Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 4, 25 January 1923 — Ku-e ke Kalapu Hoeueu Hawaii no ka Lilo o ka Aelike Iwaho Haawi ke Komisina o na Moolelo Hawaii i ka Hoomakaukau Ame ke Pa'i Ana i na Moolelo Hawaii i ke Kula Nui o Yale [ARTICLE]

Ku-e ke Kalapu Hoeueu Hawaii no ka Lilo o ka Aelike Iwaho

Haawi ke Komisina o na Moolelo Hawaii i ka Hoomakaukau Ame ke Pa'i Ana i na Moolelo Hawaii i ke Kula Nui o Yale

Mamuli o ka haawiia ana o ka aelike, no ka hoomakaukau ana ame ke pa'i ana i kekahi mau moolelo o Hawaii nei, i ka halepa'i palapala o ke Kula Nui o Yale, malalo o ka hooponopono ana a Padraic Oolum, kekahi o na kanaka moolelo kaulana o Amerika Huipuia, e ke Komiaina o na Moolelo Hawaii, i ala mai ai na ku-e ana, iwaena o na lala o ke Kalapu Hoeueu o na Hawaii, ma ka paina awakea a kela .kalapu, ma ka Poalima aku nei i hala'. I ka hoala ana ae nae i ka manao ku-e, no kela lilo ana o ka aelike i kekahi hui pa'i palapala malihini loa, ua waiho ae o Mr. Eben P. Low, ka peresidena o kela ka lapu he olelo hooholo, e ku-e loa ana i na mea a ke komiaina i hana aku ai. Ua hoakaka ae oia, no kona ma« halo ia Mr. Colum, no kona makau kau ma ka haku moolelo, o kana hoahewa wale no, aia maluna o ke komisina moolelo, no ke kikoo ana aku iwaho, aole hoi he kikoo iho iwaena o ko Hawaii nei mau hui pa'i nupepa, ame na kanaka makaukau i ke kakau moolelo. Ua lokahi ko Mr. Charley Aehi manao ku-e me ko Mr. Low, koo wale no kona hoakaka ana ae, he oi loa aku ka pono, e paku'iia ka 1 olelo hooholo, ma ka hookomo ana aku iloko olaila, i kekahi manao e hoakaka ana, no ka laweia he hoopii kanawai imua o na aha hookolo kolo, e kaohi ana i lee komiaina, mai ka hooko ana aku i ka aelike i hanaia. 0 Noa Aluli kekahl i hoike ae l kona manao ku-e i ka mea a kel komiaina i hana ai, a wahi ana,! imamuli o ka haawiia ana aku o ke pa'i ka mōolelo o Hawaii nei v i kekahi hui maUhini, ua hooneloia mai o Hawaii nei i kekahi pono i kuleana ai ia. Ua, kulike loa kona manao ku-e me ko Mr. Low, no ka lilo ana na kekahi hui malihini e pa'i a hoomakaukau i na moolelo o Hawaii nei, o kela ano hana ua ku-e ia i ke kumukanawai; ua like ia m« kfe kiola wale ana i kekahi mau kaukani elala elima.

Maloko o ka aollke i hanaia mawaena o ke komisina moolelo o Hawaii nei ame ka halepa'i o Nui o Yale, e hoakaka ana ia no ka haawiia o na kuleana apau loa i kela halepa'i, ro na pepa, na palapala apau i hoomakaukauia e llr. Oolum, no na moolelo o Hawaii noi. Ma ke ano he lala no ke komisin:j moolelo, ua kupale ae o SeīvaloA John H. Wise. i na hana a ke ko misina, me ka olelo ana, ua lalau loa na keehina i laweia ae e kela kalapu, no ka hooili ana aku i "n:i ahewa ana maluna o ke komisina. Wahi ana, mamuli o ke kaa ana na kekahi hui pa'i nupepa owaho e pa'i i na moolelo, i hoomakaukauia e Mr. Colum, e hiki ana ma kahi o na haneri kaukani, ka nul o n.i" kope e pa'iia, a hoolaha aku ma na wahi like o!e o ko ao nei, ma kela ano e oi loa aku ka ikeia mai o Hnwaii nei, me ke emi loa o na hoolilo. Ma kona manaoio, o ke alahele a ke komisina i hana aku ai, o ke alahele wale no ia e loaa ai na pomaikai oi ae ia Hawaii nei, a ina no ke kaa na kekahi hui pa'i nupepa kuloko e pa 'i i na moolelo, e lawa wale nna no ka huina o elima kaukani dala no ke pa 'i ana. O Fred W. Berkley kekahi i ku-e ae, no kela haawiia ana o ka hoomakaukau ame ke pa'i ana i na moolelo Hawaii i ka poe malih'ni. Ua hoikeike ae oia i kekahi buke kahiko loa, i pa'iia, he kanaono makahiki ae nei i hala, o Hirani Bingham, me ka olelo ana, 'i ka p«iolei ole, o na mea i pa'iia maloko 0 kela buke, a ina pela aku nna no ka buke a Mr. ("olum e hana ai, a!aila ua waiwai ole kela haawiia ana o ka hana i na malihini. U.". lnwe lon, ia aku nae kola ku-«' 1 anā a ke Knlapu Hoeuou Hawa'i imua o ka Loio Kuhina Matthe\v man, no kona manao ianawai; o k;\ pane i loaa mai, o ia no ke apono ana o ka loio kuhina mua i ka aolike i hanaia, nolaila aole ana e hana mai ni, ke kaohi ana i ka hana i hooholo mua ia, he hooknlii walo no hana i koe, o ka hookonu» maoli aku i kekahi hoopii iloko o ka aha hookolokolo e ku-e ana i ka aelike i lianaia.