Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 5, 1 February 1923 — Page 7

Page PDF (1.56 MB)

EHIKU
NUPEPA KUOKOA HONOLULU. T. H. POAHA, FEBERUARI 1, 1923.
KU KE KOKO PUUPUU A KA
^7L7HI LUHELELEI IHO LA
I KA UKANA A KA WAI
MAKA.
— .n^a me kuu aikane i ka
-.--.ki e.
i..--ai Kukahi, auwe, kaua
..e ahi uwila la iloko o ke
- -^o, e holo kikeekee ana
- -' o ke aewa o ka lani,
. .ho la no ka haimanao,
:-. kelepona i pa-e ma i
ao. me ka huaolelo ninau.
k-.owai kela."
'.-. keia e walaau aku nei:"
-. ; keia, "'wahi a ka leo
.ma Wahinenui, na hala."
i o keia huaolelo hala a ke
..::---, ulu ae la kahi manao,
: -hn i kekahi wahi no ka
^a. a i ole ua hala paha
. ha aina mauna haliuliu
' :. ai, he kupa kamaaina.
-: hoomaopopo hou aku nei
ihea?" wahi a'u.
'::'" oia i nehinei," wahi
- -.nikine.
: ua make?" wahi a'u.
i Lala," wahi a ko kai-
kni po'i la i ka malama
I-a hanlilele o ka puiwa,
-2-.aha a hiolo iho la ka
:, ka onohi.
manao hookanahao iloko,
: :;!-": la i ke kaikamahine.
-.. o papa!"
maanei. makemake oe
. .-: hui ae la mana ma ke
:- - li oia ia'u me ka leo
. ; 7-ha i ke kaumaha.
- h a wahine a kaua i
- m nu i ike i kona
. -n ke kelepona i ha'i
: hala, a hoi mai au, ike
n l-.a wahine a kaua, aia
--piho kino o Borthwick,
-". i lia hoia 11 a. m., o
n. hui aku kaua ilaila,"
k? nei au, ua piha like
li p. awana o ka luuluu me
-.i n nuL Noho iho-la ilu-
^. Lo nie ka hookahe ana i
l-.a, ka puolo haule ole a
. me ka ulu ana mai o ka
-..-! ko makou mau la i
; i halekipa, a nana aku
].. kahi, me he mea la, he
. -- muli, nai ka pupuu hoo-
^ ".na maikai a ka hakuwahi-
. -..-.me Mrs. Liwai Kukahi
'u Ia ua lilo ia i momoku
-'oko o ka umauma o kana
. ka ohana ame na hoalo
.-.u -pu hoi. ka lana aikane
--mi Kawohikukahi o ke ka
?.
k nua la na haiki,
niMi lia halialia i ka mana
- o'e o ke hoa pili he wahine -".h "IE e ka ee pua Kaiaulu, ;-;! ko kaha o Kahala-nui, ;: la hoi kau hala nui iaia, -.e o'e ai ka leo pili ka lihilihi a i ke kiionohi o ka lehua, . i'im KI lu a ka manu e, : ka uhane lele pua-o, o i ke hoa pili o ka la, 7-ii7uu i ke anu me ke ko'e-
: ane ka ke noho koolua ole 7.ioha ke koolua e noho a - ".; o Kaimuki e, . W.! apa ana i ka nui 'm-.'.-nn, ame ke " aloha pu :.-. : -Ki^awe o ka hele an --.i .-.i-.-Ai eleele, a kipa i kahi n -. :-: -kane, a e kali ana hoi '-.-. nanawa, a ha'iia ma - kahi nahu a paa, noho o ka noho, na ka wai-o hele, .-.'KU la ko'u noonoo ihope -.. P. 1918. ka manawa a ma--''k ahaaina ai, a lilo i mau
^ ' Ia na hoomanao ana, no — -. : hana maikai, a me he " - kii i pa'iia a paa iloko 'hona noonoo, ia wa pu MOO ae ai no kuu aikane . iho, i mea nana e hii .- --, a haawe ma ke kua, me "?.- '. i ke aloha paumako, no '.".'-. a mana i haalele ma
. hei mea hoopilikia i ko'u .o. na kn -waimaka e kahe, me -ki o'n ke paa mai, (elike no "o, --a a'u e kakau nei i keia -mne-wa 2-ona, Mrs. Wahinenui Kukahi) hopu ae la ka waha i '.ini kumakena a Hiiaka no -^i-.i aloha, me ka namunamu .. o ko 'u -lehelehe. 'ip.ne i ke kai leonui o Hilo, -5wahi mai Ia i ka pn'eone 'ie kini mauka o Piilani, -ne mai k.i nalu haimuki alaia, makani aheahe a ka Ma
^a au o ko kino wailua iua i ke kai o Mokuola ' ' ola i ka maka o ka opua ;:! i lia ai a ko au i law
-'"'- .-.u'.: ka-ne — .
- '- Kiki ana ae i ka manaw.
- ' -i ^ la aliiii i ke kaa uwila, lui
iho la no ke alanui Papu, kau ma ia kaa no kahi i waiho ai ke kino i ke alanui Nuuanu. Lele iho la a komo aku la iloko, ma-pu mai la ka leo kumakena o ka oliana, ka leo paiauma o na hoaloha, e hoopuni ana ialoko o kela rumi, na ia mau leo ma-pu hoe o ke kaumaha i hoomaeele mai i ka puuwai o ke kanaka. Hele aku la a ku ma ke kua o ke aikane e noho ana ma ke poo ka pahu o ka wahine, i hoopuniia ka ohana ame na hoaloha, kilohi ku la i ka helehelena mae o ka haku wahine, o kuu. hale i ka la Kaimuki, iloko o ka pohina o na maka i ka waimaka. Hopu iho la i ke poo o ke aikane nuu ana i ka ukana a ke aloha, olepe ae la, honi iho la me ka puliki ana o ko maua mau lima me ka haalulu, e hookuu ana i ke paniwai o Kulanihako'i, e kahe elike me ka nui o ke kumakena. I ke kokoke ana aku i ka manawa e hele ai oia i kana huaka'i koolua ole, ua malamaia iho la ke anaina o na hoaloha ame ka ohana i ke anaina haipule, me na manao hoolana pokole, a mamua o ka hu-na ana iho o ke pani puka o kona hale i kona helehelena no ka wa mau loa, ua lulumi iho la na hoaloha, ka ohana na keiki, me kana kaikamahine hookahi ame na moopuna, amo kana aliikane iloko o ke kaumaha. Ua ukali aku ka ohana, na hoaloha i kana huakai molulolea, ahiki i ka ilina o Makiki, a ma ko ka'e o ka hale lua i haawi mai ai ka Makua J . K. Nakila i mau olelo hoomanao i ke kane, na keiki, ka ohana amo na hoaloha. Na ke anaina o ku puni ana ma ka ipuka o kona hale mau loa i himeni i ka aoao 48 o ka Hoku Ao Nani, me ka pule hope mai ka Makua Nakila mai, a uhi iho la ka lole silika o ka makuahine honua maluna ona, a nalo aku la iloko oia poli puanuanu koo'u no ka wa mau loa. E moe iloko o ka maluhia, a maluna o ke kaupaku o kona hale hope i hoowehiwehi iho ai ka ohana ame na hoaloha, i na pua e uhi paapu ana i kona he. Kilohi hope aku la, a huli mai la na mea apau, hoi no na home, haalele aku la iaia e. Waiho i Makiki ke kino o ka wahine, Moe hookahi oia wale no, Aohe Iu-a, E moe ana i ke ku o Hooilo, I ka malama o Ikuwa— e, Ke wa nei ka leo uwe o ka hanehane, Ka leo aaia o ka uhane kino lau, Kino hoopahaohao o Haona ka po, E hoi a-na, E hoi uhane ana i ka la o Kaimuki, E noho ai e, — Nou ka ka leo paheahe e hea ne-i E hea ana i kona koolua e, I kona hoa pili alo o ka noho a-na Hoa nana ehukai o Kawaihoa, O ke hoa la o ke kane ua li-ke, Aloha ke kane o noho ne-i, Noho u mihi loko i ka minamina I ka hoa pi-li, I ka pili no ka i ka poli a hele e Hele oe aole i pau ka pili aloha ana, Me ke kano a kau-a O Hookoona o ke aka mau lihilihi, O Kaili-ku o ke aho a lele lo-a, Waiho ke kino pau ka noonoo, Pouli na mea apau he ole ka ike, Huna na maka nalo i Makahuna, Hoopeepee i ka makani Kaelekei, Ia makani holo u-ha o Kekaha e, He kaha pe'a ke aloha, He hoailona, Eia i ka haiki o ka manao, O maua me ko kane aloha a kana, Me ko aloha e — Ke hooki nei i keia me ka luuluu, No kuu aikane J . L. Kukahi, a na ka makua nui e hoomama mai. Me oe e Solomon Hanohano ame kou mau limahana o ke Kuokoa ka anoai a nui. Kou Me-ha-iku, SAMUEL K. KEKOOWAI, 2332 Liko Lane, Pauoa. HAINA NINAU MOA.
Mr. Solomon Hanohano, ke koa kavalia o ka makakila, maluna o na ale oehuehu o ka Pakipika; Aloha oe: — Oiai hoi ka ninau Moa a George Maluna, o Waiakamilo Road e ku nei, ua konoia mai au e noi aku i kou oluolu no ka hookuu ana ae i ka'u haina p pili ana i ua holoholona la o ka lelemanu o Kaupe'a, a e ikeia ua ninau la penei: Ma ka mana hea i loaa ai keia ola hou i keia holoholona moa. Haina. Ma ka mana huli! Ma ia mana i loaa ai he ola hou ana i kela moa. Wehewehe ana. Ua komo kela mana huli mahope iho o ka mahu ka ana o kela moa, aole nae i loaa aka i ka nalowale ana hoi o ke ka-ka, komo hou no kela mana huli a ma na mana huli la, i loaa aku ai ua holoholona moa la, a loaa he ola hou ana, aka i nele kela mana huli, aole he manaolana i koe! Kou no a mau, J. W. K. KAKELAMALUIKALEO, Keiki o ka peni hulu Kamelo.
(Na ka mea nana ka ninau e hooia ponoi mai i ka pololei ame ka la lau o kau haina:— L. H.
HE HOALOHALOHA NO MRS.
MAKA KEKONA.
O makou o na hoahanau, na haumana K. S. ame C. E., o ka Eka-lesia o Hauula, Koolauloa Mokupuni o Oahu, ma o ko makou mau komile la, oiai ua oluolu i ka Makua Mana Loa, ka lawe ana aku i ka uhane o ko makou hoaloha a hoapaahana Mrs. Maka Kekona, ma ka po Sabati Dec. 31, A. D. 1922, hora 11 p. m., ma ka home o kona mau pokii, Mr. ame Mrs. I. Kanakanui, ma Kahuku, a waiho iho a i ke kino lepo na ko kane ame na keiki ame ka ohana e paiauma aku ma keia aoao o ka muliwai eleele o ka make, a ko ae la ka mea i palapalaia ma lopa, o ke kanaka hanauia e ka wahine he hapa kona mau la, a ua piha i na popilikia. Puka mai no ia me he pua a a ua okiia aku, a holo aku no a me he aka la aole ia e mau. No ka mea, hele ke kanaka i kona hale mau, a hele ka poe kanikau ma na alanui; alaila e hoi ka lepo i ka honua elike me ia mamua, a o ka uhane e hoi ia i ke Akua Nana ia i haawi mai, e hoomaikai ia Kona inoa. Ua hanauia o Mrs. Maka Kekona na Mrs. Pakali (w) ame Mr. Solomona Kalaluhi ma Onomea, Hilo Hawaii ka mahina o Aperila 16, A. D. 1888; nolaila ua piha iaia na makahiki he 34, ame 9 mahina o keia ola ana a hala wale aku la no ma kahi mau o na mea apau. Ua hoohuiia ma ka berita o ka mare me Mr. Kekona na ke Kahu Wm. N. Lono, a ua hanau mai ka aua eiwa keiki, 4 keikikane 5 kaikamahine, a ua hala e aku no mamua 3 keikikane, 2 kaikamahine a, koe 1 keikikane, 2 kaikamahine e ola nei. He hoahanau laua no ka Ekalesia o Hauula, a he haumana Kula Sabati, a he lala a komite C. E makua, a he lima kokua hoi no ka ekalesia. He makuahine oluolu, a he puuwai hamama hoi no ka hookipa ana no ka poe e kipa aku ana ma ko laua home, a waiho iho la ia mau hana maikai i kiahoomanao aloha poina ole na kona mau hoaloha ame ka ohana, e hoomanao ai. Nolaila maluna ae o na mea apau, ke haawi nei makou i ka makou mau leo pule, e nonoi ana i ka Makua Mana Loa, e kau mai, Kona lima aloha maluna o ke kane i hooneleia i ka wahine, ame na keiki, ame ka ohana no apau, a Nana no e holoi ae i na waimaka mai ko kakou mau maka ae. Nolaila e hooholoia, e hoounaia i hookahi kope o keia hoalohaloha i ka Nupepa Kuokoa, a hookahi i ka Hoaloha. O makou iho no na Komite. Komite Ekalesia:— REV. JAMES AKIMO, Komite Kula Sabati:— WM. I. KANAKANUI, Komite C. E. Makua me Opio: — SAMUEL K. KAHELE, Hauula, Ianuari, 16, 1923.
HE HOALOHALOHA.
Ua oluolu i ka Makua Lani, ka lawe ana aku i kana waiwai makamae he uhane, mai ka hale kino aku o ko makou makuakane, Mr. John Mitsuhashi, ma ka la 30 o Dec. 1922, a ko iho la ka ka Buke Nui i hoike mai ai, o ka mea i hanauia e ka wahine he hapa kona mau la. He makuakane hoomanawanui ko makou ia makou i kana mau keiki ame na moopuna. Ua hanauia ko makou papa ma Sisuoka Kohe, Ia pana, iloko o ka mahina o Apelila 1843, a ma ka malama o Augate 1868, i hiki mai ai oia i Hawaii nei a o kekahi hoi o na Kepani mua loa i hoea mai i Hawaii nei. He kamana kana oihana, a o ko makou papa aloha, kekahi kamana nana i kukulu ae i ka hale wiliko o Kapena Makee ma Ulupalakua, Honuaula, Maui. Ma ka makahiki 1870, i hoohuiia ai, ko makou papa me ko makou mama aloha Miss Piipii Kunukau ma Kanaio, Honuaula, a i hala mua he eono makahiki i hala ae nei a mai ko laua puhana mai makou keia mau la, Mr. Sam John Mitsuhashi, Hilo, Hawaii, Mrs. Kala Henry, Mrs. Jennie Bentencount, Kahului, Maui, Mrs. Emma Warner, Honolulu, Oahu, ame Mrs. Rachel N Mitsuziro, Lahaina, Maui, a mai i makou aku, na moopuna he 24 ana elua moopuna kualua. He ikaika ka noonoo o ko mako papa, ma ka imi ana i na mea no makou e pono ai; ua hoonaauao no oia ia makou ma na Kula o Lahainaluna ame Maunaolu, nolaila, o na maikai apau a ko makou papa, i ha-na mai ai, aole loa ia e poina ia makou. Ke haawi pu aku nei i na hoomaikai ana he nui wale, i na hoohanau o ka Ekalesia o Iesu Kristo o na La Hope nei, ame na hoaloha, me ka oukou makana pua, O makou iho no na keiki i hooneleia i ka makua. MR. & MRS. S. J. MATSUHASHI MRS. KALAI HENRY, MRS. J. BENTENCOURT, MRS. EMMA WARNER, MRS. RACHEL N. MITSUZIRO,
KE KALAIWAA ANA AME KONA
ANO.
Kakauia e Z. P. K. Kawaikaumaiikamakaokaopua.) (Hoomauia mai) I ka pau ana o na laau i ka hoopilipili, a pili maikai na moo ame na manu omua ame hope, a ua pau hoi i ka paoia na puka o na moo ame na manu omua, ame hope, ame ke kupono i ka aha puluniu e komo ai, i ekolu aha puluniu i ka puka hookahi. Nona waa liilii nae keia. a ina he mau waa nunui eha a elima elike me na waa peleleu. He hookomokomo no ka ho-o ana o ka aha puluniu, mai ka puka laau iho, a i ka puka o ka waa. E hana me ka pololei loa i ka puka maluna, me ka puka malalo o ka niao o ka waa; i ole ai e hio ka moe ana o ka aha o ka waa, a inoino ka nana ana, aole i kupono . Aia uo maloko, o kalii o ka aha e hookomokomoia ana e hoopaaia ai ke kaula aha puluniu, i ka wa e piha pono ai na puka, a elike no hoi me ka poe akamai i ka hana o ka i'a lawalu, ka hikiikii ae i ka apua o ka wa-hi i'a, a huki ae, pela no ke kaula aha puluniu e huki ai a paa; alaila, ooki ae; aole oe o ike ana i kahi i hoopaaia ai, ua nalowale aku la. I ka paa ana o ka waa i ka humu aha, mai mua a hope, alaila, o ke pena aku. O ke pena a ka poe kahiko, o ka pauku wiliwili maloo; he puhi i ke ahi a nanahu eleele, alaila, o ka wai o ka hili kukui, o ia ka wai e au ai a aeae elike me ke pena a ka haole ka eleele. A i mea e paa loa ai ka eleele me ka hemo ole, alaila, e kii aku i ko ki, a ku'i a wali, uwi i kona wai, a hoau like me ka hili kukui i ke po'i hookahi. E paa loa ana keia eleele aole hemo; a no ka makemake o noho ke aka o ke kanaka ma ka aoao o ka waa, a ua hanaia no ia mea no ka waa o na'lii, o ia hoi ka huamoa, ame kekahi laau e ae nana e hoopaa loa aku i ka hinuhinu. Aole o ka wiliwili wale no ke pena e hanaia ai, i hanaia no paha ka wiliwili ma na Kona nei, no ka mea, o ka laau nui ia manawa ma Kona nei. O ke akaakai o na lo'i, o ia ka mea oi loa aku o ka maikai, ame ka na-ku, no ka mea, he hikiwawe ko laua pau i ka a ia e ke ahi. A o ka hulu e pena ai a ka poe kahiko, o ka puluniu no i hanaia no a kolu hulu pena hale maoli. O ka wae o ka waa, o ke a-a ohia no e nana ai, a o ke a-a pi'o maikai no e kupono ana i ka waa oki no; aole luhi i ka hana a pi'o. A o kekahi no he wae hau, a he wae koa; eia nae he luhi i ke kalai hou aku. Apau keia mau mea i ka loaa, hoopilipili a pili pono i na pepeiao o ke kuaiako mua, a pela no hoi na pepeiao o ke kuaiako hope. Apau keia mau hooponopono ana ialoko, alaila, o ke kuapo'i aku. O ke koa no ke kuapo 'i, a i ole ia, o ka ulu no; a o na nohoana, o ke koa, a i ole ia he ulu alaila, pau na hooponopono ialoko o ka waa. O na hana nui- i koe o na iako ame ke ama. O na iako no ka wa kahiko, o ka hau no; e nana ana oe a na iako pi'o maikai i ole e pa aku ke kai i keia mau iako a pupu ka holo ana a ka waa. A ina aole pa ke kai i keia mau iako elike ana ia me he mahimahi la. Ina aole loaa na iako i na laau liilii kupono, o na laau nunui pi'o maikai no, a e maheleheleia kela laau mawaenakonu i elua iako. Ala ila, kalai a kupono i ka waa me ka hoopilipili a pili pono i ole ai e halokeloke, a pau na kaula i ka mokumoku, o ia hoi ke kaula i hauhoaia ai na iako. Apau keia mau mea i ka makau kau, o ke ama aku ia mea hananui i ka huli; no ka mea, o ke ama makemake loa ia, o ia no na aina wiliwili no ka hoe ana, aole e ko mo iloko o ke kai ke hoe a pupu hoi, no ka mea he lana loa iluna, a he oi loa aku hoi ma ke kukulu pe'a ana, o ia mau ia. (Aole i pau.) ------------ ------------
KA MARE OIA MAU KEIKI MA
LAIE NEI.
Mr. Lunahooponopono: — Ka la
ka makemake ma ke Ehukai i ma
kelemonia ia mai ai, a ma Laie ka
paina luau nui, iwaena o ka ohana
na makua lehulehu, na pua o ka aina
o ka pii liko ana ae.
Ma ka puka mai o ka Mea Ha-
nohano Makainai ame kana Mrs. ke
kane, ke keikikane, no Laie, Hama-
na Kaleohana ame kana Mrs ke kai-
kamahine mai Puaena, ua holo hui-
kau ae la ke anaina maluna o na
pakaukau i ka pahee a ka i'o wana
me ka i'o ula, ka nenue noho i ka
hapapa, ka hanu aala o ka lipo'a
me limukohu, ka inamona lomilomi
kaomi laulima holopuni ka i'a lomi-
lomi i'a waliwali aia ka hemo, ka
puaa kalua mahu aala i ka pukaihu,
e hiki ai ka elua a ka lio i ka ihona
pali Kauhao.
Mamuli o ka amama ana ae a
Robert Plunket o ka Ua Utiutiu o
Makawao, i ka hoomaikai i ke Akua
ua oni mai la mai o a o, na mea
paahana like ole, a himeni ae la
a, mea paahae o ka la:
Kamau kiaha i olu,
I pahee ko puu ke moni,
Mai kuhi no oe na hai'
O ko wikiwiki ana iho.
Ku wiliwili iho au,
A he ma-pu maoli no,
I ka hanu aala kuu ipo,
Kuwili o ke kulu aumoe.
He mau hora keia o ka huikau
na o ke taona, a no ka pomaikai
na opio o ka aina, ka oluolu o ko
aua noho ana, na hoopomaikai mai
ko laua puhaka mai, wahi a ke
Akua, e hoopiha hoohua, hoolaha,
hookoia ana o ka ke Akua kanawai,
me Kona makemake.
J. K. APUAKEHAU,
Kahuku,