Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 4, 25 January 1923 — HE MOOLELO NO ALIKA A I OLE Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi Mamuli o ka Manoa Lili [ARTICLE]

HE MOOLELO NO ALIKA A I OLE Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi Mamuli o ka Manoa Lili

?.Ic kela manao e hao mai oia a paihi;ma kela po, a e hoo--c?.haha aku i ka manao o Mrs. Wadonai, hoomaka koke iho ua o Alika e hoomakaukau i kona lole,ia waiho aku la iluna . .-:a moe, o ka hoomaka iho la no ia e ltahi i kona lauoho, a "o ka hora okoa kela komo ana o ua ksfikamahine nei i kona .ole. a iaia i nana aku ai maloko o ke aoiiani kilohi, lamalama ffee 'a kona mau maka, mamuli o ka ikei ana aku, i kona u'i maoh no me ka hiehie, e haaheo ai o Elibka, ke ike mai iaia. līe oiaio, mahope iho o kela koi ana aku a Elioka ia Alika e hele laua i ka nana keaka, ua hele aku#o Elioka e hui pu me ? '.t*. Wadona, a nonoi aku la i kela wahi£ie, e haawi mai i kona ?.e. no ka hele pu o Alika me ia i ka n|ana keaka, he noi hoi : koke mai ai ua wahine nei, no ka mjea o ke kumu wale no 0 kona makemake ole i ko Alika hele ka nana keaka, o ia hele pu me Lola ma, o puhili £uanei ka papahana a me kana keiki i hoolala ai, no kei noi ana mai ia Lola 1 wahine na Uilama Wadona. Nolaila ma kela haalele ana aku o 'Elioka ame Alika i ka ua ike mai la o Mrs. Wadona i &a hiehie maoli o Alika : ke komolole me ka hoike ana mai ō ua wahine nei i kona :..ahalo, no kela ano o Alika, aole naie he wahi mea a nana ēku o Alika iaia, aka kaha aku la no*oia hele, me ka manao i aaheo iloko ona, no ka hiki ana iaia| ke hooiaio aku imua o kona makuahine hanauna, aole he peōellei iki o kana mau olelo no ia nei, no ka hiki ole iapla ke hele ma na anaina ?. ka poe hanohano. Oiai hoi laua e noho pu ana malok»£> o ka halekeaka, a no ka r.āna mau o Elioka, ma kahi a Lola e iioho ana me Uilama Wa<i"na, i pane okoa aku ai o Alika, i Ua i ana aku: ' ; Ea, aole anei ou manao, o keia keflcahi po u'i loa o Lola ke rana aku?" wahi ana me na manao mahalo no kona hoahanau, me ke komo ole he wahi manao lilif iloko ona no Lola. "Ae. he keu ka hiehie ame ka u'Umaoli o Miss Perakona i keia po." wahi a Elioka "'Loli mai nei ka hoi kau kamail?io ana no Lola, malia ma •keia hope aku, e pau ana kou kahea,ana mai ia'u o Alika, aka e kapa mai ana oe ia'u o Miss Wadona, a owau pu hoi kekahi e kapa aku ia oe o Mr. Hakoka, ao'ie o Elioka. Akaaka ae la o Elioka, no kela man olelo a Alika me ka pane ?.na mai: "E kapa mau aku ana au ia oe o Alika, a ke papa ?.kn nei au ia oe aole e kapa mai iafti ma ka inoa Mr. Hakoka, «ka e kahea mau mai no oe i ko'u inoa elike me ia au e kapa mau mai nei o Elioka." "Alaila pehea ka oe i kapa aku ailia Lola o Miss Perekona? ileaha kou kumu o ke kahea ole atia aku iaia o Lola, o keia *- i manawa mua loa au i kapa akip ai iaia o Miss Perekona, .-ole i na manawa e ae. Heaha keiaupilikia mawaena o olua?" "Heaha paha ka pilikia mawaena o olua?" i ninau mai ai Elioka me ka pane hoolalau ana niai, i ka ninau a Alika iaia. "Aole he pilikia iki mawāena o maua, o ka pilikia Avale no, ia na hana hoouluhua a Mrs. \\fadona ia'u. Ua hoike mai r< Lola ia'u i keia auwina la iho njei, oiai maua maloko o ka rumi himeni, ua aloha mai oia ia'u me he kaikaina ponoi loa nona. a mai hoike mai paha oia ia'u i kekahi mau manao :nn nui, o ke komo hokai w r ale anaimai no o kela wahine hila--4 hila ole. "Xo'u iho. ua ike maoli iho no *u, i ko'u hoomamao mai ia Lola mai, aole hoi elike me ko m|aua ano mau i kinohi, aole r.ne he kumu e ae, o kela hoomam&o ana o'u, o Mrs. Wadona .vale no ka mea nana e hoopihapiha nei ia Lola, me ke kamaiana i na olelo e hoinoino ana ia'u. Ua lawa ko kaua kamailio ana, ke uuia ae la ka paktffciluna, nolaila e nana kaua i ka poe oluna o ka awai." Ua huli like aku la ka laua nanai ana noluna o ka awai, aia nae iloko o Elioka ka manao hauhli, no kona ike maoli iho no. aole ke kaumaha ame ka eha«Jha maluna o Alika, me ka k ana iho iloko ona, no keila noi ana aku ana ia Alika e hele i ka nana keaka, no ka hooliuolu ana aku i na manao o kela kaikamahine opio. 1 ka hoookuuia ana iho o ka pakiu ilalo, hopu aku la o Alika i ka lima o Elioka. nana aku la hoiJma kona mau maka, a hoopuka aku la i keia mau olelo: "Ua hele maoli au a piha i ka Hauoli e Elioka i keia po." Me he mea la, aia mau no na a Lola i kamailio aku ai, ma na lehelehe o Elioka, kahi i kau ai, no ka mea i hoike ana aku o Alika no kona piha i ka haaioli, o kona pane koke mai ;a no ia: "Mamuli o ka haawi ana aku i) ka hauoli, i oili mai ai ka hnuoli." Oiai hoi o Uilama Wadona e uoho la ma ka aoao o Lola, ke lu mai la ua kanaka opio nei iina olelo pelo iloko o ka pepeiao o ka wahine opio ana i koho ai e lilo aku nana, ke hoomalie w r ale aku la no o Lo?a, me ka pane ole aku he :.'>okahi huaolelo, aka aia nae ilolto o kona noonoo, ke ike la "•>. i na mea apau i hoolalaia e M{rs. Wadona ame kana keiki, oh ka he manao ko kela hele kokpolua ana aku o laua noloko , o ka halekeaka ma ia po, a o ke kaimu oiaio hoi, i hele pu ole •nai ai o Mrs. Wadona me laua, a» pela hoi ka hoao ana o ua ahine nei, e imi mai i kekahi kumu, e hele ole ai o Alika me | ? O ka hele hoi ia ahiki i ka pau aina o na hana keaka ma kela pn. a oiai o Uilama Wadona, i po'lepo'e pono mai ai i ke kuka koloka o Lola, a pili i kona kino, iapo mai la kekahi lima ona •na ka puhaka o ka wahine opio, a £ane mai la i keia mau olelo. "E Lola kuu ipo. ua hele au a {piha i ke aloha nou e noho "iku nei." 1 Aole a Lola pane no kela mau (olelo, aka ma ke ano nae o k-.na nana ana aku i ke kanaka opio, ua hiki loa ia Uilama Wa- •. na ke ike mai, ua like pu kela* mau olelo, me he opala la ; r uhiia aku i ka makani; nolaila liopu mai la oia i ka lima o Lola. a alakai aku la nowaho o ka halekeaka, no kahi o ko -ar.a kaa e ku mai ana ma kapa o'ke alanui. Hakalia no ia laua a kau aku itluna o ke kaa, ua hoomaka, :ikr. l a o Lola e kamailio no ka nami o ke keaka o kela po, me! k' -na haawi ole aku i manawa no Uilama Wadona, e huai \ ai i na manao hooipoipo. :ana i hoomoamoa ai, no ke t a j huakai a laua, ma ko Lola aoao mai ke kamailio ana ahiki wak no i ka hoea ana aku o ke k{aa i ka hale. He mehameha pu wale no oloko*o ka hale, me he mea la ua hiamoe na mea apau, oiai nae ua thoi mua aku o Alika, a aia oia maloko o kona rumi kahi i wehēwehe ai i kona mau lole, eia nae e a ana no ke kukui oloko o ka rumi hookipa, a e ana hoi ke kapuahi hoopumehana. O ko Lola manao ma kela hoea ana aku no ka hale, o ia ka hoi pololei loa noloko o kona rumi , aka nae, ua huki aku la o Uilama Wadona i kona lima, no lj:o laua komo ana aku ma-

loko o ka rumi hookipa, aole no hoi he hoole mai o Lola, aka aia no nae iloko ona ka manao hoomanawanui, e hoolohe mai i na mea apau a kela kanaka opio, i makemake ai e lua'i aku imua ona, a ua makaukau no oi ai na pane kupono ma kona aoao. "I alakai mai la au ia oe e Lola noloko nei o keia keena, no ( ka hoike ana aku imua ou, aole e hiki ia'u ke uumi hou iho i ko'u mau manao. Ua noonoo au, oloko la o ka halekeaka kahi kupono loa no kaua e kamailio ai maluna o kekahi kumuhana ano nui loa, aka no ka piha nae i na kanaka, pela i hiki ole ai ia'u ke kamailio aku ia oe, o lohe wale ia mai auanei ka kaua mau olelo; he nani hoi ia, o kaua wale no maloko nei, me kekahi mea ole e hoolohe mai a iina mea e kamailioia ana mawaena o kaua, nolaila e oluolu oe, e maliu mai i ka'u mau ulono ana aku imua ou. "No na makahiki ae nei he nui o kou noho ana mai maloko nei o ka home o kuu mau makua, mai ia manawa mai ko'u haulehia ana i ke aloha ia oe e Lola ahiki i ka lilo ana o ia aloha me he okokp ahi la, e lalapa ana iloko o kuu puuwai. "Aole au i hoike aku imua ou i keia mea mamua, no kuu ike, aole i pau na la o ko'u huli ana i ka naauao, a oiai he mau mahina helu wale no koe, alaila pau ko'u hele ana i ke kula, nolaila mamua o ko'u komo ana aku iloko o kekahi oihana, he mea pono e loaa he kokoolua no'u, nana e hoohauoli mai i ko'u mau la, a e kokua mai ia'u, ma ka'u mau hana apau. Nolaila e Lola kuu ipo aloha, ma keia po, e hoohauoli mai ai oe i kuu uhane, ma ka haawi ana mai i kau pane, ina paha he manaolana kekahi iloko o'u, no ka hoea mai o kekahi la ma keia mua aku, e hooliloia ai kaua i hookahi iloko o ke apo o ka mare." Ua like maoli o Lola me kekahi kii mabala, iaia e noho la imua o Uilama Wadona, a hoolohe aku i kela mau olelo mai ke kanaka opio mai, aia wale no kona poo ilalo kahi i kulou ai, me ka nana ana o kona mau maka iluna o ka papahele, me ka hele hoi o kona helehelena a a'ia'i pu, aole he oni, aole he pua'i leo. aka ua like loa oia me ke kii, ka noho malie loa. Ua hekau iho ka meha anoano maloko o kela rumi, no ka mea aohe wahi onioni iki o Lola, aka nae me he mea la ke lohe Ia kona mau pepeiao i ka nakeke o kekahi mea ma ka hale maluna, a mailoko mai hoi o ke keena kahakii o Elioka Hakoka, me he mea Ia i ka nana aku, ua oi loa ka hialaai ame ka hoohihi o ko Lola manao no kela nakeke, no ka mea aole ia he nakeke e ae, aka o na hulu pena no ia a Elioka, e pena ana i kana kii, mamua o na huaolelo waipahe a Uilama Wadona, e lua'i aku la imua ona. No kela noho mumule loa nae o Lola, ua hoomau hou mai la no o Uilama Wadona i kana kamailio ana: i "Ea, heaha kou kumu e kamailio ole mai nei e Lola ia'u? E nana mai e kuu aloha, i ike aku ai au i kou mau maka nohea, a e hoonuu aku hoi i kou helehelena u'i. Ua hoehaehaia aku [ anei kou noonoo, mamuli o ka'u mau olelo? Ua lilo anei na mea a'u i kamailio aku nei imua ou, i kumu nou e puiwa hikilele ai? Ina ua lilo i'o ka'u mau olelo, i mea hoehaeha aku ia oe ea, alaila ke nonoi aku nei au i kau mau huikala ana mai e Lola, aka nae e pane mai oe i hookahi huaolelo, e hoike ma.i ana, aia he manaolana iloko o'u no ka hookoia o ka iini a kuu puuwai i kekahi la e hoea mai ana." "Heaha la hoi, elike me kau noi, pela no au e hooko aku ai, 0 ia keia, aole loa e hiki ia'u ke ae aku e lilo i wahine nau e ! Uilama. Ona huaolelo au i kamailio mai nei imua o'u, ua hoehaeha loa mai ia ia'u, a oi aku mamua o ka hiki ia'u ke hoakaka ae ma na huaolelo maopopo loa. Aole loa au i moeuhane mua, aia he noonoo iloko ou no'u ma ke ano au i makemake ai, a o keia ka manawa mua loa, i loaa mai ai ia'u ka ike, eia ka aole e kala kahiko i waiho lolii ai ia manao iloko ou. "īna no iloko o kekahi mau makahiki ae nei i liala, i hoike mua mai-ai oe i kou manao imua o'u, ina no ua hoopau kahiko ia kou pohihihi, me ke kakali ole a hoea mai i keia manawa," wahi a Lola me ka nana ana aku ia Uilama me na maka kunahihi. "Alaila ua pupuahulu loa ko'u kamailio ana aku nei ia oe e Lola no keia kumuhana. E hoopau loa ko kaua kamailio hou ana maluna o keia mea, a e kakali malie kaua pela ahiki 1 kou maopopo pono ana, i ka nui ame ka hohonu o kuu aloha nou e Lola," wahi a Uilama Wadona, me kona ike ana iho nae, i ke poho wale o kona mau manaolana ma kela po, no ka hookoia o ka iini a kona puuwai. "Aohe he waiwai e hoopanee hou aku ai i keia kumuhana, o keia wale no ka manawa a kaua e hooponopono ai, a maopopo ia kaua pakahi ka hopena o keia ninau; no ka mea o ko kaua hoopanee ana aku i ka hooholo ana no kekahi manawa okoa, he hana hewa loa na'u ka ae ana aku, e hoomau oe i kela manao aloha iloko ou no'u, me kuu ike no nae, he hana hiki ole loa na'u, ka ae ana aku e lilo au i wahine mare nau." "Alaila aole anei he wahi aloha iloko ou no'u? Ua nele anei ka ike ana o kou puuwai, i ka meahuna e waiho lolii nei iloko 0 ka pana ana a ko'u puuwai nou?" wahi a Uilama, me ka hele a piha kuaki loa, o ia no oe o ke kanaka e kokoke loa ana e kau aku kekahi poino nui maluna ona. "He aloha no au ia oe, aka aole nae ia ma ke ano au i makemake mai ai," wahi a Lola, me ka hilahila ole, i ka hoike okoa ana aku i ka mea oiaio loa. "O e Lola, aole he pololei iki o kau mea i kamailio mai la, no ka nele loa o ke aloha iloko ou no'u," i pane hou mai ai o Uilama ma ke ano uwalo. "Aole loa au i moeuhane iki, e hoole mai ana oe i ka'u noi; aka nae he hookahi mea a'u e hoomaopopo nei, o kou hoole ana mai ia noi a'u imua ou, ua hooleia mai ia, malalo o kekahi kumu." "Aohe a'u pane e ae e haawi aktl ai ia oe e Uilama, o kela ! wale aku la no, a ina i aloha i'o au ia oe, aole loa au e hoohaka- I lia iho ana i ka hoike ana aku ia mea; a e lohe oe e Uilama 1 Wadona, aole loa au e mare i kekahi kanaka i kane na'u, aia wale no a ua aloha aku au iaia me kuu puuwai apau. "E ae mai oe, e lilo au i hoaloha nou, elike me keia manawā a kakou e noho nei; a mai hoao oe e hapai hou mai i keia ninau, no ka mea aole loa he manawa ma keia hope aku, e loli ae ai ka'u pane," wahi a Lola me ka leo kuoo, me ka maopopo koke ana iho hoi ia Uilama Wadona, aole e hiki iaia ke hoopa aku i ke kino o ke kaikamahine ana i kuko ai e lilo mai i wahine nana, a oki loa aku hoi ka hoopa ana i na waiwai o ua kaikamahine nei. No kela pane hope a Lola, ua hoopihaia aku o Uilama Wadona i ka huhu mē ka hoonaukiuki pu, nolaila pane mai la oia, 1 ka i ana mai: "Alaila he kanaka okoa aku anei kau mea i aloha ai e Lola? Aole loa oe e hoole mai i ka'u noi, a kamailio mai paha elike me na olelo i puka mai nei mai kou waha mai, ina aole i kaili mua ia aku kou manao hoohihi no kekahi mea okoa ae mawaho o'u." Na kela mau olelo a Uilama Wadona i kamailio mai ai ia Lola, i hoopii ae i ka ena o ua kaikamahine opio nei, me kona noonoo ana iho, he mea inakehewa wale no ka hoomau ana aku i ke kamailio ana me Uilama, he hooi ana mai ia i ka hahana o na olelo e hoopukaia e laua pakahi nolaila ku ae la oia iluna a pololei, alaila pane aku la; "Eia keia i na hora o ke aumoe e hele nei, e hookuu mai oe ia'u e hoi noloko o ko'u rumi, nolaila o ke aloha poeleele no kou," wahi ana me ka haawi ana aku i kona lima imua o Uilama. (Aole i pau.)