Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 5, 1 February 1923 — Page 5

Page PDF (1.39 MB)

NUPEPA KUOKOA HONOLULU, T. H., POAHA, FEBERUARI 1, 1923.
ELIMA
HE MOOLELO NO
ALIKA
A IOLE
Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi
Mamuli o ka Manoa Lili
Ma kahi nae o ka hopu ana mai i ka lima o Lola, no ke aloha
ana ua huli ino aku la o Uilama i kahi e, a haalele iho la ia
] .-'..= . me ka haawi ana mai nae i ke aloha hope, a hoi awiwi
-/. ^ la noloko o kona rumi.
Aia iloko o Lola ka manao kaumaha no kela hoi awiwi ana
,. '. Uilama no kona rumi, ma ke ano huhu a hoohuakeo,
^ .;- he hoailona kela ana i koho iho ai, e imi mai ana o Uilama
i kekahi alahele e hoopilikia ai iaia.
MOKUNA V .
E kakali mai ana no o Mrs. Wadona o ka hoi aku o kana
'.-".k:. i maopopo ai ka holopono o na mea i hoolalaia mawaena
"ana, no ka ae o Lola, e lilo i wahine na ke kanaka opio. Ua
--e ua wahine nei i kela hoi ana aku o na opio, pela me ko
:-..:?. komo ana noloko o ka mmi hookipa, a ke nauki wale la
.- '-ia. maloko o kona mmi, o ka hoea ole aku o kana keiki, a
;-- ke aku iaia i ka nuhou e hoohauoliia ai kona manao.
'.'?. hele oia a piha kuaki loa, aia wale no kona manao nui, no
-.- " :.'" o Lola i wahine na Uilama, i holo aku ai na waiwai o
-'-'.- kaikamahine opio iloko o kona ohana, a i kona wa i lohe
?..-,: ai i ke pahupahu o na wawae o kana keiki, ma ke alapii
^ ?-:- mai ana noloko o kona rumi, o kona ku koke ae la no ia
-.-.-.. a hele mai la no ke poo o ke alapii, no ka hui pu ana me
" -'^ma.
I kela nana ana mai no nae a ka makuahine, i ka helehelena
kana keiki, a ike i ka hakanu me ke kaumaha, maopopo iho
. i-.o iaia, ka haulepa-hu o ko laua mau manaolana, a o ia
.-a o ka ninau ana mai.
"O e Uilama, heaha keia helehelena kaumaha ou e kuu
Heaha mai auanei kau e mama, na poho wale ko'u mau
manaolana apau," i pane mai ai o Uilama, me ka luliluli ana
?.? kona poo.
"O mai hoike mai oe e Uilama, kuu keiki i kena mau olelo!
Aole he mea nana e pale ae i ka hookoia o kou mau iini e ke
He oiaio loa ka'u mea i hoike aku la ia oe e mama, ua poho
wale ko'u mau iini apau, me ka piha loa o Uilama i ka. hoo-
-.a.-kiuki. ua pale aku la oia i kona makuahine, i kaawale ae
, kona wahi e hele aku ai, o kona hoi pololei aku la no ia no-
loko o kona rumi.
I'a lilo kela hana ma ka aoao o kana keiki, i mea hookahaha
'.'.a. : ka manao o Mrs. Wadona, me kona ku malie ana no nae
-a kela wahi, me he mea la. e noonoo ana paha no kana mea
- hana aku ai, a i ka hala ana o na minuke elua, o kona ku
A-a n-.a kela wahi, iho mai la oia no ka hale malalo, me ka
anan no e hui kamailio pu me Lola, no ka pono o kana keiki,
. no ka holopono hoi o kona manao alunu a makee waiwai.
Aia no o Lola ke ku malie la mamua mai o ke kapuahi hoo-
umehana, ma kela wahi no a Uilama i haalele aku ai iaia,
e kulou la hoi kona poo ilalo, no kona piha me ke kaumaha,
-ka i kona lohe ana mai nae i ka nakeke aku mahope o kona
-.--=.. huli mai la oia, a ike i ka hele aku o Mrs. Wadona, a iloko
- ke kaumaha o kona noonoo, no na mea i kamailioia mawaena
..-.-. ame Uilama Wadona, ua hoao mai la oia e minoaka, me
ka nane ana mai i kona makuahine hanauna:
Pehea ka eha o ko poo e Anate Roka, ua oluolu anei?"
"Aole he pilikia o kuu poo!" i pane aku ai o Mrs. Wadona,
ma ke ano pikanana. Ua halawai mai nei au me Uilama, ia'u
i :'' - mai nei ma ke alapii, a ua hoike mai nei oia ia'u i na mea
a:-.-:: nolaila heaha ke kumu o kou hoole ana aku nei i kana
- ; e Lola?"
Haikea koke ae la ka helehelena o Lola, iaia i lohe aku ai i
kela mau olelo mai ia Mrs. Wadona mai, mamuli o kona noo-
noo ana iho, he hana kupono ole loa na Uilama, ka hoike ana
aku imua o kona makuahine, i na mea a laua i kamailio ai,
no ka mea he hana hilahila loa na kela kanaka opio ka hua'i
ana ae imua o kona makuahine, no ka hookoia ana o ka iini a
kona makemake.
Ma ke ano nae o ka leo o Mrs. Wadona, i kamailio mai ai,
maopopo koke iho la no ia Lola, ua hele ua makuahine hanau-
"i -ei ona a piena e akahele loa ai oia ma kana mau pane apau,
: '',''.: e hooi ole ia aku ai ka huhu ame ka inaina iloko o kela
wahine nona.
Ina ua hoike aku la o Uilama ia oe i na mea apau, alaila o
ka mea oiaio iho la no ia aohe a'u mea hou e kamailio aku ai
imua ou,' wahi a Lola, me ka nana pono ana aku ma na maka
Mrs. Wadona. "Aole e hiki ia'u ke mare aku ia Uilama
i kane na'u."
Heaha iho la ke kumu o ka hiki ole ana ia oe ke mare aku
'-'-''.''" i pikanana aku ai ka Mrs. Wadona kamailio ana e hoike
''-:-?. aku ana i kona piha me ka inaina, me kona hoomaopopo
- iho nae, he pulupulu ahi kana e hoopuupuu aku la, maluna
'-:?. wahine opio, e ho-aia aku ai ka inaina iloko ona, e hiki
" M ke hoomalielieia aku.
"Eia no ke kumu nui o ka hiki ole ana ia'u ke mare me ia,
aole au i aloha ia Uilama, a aole no oia ka'u kane i manao ai
( "p.ai'e," i pane aku ai o Lola i ka mea pololei.
'Pela i'o ka hoi, a heaha na kumu o kou makemake ole ana
Uilama i kane nau?" wahi a Mrs. Wadona, me ka imoimo
."-i iho o kona mau maka.
Auhea oe e Anate Koka, mai huhu oe, mamuli o ko'u hoo-
'."- ole ana aku i ka makemake o kau keiki, no ka mea ua ike
' oe. o ka puuwai wale no, ka lunakanawai nui nana e hoo-
io 1 kekahi ninau ko'iko'i elike me ia a kau keiki i hoala mai
'. i keia po. Aole loa he wahi noonoo iki iloko o'u, e mare
aku me kuu kaikunane hoahanau."
Alaila no kona lilo ana anei he kaikunane hoahanau nou.
ke kumu o kou makemake ole ana e mare me ia?" wahi a Mrs,
Wadona, me kahi manaolana uuku iloko ona, e hiki ana iaia
ke hoolilo i kela manaopaa o Lola i mea ole. "O oe kekahi
- .-.kamahine naaupo loa, ina o ke kumu iho la ia o kou hoole
ana i ka Uilama noi, no ka mea he mau haneri o na wahine
. i lawe mai i ko lakou mau kaikunane hoahanau i mau
kane na lakou, a o lakou kekahi poe hauoli loa e ola mai nei. i
- - "- ' n ; ?. .
"Aole no kona lilo ana he kaikunane hoahanau no'u, ke ku-
mu nui aka elike no me ka'u i hoike aku ai imua ona, aole au
- ^i'-ha aku iaia, ma ke ano e lilo mai oia he kane na'u. He
'--^'- ua hookaumaha loa ia mai ko'u noonoo, no ka ike ana
aole i hookoia ka makemake o Uilama maluna o'u, a pela
hoi me kou makemake, aka nae aole he ae iki o ko'u lunaike-
hala e lilo aku au i wahine na kekahi kanaka, ke ole au e haa-
wi piha aku i kuu puuwai, a i kuu kino iaia."
"O e Lola. aole i maopopo ia oe kau mea e hana nei. Ke
kaumaha loa nei au, no kuu keiki, e lilo ana kou hoole ana
aku i kona mau makemake, i kumu e hoomailoia ai kona ola
ana, no ka hoopakele ana ae iaia, o ka iini iloko o kuu puuwai,
e lilo oe i wahine mare nana, a i mea nana e hoohauoli aku
i kona ola ana, a o keia no hoi ka manaolana hookahi iloko
o'u, mai kela manawa mai o ko kakou noho like ana maloko nei
o keia home."
Ke ku malie la o Lola me ka hele a piha me ka haalulu, no
ka mea iaia i hoomanao ae ai no na makahiki loihi o kona noho
ana malalo o ka malu o kona makuahine hanauna, aole he ma-
nawa i hoikeike aku ai o Mrs, Wadona i kona mau ano huhu
iaia, o keia ka manawa mua loa ana i ike mai ai i ka piha o
ua wahine nei i ka huhu ame ka pihoihoi, a no ka hiki ole iaia
ke uumi iho i kona manao kaumaha, no ka hiki ole iaia ke
ae aku e hooko i ka manao o keia wahine, kulou okoa iho la
kona poo ilalo, me ka palulu ana ae i na lima ma kona mau
maka, a hoomaka aku la e hookahe i kona mau kulu waimaka
me ka piha ehaeha.
Mamuli o kela uwe ana iho o Lola. a no ke kuhihewa o Mrs.
Wadona, e maliu aku ana ua kaikamahine nei i kana mau uwa-
lo ana mai, e lilo i wahine na kana keiki, nolaila, hoomaka hou
mai la oia e kamailio i ka pane ana mai :
"Ua maopopo no ia'u, he kaikamahine paa oe o kou manao,
ma kau mau mea i noonoo ai e halia aku, aka nae e akahele
mai oe, me ka nana mai i ko kakou pono apau. Pehea o kou
manao i'o anei, aole loa oe e mare me Uilama?"
"Pela maoli no ko'u manaopaa, aole loa e hiki ia'u ke aloha
aku iaia, elike me ke aloha a kekahi wahine, e haawi aku ai
no kana kane. Ua pili ia'u kekahi hewa ko'iko'i loa, ina au e
ae aku ana e mare ia Uilama, me kuu ike no nae, aole he aloha
iloko o'u nona."
"Manao anei oe e Lola, e hiki ana ia'u ke hoomanawanui no
keia pane au? Ina aole i'o oe i aloha aku iaia i keia manawa,
elike me kau i hoike mai nei ; aole no he hana paakiki ke aloha
ana aku iaia, ina e hoao ana oe e pili mau aku ma kona aoao
i kela ame keia la, ma ka hana ana auanei pela, e ike iho ana
no oe, i ke kuhihewa o kou manao i hoike mua mai nei ia'u, no
kou hiki ole ke lilo aku i wahine nana."
"Auhea oe e kuu makuahine," wahi a Lola me ka hoao ana
e uumi i kona mau manao maikai ole apau, a e komo aku me
kona makuahine, ma ka auamo ana i na manao ehaeha o ke
kaumaha, "mai huhu mai oe ia'u. Mai manao mai oe, he
wahi mea liilii loa iloko o ko'u noonoo, ka ike ana aku, ua kau
aku kekahi haawina hookaumaha maluna ou ame kau keiki,
he mea ano nui loa ia ia'u. Ma kou ano o oe ko'u makuahine,
e hooluolu mai oe i ko'u noonoo, aohe o'u makuahine e ae
e hoona aku ai iloko o keia manawa, nolaila mai hoahewa mai
oe ia'u, no ka'u mea i koho ai, e hana aku maluna o kekahi ku-
muhana ano nui loa, elike me keia."
"Ina pela, e haawi mai oe i kau hoohiki e mare me kuu keiki,
alaila e hooko no au i kau mau mea apau i makemake ai ma
keia ao."
. "Aole e hiki ia'u ke ae aku i kena manao ou e Anate Roke."
"E hoolilo mai ana anei o e Lola ia'u i enemi nou, ma kou
hoole ana mai i ko'u makemake?"
Ua hoopuiwa loa ia aku o Lola, i ka lohe ana mai i kela
mau olelo a kona makuahine hanauna, a nana pono mai la
ma kona mau maka, aia na hoailona apau, o ka inaina, e hoo-
hewahewa ole iho ai oia, e hooko i'o ana kela wahine i ka
manao o kana mau olelo i kamailio mua aku ai iaia, aka pane
aku la nae o Lola me ka leo oluolu :
"Auhea oe e Anate Roke, ua hana hewa Ioa oe ia oe iho,
a ua hana hewa oe i ka inoa o ka wahine, a i kau keiki ponoi
iho, ina oe e manao ana e hookikina mai ia'u e hooko aku i
kekahi mare a'u i apono ole ai. Aole loa he wahi manao iloko
o'u, e hoolilo aku ia oe i enemi no'u, no ka mea ua nana aku
au ia oe me he makuahine ponoi loa la no'u, iloko o na maka-
hiki loihi o ko'u noho ana malalo o kou malu. Ua aie nui au
no kau mau hana oluolu, a lokomaikai ia'u iloko o ia mau
makahiki, me ka nui no hoi o na manao mahalo iloko o'u, no
ia mau mea aka nae, aole loa e hiki ia'u ke hoohiki aku imua
ou e mare me kau keiki, me kuu aloha ole iaia. Aohe a'u pane
e ae e haawi aku ai ia oe no keia ninau, o keia wale no, a ina
no ia he kumu no kaua e kaawale ai ma keia mua aku, aole
no'u ia hewa, no ka mea ke hana wale nei no au elike me
ka'u i ike ai he pono."
Ike iho la o Mrs. Wadona, he mea makehewa wale no ka
hoao hou ana mai e hoopau manawa, ma ka hoohulihuli ana
i ka noonoo o Lola, eia nae he hookahi ana mea e ike la, o ia
no ka hoohokaia ana o kona mau manaolana apau, no ka loaa
iaia he kuleana e hoohana ai i na waiwai o kela wahine opio,
a o ia kana o ka pane ana mai :
"Heaha la hoi, he nani ia, ke paa loa mai nei no oe i ka ole,
e lilo ana kau mea i hana ai i keia po, i mea nou e mihi ai me
ka walania. Aole Ioa au e huikala aku ana ia oe no keia
mea, a ina he manawa kekahi ma keia hope aku, e hiki ai ia'u
ke panai aku i ka ino no ka ino, e hooko aku ana au ia hana,
nolaila, e hoomanao oe e Lola, aole loa e moe ana kuu mau
maka, ahiki i kuu ike ana aku, he wahine oe iloko o ke kau-
maha ame ka ehaeha, he uku panai, no kau mea i hana mai ai
ia'u ame kuu keiki."
Me ka haawi ole mai i manawa no Lola e pane aku ai, o ka
huli aku la^iio ia o Mrs. Wadona hoi no ka hale oluna, me ka
moeuhane mua ole nae, no ka hooko koke ia o kana mau olelo
hooweliweli, a no ka piha loa o Lola me ka ehaeha, noho okoa
iho la oia ilalo, a noke iho la i ka uwe, elike me ke ano o na
keiki makua ole.
Ma kela wahi o Lola kahi i noho ai, ahiki i ke kani ana mai
o ka uwaki, eia ka kela manawa o ka po, ke hele loa aku la
i na hora o ke aumoe, o kona ku ae la no ia me ka hikaka, a
hoi pololei aku la noloko o kona rumi.
Ia Lola maloko o kona rumi, a iaia hoi i noonoo ae ai i na
olelo mawaena ona ame kona makuahine hanauna, ike iho
la oia, ua nele oia i kekahi mea nana e hooluolu mai i kona
mau manao, o kana e noonoo la nona iho, he kaikamahine oia
i nele i ka home, na hoaloha ame ka makua, a me he mea la,
iloko o na la apau o kona ola ana, o kela kekahi o na manawa
ehaeha loa i loaa iaia, mawaho ae, o kela la ana i ike hope
aku ai i ka helehelena aloha o kona makuahine ponoi, oiai e
makaukauia ana e lawe aku a hoomoe ma ka ilina, mai ko la-
kou home aku.
No kekahi mau minuke kela noho malie ana o Lola, hele
aku la oia e hoolohe mawaho o ka puka o ka rumi o Alika, he
meha pu wale no, nolaila hoi mai la oia a kona rumi ponoi,
wehewehe ae ia i kona mau lole, a hoi aku la noluna o ka
moe, eia nae aole he hiki iaia ke hiamoe, ke kaapa wale la no
oia mao a maanei, ahiki i kona ala okoa ana ae a noho iluna.
I mea nae e waiwai ai kona ala ana, komo aku la oia i kona
mau kamaa noho hale me ke komo ana mai i kekahi Iole kimo-
na, hele aku la oia a ku iho la mamua o ka puka o k anini i o
Alika, a kahea aku la me ka leo malie :
"Eia no anei oe e Alika ke hiamoe mai nei?"
"Ae, komo mai iloko nei e Lola," i pane mai ai o Alika ma-
loko mai, oiai ua lohe pono loa mai la oia i ka leo o Lola i
ninau aku ai iaia.
"Ea, heaha keia pilikia i loaa ia oe e Lola?" wahi a Alika
i ka wa i komo aku ai o Lola iloko, me kona noho ana ae ma
ka aoao o kona moe, a puili mai la kekahi lima, ma ka a-i o
Lola.
No kela hana ku i ke aloha a Alika, ua hiki ole ia Lola, ke
kaohi mai i kona mau waimaka, ka mea hoi nana i hookahaha
loa aku i ko Alika manao ahiki i kona ninau okoa aua mai :
(Aole i pau).
KA HUAKAI MAKAIKAI NO
KAUPO, MAUI.
(Kakauia e Thos. K. Maunupau)
(Hoomauia mai.)

(Mamuli o na pilikia i loaa i ka
meakakau, no ka huakai makaikai
i Kaupo, Maui, ua alo ka oili ana
aku o ka moolelo i pili i kela hua-
kai makaikai no kekahi mau ma-
hina ae nei i hala, aka, ua pau nae
hoi ia pilikia a ua hoouna mai nei
oia i na kope, no ka hoomau ana
aku i kela moolelo, a e puka mau
aku ana ia, elike ma kahi kaawale
o ka nupepa e loaa ana: — L. H.)
Mahope iho o kekahi manawa o
ko makou haalele ana aku i ka lua
o Maui, ua hiki mai makou iluna
o ka puu Mamane. Maanei ua haa-
lele mai o Hauki von Tempsky ia
makou, a huli hoi hou oia no ke
kahua Waikekeehia, no ka hooma-
kaukau ana i meaai no ke ahiahi.
Mamua o kona haalele ana mai, ua
kono mai oia ia makou, o kipa aku
ma ke kahua no ka ai pu ana me
ia ma keia ahiahi. He u'i a he nani
maoli no ka hiohiona o na puu ke
nana aku, o ka nui ame ka liilii,
i ke ku mai ma o a maanei, ua
kohu puuone ke ano i hoopuupuuia.
He mau puu kiekie kekahi ua
kohu mauna maoli no, a he mau lua-
pele kekahi elike me ka lua o Maui
ame Mauna Hina. Mai keia mau
luapele mai i kahe ai ka pele i ke
au kahiko e halii paa nei i kekahi
mau wahi, oloko nei o Haleakala.
Ke nana aku oe i keia mau puu, e
ike ana oe i na waihooluu like ole
o ka eleele, ka ulaula a pela wale
aku. Iloko no o ke ano oneanea o
keia mau wahi, ua mau no ka hu'i-
hu'i, no ka mea, e nihi hele ae
ana no ka noe ame ke ao naulu iluna
o na puu a hoomalumalu iho la i ka
honua.
Ua oleloia, o ka luapele o Halea-
kala o ia ka luapele nui loa o ke
ao nei, e a ole nei i keia manawa.
He 10,032 kapuai ke kiekie o koia
kuahiwi kilakila o Maui; he 6 a 7
mile ke akea, a he 20 mile a oi
ke anapuni. He 15 mile kuea ka
huina iliaina o ka papaku oloko
nei o ka lua. O na mea ano nui i
ikeia iloko nei o Haleakala o ia no
keia:
Ka nui maoli no o ke ahu pohaku,
he mau haneri ka heluna, a kahiko
i hana ai ma na wahi like ole oloko
nei o ka lua; na kahua pa-pohaku,
kohu kuahu ke ano o kela ame keia
ano, o ka nui ame ka liilii; na
kahua-hale; na alanui helewawae i
hanaia ai e kanaka o ia mau la; na
iwi o ka poe moelepo, i kanuia ma-
lalo o ke ahu pohaku, e kali ana
i ka leo o ka anela no ka la e ola
hou mai ai ka poe make; ka heiau
i hanaia ai e Kaoao ame kekahi
mau mea e ae o kela ame keia ano,
he nui loa ke helu papa aku.
Elike me ka nee ana aku o keia
moolelo huakai makaikai imua, e
hoakaka aku no ka meakakau nei
i keia mau mea i hoikeia ae nei
maluna.
He Hoakaka Pokole no na Wahi
Pana o ke Kuahiwi Haleakala
ama ka Luaopele.
Ma ka akau aku o Mauna Hina,
e ku kilakila mai ana o Hanakauhi,
kahi kiekie loa o ke kuahiwi Hale-
akala, o keia huli mai ke kowa
Kaupo ahiki i ke kowa Koolau.
He 8910 kapuai kona kiekie mai
ka ilikai ae. He nohoalii keia no
ka ohu ame ka noe. O keia kekahi
wahi a ka poe kamaaina e pii ai
maluna o na holoholona, a kahi ku-
pono no ka naua ana i ka puka ana
mai o ka la i ke kakahiaka, mai-
loko , mai o ke ao naulu ame ka
napoo ana aku o ka la i ke ahiahi.
Ma ka hale hoomaha, ma ka huli
Makawao kahi e nana mau ai ka
poo malihini i keia hiohiona. Ua
olelo ka poe makaikai honua, aohe
wahi o ke ao holookoa nei e ike ai
oe i ka hiohiona u'i lua ole o keia
ano, a ma Haleakala wale no keia
mea nani.
Mai Hanakahi aku ahiki i ka pau
ana o ka laina mauna o Haleakala,
i ke kowa Koolau, ua kapa kahiko
ia wahi ma ka inoa o Lauulu.
E pili kokoke loa ana me Mauna
Hina, ma ke komohana, he wahi
puu ma ka inoa o Puu Kumu. Ua
manao wale ia no, o keia ka makua,
ke kumu hoi o na puu apau oloko
nei o ka lua.
Maluna iki aku o keia puu, i ka
uhiwai e paa mai ana ame ka wai-
lele e hiolo mai ana i na pali o
Waikau no ia.
Ilalo mai o ka honua paa, i ke
alo o I'uu Kumu, o ke awawa kau-
lana ia o Hanakauhi, O keia ka
home o ka pohaku o kela ame keia
ano, e hana ai a lawa ka makemake.
Ua nui ka pohaku maa maanei.
He ekolu kahua pa-pohaku, a he
elua ahu pohaku, e waiho mai ana
i ke komo ana aku no iloko o ke
awawa. O kela kahua pa-pohaku
he elua a ka elima kapuai ke kie-
kie, a he ehiku kapuai ka laula, ame
umi-kumamalima kapuai ka loa.
Oloko o keia kahua pa-pohaku, ua
hahiia me ke one, lepo ame ka iliili.
Pela ke ano o ke kahua pa-poha-
ku apau oloko nei o ka lua he uuku
iki mai kekahi. Ke nana pono iho
oe i ke aho o keia kahua pa-pohaku,
he kohu kuahu ke ano. O ka ma-
nae nui ame ka haaa a kahiko i
hana ai, i keia kahua pa-pohaku,
aole i maopopo i ka hanauna o keia la a he manao kohokoho wale no ka mea e loaa.
( Aole i pau.)
POAHI NA IWA O KE KAI, E
HAI MAI ANA I KA MEA-
HOU, E-I AKU KA INO
AHIKI MAI
Mr. Lunahooponopono, aloha nui: —Ino Koolau, ino Koolau, nole no nae wahi mea a mahole iho. o ka noho no a na Koolauwahine u'i, maluna wale no ke ania makani.
Ianei iho nei no, o ka u'i olali Kuhaimoana e Kaula, he mau la pohai mau ia ia, o na Koolau nei e na kupa hookalakupua o ke Kaiopalepalemoana, mamua ae o keia ino puni, he oi loa mai nei ka hoi na kua, i Tahiti no ka moe ana, ala e no na hulu o Kaula iwa, moe e no na Koolauwahine hoolonolono, aole ka noho a pau na niho ilaila oe e mauaki ai.
Mr. Lunahooponopono, auhea oe, ke oni nei o Kahuku, ke lewa mai la o Nawaiuolewa, ua ku ke ko'a kai iuka o Punamano, i ka holu a Punahoolapa i ka Pukaulua a Kane.
No Andrew Adams o Kahuku plantation, ka moho meia a ka Repubalika kalaiaina, na Honolulu ia o noonoo mai, aole ka alunu limanui iho, o ka hoolale keia a ka Inuwai, a oni o Kahuku lewa, pela no hoi paha!
He kuukuu hoi keia, he malihini, a popo, ahiki mai.
JOEL K. APUAKEHAU,