Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 9, 1 March 1923 — Page 6

Page PDF (1.58 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

He Moolelo no

Ka Meahuna Pohihihi

A I OLE

Ka hoohokaia Ana o ka Manao Puuwai o ka

Mea Lili-He Moolelo I Piha me na

Wiliau o ke Aloha

 

“Ke manao nei au, he hana hewa loa, ka ho owahawaha ana aku i kekahi kanaka, o ka mea nae ia i loaa ia’u i keaia manawa, ua hele loa au a piha me na manao ho owahawaha no Keoni Naika.”

Lamalama ae la na maka o Josepine i ka lohe ana mai i kela mau olelo mai ia Tiodora aku, no ka mea iloko o kela olelo, aole he mau hoahewa ana no kona kaikunane, a no na olelo paha i kamailioia e pili ana no ke aloha of Gai ia Tiodora.

Aole a laua kama ilio hou no na mea e pili ana i ka meahuna a Gai Wakona, i lilo i mea na ka lehulehu e kama ili o ai, aka hoohele aku la ka laua kama ilio ana ma na mea okoa ae, ahiki i ka hoauhee loa ia ana aku o kela ano kaumaha o Tiodora.

I ka hoea ana mai nae i ka la e hookaawaleia ai na hoaloha, ua puliki okoa mai la o Tiodora i kona mau lima, ma ka a-i o Josepine me ka noke ana i ka uwe, me ka hooho ana ae i keia mau olelo:

“Pehea la au ke noho hookahi iho, mahope o kou hala ana aku.  Pehea la e hiki ai ia’u ke noho iho, me ka hoomanao ole nou? Auhea nae oe e kuu hoaloha, e hoao no au e ho omanawanui i na ha awina ehaeha elike me ka hiki ia’u!”

“ Ae, e hoao kaua a elua e auamo i na mea apau me ka manao ho omanawanui ,” i pane iho ai no hoi o Josepine, me ka pa’ipa’i ana iho ma ke poo o Tiodora. “O kuu haalele hookahi ana iho ia oe maloko nei, kahi a kaua i pili ai no keaia manawa loihi, ua like ia me he mea la e naha ae ana kuu puuwai, nolaila mai manao oe e ka hoaloha, o oe hookahi wale no ka i loaa na manao ehaeha. o kaua pu no iloko o ia ha awina hookahi. Me ia kaumaha no nae iloko o’u, no ka haalele iho ia oe, e hoomanao e Tiodora, aia kuu kaikunane ke kakali mai la, o ko’u hoea aku, i mea nana e hooluolu iaia mai na ha awina hoomaewaewa mai a ka mea manaoino i hookau aku ai maluna ona.

“Aole e hiki ia’u ke huna iho, i ka nui o kau mau maikai ihana mai ai no’u e Tiodora. Iloko o ko’u noho malihini ana mai ma keia kula, ua lilo oe i mea nana e hoolana mai ai i ko’u mau manao, a e haawi mai hoi i na kokua ana ma na ano lehulehu, i wahi e hoohauoliia ai ko’u noho ana ma keia wahi malihini.  Iloko o ko’u mau hora o ka ehaeha no ko’u kaikunane, ua komo pu mai oe me a’u, he hookahi ka auamo like ana ia mau ehaeha, me kou nana ole ae i ka mea a ka lehulehu e kama ilio mai ai no’u a no kuu kaikunane. Nolaila e ka hoaloha, me ka nana ole ae i ka mamao o ko kaua mau wahi pakahi e noho ai, aole loa au e ho opoina nou e Tiodora, a mawaho ae o Gai kuu kanikunane, o oe wale no ka mea a’u i aloha ai ma keia honu holookoa.”

“Pehea auanei e nele ole ai ko’u komo pu ana aku me oe e Josepine iloko o kou kaumaha, no ka mea ke haaheo loa nei au, no ka loaa ana ia’u he hoaloha maikai loa elike me oe, aka nae e hoahewa mai ana anei oe ia’u, ina e kama ilio aku ana au i kekahi mea e hookahahaia ai kou noonoo?”

“Heaha auanei ka’u mea e hoahewa wale ai no ia oe, no ka mea o oe no ke kuleana i kau mau mea apau i ike ai he pono,” wahi a Josepine ma ke ano kahaha.

“No na mea no hoi a na kanaka e kaimailio nei,” wahi a Tiodora me ka maopopo ole iaia ke ano maoli e ho opuka aku ai i kona manao.

Hopu okoa mai la o Josepine i kona hoaloha, me ka honi ana mai iaia me ka pane ana mai: “No na mea e kamailioia nei, ua ka awale loa mai ke kau ana aku o na ahewa ana ma kekahi ano, nolaila heaha auanei ka’u mea e ahewa wale aku aino ia oe, no ka ha’i mau mea i hana ai. a i kama ilio ai paha?”

“O ka mea a’u i manao ai e hoike aku ia oe ea, o ia no ko’u makaukau i na manawa apau e hana aku i na mea e hoopakeleia ae ai oe ame kou kaikunane mai na hana ho okaumaha noonoo, a na kanaka e kama ilio nei no olua.

“Aole loa o’u wahi kanalua iki no ka oiaio o ken amu olelo au e kuu Tiodora a ua maopopo no ia oe, he hookahi  wale no mea e pono ai e kauia aku na ahewa ana no keia pilikia. O Keoni Naika wale no ke kanaka nana i hookau aku i keia man ha ʻawina ho ʻopilikia a ho ʻokaumaha maluna o Gai, a ua paa maoli kuu manao, aole e moe ana na maka o kela kanaka, ahiki ika make ana o kuu kaikunane, no ka mea ua maopopo no ia kaua a elua, ka manao aloha o kela kanaka ia oe, nolaila i kona ike ana, o Gai pu kekahi i aloha ia oe, e lawelawe aku ana kela kanaka I na hana apau, e hookaawale loa ia aku ai o Gai mai ka honua nei aku, ina ia he mea hiki kona mana ke hana.”

Me kela mau kama ilio hope mawaena on na kaikamahine opio, i haalele iho ai o Josepine i kona hoaloha, no kona alahele no ke kulanakauhale o Ladana, Kahi a kona kaikunane e noho mai la, kakali o kona hoea aku.

He mau la no hoi mahope mai, ua haalele mai la na Misses Lovela, no ka hele ho omaha ana ma kekahi mau wahi, nolaila ua noho iho la no o Tiodora maloko o ke kula me kekahi mau kumukula, ame na kaikamahine i noho no iloko o ke kula i ka wa ho omaha .

Ua ano mehameha maoli ko Tiodora noho ana, aka nae mamuli o ka nui o kona mau manao ehaeha a kaumaha no kona hoaloha, me he mea la, aole ona noonoo ae no kela noho hookahi ona.

Ma kekahi auwina la nae, mahope iho o kona hookahe ana i na kulu waimaka o ke aloha no kona hoaloha, maloko o ko laua rumi, hooholo iho la oia i kona manao, malia ma ka hele holoholo ana peha iloko o ka malapua o ke kula, he mea ia e hoomamaia ai kona mau manao, nolaila lalau aku la oia i kekahi papale, o ka haalele aku la no ia I ka hale, a iho aku la no ke kahua o ka halekula.

Ma kekahi wahi o na kumulaau liilii he wahi no i maa i na kakikamahine i ka nanea no ka hoohala ana i ko lakou manawa ka awale o ka la. he wahi no hoi i hoolakoia me na noho, I hele aku ai o Tiodora, a noho iho la, me ka huli ana aku no kahi a ka makani e pa mai ana.

Ke hilina i la oia i kekahi kumulaau, a ke kulou la hoi kona poo ilalo, me ka noonoo nui ana no na ha awina ehaeha i kau mai maluna ona, a maluna hoi o Josepine kona hoaloha. Aole nai i loihi kela noho ana iho o ua o Tiodora, me he mea la, ua haili koke ae la oloko ona, he mea kekahi e hakilo aku nei iaia, ua aea ino ae la kona poo iluna, a iloko o kona kahaha nui, aia hoi, ike mai la oia ia Keoni Naika, e ku aku ana ma kona aoao, a e haka pono mai ana hoi na maka o ua kanaka nui maluna ona.

Minoaka ae la ua kanaka ino nei, i ka wa i nana aku ai o Tiodora iaia, me ka haawi ana mai i kona lima akau no ke aloha ana, iloko no hoi o ia manawa hookahi, i kama ilio mai ai, no kona ike ole ia Tiodora no kekahi mau la loihi, a he elua wale no ona manawa i ike ai i ke kaikamahine opio, mahope iho o ka nalowale ana o Habaki Naika.

Ma kahi o ka pane mai, a i ole haawi mai paha i kona lima, no ke aloha ana ia Keoni Naika, ua noho mumule loa iho la o Tiodora, me ka pupuu ana hoi i kona mau lima a elua, aole no nae ia i lilo i kumu e hopo iho ai o Keoni Naika, oiai nae, ke ho omaopopo mai la no oia i ko Tiodora hoihoi le, no kela hoea ana mai ona.

“I hele mai la au no ka hi pu ana me oe, a ninau aku,i ke kumu o kou hele hou ole ana ae i ka hoomaamaa himeni. Ua kakali mai au no kekahi manawa loihi, o kou kauoha ae ia’u e hele mai, aole nae he wahi hoike mai ia oe ae, pela iho la au i hele kino maoli mai la e ninau aku i ke kumu o kou hoopau ana i ko’u a’o ana aku ia oe.”

“Ua hooholo maoli iho no au i ko’u manao, e hoopau i ko’u a’o ana i ka ike himeni i keia manawa,” wahi a Tiodora me ka leo kuoo.

“Aole loa he hana maikai iki nau, ka hoopau ana i ka huli ana i ka makaukau himeni, no ka mea aia me oe kekahi kalena kilakila loa, e kau aku ai na ahewa ana maluna ou, ina e hoohana ole ana oe i kela kalena.”

“Ke manao nei au, ua loaa aku ia oe ka leka a kuu kahu, e hoike aku ana, no ko’u hooholo ana i kuu manao, aole e lilo hou i haumana nau.”

“Ua kakau i’o mai o Mr. Kelekolio i kekahi leka ia’u, maloko o kana leka, e hoakaka wale mai ana no ia, no kou manao ana e ho omaha ke a’o himeni ana no keia manawa, oiai ua makemake oe e loaa he wa ho omaha , a o ia ka’u i noonoo wale iho ai no, malia ua like pu kaua, no na hoomanao ana no Habaki Naika, a ua apono no au manao ou, aka nae ke upu aku nei au, e hoomaka ko’u a’o hou ana ia oe, i kekahi manawa. O ka wa hea la kau i manao ai, o ka manawa kupono ia a’u e hele mai ai e a’o ia oe i ka himeni?”

“Aole oe e hele hou mai e a’o i ka himeni ia’u; ua pau loa ko’u lilo ana i haumana malalo ou, e Mr. Naika.”

“Alaila, o ka manao maoli anei, o kela leka a Mr. Kelekolio i kakau mai ai ia’u, o ia no kou hoopau loa ana i kou makemake a’o himeni?”

“Ae, o ka manao maoli no ia, a ina ua kakau mai o Mr. Kelekolio, ia oe me na hoakaka, no ko’u ho omaha ana, ke kumu o ko’u makemake ana epau kou a’o ana mai ia’u, aole ia mamuli o kana kauoha, aka nona ponoi wale iho no ia manao, oiai nae, ua hoike aku au iaia, aole loa o’u makemake iki, e hoomau i ke a’o ana i ka ike himeni.”

“He manawa loihi ae nei hoi kela o kou hoike ana aku i kou kahu, a peha, ke mau nei no anei ia manao ou, i keia manawa?”

“Ae, he o ia mau no ka paa o kuu manao, aole oe e a’o hou mai ia’u i ka himeni. E hoopau loa kou kama ilio ana mai ia’u, maluna o keia kumuhana, aka nae he mea okoa ae no kekahi a’u i makemake ai e kama i lio aku imua ou.”

Ua ku okoa ae la o Tiodora mai kona noho ae , no ka hoihoi ole e ho owahawaha ai, me ka pane ana mai:

 “Aohe o’u manawa e ho olohe aku ai i kou mau manao, e hoi ana au iloko o ka hale.”

Mamua nae o ka huli ana aku o Tiodora e hoi, ua paa e aku la kekahi lima o Keoni Naika ma kona po ohiwi , a huki mai la iaia ihope, me ka i ana aku.

“O oe no ka haku maluna iho ou, nolaila he nui loa kou manawa ka awale ke koho kou manao e noho maanei ahiki i ka piha ana he mau hora. Aole e hiki ia oe ke haalele iho I keia wahi, ahiki I kou lohe pono ana i ko’u mau manao, a ina aole oe e maliu mai ana, alaila i hoike aku no au i ka mea oiaio loa, aole wale no e kau mai ana ka poino maluna ou hookahi iho, aka maluna pu kekahi o kou mau hoaloha.”

“Heaha ka manao o kau olelo ho oweliweli e Mr. Naika?” wahi a Tiodora i huli mai ai imua o Keoni Naika, me ka piha i ka huhu.

“Alaila ua pau ae la kou manao hoi no ka hale ea? O ka pono no hoi paha ia, noho mai kaua, i lohe pono oe i kekahi manao, e lilo ai i mea nou e pomaikai ai,” me ka noke okoa ana ae o ua kanaka ino nei e akaaka.  “He keu aku maoli no o kou u’i e Tiodora ke nana aku, i ka wa e pii ai o kou huhu e kuu aloha.”

 Na kela mau olelo I kamailioia aku e Keoni Naika, i ho okomo aku i ka maka’u ame ka hopohopo iloko o ke kaikamahine opio, ke kulou loa aku la hoi o Mr. Naika imua, a na kela ano o ka nana ana aku a ua kanaka nei, i kaili ai i ka manao koa, a maka’u ole iloko o Tiodora, ua haule hou iho la oia iluna o kona noho, me he pio la malalo o ka mana o kela kanaka.

 “Anuhea oe e kuu aloha,” i hoomau hou aku ai o Keoni Naika ike kama ilio ana, “eia oe malalo o kuu mana i keia manawa, e hiki ole ai ia oe ke pakele mai ia’u aku.  Aole au i hele mai nei e ike ia oe, me ka maopopo mua ole ia’u o na mea apau. Ua ike au, ua hala aku na kumukula na lakou e kiai a e malama ana ia oe, a o na kauwa lawelawe wale no koe oloko o keia manawa. nolaila o kou manao ana, e kahea aku i mau kokua nou, he hana hiki ole loa ia, a ua ike no hoi au, aole no oe e kahea ana i mau kokua, no ka ho opakele ana ia oe.

 “Tiodora, kuu aloha poina ole, ka pua rose nona ke ala kupaoa a’u i honi mau ai iloko o na makahiki loihi ae nei i hala.  Ua hiamoe au i ka po. me ka li’a o ka manao nou, wale no.  O ke ala onaona anuhea o ka pua rose ka’u i honi, koe aku nae ka i’o maoli o ke ala.  O e Tiodora,ua haulehia au i ke aloha nou, iloko o keia mau makahiki loihi ae nei i hale, oiai no nae he wahine ho opalau oe na kuu keiki aloha, mai ka liilii mai ka ulu ana ae o kela aloha iloko o’u, ahiki i ka nui ana. he aloha hoi i loaa ole i kuu keiki, a i kekahi kanaka e ae paha ma ka honua nei.

 “O oe ke kaikamahine huapala mua loa a ko’u mau maka i ike aku; i kou hoea ana mai a noho ma keia wahi, ua like pu oe me kekahi anela, o ka malamalama; ua hakilo mau aku au ia oe, i kou ulu ana ae ahiki i kou lilo ana, o oe ka oi o na wahine u’i me ka hooi loa ia ana aku o kela manao aloha iloko o’u nou.

 “Ua noho hamau loa au, me ka hoopuai ole ae i hookahi huaolelo no keia aloha o’u, i ka manawa e ola ana o kuu keiki no ka mea aole he mea maikai na ka makuakane ke ake ana aku e lilo mai iaia, ka wahine i hoopalauia na kana keiki, o keia maoli ka mea oiaio loa, a o ka manao nui hoi a’u i makemake ai e lohe mai oe i ko’u manao.

 Nana mai la o Tiodora ma na maka o Keoni Naika, aia ka haikea ke halii la ma kona mau papalina aka nae aole oia i nele i ka noonoo maiki, a pane mai la i na olelo a Keoni Naika i manao mau aole ai e lohe ana oia mai kekahi kaikamahine mai ana, i nana mau aku ai, i ka nawaliwali o kona noonoo.

 “Pehea la oe e Keoni Naika, i aa ai e kama ilio mai i na mea oiaio ole imua o’u?  Iloko o na makahiki loihi, i hala ae nei ua lilo oe i mea kumakaia i kau keiki, ke keiki pu i hoolilo aku ai i enemi ino nou, ka mea i manao kuhihewa mai ai, ua piha oe i ke aloha ame ka oluolu iaia, eia ka auanei, he moo nahesa iloko o ke koloka o ka ho ʻokamani ame ka maalea.

 “I kela ame keia makahiki, i kela ame keia la,ua hoohei mai oe i aku upena pahele of ka epa, ke kolohe ame ka maalea e hoopuni ana ia’u u: ua hoolilo mai oe ia’u i kauwa e hooko ana i kou mau makemake, me ka hoike ana mai ia’u, ma na ano lehulehu, i na hana a ke kanaka i piha kona puuwai me ka ekaeka, i oi aku ka eleele, imua o ka lanahu.

 “Ua hana mai oe ia’u ma na ano apau e kau ai ka weli ia’u nou, aole no ko’u manu ano ponoi iho, aka no Habaki;  me ia mana au i hoohana mai ai ia’u, ua hiki loa ia’u ke kumukaia ae ia oe imua ona, no ke ano o kau mau hana maluna o’u elikeme na huaolelo a kou a waha hoopunipuni, i ho opuka mai nei.

 “Ua pili oe e Mr. Naiki i kekahi hewa ko’iko’I loa, mamuli o kau amu hana pahele i ko’u noonoo, e lilo aku au nau, oiai nae e noho ana oe me ka ho ʻokamani , me he mea la, aia maluna o kau keiki kou aloha ame ka make i kona pono.

 “O ka mea pono a’u e hana ai, o ia ka hoike ana ae i kou ano ame kau mau hana, no ka mea ua maopopo ia’u o oe kekahi o na kanaka piha me ka epa ame ka maalea loa i oi aku i ka maalea o k a nahesa. Ua hele au a piha me ka ho ʻwahawaha ia oe. Ua lawa nae ko’u noho hamau ana, a noho mumule ana, malalo o kou mana, akahi a hookaakaaia kuu mau maka, a ike i ka malamalama i keia manawa, o oe kekahi o na kanaka hana karaima, ekaeka loa.”

 “Alaiala e manao anei oe e kuu aloha, e hiki ana ia oe ke okioki ae i na maawe o ke kaula a’u i hauhoa aku ai ia oe a paa malalo o ko’u mana?  Aole he hana maalahi nau ka okioki ana i kela mau maawe kaula, ua paa ia, ahiki I ka hookoia ana o ka iini a kuu puuwai.

 “He keu aku maoli no a kou u’i nohea e Tiodora,ua oi loa ae kou u’i i keia manawa, mamua o ko’u ike hope ana ia oe, a nawai no hoi ia kanaka kupaa iho, me ka haulehia ole i ke aloha ia oe. Ina no paha aole ou wahi aloha ia’u e Tiodora, aole no o’u nana no ia mea, o kou lilo wale mai no ka hoi i wahine na’u la ua lawa ia, he mea maalahi wale no ke aloha ana mai, mahope aku, aia kaua a lilo ae i kane a i wahine.”

 “E hookuu mai oe ia’u e hoi no ka hale, aole o’u hoihoi e ho olohe aku i kau mau olelo kohu ole,” wahi a Tiodora me ka anehe hou ana aku e hele, ua paa hou aku la no nae oia i ka hopuia e Mr. Naika, me ka pane ana aku o ua kanaka nei me ka leo kuoo.

 “Aole i pau ko’u kama ilio ana ia oe, nolaila e noho iho a lohe pono i na mea apau.  Ua hoike mua aku nei au ia oe, i ka nui o ko’u aloha nou, a e lohe hou oe i keia manao, ina i maopopo ia’u, ua like mai ko Habaki aloha me ko’u ia oe, ua hiki loa ia’u ke haehae ia olua a elua a lilo i mea ole imua o kuu mana.  Ae ua paa manao mai kinohi mai, owau kau kane e mare ai, a ua hiki loa ia’u, ke ku-e aku I kuu keiki ma na ano apau, ina pela iho la e hookoia ai ka iini a kuu puuwai.”

 Ua hoopukaia aku kela mau olelo e Keoni Naika, me kae kui’o maoli, ke ano o na olelo a ke kanaka ihiki ole ke uumi ho omanawanui iho i kona aloha, ka mea hio nana i hookau aku i ka weliweli maluna o ke kaikamahine opio, a ma kana ho omaopopo maoli iho no, me he mea la, e maule ana oia.

 No kona pane leo ole mai nae, ua hoomau hou aku la no o Keoni Naika i kana kama ilio ana:

“Ina o kela iho la ke ano o ko’u noonoo, no ka’u keiki ponoi, i wahi nou e lilo mai ai i mea milimili na kuu mau lima, alaila e ae aku ana anei au e noho malie, a nana wale aku, i kekahi mea e ae, e ake mai ana e lili aku oe nana?  Aole loa!  Manao anei oe, e hookakalia iho ana au, i ka hooko ana aku i kekahi hana, e malaelae ai ke alahele no’u, e lilo mai ai oe na’u, a e noho kapena aku no ka maoku naukila?”

 “Heaha ka manao o kena mau olelo au e kama ilio mai nei ia’u?”  wahi a Tiodora me ka hele o kona mau lehelehe a haallulu.

 “Ha, ha,ha!  Ke ho omaopopo mai la ka oe, i ka nui o kuu aloha ea.  Ke hoomanao nei no hoi paha oe, no kela aloha o Gai Wakona nou, i hua’iia ae ai imua oka aha ho okolokolo , ma ka manawa e ninaninauia ana ka hihia i pili i ka make ana o kuu keiki?”

 “ Ae, ua lohe au ia mau mea apau, aka nae aole au I poina, i ka epa ame ka hilahila ole o ka hoomakakiu ana, a lohe i na olelo mai kela kanaka opio mai, ka mea hoi nana i lawe ae i ua mau olelo la a hoike imua o ka aha,” wahi a Tiodora.

 Ua hele a pii ka ula ma na papalina o Keoni Naika, no kela mau olelo a ke kaikamahine opio, no kona loaa pono ana mai la, no kana mea i hana ai, eia nae aole oia i nana mai no kela mau mea a Tiodora i kamailio mai ai, pane aku la oia he mea okoa ae, i ka i ana aku:

 “Aole loa e hiki ia’u ke ho opoina i kela kanaka opio, nana na olelo i hoike ae ai, no kona aloha ia oe.  Mai kela manawa mai, ua paa maoli no kuu manao, ua ili aku ke ko’iko’i o ka make ana o Habaki maluna ona, a ke hoohiki paa nei au, e ho okolo no au mahope o ka meheu o ka mea pepehikanaka, ahiki i kona ku ana ae imua o ka aha ho okolokolo , a e hookoia ana ia manao o’u, me ka oiaio loa.  Iloko o keia mau mahina, aole au i noho malie, aka ua hana mau au i ke ao ame ka po.  me ka loaa mai ia’u o na ike hou, e hoea mai ai i ka la au e ike ai i ka mea pepehikanaka, e lewalewa ana iluna o ka amana.”

 “Aole loa o’u manaoio iki iloko o kena mau mea au e hoopunipuni mai nei, a aole oa o’u manaoio.  Ua pili aku kekahi hewa ia Gai Wakona, elike me kau mau hana imihala, i kela kanaka opio.  Ina he wahi manao iki kekahi o’u, no kena mau olelo hoonuinui au e noke mai nei i ka liki, ina ua kiola kahiko ia e a’u i ka makani.”  wahi a Tiodora no ke kupale ana i ke kaikunane o kana aikane a hoaloha hoi o ka noho ana iloko o ke kula.

 “ Auhea oe e kuu ipo aloha, ina no paha aole ou manaoio i ka’u mau mea e hoike aku nei imua ou, he mea liilii wale no ia ia’u, no ka mea e hoea mai ana I ka wa e pau ai kou manao hoomaloka.  Eia na ike he nui ke waiho nei, e hiki ai ke kau aku na ahewa ana maluna o Gai Wakona, ina paha ua pili ka hewa iaia, a hewa ole paha, ma na oleloike wale no e ho opuka mai ai ka aha i kana olelo hooholo.”

 “Heaha iho la ko’u kuleana e ho olohe aku ai i kau mau olelo e pili ana no Gai Wakona.  Heaha auanei ko’u wahi lihi pili aku i na mea au e hoohauoli mai nei no ke karaima i hanaia no kau keiki?  No ka meahuna a kela kanaka opio au o ka hua’i ana ae imua o ka aha ho okolokolo , aole loa oia i kama ilio mai imua o’u, nolaila heaha iho la ko’u kuleana ia mea?”

 “O kau paha ia e kama lio mai nei, aka nae ua hiki loa ia’u ke ike aku ma na ano he mau haneri, he hana maalahi loa na kekahi mea, ka hoike ana ae i kona aloha, ina no ia me ke kama ilio ole ia i hookahi huaolelo.  Malia paha no ka hopohopo o kela kanaka opio, i ka hoike okoa mai i kona aloha imua ou, pela oia I kamilio aku ai i kona kaikuahine no kona ike, o kona kaikuahine kou hoaloha, a ua aloha aku oe iaia me he kaikuaana la, pehea keia e kuu ipo nohea?”

 “Ua nana i’o aku au maluna o Josepine.  oia ko’u hoaloha maikai loa,” alaila kulu okoa iho la na waimaka o Tiodora, no ka hoomanao ana ae ina o Josepine pu kekahi me ia maloko o ke kula, aole loa e aa ana o Keone Naika e ho okokoke aku iaia a kama ilio aku hoi i na olelo ku i ka hilahila ole, elike ae la me kela maluna.

 “A malia paha, no kela aloha ou ia Josepine, e ae ana oe e hana aku i na mea apau e hoomamaia ae ai no manao kaumaha o ua hoaloha nei ou, aole anei pela e kuu aloha?”

 “Ina no e konoi a mai ana au. e hoolilo aku i ko’u mau waiwai apau, ua makaukau loa au. e hooko aku i na wa apau e makemakeia ai. no ka ho opakele ana ae i kuu hoaloha, mai ka auamo ana i na ha awina , i kau aku maluna ona, ma o ka pilikia i loaa i kona kaikunane.”

 No kela mau olelo a Tiodora, e hoike ana i ka mea oiaio ana e hana aku ai i loaa aku ai ka ike ia Keoni Naika. Ua aloha i’o no o Tiodora ia Gai Wakona, aka ho olalau wale mai la no nae oia i kana kama ilio ana:

 “Ua aloha maoli no o Josepinei kona kaikunane, aole anei pela?”

 Owai auanei ka mea nele ole i ke aloha. No ka mea o kona kaikunane ponoi no kela.  Ina no ka make o kona kaikunane aole ana e nele na pana kapalili ana o kona puuwai.”

 “Ina he aloha kou i ua hoaloha nei ou ea, alaila maluna iho ou, ke ko’iko’i o ka ho opakele ana ae iaia mailoko mai o na ha awina ehaeha e kau aku ana maluna ona.  O kou ae wale mai no ka hoi la, e lilo oe i wahine na’u, e haawi mai i kau hoohiki, no ko kaua hoohuiia aku iloko o ka berita o ka mare, ke hala ka makahiki hookahi o ke kanikau ana no Habaki. o ka pakele noia o ko hoaloha, a pakele pu hoi ie ola o kona kaikunane.  Oiai au e kakali ana iloko o ka makahiki hookahi, e hooko no au i kou mau makemake apau,” me ke kulou ana aku o ua kanaka nei imua, a kama ilio me ka leo oluolu o ke ano hoomalielie.

 “Alaila, ua manao iho la anei oe, ua like pu au me kekahi waiwai kalepa, ke kuaiia, i wahi e loaa mai ai he waiwai okoa ma ko’u wahi?”  E ku oe e keia kanaka ino a hele mau keia wahi aku.” i pane ae ai o Tiodora, me ka noke okoa ana iho i ka uwe.

 “Heaha auanei ka’u nana, ina pela iho la oe e lilo mai ai i wahine na’U!  Ua ho omana aku au ia oe me he kii ola la, a ina eia iloko o kuu mana, ka mea e hiki ai ke hoonee ae i keia honua mai kona wahi i ku ai, e hana aku ana au ia mea, ina pela iho la oe e lilo mai ai i wahine mare na’u.  Aka I maliu ole mai oe i keia leo uwalo imua ou. a ku mau mai oe ma ka aoao, e paio ku-e mai ana ia’u, e akahele loa oe, o hoea mai ka la, au e mihi ai me ka walania, no kou lilo ana i enemi no Keoni Naika.”

 Me kela mau olelo kohu ole, a hilahila ole i kamailioia aku e Keoni Naika, aole e hiki ia Tiodora ke ho omanawanui hou iho i ka noho ana ma kela wahi, a ho olohe i na olelo ku i ka hoohaahaa, o kona ku ino ai la no ia iluna, a hoomaka aku la e holo, elike me ka mama i loaa iaia.

 Iloko nae o ka mama o Tiodora e holo la, ua oi aku ko Keoni Naika mama mamua ona, no ka mea aole i loihi ia wahi ana i holo aku ai, pili ana no o Keoni Naika ma kona aoao, me ke kama ilio ana aku me ka leo kuoo:

 “Ke makemake loa nei au e huna oe, aole e hoike wale aku i kekahi mea kino no na olelo i kamailioia mawaena o kaua i keia la, ina aole oe e ho olohe mai ana I keia mea, alaila ua makaukau loa au e hookau aku i ka hoopa’i o ka make maluna o ko’u mau enemi.  No ka nui mai o kuu aloha nou, o ke kumu iho la ia i konoia mai ai au, e hana aku ma na ano apau e hookoia ai ko’u makemake, ma o kou lilo ana mai na’u, a na’u hookahi wale no.”

Ke hoomau la no o Tiodora i ka holo, me ka pili mau no o Keoni Naika ma kona aoao, eia nae aole he paa aku o ua kanaka nei i ke kaikamahine opio, no kona hopohopo paha. O ikeia mai oia, a i ka hoea ana aku no kahi i ku ai o ka hale o Tiodora, o kona holo aku la no ia a kaa ma kekahi aoao komo aku la iloko me ka pane ole mai he hookahi huaolelo, a i ole, nana mai paha ia Keoni Naika.

 

MOKUNA XII.

 Ma kela hoea ana aku a Tiodora noloko o kona rumi, pani mai la oia i ka puka a paa, o kona hoi aku la no ia iluna o kona moe, a waiho maule aku la.

 I ka hoi pono ana mai nae o kona noonoo maikai, he manawa mahope mai,ua ioli pu mai la na hoomanao ana iloko ona, no na olelo ho oweliweli , a ku i ke kohu ole a Keoni Naika iaia;  nolaila o ka noho kou ana aku ma kela wahi, me kekahi kanaka ino ana i ho owahawaha loa ai, aole loa ia he mea maikai i kona noonoo, a komo koke mai la no ka noonoo iloko ona, e haalele iho oia, i kona noho ana ma kela kula, me kona hooho ana ae:

 “ E haalele ana au i ko’u noho ana ma keia wahi, a holo aku no Ladana imua o Mr. Kekekolio kuu kahu, a imua ona. e hoike aku ai au i na mea apau, malia oia ka i ike, i na mea pono e hana mai ai, a nana e kiai a malama mai: he oi ae ko’u palekana me ia e noho ai, mamua o kekahi poe e ae.”

 Me kela manaopaa, e holo aku oia imua o kona kahu. ala ae la o Tiodora iluna, me ke kii ana aku i kekahi mau mea liilii, a ho okomo   iloko o kona paiki paalima, alaila kakau iho la i leka na Miss Lovela, maloko o kela leka. e hoakaka aku ana oia, no kona manao ana e hui pu me kona kahu, a kukakuka maluna o kekahi hana ano nui, nolaila e hala ana iaia kekahi manawa ma Ladana me ka maopopo ole o kona manawa e hoi hou mai ai.

 I ka paa ana o kana leka i ke kakau, lalau aku la i kekahi kuka koloka loihi ame kona papale. O kona hemo aku la no ia iwaho, me ka hoopaa ana hoi he uhimaka manoanoa, ke pana la hoi kona puuwai me ke kapalili.

 Hakalia no a hemo oia mawaho o ka pa o ke kula, o kona hoomaka aku la no ia e hele me ka awiwi no kahi o ka hale hoolulu kaaahi o kahi o k laki, i hakalia no a hoea oia no ka hale hoolulu, o ke komo mai la no ia o ke kaaahi. a kau aku la iluna. me ka hoomamaia ana mai o kona mau manao no kona ka awale aku i kahi mamao, e ho opilikia hou ole hou ole ia aku ai oia e Keoni Naika.

 E molehulehu aku ana i kela manawa, i ka wa i hoea aku ai ke kaaahi no ke kulanakauhale o Ladana, a iaia i lele aku ai ilalo. mailuna aku o ke kaaahi, kahea aku la oia i kekahi kalaiwakaa e hele mai a iaia i kau aku ai iluna o kona kaa, haawi aku la i ka pepa inoa o Mr. Kelekolio, me kona wahi i noho ai, o ka lilo aku la no ia o ua kaa nei, ka paa ana o kona mau huila, i ka hoea ana mamua o ka hale nani o Mr. Kelekolio.

 Mahope o ka uku ana aku i ke kalaiwa i ka ukukaa o ka lawe ana mai iaia, pii aku la o Tiodora noluna o ka lanai o ka home nani o Mr. Kelekolio, me ka ho okani ana aku I ka hele kahea, aole no hoi I loihi iho, weheia mai la ka puka e Mr. Kelekolio ponoi, a i ka ike ana mai ia Tiodora e ku aku ana, pane mai la oia me ka piha kahaha.

 “Auwe, o oe ka keia e kuu keiki”  wahi a Mr. Kelekolio, me ka hopu ana mai ia Tiodora a hoopili aku la i ke kaikamahine opio ma kona umauma.  “Heaha ke kumu nui o kou holo ana mai nei imua o’u?  E hoike mai e kuu keiki, ika mea i hanaia aku ia oe!”

 No kela oluolu o na olelo a Mr. Kelekolio i kama ilio aku ai iaia, a no kona ike okoa iho no hoi kekahi, o kela wale no kona hoaloha iloko o ka wa o ka pilikia,ua moe okoa mai la o Tiodora iloko o na lima o kona kahu, a noke iho la i ka uwe, me ka pane ole aku no na ninau a Mr. Kelekolio, i kama ilio mai ai iaia.

“E hoi ae kaua iloko o kuu keena, e kuu Tiodora aloha. a malaila oe e hoike ike mai ai i kou mau pilikia apau ia’u,” i pane hou iho ai o Mr. Kelekolio me kela leo oluolu no ona, me ka hoihoi ana aku hoi i ke kaikamahine opio noloko o ka hale.

 

(Aole I pau)