Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 5, 1 February 1923 — He Moolelo Walohia Ko Vekinia Waiwai Hooilina Hoopuhiliia na Hana a ka Mea Manao Ino-Kau i ke Aki i ka Manawa Hope [ARTICLE]

He Moolelo Walohia Ko Vekinia Waiwai Hooilina Hoopuhiliia na Hana a ka Mea Manao Ino-Kau i ke Aki i ka Manawa Hope

MOKUNA XXVIII.—Loaa ia Vekinia he Puolo. Oiai c mau ana no iloko o Vekinia ka hoomanao ana 110 kana olelopaa i hoohiki aku ai imua o Mr. Naita ina no kona halawai nei me kona anakala alaila hele aku e hoike iaia, hooholo iho la oia e hele aku e hui me ia no ke kuka ana no na mea a pau a Mareko Alekanedero i hoike aku ai iaia. Ua ike oia e ao mai ana no o Mr. Naita i na mea oiaio wale no, a na ia ao ana e hookaawale aku i na manao pihoihoi mai iaia aku. O kana mea i maka'u ai oia ka hopuia o kona anakala a hookolokoloia no ke karaima ana i hana ai, oiai nae, ua aa loa kona anakala e hookaa aku i na dala apau ana i lawe ai, me ka hoil'e ae i na mea oiaio a pau no kona hewa a eia nae hoi, he kanaka ma'i a nawaliwali oia e kupono ole ai oia e hopuia a e hookolokoloia. Me keia nui maka'u no nae ona no ka hopuia o ka anakala ona, eia nae aole no i loihi loa ka mau ana o ia maka'u iloko ona, no ka mea, ua emoole ka loohia hon ana o Mareko i ka ma'i nawaliwali loa, a ua nui ka hopohopo o kona kauka 110 ia ma'i ona, me ka olelo pu mai iaia he uku kona ola hou ae, aole e hiki ana i ua o Mareko ke haalele iho i kona rumi moe. '"He oi aku ia o ka maikai," wahi a ua o Mareko ia Vekinia, i ka manawa i hoakaka aku ai i ko ke kauka manao no kona ma'i; "no ka mea ina 110 ko'u make aku aohe mea nana e hoopilikia aku i kou noonoo. E hauoli iho ana au ke make aku me ka loaa ia'u o ka maha ina e hooiaio mai ana oe i kou huikala loa mai ia'u no na hana hoehaeha naau a'u i hana ai, a*i lilo ai hoi i mea hookaumaha i kou noonoo ame kou ola ana i keia la." "O, me kuu naau hauoli au e huikala au ai ia oe, e Anakala Mareko," i pane aku ai oi.a me ka hoohakalia ole. He olelo oiaio loa ia a Vekinia. He hiki iaia ke huikala aku no na ehaeha apau i loaa iaia mamuli o kana hana hewa ana, aka nae, aneane hiki pono ole iaia ke huikala aku iaia no ka hilahila ame ke kaumaha i loaa i kona makuakane ahiki i make ana īnamuli o kana hewa i hana ai. - He mea maopopo, e hoikeia ae ana ka mea oiaio apau, a e ike mai ana ka lehulehu mai o a o o Mareko Alekanedero wale no ka mea i pili i ka hewa no ke karaima aihue i owili pu ia ai kona kaikuaana, aka. nae, aole o kona makuakane pu kekahi malaila e ike mai ai i ka mihi arm. o Mareko, a oiai, ua mahalo.iho la no oia no keia hoike ana mai la o Mareko i ka mea oiaio, eia n?ie, ua hoomama hapa .wale ia ae no kona noonoo. I ka loaa ana o keia ike i«aia kena aku la oia i kana kauwa e kii ia Mr. Naila, a iaia i hoea mai ai hoakaka aku la oia iaia i na mea apau ana i lohe ai mai a Mareko mai. # 'E waiho mai oe i keia hana a pau iloko o kou lima a na'u e hana aku ; a na'u ia e noonoo i ka mea e h'anaia aku ai no Mareko," wahi a Mr. Naita. i Mahope o ko Mr. Naita kukakuka ana me Mareko ua kauo- ! haia aku la kekahi loio e hele mai, a imua o ka loio i hoike piha aku ai o Mareko i na mea apau ana i„ hana ai a kakauia ka moolelo a paa a kakau o Mareko i kona inoa malalo o kana mau olelo ike imua o kekahi mau hoike i kauohaia aku, a mahope iho ua noi pu mai la oia i ka loio e hana i kana palapala kauoha, e hoolilo ana ia Mr. Naita i hooko kauoha a e haawi ana i ka hāpanui o-kona mau waiwai i ka banako no ke pani ana i na dala ana i lawe ai, a o ke koena iho i kana kaikamahine hanauna, Vekinia Alekanedero, a i kona mau hooilina aku no ka manawa pau ole. Mahope o ka pau ana o keia hana ano nui, a hoi aku la no I hoi ka loio ame na hoike i kauohaia aku ai, alaila noi mai la o Mareko ia Vekinia e kii a lawe aku i kekahi ope pepa i pu- ! oloia malalo loa o ka pahulole ona. ! Ua hooko o Vekinia i keia kauoha ana me ke pahaohao nui iloko ona, a i ka loaa ana a lawe mai la a waiho mamua o ka makuakane, noi hou mai la ka makuakane e kokua aku oia iaia ma ka wehewehe ana ae ia mau puolo pepa, oiai wahi ana, ua makemake oia'e puhiia na pepa waiwai ole a pau i ke ahi, a e hookoe iho i na pepa i ikeia ka waiwai. He lehulehu na leka ame na palapala oihana like ole iloko 0 ke ope, nolaila ua hala kekahi manawa loihi okoa ia laua ma ka nana a heluhelu pakahi a hookaawale ana i na palapala 1 ikeia ka waiwai, a o na palapla waiwai ole ke puhiia aku i ke ahi. I ka pau ana o ka hapanui o na palapala i ka nana a hookaawaleia hookahi ope pepa i koe, oia ke ope pepa a Mareko o ka hopu ana mai a hookaawale aku ma kekahi wahi, i ole e huikau me na palapala e ae. Lalau mai la ua o Mareko ua ope pepa la a nana mai la ia Vekinia a i *ke ope pepa me ka noonoo nui iloko ona, a i mai la"Hc moolelo ano nui ka i pili me keia ope pepa au e ike mai la, o ka mea i lilo ai i mea ano nui ea ua loaa mai keia ia'u ma kekahi ano kupanaha. E hoike aku ana au ia oe i ka mo- | olelo a i ka pau ana, haawi aku au ia oe no ka malama ana no ka ona o nei ope pepa, ina nae oe e halawai ana me ka haawina | laki, ke loaa oia ia 0e.." ; "Aha! Alaila he ope pepa anei keia na kekahi mea i haule i a loaa ia oe?" i ninau mai ai o Vekinia, me ka haka pono o kona roau maka maluna o ia ope. "Ae, ua pololei kau i ninau mai la. la'u i hoi mai ai mai ka Hikina mai ua noho iki au maloko o Ladana no kekahi mau la kakaikahi. Ma ka la hope o ko'u noho ana malaila ua hoopau au i ka hoolimalima ana i ko'u rumi ma ka hokele he mau hora lehulehu mamua o ko'u haalele ana ia Ladana, a komo aku la iloko o ka rumi hookipa o na keonimana no ka heluhelu ana i ka'u nup6pa. <■ "Ia manawa aohe maikai o ko'u ola kino, a no ia kumu ua lilo ka walaau ame ka uwahi paka i mau mea hoopilikia mai ia'u, nolaila ku ae ia au a hele aku la noloko o ka rumi hookipa o na wahine, a noho iho la mahope o ka paku weleweka e kau ana ma kahi kokoke i ka puka aniani poepoe, a hoomaka iho la ka heluhelu ana i na mea hou o ka nupepa. "Me he mea la ia'u ma kela wahi ua pauhiaia paha au i ka hiamoe, no ka mea, aole au i ike i ke komo ana ae o kekahi mau wahine iloko o ia rumi ahiki i ko'u lohe ana i ka nunui o ko laua mau.leo ma kekahi wahi kokoke loa mai ia'u. "Pehea la ka loihi o ko laua noho ana maloko o ia rumi aohe maopopo ia'u, o ka noonoo mua loa i loaa ae ia'u ia wa oia ka hoike ana aku ia ? u iho imua o laua aia au malaila, alaila, noi aku ia laua e kala mai ia'u a haālele aku ia rumi. "Eia nae, he ano hana maikai ole no ia i ka'u noonoo iho, no ka mea, malia ua loihi ko laua noho ana maloko o ia rumi, a ua nui pu ka laua mau mea o ke kamailio ana a laua e manao iho ai ua pau loa ka laua mau elelo i ka loheia e a'u. "Aka nae, ia'u i hoauau hou ae ai i ko'u noonoo ua loaa ae

t la keia manao ia'u e hoike aku au ia laua hc kanaka malihmi au e makaukau ana e haalele iho ia Ladana no kekahi aupv; r ,, okoa, a oiai au e heluhelu ana i kā u nupepa maloko o ia ru ; i aole au i ike i ka lulumi ana a hiamoe i ko u mau maka. eia ka ua hiamoeia au, a i puoho au i ka lohe ana ae 1 ka num;; 0 ko laua mau leo, a ina he mau mea ano nui ka laua o ke kamailio ana aohe au i lohe. "'Ua lilo keia hoakaka i mea pono i ko laua noonoo. a ia mau lede e makaukau ana e hookaawale ia laua, kamaiiio ae ia kekahi o'laua i kekahi i ka i ana ae: % "Eia ka hoi kekahi, oiai e holo like aku ana no hoi kaua no Europa, ke makemake nei au e noi aku ia oe e malama i nei puolo no'u a hui hou aku kaua. Aohe mea hookahi e hoopomaikaiia aku ana me kena puolo owau wale no, a ina nae ro ka lilo aku i kekahi mea okoa i ko'u wa e kaawale aku ai e lilo ana ia i hana nui na'u a e lilo pu ana hoi i mea hoopilikia nui mai ia'u. "Ua maopopo ia'u ka palekana o kena puolo me oe, ina :io ko'u -halawai nei me kekahi ulia poino oiai au e k#waale aKi: ana ua makemake au ia oe e puhi aku i kena puolo i ke ah,, 110 ka mea, aohe pomaikai e loaa ana ia oe, ke malama oe.' "Ua pono kena kauoha au, e hana aku ana au elike me kau 1 makemake ai," i pane ae ai kekahi o laua. "No kekahi mau minuke hou -aku ko laua kamailio ana, alaila ku ae la a haalele like mai la laua i ka rumi. Ma ka u noonoo aku ma kela wahi no laua i hui ai mamuli o ke noi a kekahi o laua, oia ka wahine e holo ana i na aina e, nolaiia. aole o'u noonoo hou aku no laua ahiki i ko'u noho ana iho maluna o ko'u noho o ke kaaahi e holo ana no Edineboro, a . malaila aku e holo ai no Glasgow no ke kali ana i ka mokuahi e holo mai ana no An\erika nei. "la'u 110 a noho ilio komo mai ana he ledc. a oiai oia e kamaili ) aku ana i ke kanaka malama ukana o ke kaaahi ua lilo kona leo a'u o ka lohe ana aku i mea hoomanao ae la no'u he leo ki - na i kamaaina niua i ko'u mau pepeiao.* Eia nae aole hiki ia i; ia manawa ke hoomanao ae i ka'u wahi o ka ike a halawai mua ana me ia, oiai t nae, ua maopopo*loa ko'u ike ia manawa ua halawai mua au me ia ma kekahi wahi, a no ko'u nialuhiluhi loa me ka nawaliwali pu ua hina iho la au ilalo ma ko'u wahi a aole i liuliu loa ua pauhia loa ia iho la i ka hiamoe. "la'u i'puoho ae ai ua pouli owaho, e a ana no nae kahi ipukukui hopipi maluna ae o'u, a eia ka, owau wale no ia e nolm hookahi ana maloko o ko'u rumi; o ko'u hoanoho o ia ruin mamua iho, owai la oia, aole e kala i haalele mai ai i ke kaaahi. "Mamuli o ko'u ike iho i ka maeele no ke ano lapuu palia 0 ka'u moe ana, me he mea la ua loihi loa ko'u pauhia loa ia ana i ka hiamoe, ku ae la au iluna no ke kikookoo ana i o'u mau wawae ame na lima. a pa ana ko'u wawae i kek«ihi mea iluna o ka papahele, kulou iho la au e lalau a. ike iho la. he puolo ka oia keia au e ike mai la. Law6 aku la au a ma kahi o Ica ipukukui, a ike iho la ua kuniia mawaho, a mahope o ka puolo kekahi mau huaolelo 1 kakauia. "Aole e weheia, e puhiia ike ahi, ina no ko'u unake nei." "Ia maiiawa ala koke mai la iloko o'u ka hoomanao ana, o ka wahine nona ka leo i kamaaina ai ia'u, a oia no hoi ko'u kokoolua o ka noho ana maloko 'o ka rumi o ke kaaahi, oia kekahi o na wahine iloko o ka rumi hookipa o na lede ma ka hokele. ma kela auwina la i»/tt i noho ai maloko olaila a hiamoe, a o keia no ka puolo a kekahi o na lede maloko o ia rumi i haawi mai ai i kekahi o laua e malama nona. "Aole i loaa he manao ia'u ia manawa e wehe ae a nana ihn i ka mea maloko, aole no hoi he maopopo ia'u ia manaw? o ka'u mea e hana aku ai no keia puolo," a i ole huli aku palia i ka ona nana nei waiwai,«no ka mea aohe inoa i kakauia maluna o ka puolo, aohe no hoi i maopopo ia'u ka inoa o kela mau lede, no ka mea, aole au' i lohe iki aku i ke kamailioia ae o ka inoa o kekahi o laua ma kela manawa a laua e kamailio ana maloko o ka hokele. "I ke ku hou ana aku o ke kaaahi ninau aku la au i ke kanaka kiai ma ka liale hoolulu kaaahi i hea la ka lede i noho pu * ai me a'u i lele ai. Aohe oia i ike, wahi ana, mamuli o ka honloliia o na kiai ma ka hale hoolulu kaaahi o Sefila, a malia. ma ka hale hoolulu k'aaahi paha mamua o kela ka lele ana. oiai owau* wale no koloko o ka rumi i ka manawa i kau mai ai o ke kiai hou o ke kaaahi. Ua hoopohihihi loa ia au me ka hoopilikia pu ia o ko'u noonoo no ka ona nana nei puolo. "Aohe o'u makemake e haawi aku i keia i kekahi o na kanaka hana oluna o ke kaaahi, no ka mea. ma ka'u mea o ka lohe ana i ka lede nan'a nei puolo he mea ano nui loa ka iloko o nei puolo iaia. "Aole o'u kanalua e hoolahaia ae ana nei puolo haule ma na * nupepa, no ka mea, aole e nele ana ka hoopihoihoiia o ka noonoo o ka wahine nana i malama nei puolo a haule ai iluna o ke kaaahi, me kona makemake loa e hoihoi hou ia aku iaia. Aohe a'u hana nui e waiwai ai ko'u manawa, a ua lilo no hoi ka loaa ana o'keia puolo i mea na'u e noonoo nui ai, nolaila hooholo iho la au i ko'u manao e hoi hope hou i Ladana. a oiai au malaila, e kakali au no kekahi manawa ina he hoolaha kekahi' e hoopukaia ae ana maloko o kekahi o na nupepa, a i olr he poe paha kekahi e ninau mai ana no keia puolo. "I kulike me ia hooholo ana a'u, o ko'u kau aku la no ia K maluna o ke kaaahi e holo ana i Ldana, a ma kekahi hoolaha maloko o na nupepa e pili ana no nei puolo haule ua hookom< > aku la au he heolaha iloko o kekahi o na nupepa, me ko'u hoakaka ana i ka waiwai haule i loaa ia'u a me kahi o ka loaa ana ia'u, a e noi aku ana i ka ona e kii mai. "No elua pule ko'u nolio ana maloko o Ladana me ka manao e ike iho ana la lioi ka mea nana keia puolo i ka'u hoolaha a kii mai, he ole nae ke kiiia mai. I ko'u ike ana ua hana au i ka hana maikai ma ko'u aoao no ka pono o ka mea nana nei puolo, ua hoopokole au i ko'u noho ana ma Ladana # a huli » hoi mai la no ka home, me ka lawe pu ana mai i keia waiwai pohihihi o ka mea i kuleana iaia me a'u.* Llike no me kona ano i loaa ai ia u 1 kinohi pela no īa au e ike iho la. Ahiki mai la i keia la aole ko'u hoopahaohaoia no ka waiwai i hoopaaia maloko o keia puolo; elike me ka hoakaka mawaho o keia puolo, "aole e weheia," ua hialama au ia kauoha, e mau kona paa i ke silaia i na mea apau a koe kona ona ponoi. 'E haawi aku ana au ia puolo ia oe, e Vekinia, i~ nei manawa nau e malama, ke ike mua nei no nae au me ke kanalua loa , 1 i ka hiki e loaa ia oe o ka ona nana keia puolo. eia nae, aohe h°i o'u makemake e hoopoino i nei mea, no ko'u manao, lia. he mea ano nui a waiwai io no hoi maloko, a malia ,o loaa aku no hoi paha ka mea nana nei puolo ia oe ma nei hope aku, a pomaikai no hoi oe. "Ina e lohe ana oe_i kekahi poe i ke kamailio no ka nalowale ana o kekah, puolo , silaia iluna o ke kaaahi o Edineboro, o ka mea 1100,310 no ua puolo la i nalowale ai Ua hiki loa ke,a ke ,keia iho ika manawa oka ona e kii mai ai mamuli ' o ke kuni e kau nei maluna." Aiaila, lalau iho Ia o Vekinia a nana iho !a i ka puolo pohihih, a ke hooia pu la oia i ka pololei o na mea apau a ka makuakane ī hoakaka aku la iaia. He puol o loihi ia, i puoloia me ka maikai loa me ka pepa manoānoa keokeo. a ua silaia me ka uwepa ulaula, a maluna ,ho o ka uwepa , s,la,a ai i kuniia ai ka hoailona he mau ke'a elua ī kaupeaia. (Aole i pau.)