| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
| | | |
| | | Nupepa Kuokoa KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII | | |
| | | Hoopukaia i na Kakahiaka
Poaha Apau | | |
| | | Ka Nupepa Pookela o na
Nupepa Hawaii | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | | |
| | | NUPEPA KUOKOA HONOLULU, T. H, . POAHA, FEBERUARI 1, 1923. | | |
| | | | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | Noho ike Puhi Mamuli Mai o ka Hana a ka Ona Hopuia Kekahi Haole no Kana
Mau Hana Hoopilikia Ma-
luna o Kekahi Poe HOOLE OIA NO KA IKE
I KANA MEA I HANA AI Maluna o ke Kaauwila i Hopu-
ia Ai Oia no ka Hoeha Ana
i ka Mea Uku Dala Mamuli o ka inu ana i kekahi mau omole okolehao ekolu, me kona mau hoaloha i lilo ai ia hana i kumu e hookomoia aku ai o kekahi haole nona ka inoa o F. C. Chisnall iloko o ka pilikia, o ia kona hopuia ana
a hoopaaia maloko o ka halewai, no
kana mau hana hoopilikia maluna o
ka poe ana i hoohana aku ai i kana
mau hana ku-e kanawai. O ka mua loa o ka hana a kela
haole, ma ka po o ka la Sabati nei,
ua hoea aku la oia no Laniakea, a
wahi ana, i hele aku oia ilaila no
ka huli ana i kona hoaloha, a i ka
wa i hoikeia mai ai iaia, aole i hoea
aku kona hoaloha ilaila, ua noke
ae la oia i ka hoopuka i kekahi mau
olelo pelapela imua o ka lede o
kela wahi. Ua lilo na olelo pelapela kupono ole a kela haole i kamailio ae ai i kumu e keleponaia aku ai i ka halewai no ka hoouna ana mai i kekahi makai, a i kona ike ana i kela hana ma ka aoao o na wahine o Laniakea, ua haalele awiwi iho la ua haole nei i kela wahi, me ka hoohina ana aku i na pahu meakanu e ku ana mawaho o ka pa. I ka hoea ana mai nae o ka ma-
kai, aohe mea i loaa iaia, no ka mea
ua hala aku ka haole i makemakeia,
no kahi e loaa ole ai ke huli aku. He mau makai o ka oihana koa kekahi i hoea ae mahope mai, i ka Wa i loaa aku ai ka lohe ia lakou, e hoea hou aku aua kela haole ilaila, oia nae ahiki wale i na hora o ke aumoe o kela po, aole i ike hou ia ua haole nei. He hookahi nae kumu o kona ike hou olo ia, ua kau oia maluna o ke kaa uwila o ke alanui Moi, i ka holo ana o kela kaa ahiki i ka hala ana mai o ke alanui Kalakaua, ia wa ka oia i kolohe aku ai i kekahi wahine ohua oluna o ke kaa uwila, a no kela hana i hoike mai ai kela wahine i ka mea ohi dala, oia o J . K. Lewis, e papa mai i na hana hoopilikia a Chisnall. Elike me kekahi holoholona i makemake olo e ku-eia aku kana mea i makemake ai e hana, pela iho la ke kulana o Chisnall, no ka mea, i ka wa i hele mai ai o Mr. Lewis e papa iaia, ua ku'iia aku la ka mea ohi dala ma o kena helehelena. O kahi nae o ka laki, o ka Makaikiu Carter kekahi maluna o ke kaa uwila i kela manawa ua hele mai la oia e hooko i kana oihana, ma ka hopu ana i kela haole, eia nae aole ia i lilo i hana maalahi ma kona aoao, no ka mea me ke aumeume oia i hana ai, a me ke kokua ana mai a kekahi poe e ae, pela i paa ai na haole nei i ka hopuia, a laweia mai noloko o ka halewai. Ma ke kakahiaka o ka Poakahi
nei i kauohaia mai ai na lede o ka
Laniakea e hele ae no ka halewai,
ina paha e hiki ana ia lakou ke
i hooia ae, o Chisnall ka mea o ka
hoea ana aku a kamailio i na olelo
pelapela ia lakou, ma ka po o ke
Sabati aku, a i hoohina ai hoi i ke-
kahi mau pahu o na meakanu, a he
mea oiaio, ua hooia mai kela mau
wahine apau, o ua haole i'o nei no
kela. Wahi hoi a ua haole nei o ka hoike ana ae, mahope o kona noke ia ana aku i ka niele, ma ke kakahiaka o ka Poakahi nei, aole ka he mea hiki iaia ke hoomaopopo ma kela po Sabati, o kana mea wale no i hoomaopopo hope loa, o ia kona inu ana i kekahi mau omole okolehao ekolu, me kona mau hoaloha elua. IINI IA LUNAKANAWAI E HO-
LO LUNAKIAI NO MAUI. E hoakaka ana kekahi lono o ka loaa ana ae mai ke kalana mai o Maui i ka hooholo ana o ka Luna-H. C. Mossman i kona manao e holo no ke kulana lunahoomalu o ka papa o na lunakiai ma keia kau koho baloka ae ma ka paa baloka Demokarata. No kekahi manawa ka i hala aku ua hauwawaia ae ka makemake o ka luna kanawai Mossman no kekahi oihana aupuni mawaho ae o ka hana ana e paa ana, a no ke kanaka e pani ae ana ma kona wahi o ka inoa o H. L. Holstein ka i hoopu-aia ae, ka lunahoomalu mua o ka hale p na lunamakaainana. | | |
| | | Hopuia Kekahi Poe Opio no ka Hoopoino i Kekahi Kaikamahine Hala Okoa he Mau Pule o ka Hookolo Ana o na Makaikiu Ahiki i ko Lakou Paa Ana me ka Ae Okoa Ana i ko Lakou Hewa | | |
| | | Halawai he Wahine Pake me ka Make ma ka Ulia Kaa Otomobile Paa ke Kiakaa i ka Hopuia me ke Kakaliia o Kona Kumu Hoopii a Pau ka Niele Ana a ke Kiure Koronelo no ke Kumu Make | | |
| | | Hooku'i he Kaa Otomobile me ke Kaa Uwila Loaa na Poino i na Kaa a Elua ma Kela Hooku'i Ana i Kahi Hookahi EHA KE KIAKAA O KE KAA OTOMOBILE Kupouli Kona Noonoo i ka Wa
i Hookauia Ai ma Ke-
kahi Kaa Okoa Aku Ma ke kihi o na alanui Beritania amo Alexander, ma ka auwina la o ke Sabati aku nei i hala, i hooku'i ae ai he kaa otomobile, me ke kaa uwila, a o ka hopena i ikeia, o ia no ka nui o na poino i loaa i ke kaa oto, me ka manuhe'u ana
hoi o ke kaa uwila, a ua halawai hoi
na mea elua maluna o ke kaa oto-
mobile, me ka poino mamuli o na
eha i loaa ia laua. I kulike ai me ka moolelo no kela ulia, i ka wa o ke kaa uwila e holo mai ana, ma ke alanui Alexander, no ka hoohuli ana ae i ke alanui Beritania, ua ike mai la ke kiaka uwila, i ka otomobile, e hookeleia ana e Paul E. Stewart e holo ae ana mamua pono o kahi a ke kaa uwila e holo aku ana. Ua hooi aku la ke kiakaa uwila, i ka holo o kona kaa, me ka manao e puka e kona kaa, mamua o ka hoea ana mai o ka otomobile, a oiai nae, ua loaa pu no paha ia manao hookahi ia Mr. Stewart, e puka mua kona kaa, mamua o ka oili ana aku o ke kaa uwila, ua kuupau mai la oia i ka holo o kona kaa, o ka mea nae i ikeia, o ia no ka hooku'i ana ae o ka otomobile, ia mua o ke kaa uwila, a nui na poino, i kau aku maluna o na kaa a elua. Ma kela hooku'i ana o na kaa i kahi hookahi, ua loaa ia Mr. Ste-
wart ka eha ma kona poo, a iloko o ke kulana kupouli o kona noonoo, i hapaiia ae ai oia, a hookauia
aku maluna o kekahi kaa otomo- bile okoa, o ka hoea ana ae no ia
wahi ia manawa. O kona hoahanau pu kekahi maluna o ke kaa otomobile me ia, nona ka inoa o H. C. Stewart, ua moku kona lehelehe, a oia o laua ka i kukonukonu ole o kona poino. Ua manaoia, ma kela hookauia ana aku o ka mea i nui ka poino maluna o ke kaa otomobile okoa, ua hoihoiia oia noloko o ka halema'i o na poino ulia, no ka lapaauia mai, aole nae oia i laweia aku ilaila, aole no hoi ma kekahi halama'i e ae, a i ka wa i hoea aku ai o ka makai no kona home, ma Kaimuki, e noho mai ana oia; nolaila ua hoihoiia no oia no kona home, aole hoi no ka halema'i o na poino ulia. OKIIA KEKAHI MAU KUMULA-
AU KIAWE KAHIKO. Ua haawiia ae i ka Hui Kaa Uwila no ke oki ana i ke koena o iia kumulaau kiawe nunui i ku ai no kekahi mau makahiki lehulehu maloko o ke kahua o ka Halekula o Punahou kokoke i ke alanui Wilder . O ke kumulaau kiawe kokoke i ka pukapa he hapa kenekuria kona loihi o ke ku ana malaila. Ua pu-ha oloko a ua lilo hoi i home no na meli hana momona e noho ai. Ma ka Poakahi ka hoomaka ana a Rudolph Duncan ame kona mau kanaka hana e oki ia mau kumu kiawe a he hana nui no ia i hanaia. Ma ka auwina la o ka Poalua nei ka hoea aku la ke oki ana a na kanaka me ka pahiolo i ke kino o ka laau a i ka moku ana ua puka mai la na meli mailoko mai o ka pu-ha laau a lele mai la e kiki a me na papale kapu ame na mea palulu maka a mau kini uwahi i hoopakele ai lakou ia lakou iho, a me ia hooikaika ana ia lakou iho, eia nae, ua kikiia no lakou. Ua huhu na meli a ua huhu pu me ka poe e olo ana i ka laau me na pahiolo.
Ua ike kekahi mau keiki elua i ka meli hana momona iloko o ka
pu-ha laau. Ua kali laua no elua
la. Me ke kaa kalaka a me na
kaula i hoopaaia i ke kumulaau
i huki ai lana ahiki i ka hina ana o
ke kumulaau kiawe hope loa ma-
loko o kela kahua ilalo. Me ka nana ole ia ae o ke kiki a na meli i ka manawa i ike ai na kanaka i ka momona ua hooikaika kela ame keia e loaa ka momona a ua loaa kekahi i na keiki aole nae i ka nui elike me ia a laua i manao ai. | | |
| | | Maule he Mokulele a Halawai Elua Mau Haole Koa me ka Make Ma Kahi he Kaukani Kapuai a Oi ke Kiekie i
Haule Mai Ai Kela Mokulele ma Leile-
hua a Pau i ka Hakihaki ma ka Ulia | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | | | | | | | | Mahope iho o ka hookolo ana i ka
meheu o kekahi puulu o na kanaka
opio kolohe, me na hana limanui, ma
na wahi Iike ole o keia Teritore no
na pule lehulehu ae nei i hala, i paa
ae ai i ia hopuia e ka Makaikiu
McDuffie, he eiwa mau kanaka opio,
ma ka Poaha aku nei i hala, no ke-
kahi kumu hoopii i ike ole ia ka
ekaeka, ma ka moolelo o na hihia
karaima ma keia Teritore, o ka wa
ae nei i hala.
He eiwa o kela puulu o ka poe
kolohe a limanui i paa ma kela ho-
puia ana, eia nae ma ka pule ma-
mua aku, he eha poe i paa mai i ka
hopuia, malalo o na kumu hoohuoi,
a mai ia lakou ae i hua'iia mai ai
na mea oiaio loa, a lakou i hana ai,
pela iho la i pololei ai ka hele ana
aku o na makaikiu, e hopuhopu i ka
poe apau i komo iloko o ke karaima
a lakou i hooko aku ai.
I kulike ai me ka hoakaka a ka
Makaikiu McDuffie, ma ka hora
ewalu, o ke ahiahi o ka la 12 o ka
mahina aku la o Ianuari i hala, na
hele mai la kekahi kaikamahine
opio, o umi-kumamahiku makahiki
mai kona home mai ma ke alanui
Ward, no ka uku ana i kekahi bila
aie i ka halekuai, he kokoolua no
kona o ika hele pu ana mai ma kela
ahiahi he kane no.
Mahope o ka pau ana o ka laua
hana i hele mai ai ma ka hale-
kuai, ua huli hoi aku la laua, a no
ka nui loa o ka ua i kela manawa,
ua komo ae la laua ma ka lanai o
ka halekula o Pohukaina, no ke ka-
kali ana ahiki i ka wa e pau ai ka
ua.
Oiai nae lana e kakali ana o ka
malie ae, ua hoea aku la ka puulu
o ke^" Wi;. kapaka opio kol^h^, a
noke WiHa i ka pepehi i ke; kokoo-
lua o ke kaimakahine a eha loa, me
ke kiola ana iaia mailoko aku o ka
lanai o ka halekula.
Ua hopuia ke kaikamahine opio e
kela poe a laweia aku la no ka hale
maluna, a malaila i hooko aku ai | kela poo kanaka opio i ka lakou
hana limanui, ma o ka hoopoino ana
i ke kaikamahine. He umi-kumama-
lua ka nui o kela poe, o ka hana
ana aku i ko lakou mau makema-
ke lapuwale maluna o ke kaikama-
hine, alaila haalele iho la iaia iloko
o ko kulana kupouli o ka noonoo, a
holo nui aku la me ka manao e nalo
ana ke karaima a lakou i hana ai.
O ka waiho hoi ia o ko kokoolua
o ke kaikamahine opio, ahiki i ka
hoi pono ana mai o kona noonoo
maikai, ia wa i holo aku ai e kii i
kekahi mau kokua, a iaia i hoea hou
mai ai me na kokua, e waiho ana
kela kaikamahine me ko kupouli o
kona noonoo.
Mamuli nae o ka hoike ana ae o
kekahi poe i hopuia, i na inoa o ke
koena aku o lakou, i komo iloko o
kela hana hoopoino i ke kaikama-
hine opio, i haalele iho ai ka Ma-
kaikiu John Kellett i keia kulana-
kauhale, ma ka mokuahi o ka po o
kela Poaha, a ma ke kakahiaka o
ka Poaono nei i huli hoi mai ai oia,
me ekolu mau kanaka opio i hopuia
eia, no lakou na inoa o George Hoo-
pii, Minoru Kimura ame Eddie Ful-
ler.
He hookahi o kola poe oia o Mi-
noru Kimura, ua hopuia no oia ma-
mua, aku nei no keia ano hewa hoo-
kahi, a na hookuuia oia malalo o
ka bona.
Ke mau mea no kekahi i paa ole
mai i ka hopuia, aka nao aia no na
makai mahope o ko lakou, meheu
kahi i hookolo ai.
Ma ka hoakaka a ka Makaikiu
McDuffie, ua ae okoa ka poe i ho-
puia i ko lakou hewa, a ua kakau-
inoa hoi i na palapala hoohiki a la-
kou i hana Ki, a e ikeia ae ana na
men apa?? -=, ' ^ WHi ^boblAhoi9k M o^
ko li.^wu ki^in;" ' '"'-.'
O na inoa o ka poe i paa ae i ka
hopuia o ia keia malalo iho nei:
George Hoopii, Minoru Kimura, Ed-
die Fuller, John Lymon, John Pa-
vao, David Kaleikilo ame Louis
Gomes. | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | ;-:- '-::=. -.oomoana o na koa ---:. .-m ke kakahiaka o ka - -. -.: l.'i i hala, i halawai ae ^ n:.-^ haole koa. me ka . -i.-.mu-i o ka haule ana — okulele a laua e kau . . .. ka honua a hakihaki in^.i o kela mau haole koa, "--.-.kanihi Rupert Julian, ka -.-i e hookele ana i ka mo--.n-..- Charles R. Benson, he - -. p:. me ia ma ke ano ohua. .-wai koke ka Lukanela ^li-"^a make. i ka manawa i ka mokulele, a hakihaki, -ikihaki ana no hoi o kona . a no kona kokoolua hoi, -u no kona ola no kekahi :-. pokole, aka i kona mana-- . -.h- .ia ana no ka halema'i, ..-'& iho la oia. moolelo e pili ana i ke o ;:.-; lele ana o ka Lukanela nniiina o kona mokulele ma : ...hiuka, penei no ia: I-o o ke Sabati aku, ua -. ka manawa ia e hele ka hui paani popo hina'i, -'"-.kuku ana me ka hui o ka ': u ::?!-. a mamuli nae o ka :"-.-. ^na o kela hui me kekahi -.-. -.ku ma Leilehua, ua hiki .o mai e halawai pu me !-' ka papu Ruger - .-; Lukanela Julian kekahi 7^.ni iloko o kela hui popo -= no ka hooluolu ana aku - :-:!-, a o o kona mau hoa, ua - : la oia. e lawe no oia ia '' : - . 7'nu maluna o kona moku-. i'-'ina o ka lewa, a ua lilo .a | i mea maikai, i ka manao o kela poe, nolaila ma ke kakahiaka o kela Poakahi, ua lawe pakahi aku la oia i na hoa o kela hui, a he elua ana mau mea i lawe ai. a hoihoi hou mai me ka loaa ole o ka ulia. I ko ekolu nae o kona manawa i hoomaka ai e lawe hou i kekahi mea, ua ulu ae la he like ole o na manao mawaena o ka poe i kau ole iluna o ka mokulele, o ia ke ake ana o kela ame keia, oia ke laweia iluna o ka lewa, aka mahope o ka hala ana o kekahi manawa, ua lokahi ae la lakou, o Charles Benson, ka mea e lele pu me ka Lukanela Julian. Ua hoomaka aku la ka mokulele, e lele mai ka haahaa ae ahiki i ke kiekie loa ana, ma kahi o ka hookahi kaukani me elima haneri kapuai, alaila hoomaka iho la e emi ilalo, ma ke ano pokakaa, elike no hoi me ke ano o na mokulele i kekahi manawa, me ia pokakaa o kela mokulele, ahiki i ka haule ana iluna o ka honua, aole ho manawa i pololei hou ai kana lele ana. He hapaha i hala o ka hora umi o kela kakahiaka, o ka manawa ia i haule ai ka mokulele, a loaa ka make i na haole koa elua; a ma ka auwina la ae, i noho ai he aha o na aliikoa, no ka noii ana a huli pono ana, i na kumu o ka poino i loaa i ka mokulele. He mau haole koa opiopio loa kela. aole laua i mare wahine, a no ka Mokuaina mai laua o Indiana, eia nae he kulanakauhale okoa ko kekahi, a pela no hoi ko kekahi. | | | | | | | | | | | | | | | | | He kakaikahi loa na pule nele
i ka loaa o na ulia kaa otomobile,
e ikeia nei ma keia kulanakauhale, a
ua make maoli kekahi poe, mamuli
o kela mau ulia, pela ka hopena i
kau aku maluna o kekahi wahine
Pake o Mrs. Yuen ka inoa mahope
koke iho o ka hora ekolu, o ka
auwina la o ka Poalua nei, i kona
manawa i hooku'iia aku ai o ke-
kahi kaa otomobile, ma ke kihi o
na alanui Beritania me Nuuanu.
He wahine Pake kela nona na
makahiki ma kahi o ko 65, a o Wai-
pahu, Ewa kona wahi noho. Ma-
hope o kona hooku'iia ana aku e
ke kaa otomobile, a hina ilalo, me
ka pii ana aku o na huila o ke
kaa maluna o kona kino, ua hoihoi-
ia oia me ka awiwi no ka Halema'i
Moiwahine, eia nae ua mako oia,
he manawa pokole wale no ma ia
hope mai.
O Alfred Dias, ke kiakaa o ke kaa
otomobile, i hooku'i aku ai i kela
wahine, a ua paa ae oia i ka hopuia,
me ke kakaliia nae o ke kumu hoo-
pii e laweia mai ana nona, ahiki
i ka puka ana ae o ka olelo hoo-
holo, a ke kiure koronelo nieniele
kumu make.
I kulike ai me ka hoike a ka
Makai August Carreiro, e pili ana
i kela ulia, e hookele ana o Alfred
Dias i kona kaa, ma ke alanui Be-
ritania, mailalo mai o Puuloa no
Waikiki. I ko kokoke ana nae i ke
kihi o na alanui Nuuanu me Beri-
tania, ua hoohuli ae la oia i kona
kaa, no ka aoao hema o ke alanui
i ole ai e hooku'i me kekahi kaa
olo halihali ukana o ka hui Ameri-
can Express, e iho mai ana ma ke
alanui Nuuanu.
Ma kela hoohuli ana a Dias i
kona kaa no ka aoao hema o ke
alanui Beritania i hooku'i aku ai
kona kaa me ka wahine Pake.
Ua hoao ka makai i ka peleki
hoopaa o ke kaa otomobile o Dias,
a o kana mea i ike, aole he wahi
waiwai iki o kela peleki, no ka mea
aole e hiki ke hoopaa i ka holo | o ke kaa i ka manawa e makemake-
ia ai e hoopaa.
Ua hooia pu ae no hoi kela ma-
kai, ma kana ninaninau ana, i loaa
mai ai iaia ka ike, aole he laikini
hookele kaa o Mr. Dias, a o kekahi
hana ku-e kanawai a kela kiakaa,
o ia no ka hoopihaia ana o kona
kaa i na ohua, a oi aku mamua o
ka ke kanawai i kauoha ai.
Penei ihi) hoi na hoakaka a Alfred
Dias e pili ana i kela ulia:
Wahi ana, e holo mai ana kona
kaa ma ke alanui Beritania mai-
lalo mai o Puuloa, a i ke kokoke
ana i ke kihi o ke alanui Nuuanu,
ua hookani mai la oia i ka pu ho-
ailona, a iloko o kela manawa hoo-
kahi, ua ike mai la oia i kekahi
kaa halihali ukana o ka Hui Ame-
rican Express, e iho mai ana mau-
ka mai o ke alanui Nuuanu, mamua
pono ae o kahi a kona kaa e holo
aku ana. .
I wahi e hooku'i ole ai kela mau
kaa, ua hoohuli ae la oia i kona
kaa no ka aoao hema o ke alanui,
o ka manawa no ia i hooku'i aku
ai kona kaa i ka wahine Pake. Ua
pii aku ka huila hema o ka oto- mobile maluna o ke kino o kela
wahine.
No ka hana ana aku i kekahi
mea e pono ai ka wahine poino,
ua hookauia oia maluna o ke kaa
o Dias, a hoihoiia aku la noloko o ka
Halema'i Moiwahine, a mahope mai
olaila, i hoea ae ai oia no ka hale-
wai, no ka hoakaka ana aku i ke
ano o ka ulia i loaa i kona kaa,
amo ka poino i kau aku maluna o
ka wahine Pake.
Ma ka nanaia ana o na wahi o
ke kino o kela wahine i poino, ua
ikeia ua haha kona poo, a ua haki
hoi ka papa auwae, a ua haki pu
ka u-ha akau.
Ua hoopaaia o Mr. Dias ma ka
halewai, no ke kakali ana, i ka
olelo hooholo a ke kiure koronelo e
haawi ae ai, mahope o ka huli pono
ana aku i na mea oiaio i pili i ka
make ana o kela wahine Pake. | | | | | | | | | |
| | | |
| | | | | | | | | | HANAU HE WAHINE KEPANI
MALUNA O KE KALAUDINA .'-.'-. -ia huli hoi ana mai o ka mo-
Kalau^ina mai Kauai mai,
- ; I'oaha o ka pule aku la i
: anau mai ai he wahine Ke-
] I.u3. he bebe keikikane ma ka '.''!-- kela o ka manawa mua loa
..-.;-.! .-a he keiki ma ka moana,
!-" nui a lehulehu wale na ha-
: ikeia o kela ano, maluna o
:!.-.'-. u ahi holo pili aina a maluna
^ : mokuahi nunui, e holoholo
n n na aina mamao.
' i makuahine nana kela bebe
Mrs. Shimidzu o Honolulu nei;
: .-:" oia kahi i hoohala ai i ke-
::..-!!- la me na hoaloha, me ka
-"-no ole iaia o ka manawa e
-. aku ai kana bebe, a oiai ma-
'. kona rumi, ua hoea mai la
" -nawa e hanau ai, a pau ae la
' Pilikia.
- nui na wahine Kepani ohua
-a o ka mokuahi, i ka wa e
."knu ana kela wahine e ha-
'' knna bebe, ua haawi mai la-
- na kokua ana ma ka hoopono-
-. ana i ka makuahine ame ka
. a i k.ii wa i ku mai ai o ka
: .ahi i ka uwapo i hoounaia mai
kauoha e ke kupakako o ka
: . ''. ke kaa halihali ma'i o ka
^ni no ke kii ana aku i ka ma-
"- .'-ino ame ka bebe, a laweia aku
'---- --. ka halema'i.
: .: ua hanauia ke keiki a keia
^ i.'n''' Kepani ma na kai o Ha-
iu-i. aole he ninau pohihihi no
;' ^ o ka bebe hou he makaainana
-' " -: n '-: i. MAKE MAMULI O KA AI I KA
LAAUMAKE Mahope iho o ke kawelewele ana
.-. kona ola, no ka manawa i
-no loa e piha ka pule hookahi, noa o Mrs. Kumayo Hirakashi,
.p kakahiaka aku nei o ka Po-
hala, maloko o ka halema'i ia Poalima o ka pule mamua ai ae ai kela wahine i ka -p, me kona make ole nae ia aka no ka hoopakele ana na hoihoiia aku la noloko ema'i Kepani no ka lapa -u ole nae ke hoopakeleia ""-- " Ma na hoakaka e pili kumu i make ai kela wa-''--eia ai, ua inu oia i ka ---"- .--io. oiai oia iloko o ka ma " '-^'a ' pulepule a maikai ole o ko -' '- a'-'-'Eoo. He wahine opiopio wale no kela "-'' n makahiki he-28. Ua puhiia ^ :-". K-n- i ^o ahi, mahope mai o 5^iu make ana, ma keia Poaha no | E KAUPALEIA MAI ANA NA
KEIKI I O OLE IA. O na keiki a na makua i hoole
i ka o ia o ka lakou mau keiki e
kipakuia ma ana mai na kula au-
puni mai. O keia ae la ka manao
o ke Kauka A. L. Davis o ka Papa
Ola no na kula aupuni o ka hoouna
ana ae i ke kumukula poo nana e
nana na kula o Honolulu, J. C.
Davis:
"Ua kauohaia mai au e ka Papa
Ola e hoike aku ia oe he kauka
mai keia keena aku ke hoounaia
aku ana i ke kula aopiliolelo ma ka
Poakahi, Feberuari 5, 1923, no ka
o ana i na keiki apau i hooko ole
i ke koi a ke kanawai o pili ana
no keia hana. Ina e hoea ae ana
ke keiki a i ole hoole paha i ka o
ia e kaupaleia aku ana kona hele
hou an amai i na kula aupuni.
"Ma ka halawai hope a ka papa
ola ua hapaiia mai ka noonoo ana
maluna o ke kumuhana no ka o ana
a he mau leka lehulehu i kakauia
mai e na makua e ku-e ana i ka o
ia o ka lakou mau keiki ke waiho
ana ia manawa. Ua hooholo ka
papa e o ia na keiki apau elike
me ia i koiia ma ke kanawai a e
hookoia aku ia hana maloko o na
kula aupuni, ua hookahuaia kana
olelo hooholo maluna o ka olelo
hooholo a ka aha kiekie o Amerika
he mana ko ka Papa Ola o ka moku-
aina e koi ai no ka o ia o na keiki.
KOMOIA E HOPU KEKAHI HALE
MA KAIMUKI.
Mamua iki iho o ka hora 11 o ka
po Poalua nei i komoia aku ai e na
makaikiu ame na akena hookapu
waiona ka hale o Mrs. Rose Borges
ma ke alanui 13 Kaimuki a hopuia
ka ona o ia hale a hookomoia ae
he hoopii nona no ka malama i ka
hale hoohaunaele a walaau po, a
maloko o ia hale i loaa aku ai elua
mau galani okolehao malalo o kona
malu, a e ole ka hoolako ana ae
he $250 bela i ke aupuni i hoo-
kuuia aku ai oia, a hoea ae imua
o ka aha i ka wa e noho ai.
I kulike me ia a ka Makaikiu
McDuffie o ka hoike ana ae o kahi
hoolulu mau ka kela a na luina ilo-
ko o na pule elua i hala aku, ma-
laila na lealea like ole i hana mau-
ia ai, a ua lilo ka walaau o ka poe
e hoea mau aku ana maloko o ia
hale i mea hoouluhua aku i ka poe
e noho kokoke mai ana, a na la-
kou i hoike ae i ka oihana makai.
Ua kahiohio ka poe e lealea ana
ma kela hale i ka manawa o na
makai i komo aku ai, wahi a lakou
o ka hoike ana ae. Ua laweia ae
ka poe apau i loaa aku ai maloko
o ia hale i ka halewai a aoia mai
e huli aku i wohi okoa a i mau lea-
lea ma kekahi wahi no ka hoohauoli
ana la lakou no ke koena aku o ka
po. | | | | | | | | | |
| | | |
| | | | | | | | | | HOPUIA EKOLU PILIPINO NO
KA HOOWELIWELI MA MAUI He ekolu mau Pilipino i paa mai
nei i ka hopuia e na makaikiu o
ke Kalana o Maui no ke kakau ana
i kekahi mau palapala hooweliweli
e pepehi a make a hoouna pololeiia
ae ia John de Cambra ame J. T.
Fantom, na kanaka a lakou i ina-
ina ai, a hookahi palapala i hoo-
unaia ae ia Frank F. Baldwin, a o
kekahi mau palapala ua kauia ma-
waho o ka hale kiionioni o na hale
o na kanaka hana o ka mahiko o
Puunene, o ke ano o ka huli ana a
na makaikiu ia hihia pohihihi ahi-
ki i ka loaa ana, he hana ia i ha-
awi ia aku ka mahalo kiekie. Elua
o na Pilipino i hopuia ai i hoike
okoa ae i ka lakou mea o ka hoo-
lala ana, o ke kolu o lakou o ke
kakau ana kana na na Pilipino e
ae i aoao aku iaia i ka manao e
kakau ai ma ka mikini kikokiko
hua, elike me ka hoakaka a ka lo-
no meahou mai Maui mai o ka loaa
ana mai.
O ke kumu o ke ala ana o ka ma-
nao inaina iloko o na Pilipino elua
na laua na palapala hooweliweli, he
mau kanaka hana laua no ka mahi-
ko ma Puunene, a ua hoopauia ko
laua hana ana malaila eono mahi-
na i hala aku nei.
Mamuli o kekahi mau huapala-
pala eha — e p o ame g — aole i po-
lolei ma ka laina a i kakauia Uoi
me ka inika ulaula i maopopo ai
o ka mikini maluna olaila i kakauia
ai na palapala aohe maikai o na
huapalapala, nolaila ua huliia na
ano mikini kakau apau a hoaoia, a
mahope o ka huliia ana no kekahi
manawa ua loaa aku la ka mikini
kikokiko hua ma Haiku; no ia lona
ana i maalahi loa ai ka huli ana i
ka poe na lakou na palapala hoo-
weliweli, a o ke kumu hoi i paa ai
na Pilipino i ka hopuia. Mahope o
ka paa ana o na Pilipino ua hoike
okoa ae na mea na laua na manao
hooweliweli i ko laua hewa. Ma nehinei i kipa ae ai ka mo-
kuahi Resolute no Hilo, me na ma-
lihini makaikai honua he 450, a ma
ka hora elua o keia auwina la, e
hoea mai ai kela moku no Honolulu
nei. Mawaena o ka hora umi ame
ka hora umi-kumamakahi o ke ka-
kahiaka o ka Ia apopo, e weheia ae
ana kela moku, no ka makaikai
ana o kekahi poe i loaa na pala-
pala kono ia lakou. | E HOEA MAI ANA KA HOPENA
O KE AO NEI. Ua wanana ae kekahi kahuna-
pule Kakolika, e hoea i'o mai ana
ka hopena o ka honua nei, ma ka la
12 o Dekemaba o ka 1954, elike me
ka meahou malalo iho nei, e hoa-
kaka ana penei:
MEXICO CITY, Jan. 24.— He nui
ka manao pihoihoi i hoikeia ae e
ka lahui Ilikini o ke kulanakauhale
o iiooae, o kokoke apa i ko ku-
lanakauhale Mekiko, mahope iho o
ka hoike ana ae a ka Makua Genaro
Rivera, he kahunapule noho meha-
meha no Carmelite, e noho kokoke
ana malaila, e hoea mai ana ka
hopena o ke ao nei, ma ka la 12
o Dekemaba, 1954.
Ua hookahua ke kahunapule noho
mehameha i kana wanana, mamuli
o kona ike kilo ho-ku, ana o ka
lawelawe ana no na makahiki le-
hulehu, a ua hooia ae oia, e hoea
i'o mai ana ka milenio ma ka la i
hoikeia ae nei maluna. Mamuli o
kona nanaia ana aku he kanaka i
mahalo nui ia no kela kulanakauha-
le, ua lilo kana hoike, i moa e hoo-
piolokeia ai ka noonoo o na Ilikini
puniwale. Ua haawi ae na nupepa
kuloko he wahi nui o ka nupepa no
kela wanana.
ELIMA MAU HOOPII OKIMARE
I APONOIA Maloko o ka uha hookolokolo a
ka Lunakanawai John R. Desha o
ka noho ana ma ka Poalua nei i apo-
noia ai ka hoopii okimare a Mrs.
Eliza H. Boyd o ka hookomo ana ae
e ku-e ana i ke kane, James A.
Boyd, no ka malama ole i ke ola
ame ka haalele wahi moe. Ua ha-
awi ka aha i ka mana ame ka ma-
lama ana i na keiki oo ole i ka wa-
hine, a ua kauoha ka aha i ka mea
i ahewaia e uku ae ia manawa he
$100 a i $50 i kela ame keia mahina
no ka malama ana i na keiki.
O kekahi mau hihia e ae i apo-
noia oia keia:
O Mrs. Sara Barresi e hookaa-
waleia mai a John Barresi mai no
ka malama ole i ke ola ame ka haa-
lele wahi moe, ua haawi ka aha i
ka lana mau keiki oo ole malalo o
ka malama ana a ka wahine.
O Mr. Charles E. Mitchell mai ia
Mrs. Julia Mitchell mai, no ka haa-
lele wahi moe; ua maheleia mai e
ka aha na keiki a laua, elua i ka
wahine a elua i ke kane. | | | | | | | | | |
| | | |
| | | | | | | | | | Na ULIA POINO O KE SABATI
I HALA. Ia L. P. Good, e kalaiwa ana i
kona kaa oio ma ka auwina la
Sabati nei ua hooku'iia aku la kona
kaa mahope o ke kaa oio e kalaiwa
ia ana e M. Tanoaka, ma kahi ko-
koke i ke kihi o na alanui Luso
ame Kula a poino like ia mau kaa.
Ma ia auwinala no i hooku'i ai
ke kaa oto e kalaiwaia ana e No-
mura me ke kaa oto e kalaiwaia
ana e J . M. Warner, ma ke kihi o
na alanui Beritania ame Aala. Imua
ae o ka makai o na kaa oto i hoa-
kaka ae ai laua i ke kumu o ka
hooku'i ana ma ke kakahiaka Poa-
kahi nei.
Ma ia la no, no ka holonui o
P. G. West i kona kaa, me ka noo-
noo ole i ko hai ola a no kona ka-
laiwa ana hoi me ka loaa ole o kona
laikini kalaiwa kaa i paa ae ai
oia i ka hopuia.
I kulike me ka hoike a na ma-
kai Barboza ame Lopez, o ka hoihoi
ana ae, i ka manawa i hiki ai o
West i ke alanui Desha ma ke ala-
nui Moi ua ike mai oia i kekahi
wahine Kepani e hele ae ana mai
ka aoao ae makai o ke alanui ao
ka aoao mauka, a iaia i hoao ai e
hoalo i kona kaa mai ka hooku'i
ana mai i ka wahine Kepani ua
kau aku la kona kaa iluna o ke
alanui kauaoao, a eha ka wawae he
ma o ka wahine, a kapalulu loa aku
la ka holo ana a hooku'i i ka hale
kuai o Ouni, a ma kahi o ke $75
ko poho o ia halekuai i hanaia ia
manawa.
No na paholehole a pela hoi me na
palapu lehulehu ma ka aoao akau
o ka papalina o James Pakele,
hoea ae ai oia i ka halema'i o na
ulio poino ma ka auwina la o i
Sabati, no ka lapaauia aku o i
mau wahi ona i poino. O kona pe
peiao hema aneane loa e moku
a kaawale mai ke poo aku. Mawa-
ho ae o kona hoakaka ana mai ua
hina oia maloko o ka pa hoopaa
holoholona, aohe ana mau hoakaka
e ae no ke kumu o kona eha ana.
Ua laweia aku oia no ka Halema'i
Moiwahine no kona lapaau hou ia
ana mai.
Maloko o ka Hale Hui Phoenix
e malama ae ana ka Hale o na Alii
o Hawaii i ka halawai kumau, ma
ka hora elua o ka auwina la o keia
Sabati iho, Feberuari 4, 1923. | HOLO ANA KA ELELE JAR-
RETT NO WAKINEKONA. Maluna o ka mokuahi Matsonia,
haalele iho ai ia Honolulu nei,
a ka Poakolu o keia pule ae, ka
a 7 o ka mahina o Feberuari, e
au aku ai ka Elele Lahui W. P.
Jarrett, no kona alahele no Waki-
nekona, no ka lawe ana ae i ke
kulana elele lahui no Hawaii nei,
ma kahi o ka Elele Lahui H. A.
Baldwin.
E hoohala ana ka Elele Jarrett
i kekahi mau la ma Kapalakiko,
no ka hookamaaina pono ana i ke
ano o ke ea o Amerika, a no Ka
hoolako ana iaia me na lole, kupono
no ka hooilo, a mai Kapalakiko aku
e hoomau ai oia i kona alahele no
Wakinekona, e hoea aku ai i ke
kapitala ma ka la 1 o ka mahina
o Maraki.
He ekolu la, mahope iho o kona
hoea ana aku i Wakinekona, e lawe
ae ai oia i kona noho, maloko o
ka hale o na lunamakaainana, a o
ka la no hoi ia a ka Elele Baldwin,
e waiho aku ai i kela hanohano
maluna o ke kanaka a na makaai-
nana o Hawaii nei, i koho aku ai,
i elele lahui.
E ukali pu aku ana o Mr. B. G.
Rivenburgh, ke kakauolelo a ka
Elele Jarrett i koho ai, mai Ka-
palakiko aku, a ma na ano apau,
e kaa ana i kana kakauolelo ka
hoonauaao ana mai iaia, i na rula
ame na loina o na hana apau i pili
i ka ahaolelo lahui o Amerika Hui-
puia.
O ka Elele Lahu. Jarrett, ka eha
o na elele mai Hawaii aku nei i ka
ahaolelo lahui. O ka elele lahui
mua loa i kohoia mai Hawaii aku
nei, mahope iho o ka lilo ana aku
o Hawaii, malalo o ka malu o ke
aupuni makua, oia o Robert W.
Wilcox, he hookahi no ona kau i
noho ai i ka ahaolelo.
O ke Keikialii Kalanianaole aku,
ka elua o na elele lahui, ua koho
mau ia oia no na kau neepaa he umi,
o Harry A. Baldwin aku, no ke
pani ana i ke koena o ke kau o
ka Elele Kalanianaole, a o W. P.
Jarrett hoi, ka mea a na makaaina-
na o ke Teritore, i koho aku ai,
ma ke kau koho baloka o Novemaba
aku nei i hala. | | | | | | | | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |