Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 4, 25 January 1923 — KA AELIKE NO NA MOOLELO HAWAII. [ARTICLE]

KA AELIKE NO NA MOOLELO HAWAII.

Mamuli o ka hoea kino ana mai nei o kekahi haole kaulana i ke ame ka haku mooīelo, nona ka inoa o Paclraic Colum, i Honolulu nei, mamuli o ka hooko ana i kekahi aelike i hanaia mawaena o ke komisina moolelo Hawaii, ame ke keena pa'i palapala o ke Kula Nui o Yale, akahi no a loaa ka ike i ko Hawaii nei poe, no ka mea a ke komisina.i hana aku ai, me ka lilo ana o ia hana a ke komisina moolelo Hawaii, i kumu e hoalaia mai ai na ku-e ana, ma ka aoao o na lala o ke Kalapu Hoeueu Hawaii. iie haole kakau moolelo kaulana keia o ka hoea ana rpai nei, no ke kakau ana ame ka haku ana i na moolelo kahiko o Hawaii nei; aole he hoopaapaa ana no kona makaukau, no ka mea ua kaulana kona inoa ma Amenka, elike me kana mau buke moolelo lehulehu i kakau ai, o ke kumu ku-e wale no i hoalaia mai e ke Kalapu Hoeueu Hawaii, o ia no ka haawiia ana o ke pa'i ana ame ka hoomakaukau ana i na moolelo Hawaii, i kekahi hui pa'i palapala malihini, aole hoi i kekahi o na hui pa'i palapala kuloko; a oi loa aku hoi, maniuli o ka lilo ana, .na kekahi malihini e hoomakaukau aku i na moolelo 0 Hawaii nei. Ma ka mea maopopo ke nana aku, mamuli o ka haawiia ana aku na kekahi hui pa'i palapala owaho mai e hoomakaukau, a e pa'i i na moolelo Hawaii, me he mea la, ua nele, loa ko Hawaii nei poe, i na makaukau e hiki ai ke hana a ke pa'i 1 ko kakou mau moolelo, elike me ka mea i makemakeia ai e ka ahaolelo akvi nei i hala; oiai nae eia me kakou kekahi poe i hiki ke hoomakaukau i ko kakou mau moolelo, me ka pololei; a mai ko kakou poe aku no auanei, e loaa aku ai na makaukau, a keia malihini, e hana mai ai i kana mau moolelo. O ke kumupale ma ka aoao o kela komisina, no ka haawiia ana na kekahi hui pa'i palapala owaho mai, ka aelike no ke pa'i ame ka hoomakaukau ana i ko kakou mau moolelo, mamuli no ia o ka manaoio ana o kela komisina, ma iā ano wale no e pahola laula.aku ai ka ikeia mai o Hawaii nei, e na wahi apau o ka honua nei, me ka uuku loa o na hoolilo: ua like nae ia me ko kakou olelo ana ae ma kekahi ano, o kela hui pa'i palapala ke ohi ana i kekahi puu dala mahuahua, ma 0 na bukc la, e kuai hooliloia aku ana o na moolelo o Hawaii nei, a kakali aku kakou, o ke kipa nui mai o na malihini i keia Teritore. alaila ikeia ka pomaikai o kela haawi ana i ka hana iawaho. Aole nae he hana i koe, ua pau ka aelike i ka hanaia, a ua apono ka loio kuhina i pau, i kela aelike, o ke alahele wale no 1 koe, e waiho hamama mai nei, o ia no na aha hookolokolo, ina e manao ana kakou, ka poe ma Hawaii nei, e ku-e aku i ka mea a ke komisina i hana ai, pela wale no e kaohiia mai ai ka hookoia aku o ka aelike, ahiki i ka puka ana mai o ka olelo hooholo a ko kakou mau aha hookolokolo maanei. La hoakaka ae ke kiaaina i kona manao i keia mau la iho nei. no kona kanalua loa, i ke apono ana aku, i ka hana hoopii ukuhana, i'hoolalaia e na keena oihana o ke Teritore. He nuhou hoohauoli kela i ka poe hookaa auhau. Ua hookahua ke kiaaiiia i kona manao ku-e i ka hoopii ukuhana, malalo o ke kumu, aole he maopopo o kahi e loaa mai ai o ke dala, e hiki ai ke aeia aku na noi o kela ano. He oiaio, ua hoomahuahuaia ae na ukuhana o na luna oihana o ke Teritore, i ka manawa e pipii ana na meakuai iloko o ka wa e kaua ana na aupuni 0 Europa; ua emi mai nae ke kumukuai o na meaai 1 keia manawa, nolaila he kumu kupono no, ma ka aoao o ke kiaaina. ka hoemi pu ana mai i ka ukuhana o ka poe i hoopiiia ae, a e loaa ia lakou na ukuhana, o kela manawa, inamua aku o ka hoopii hou ia ana ae o ko lakou mau uku. | He mau la helu wale no koe, alaila pau ka manawa e hoo--1 pihapiha ai, i na pepa helu auhau, a waiho ae ma na keena ona luna auhau. Ke pau ka mahina o lanuari nei, e paa ana ka puka, no ka poe hoohemahema. Ma ke kanawai e ku nei no na auhau loaa makahiki, ina e hana ole ana kekahi poo ohana, i hoike no kona mau loaa makahiki, a waiho aku me na luna auhau, iloko o keia mahina, e kauia mai ana ka auhau maluna ona, no ia mau loaa makahiki. elike me ka huina holookoa, o kona mau loaa, me ka hoolawe ole ia ae o na dala, 1 hoakakaia ma ke kanawai, no ka hookuuia mai ka auhau aku. Eia ke kumu hoohalike. Ina o ka loaa inakahiki ma o kona ukuhana la, o kekahi poo ohana, he $2600, he wahine mare kana e noho pu ana, a he ekolu a laua mau keiki; ina e hana oia i hoike no kona loaa makahiki, a waiho me ke keena o ka luna auhau, iloko o keia mahina, ua hookuu loa ia oia, mai ka uku ana aku he auhau no na loaa makahiki i ke aupuni; aka ina aole oia e hana ana i hoike, alaila e kauia mai ana maluna ona, ka auhau o $32.00. No ka hoopakele ana ae. mai ka uku ana aku i kela mau dala, ke hoeueu hou aku nei no keia pepa, mai hoopalaleha i ka hana ana i na hoike auhau, 1 0 mihi auanei mahope aku.