewa holonui. He hookahi o kela mau ulia, ma ka po aku nei ia o ke Sabati i hala, ma ke alanui Kamika, e kokoke aku la i ke alanui Hokele. Ma ka hoakaka a ka Makai M. C. Gonsalves, e hele ana ka o Mrs. W. C. Burger ma ke alanui Kamika, a he wahi pokole wale no kana o ka hele ana mai ke kihi mai o ke alanui, ua ike aku la oia i ka holo ana mai o ke kaa otomobile o Harry Murray, ka lunakukeawa nui o Ho-nolulu nei, ma ke alanui Hokele, a huli hema ae la no ke alanui Kamika. Ua kaa pono kela kaa mamua o kahi o Mrs. Burger e hele aku ana, a i wahi nona e hooku'i ole ia mai ai o kela kaa otomobile, ua hoao ae la oia e lele noluna o ke alanui kauaoao o ka manawa no ia i hoo ku'iia mai ai e ke kaa otomobile. Ua loaa ka eha i kela wahine ma kona mau ku 'eku 'elima, a maluna o kekahi kaa otomobile okoa aku he kaa no A. C. Luke, i laweia aku ai oia no ka halema'i o na poino ulia, no ka lapaauia mai o kona mau wahi i eha. Ma ka hoakaka hoi a Harry Murray, iaia e hoohuli ae ana i kona kaa otomobile no ke alanui Kanu ka, ua ike aku la oia i ke ku mai o kekahi kaa ma ke kihi o ke alanui a i wahi e hooku'i ole aku ai i kela kaa, ua hono ae la oia e hoohuli i kona kaa, nowaena o ke alanui, ma ia hana ana nae i pakika aku ai na huila a hooku'i aku la ia Mrs. Bur- ger. Ma ke kakahiaka o ka Poakahi ae, ua hoea aku la kekahi mea, ma ka aoao o Mrs. Burger no ka halawai a hoike aku la aole he make-make o Mrs. Burger e hoopii ia Harry Murray; aole nae i nana aku na kanaka o ke aupuni ia mau olelo, no ka mea ua lawe okoa ae o W. J Lillis i ka hoopii ma kona aoao, e ku-e ana ia Harry Murray no ka hewa holonui. Ma kekahi ulia kaa otomobile aku hoi, he Pake ka i hooku'iia e ke kaa otomobile o Thomas F Wright, a ua hopuia o Wright no ka holonui ma ka Poakolu aku ma mua, a i ka hooloheia ana o kona hihia ma ka Poaha mai, ua hoopa neeia mai a ka la 3 o ka mahina ae nei o Feberuari. He elua nae la mahope mai, ua hoea aku la oia me ka Pake i hooku'iia ai e kona kaa, a hoakaka aku la imua o ka oihana makai, e hoopau wale ia kona hihia, no ke kumu, ua hooponopono oia me ka Pake mawaho, a ua hoopau ka Pake i kona manao hoopii. Ma ka nana ole ia nae o kela hooponopono ana, ua hoakaka ae o Mr. Lillis, a pela hoi me ka Hope Loio Kalana Roberts, aole ia he kumu e nele ole ai ka hookolokoloia o na mea holonui, ma keia mau hihia, aka o ka hooponopono i hanaia, ua pili wale no ia i ka hihia kivila, aole i ka hihia hewa. KA HE O EVA, KA MAKUAHINE O KE AO (Answers, London.) I kulike me ka hoakaka a kekahi moolelo kahiko loa ua kanuia o Eva ka makuahine o na lahui kanaka like ole o ke ao ma kekahi wahi aneane hookahi mile ka mamao ma ka akau aku o Ieda, maloko o Ara bia, ma Asia Uuku. O kona he ma ka hoakaka a ka moolelo aole ka i kana mai a ka nui, aneane 400 kapuai ka loa a he 10 kapuai ka laula. Aia kahi o kela he malalo o ka hoomalu ame ka malama ana a ka poe o ka hoomana Mahomeda ahiki i keia la, a ua ka pu loa ia wahi i ka poe Kristiano aole aeia e komo aku ilaila. Ma ka moolelo he wahine nui a mape ka o Eva nona na kapuai 188 ke kiekie. Ina o ia ka mea oiaio alaila ua nui maoli ka loli o ke ola ana o na kanaka o ke ao mai ia manawa mai ona e ola ana ame ia e ikeia nei i nei manawa. O kahi i laki loa ai o Adamu aole ana mau bila e uku ai i ke kela humulole, ina la paha he mau dala nui hewahewa kana e uku ai no na paalole o Eva; aole no na meaai, no ka mea ua nui a lawa loa laua ia mau mea maloko e ke kihapai o Edena.	APONOIA KA AELIKE E FILI ANA I KA MOOLELO O HAWAII No ke ku i ke kanawai o ka ae like i hanaia ai mawaena o ke ko-misina Hawaii iaia ka hana o ka hooponopono a houluulu ana i ka moolelo kahiko o Hawaii ame ka papapa'i o ke Kula o Yale a i lilo ai i kumuhana kamailio nui ia e ke Kalapu Hoeueu Hawaii ma ka Poalima i hala ua pau i ka hooponoponoia me ke apono loa ia, ma ka manawa a ka Loio Kuhina Matthew- man i hoike ae ai i ke apono ana a ka Loio Kuhina mua Irwin i ka aelike, elike me kona manao o ka hoike ana ae ia John R. Galt, ka lunahoomalu o ke komisina Hawaii. i ke ku i ke kanawai o ka hoonui ana aku a oi mamua o $1000 na hoolilo me ke noi ole ia ae o kekahi mau koho. Mamuli o keia manao o ka Loio Kuhina Irwin i hoopaaia maloko o kekahi leka i hoounaia ae ia J. R. Galt ma ka la 23 o Augate i hookahuaia ai me ka maopopo ke ku i ke kanawai i nei manawa o na hana a ke komisina, aka nae aole no i keakeaia ka hoopii hoohalahalaia a ke Kalapu Hawaii elike, me ia i kamailio nui ia ma ka Poalima i hala, e hoaoia ana imua o ka aha. Ua noiia ae ko ke kiaaina manao ma ka Poakahi nei no ka mea e pili ana i ka hoopii hoohalahala a ke Kalapu Hawaii no ko Mr Colbum hoolimalimaia ana e hoomakaukau i kekahi buke o na moolelo Hawaii kahiko no ka hoouna ana aku i ka papapa'i o Yale University. "He manao hou keia ia'u," wahi o ka ke kinaina pane, "ka hoea ana mai o kekahi kanaka makaukau a kaulana ma ke no ianei no ka hoomakaukau ana i kekahi bu-ke moolelo, a he aihue iho la ka ia i ka pono o ka hanaumua o kekahi mea. E hana ana oia no ka hoo-ponopono a houluulu ana i na moolelo kahiko o Hawaii elike me ia a ke Kapena Berger i hana ai he mau makahiki lehulehu i hala. ma ka houluulu a hoopaa ana ma ka buke i na himeni kahiko o Hawaii i malama mau ia ai ia mau himeni. Ma ko'u nana aku o ke kanaka aka mai a kaulana i ke kakau moolelo elike me Mr. Collum e haawi ana ia ia Hawaii i kekahi hoikeike ano nui ma ke ao e lawa ole ai ka $5000 i hookaawaleia no kona uku." Elike me ka pili o nei hana i ke komisina. ua manaoia me ka mao popo ua pau ka hoonioniia ana o nei kumuhana, koe wale no K hookomoia ae he hoopii hoohalahala a i ole kekahi hana e ae paha e imi ia ae ana no ka hoao ana i ke ku i ke kanawai o ka aelike i hanaia ai ame ka ole. Ko hooikaika mai nei o Mr. Collum ma ka huli ana i ka olelo Hawaii malalo o ka W. J. Coelho a'o ana a ke holomua loa mai nei ka kona makaukau. O kana manao i hoolala ai a e hooko aku ana oia kona kaahele ana aku ma na mokupuni mawaho i ka manawa e loaa iki ai iaia ka makaukau i ka olelo Hawaii, a ma ia ano oia i manao ai e loaa mai ana a nui ka iko iaia e pili ana i ka olelo Hawaii a pela hoi me kokahi mau moolelo kahiko o Hawaii nei mai na kanaka Hawaii elemakule mai i aoia ma na kula Hawaii o kela au i hala a i paanaau na moolelo o Hawaii nei. HOOKAMAIA E NA MAKUA PAKE. He mau keiki Kepani mahoe koko piha no laua na inoa o Tsuruo ame Kameo Tabusa ka i hookamaia na kekahi mau makua Pake ma ka Poaha nei, maloko o ka aha a ka Lunakanawai John. R. Davis, a hoololiia ko laua mau inoa Kepani mua i mau inoa Pake, o Yau Fook ko kekahi a o Yau Look ko kekahi. Ma ka la 1 aku nei o keia mahina ka make ana o ko laua makuahine. No ko laua makuakane aohe hoomaopopo mai ia laua he mau keiki nana. He 3 makahiki 3 mahina me 6 la o ke ola ana o ia mau keiki, ua nunui aneane hiki ka hoounauna. Mahope iho o ka hooloheia ana o ke noi a na makua Pake ma ka Poaha nei maloko o ka aha a ka Lunakanawai Desha, ua apono ka aha i ke noi a Chun Ching ame Yau On, e hookama i nia keiki Kepani na laua, a ua kakau ka lunakanawai Desha i kona inoa maluna o ka palapala e hooiaio ana he mau hooilina keia mau keiki Kepani no na makua hookama o laua, a o laua ana kekahi mea kuleana i ka waiwai o na makua hookama i k" laua wa e hala aku ai ma kela ao, a ma ia palapala pu a ka lunakanawai i kakau ai i aponoia ai ka hoololi ana i ko laua mau inoa mua. I mea e ku ai keia hookama ana i ke kanawai, a i mea hoi e ala ole mai ai kekahi hoopaapaa ma ke kanawai, ua hookohu mua aku ka aha ia Miss Lucy Ward oia kekahi hoaloha a makua o na keiki malioi . a ua ne o Miss Ward i ka hookamaia ana o laua e na makua Pake.