Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 10, 8 March 1923 — Page 5

Page PDF (1.60 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Alika

Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi

Mamuli o ka Manao Lili

 

@@ kekukui ea,eia nae ua wiliia a uuku, nolaila

@meha a kawa-u oloko o kela rumi i kana nana

@poe na lakou e kiai ana i ke kino make, ua

@aku no, me he wahi mea liilii loa la.

@ia e kono okoa ia ae ana oia e kekahi mea ana

@ai, hookokoke aku la o Lola, no kahi o ka moe

@ana, me ka wehe ana ae i ka uhi keokeo a kaa-

@mana aku la i ka helehelena o kone hoahanau

@ mau waimaka no e hiolo makawalu, ma na

 

@ a waiho wale ae ka helehelena o Alika, paa ana

@ mea maluna iho o kona mau poohiwi, a iaia i huli

@ ma kea no puiwa hikilele, aia hoi e ku aku ana

@uhia i na manao inaina a huhu no Lola, me ka pane

 

@au hana maloko nei o keia rumi e Lola?” wahi

@nei me ka leo huhu. “E kuhi ana au la i ka hoo-

@ kou manao kolohe ame kou makemake e make o

@amao loa ana oe ia oe iho, mai kela rumi aku.”

@oe e Anate Roke, aole e hiki ia’u ke noho kaa-

@nana mau ole aku i ka helehelena o kuu hoa-

@a Lola me ka piha ehaeha o kona naau, me ka

@ole mai nae i na olelo ikaika a kona makuahine

@kamailio aku ai iaia.

@make au e noho kokoke aku ma ka moe o Alika,

@ia’u ke nana aku i kona helehelena, no ka mea aole

@iki. Ua haalele ami ke ola i kona kino,” i kamailio

@Lola. Oiai hoi kona kino e naka ana me ka haalulu,

@na hoi kona mau waimaka, mai kona mau lihilihi-

@kahaha loa ia mai ko’u manao, i ka ike ana ia oe e

@nei o keia keena, me kou ike no aole he poe hou

@Pehea la oe I aa ai e hele maie ike i ke kino

@Mika, me ka noonoo ole i ikau mea i hana ai”?”

@mau olelo, aea ae la ke poo o Lola iluna, a nana mai

@makuahine hanauna, me ka piha i ke kahaha, no ke

@a Mrs. Wadona i kamailio aku ai iaia, a o ia

@ane ana aku:

@maopopo iki ia’u o ka manao o kau mau olelo e

@i kamailio mai nei. Heaha ka hana kolohe a’u i

@au e hooili wale mai nei i na ahewa ana maluna

@ e papa mai ia’u, mai ka hele ana mai e ike ia

@ko’u hoahanau ponoi no ia?”

@aku maoli no o kou koa e Lola, o ka aa ana mai e

@i na mea no au i ike ai! E manao ana ka hoi au,

@maka’u iloko ou, no ke ala mai o Alika, a hookau

@ewa ana maluna ou?”

@ auanei ka’u mea i hana ai,e ahewa mai ai oia ia’u?”

@ole iho la no ka ia i kau mea i hana ai?” wahi

@lona me kona akaaka okoa ana ae, me he mea la,

@lea loa nana, ka hoomaka’uka’u ana mai ia Lola.

@mai nei oe. Aole i pili kekahi hewa maluna ou, aka

@e hiki ia o eke hoopunipunimai ia’u.” Manao

@noho pouliuli au i kau mea i hana ai? E nana aku

@kou hoahanau i waiho oni ole mai la, o oe ponoi

@i hookau aku i ka make maluna ona!” me ka

@ana mai o ua wahine nei ma na maka o Lola.

@loa i pili iki kekahi hewa maluna o Alika!”

@iho ana hoi oe i keaha? O oe hookah wale no e

@he mea okoa ae, ka mea nana i hookau aku i ka

@anna o Alika.”

@hoi oe e Anate Roke e” wahi a Lola me ke kuwo

@ka hookaawale ana iaia iho mai ia Mrs. Wadona

@malie oe e Lola!” i pane mai ai o Mrs. Wadona,

@okoa ana mai ma na poohiwi o Lola, a hoonoho

@iluna o ka noho, me ka i hou ana mai:

@oe e hoolohe mai ana i ka’u mau olelo, e ike ana oe

@iloko o ka poino, he poino au i moeuhane ole ai

@e kau mai ana maluna o’u nolaila e hoolohe mai

@ like no kakou i ka olelo ana ae o ke kauka, ua

 @Maka mamuli o ka ma’I puuwai, aole nae ia o ka mea

@au hookah wale no ka mea i ike i ke kumu oiaio

@aopopo i na mea apau, ua pii maikai ae ko Alika

@ame keia Manawa, a ua paa maoli no ko’u ma-

@ana oia.

@makou apau loa ma ka hale malalo, a o ka wahine

@i wale no koloko nei o keia rumi, e kiai ana ia

@kona kulana luhi a makehiamoe, aka i kou komo ana

@kikina aku la oe iaia, e iho no ka hale malalo,

@ana aku iaia e hele e ai i kekahi mau meaai, a

@e nana I kou hoahanau. He hapalua hora okoa

@noho hookah ana me Alika, a i kuu hele ana aku

@halekuke, loaa aku la ia’u ka wahine malama ma’i

@na me na kauwa, a nuku aku la au iaia, no kona

@ika: a I kuu holo ana mai, e iho ae ana oe, me

@maka’u ame ka haalulu. Ke hoomaopopo mai la

@ia mea a’u e kamailio aku nei e Lola?”

@wahi mea a hiki ia’u ke hoomaopopo aku i ka ma-

@elo e noke mai nei i ke kamailio, a o ka oi loa

@oili wale mai i na ahewa ana maluna o’u,” wahi

@ka haikea o kona helehelena. “O kou hoao ana

@i ke ko’iko’i o ka make ana o kuu hoahanau

@ua like pu ia me kou okoa ana mai I kekahi

@kuu puuwai.”

@hoomaopopo aku i ka manao o kau mau olelo

@nei i ke kamailio, a o ka oi loa aku, i kou hooili

@na ahewa ana maluna o’u” wahi a Lola me ka hele

@helena. “O kou hoao ana mai e hookau i ke ko’i-

@ake ana o kuu hoahanau maluna ou, ua like pu ia

@okoa ana mai i kekahi pahi oilua i kuu puuwai.”

@maopopo ole ia oe, o ka’u mau mea i kamailio mua

@olaila ke hoike aku nei au i ka mea oiaio loa, a o

@hookau aku nei au i na ahewa ana maluna ou e

@make ana o kou hoahanau, ma kea no o oe ma-

@ea pepehikanaka!”

MOKUNA VIII.

@mau sekona, ua halii iho la ka meha maloko o

@ia hoi o Mrs. Wadona ame Lola ke ku la nana

@i kekahi me no maka e hoohewahewa ole ai kaua

@aka heluhelu ke nana aku, ua piha maoli kekahi

@ ua piha hoi kekahi me ka huhu ia Lola ke

@nui hou iho, i kona kahaha me ka weliweli pu, no

@ale ana aku a kona makuahine, oia ka mea nana

@Alika a make, i pane okoa mai ai oia:

@lepuleia anei oe e Anate Roke? Ua lilo anei keia

@Alika me ka hikiwawe loa, i kumu e olalau ai kou

@kapa mai la oe ia’u i ka mea pepehikanaka?” wahi

Ana me ka uumi ana i kona manao ehaeha a kaumaha, no na

Olelo ku i ka lokoino a Mrs. Wadona.

“He o ia mau ka maikai o ko’u noonoo i na Manawa apau,

aole loa au i pupule, a hehena paha elike me kau i manao ai.”

“O ka mea wale no i opulepule, a i hehena kona noonoo,

Oia wale no ka mea e kapa mai ia’u i ka mea pepehikanaka,”

Me ka naka ana ae o kona kino me ka haalulu, iaia i nana aku

ai maluna o ka helehena o Alika, e moe mai ana, me ka

onioni ole.

“Elike no me ia a’u i olelo mua aku nei ia oe, pela no au e

hooia hou aku nei, eia no au iloko o ko’u mau noonoo maikai,

ke hookau aku nei au i na ahewa ana maluna ou e Lola, o oe

maoli no ka mea nana i lawe ae i ke ola o kou hoahanau, aole

he mea e ae.”

“Uwok!i” wahi a Lola, me ka noke ana iho i ka uwe, alaila

Ku ae la iluna, me ka hookaawale ana iaia iho mai ia Mrs.

Aku aia hoi kona mau lima, ke ka wale la no i o a ia nei, me

ka hoopuka ana ae i keia mau olelo:

“Ua piha loa no anei oe e Anate Roke i ka lokoino, i kapa

mai ai oe ia’u i ka pepehikanaka?” Pehea la oe i hoohuoi ai,

ua pili ia’u kekahi hewa ko’iko’i , elike me kau i hoahewa

mai nei ia’u?”

“Aole loa au i poina iki, i na hoakaka maloko o ka palapala

Kauoha hooilina a ko makuakane hanauna, o ia hoi, ina e make

ana kekahi o olua, alaila o ka mea e ola ana, oia hookahi wale

no ka mea kuleana i ka waiwai holookoa. Ke ike mai la anei

oe. i ka meahuna pohihihi au i hana ai e Lola. me ko manao

aole e ikeia ana e a’u

“Aole au i moeuhane mua, o keia iho la kou ano oiaio maoli

e Anate Roke, he wahine i ne’e me ka puuwai. Manao anei

oe, no ka make i ke gula, a no ka manao alunu, e aa ana au

e pepehi aku i kuu hoahanau, i wahi e lilo mai ai na waiwai

apau ia’u?”

“E noho malie iho oe pela, ahiki i ka pau ana o ka’u mau

hoakaka imua ou, a nau ia e ike iho, i ka hiki ole ia oe ke

imi i wahi nou e pakele ai, koe wale no, a ae mai oe I ko’u

manao. Mai manao oe, ua noho wale au, me ka makaala ole

iloko o na la apau e waiho ana o Alika i ka ma’i, aole loa.

Oiai ua puni mai ka poe apau ia oe, ma kea no o kou mau

Waimaka e hookah ana, pela hoi kou ala hoomanawanui i ka

po, me ke kiaia ana ia Alika, aia ka manao kaumaha a hopohopo

iloko ou, no ka make o kou hoahanau; owau wale no ka mea

i maopopo, he okoa loa kau mea i makemake ai.

“I kela manawa a ke kauka i komo mai ai i kekahi la, a

mahope o kona nana ana i ka pana o ka lima, o Alika, ua hoike

ae la oia i kona manao, e ola aku ana ka mea ma’i, ua maule

maoli oe, he hoike maopopo loa kela, no ka hooko ole ia o ka

iini a kou puuwai. E noho malie oe e Lola pela, aole i pau

ko’u kamailio ana. Aole he maikai iki o kou noho ana me

Alika no kekahi manawa loihi, me ko olua kamailio ole ke-

kahi me kekahi, a ua hoike maoli ae no oe i kou manao lili

no Alika, me ka hoihoi ole iaia, ma na ano lehulehu

“He nui a lehulehu wale ka poe i ike i kela ano mawaena o

olua, a i ko ike ana, ua auhee aku ka pilikia mai ia Alika aku,

a e loaa e ana oia, ia wa i hoohiki iho ai oe, he mea pono e

make kou hoahanau, a e lilo mai kona mahele o ka waiwai

o ka makuakane hanauna o olua maluna ou; nolaila o oe

maoli no ka mea nana Ii pepehi ia Alika a make.”

“Ua ike no oe e Mrs. Wadona, ke hoopunipuni ino loa mai

nei oe ia’u,” i pane aku ai o Lola me ka leo haalulu, kea ano

o ka mea i hele a kahiko na makahiki, a ua hele hoi oia a

piha me ka haalulu, nolaila he hookah no ana hana, o ke ku

malie i kahi hookahi.

“Ma kou aoao ke ko’iko’I e Lola e hooiaio mai ai, ke hoo-

punipuni i’o aku nei au ia oe,” wahi a Mrs. Wadona me ka

minoaka ma kona mau papalina.

“Alaila o keia maoli anei kou manao o kau olelo ana mai

ia’u, ma ke ahiahi nei, i hookomo aku ana au ia’u iho iloko

o ka pilikia, ke hookaumaha au i ko’u noonoo no Alika? O

kou manao maoli anei, ua hoohauoliia ko’u manao no ka holo

ana mai o ka waiwai o Alika maluna o’u?”

“O ka manaoio maoli no iloko o’u, o ia kou hauoli, no ka

make ana o kou hoahanau; me ka loaa ole nae ia’u o na hooia

no kou hewa ia manawa, a eia wale no a mahope mai nei, aka-

hi no a maopopo ia’u kau mea i hana ai.”

“Auhea oe e Anate Roke wadona, ke ninau aku nei au ia oe,

me he mea la, eia kaua a elua imua o ke ola o ke akua, ma-

nao no anei oe, e aa ana au e hana i kekahi karaima ekaeka

loa elike me kau o ka hooili ana mai nei maluna o’u?”

Aole e hiki ia Mrs. Wadona ke pane koke mai, ua hele nae

kona helehelena a haikea, no kela hoopuka ana aku o Lola

i ka inoa o ke Akua, aka elike me kea no o na wahine i make-

make ole e hoohokaia ko lakou mau manao lapuwale apau, pe-

la iho la i hulili ae ai na maka o Mrs.Wadona, a pane mai la.

“E lilo ana ko ninau i waiho mai la imua o’u, i mea hoo-

pahenehene aku ia oe, no ka mea eia iloko o ka poho o kuu.

Lima na ike apau, e hiki ai ke hooiaio, no kou pili i ka hewa

pepehikanaka.”

“Aole loa e hiki ia o eke hooiaio mai i kekahi mea, no ka

mea ua maemae kuu mau lima, me ka hana ole aku i kekahi

mea e poino ai kuu hoahanau,” wahi a Lola me ke kuoo.

“O kau paha ia e hole mai nei, aka eia me a’u na hoike,

no kou hewa, eia maloko nei o keia rumi.”

Pahola ai la ka haikea ma ka helehelena o ke kaikamahine

opio, me ka hoomohala ana ae o kona mau lima, a elua, alaila

kalokalo ae la i keia mau olelo:

“O, e na Lani e kokua mai ia’u, “alaila puliki ae la i kona

mau lima e elua i kahi hookahi.

“Owai hoi ia mea nele ole i ka makemake i na kokua, iloko

o ka wa o ka pilikia, nolaila no ka hoopakele ana ia oe, pela

wale no au e makemake nei, e loaa ole aku ka ike i ka lehu-

lehu no kau mea i hana ai e Lola.”

Huli papu mai la o Lola imua o Mrs. Wadona, me na ma-

ka I hele a hulili i ka inaina, a pane aku la:

“Aole he maopopo iki ia’u, o kea no o keia mau hana au e

Anate Roke. Ua ike au i kea no e maoli o kou mau ano apau,

mahope mia o kela po a’u e poina ole nei,” a me he mea la,

ua loaa aku iaia kekahi manao hoohuoi, no ka makemake

maoli o kela wahine, a o ke kumu hoi i imihala mai ai, e ko-

mo oia nei iloko o ka poino, pane hou aku la oia:

“He oiaio anei, o keia ka hookoia ana o kou manao inaina

maluna o’u, mamuli o ko’u hole ana aole e mare ia Uilama?

O oe anei kekahi o na wahine ino loa, i oi aku i ke ino o ka

nahesa?”

Ua noke okoa ae la o Mrs. Wadona i ka akaaka, ma kea no

pahenehene, ka mea nana i hoopii aku i ka maka’u ame ka

weliweli iloko o Lola, me ka leha ana aku o kana nana ana

i ka waiho mai o ke kino wailua o kona hoahanau, me he

mea la, ua hopohopo loa oia o lilo kela leo akaaka o Mrs.

Wadona i kumu e hoopilikia aku i kela kino.

“He o ia mau no ko’u noonoo mai kela manawa mai ahiki

i keia wa a kaua e kamailio nei, aole i loli ae. Ke manao

nei au, e ola aku ana oe, me ka mihi no kou hoao ana mai e

hoohoka i ka manaolana hookahi o ko’u ola ana.”

“O e Alika! E Alika!” I kuwo hou ae ai o Lola, me ke

kukuli ana aku ma ka aoao o ka moe o Alika. “Eia ka owau

iho la ka mea nana i pepehi ia oe e kuu hoahanau a make,me

ko ike no e Alika, ua aloha aku au ia oe me kuu puuwai apau.

He keu aku keia a ka haawina ehaeha i loaa ia’u e kuu hoaha-nau,

nau,” wahi a Lola e uwe kaukau la, ka mea hoi nana i hoo-

piena aku I ka manao o Mrs. Wadona, ahiki i ka pane okoa

ana mai o ua wahine la:

“E ku koke oe e Lola iluna!” wahi ana, me ka hopu okoa

ana iho maluna o na poohiwi o Lola, a hapai ae la iluna.

Aole loa o’u makemake iki I kea no o kau mau olelo e Lola, a

e hoopau loa oe i kou uwe ana, no ka mea aole loa o’u wahi

hoihoi iki i ka uwe o kekahi kaikamahine hookamani elike me

oe.”

Ma kela wahi, hiki hou ole iho la ia Lola ke hoomanawanui,

me he mea la, ua hoauheeia aku kela ano hoopepe ona mai

iaia aku, a huli papu mai la oia imua o Mrs. Wadona, a pane

mai la:

“Ina ua ike i’o oe i kea no o kau mau olelo i hoahewa wale

mai nei maluna o’u, alaila e hoike koke mai i keia manawa,

pahea ka mea i lawelaweia maluna o Alika?”

“I wahi e pau ai kou pohihihi ea, e hele mai oe me a’u,”

alaila hopu aku la o Mrs. Wadona i ka lima o Lola, a alakai

aku la no kahi o ke kapuahi hoopumehana, ma kekahi kihi

o ka rumi.

Kuhikuhi aku la kekahi manamanalima o ua wahine nei ilo-

Ko o ka lehu, a i ko Lola nana ana aku, ike aku la oia i kekahi

Wahi omole laaumake e waiho mai ana, me ka lalau okoa ana

Aku hoi o Mrs. Wadona i ua omole nei, a hoikeike mai la imua

o Lola.

Aole e hiki ia Lola ke oni, iaia e nana aku ana i kela omole

uuku, ua hele hoi kona helehelena a haikea pu; aohe nae he

nana mai o Mrs. Wadona, aka wehe ae la oia i ke pani o ka

omole, a hoohanuhanu mai la i ka omole malalo o na pukaihu

o Lola, i kela honi ana aku no o Lola i ke ea, ua kuemi aku la

oia ihope, no ka mea ke ike la oia, me ka hoohewahewa ole,

he laaumake ka waiwai oloko o kela omole.

“Aole o keia wale ae la no ka’u mea i ike, aka e hele mai oe

me a’u,” me’ke alakai hou ana aku o Mrs. Wadona ia Lola,

no kahi o kekahi pakaukau uuku, e ku ana ma kahi kokoke

i ka moe o ke kino o Alika e waiho ana.

Aia hoi maluna o kela wahi pakaukau he kiaha aniani, me ka

wai uuku iloko. Lalau iho la o Mrs. Wadona i ke kiaha, a

hoohanu mai la ka iho o Lola, ua like pu no ke ea me ka

wai oloka o ka laaumake, koe wale no nae aole he ikaika loa,

a i ka waiho ana iho o ua wahine nei i ke kiaha ilalo, ia wa

i kamailio hou mai ai:

“Aole o keia wale ae la no ka’u mau mea i ike, aka e kakali

Iki iho oe pela,” alaila wehe mai la ua o Mrs. Wadona, i ke

Pani o kahi waiho lole, me ka hopu ana aku i kekahi lole o

Alika, a hoikeike mai la imua o Lola. O kela ka lole moepo,

a Alika e komo ana, I kona Manawa i make ai.

Ike koke aku la no o Lola o kela ka lole moepo o Alika, a

ike pu aku la no hoi oia, ua pulu omua o kahi o ka umauma,

a ke honi la oia, i ke ea laaumake, me ke ala koke ana mai

o na manao hoohuoi iloko ona, no kea no o ka hana hoopilikia

a kona makuahine i hoolala ai nona.

“Me keia mau mea apau au i hoikeike mai nei ia’u; aliala ua

hanaiia anei o Alika i ka laaumake?”

“He keu aku maoli no kou koa e Lola, o ka hoao ana e alo

i wahi nou e pakele ai, mai ke kau ana aku o na ahewa ana

maluna ou. Aole ka’u he mau mea koho wale no, aka malalo

no ia o na mea oiaio loa,” me ka opiopi ana ae o ua o Mrs.

Wadona i ka lole moepo o Alika, a waiho iho la ma ka aoao

o ka laaumake am eke kiaha aniani.

“Auhea nae oe e Lola kuu kaikamahine,” I hoomau hou mai

ai no o Mrs. Wadona, i kana kamailio ana, “ina e laweai

ana keia mau mea apau imua o kekahi aho hookolokolo, a

hoikeia aku imua o ka lunakanawai, o oe ka mea i noho pu

me Alika, ahiki i kona make ana, a ua make hoi oia iloko

o kou mau lima; a e hoike pu ia aku imua ona, ko olua noho

enemi i ka wa e ola ana o kou hoahanau; pela hoi kou lilo

ana i ona no ka waiwai holookoa o ka makuakane hanauna

o olua i make, alaila he han amaalahi loa na na kiure ka lokahi

ana ma ka lakou olelo hooholo, e hookau ana i na ahewa ana

maluna ou.”

“O kau paha ia e kamailio mai nei e Mrs. Wadona, aka e

hoolohe mai nae oe i ko’u manao;” wahi a Lola me kona

uumi ana i na manao inaina, a hoonaukiuki no kela wahine

imihala iaia. “Ina i loaa mua ia’u kekahi manao hoohuoi, aia

he mau hoao ana ma kekahi ano, e hoopoino maoli aku i ke

ola o kuu Alika aloha, aole he mea oi ae o ka make e huli aku

i ka mea nana kela hana hoopoino iaia,ahiki i kona loaa ana,

elike me a’u nei. Ina hoi elike me kau i kahihi wale mai nei

no maluna o’u, ua hanai maoli ia oia i ka laaumake, aliaila

ua makaukau loa au i keia Manawa, e hoolilo aku i ko’u mau

waiwai apau, a pela hoi na waiwai o Alika, ina ia he mea

e loaa pono ai ka enemi ino loa nana keia hana puuwaieleele.”

Aole loa o Mrs. Wadona I moeuhane iki, e kamailio aku ana

o Lola, i kekahi mau olelo elike me kela, a i ka lohe ana o

 

ua wahine nei i ko Lola manao, ua hoike okoa mai la kona

helehelena i ka piha maka’u, me ka hele hoi a kunahihi, me ke

kulou ana iho o kona poo ilalo, no kekahi mau sekona pokole,

e noonoo ana paha i kana mea e pane mai ai, a i kea ea ana

ae o kona poo iluna, pane mai la:

“Mai manao oe e Lola, e lilo ana kekahi mau hana ma kou

aoao, i wahi mou e pakele ai, aole loa; koe wale no ka lilo

makehewa o kou mau waiwai, mekka pomaikai ole. Aole anei

ou hoomaopopo mai, ua lawa loan a ike, no ka ili aku o na

ahewa ana maluna ou, ma ka ano, o oe maole no ka mea nana

i pepehi i kou hoahanau?”

“Aole o’u wahi hoomaopopo iki aku, no ka hiki i keia mau

mea ke hooiliia mai owau ka i pili i ka hewa. Ua hiki loa i

kekahi mea, ke lawe mai i ka laaumake, am eke kiaha aniani,

a waiho maloko nei o keia rumi me ka ike ole ia. No ka pulu

o ka olole moepo o Alika i ka laaumake, he hana hiki wale

no ia ke hoopuluia aku, mahope iho o ka weheia ana mai

kona kino mai.”

“Mai wikiwiki loa oe e Lola i ke kamailio ana, me kou ma-

Nao, e pakele ana oe ma ka hooili ana aku i ka hewa ia ha’i

aole loa oe e pakele. Pahea ka omole laaumake, am eke kiaha

aniani, maihea mai kela mau mea i laweia mai ai?” wajo a

Mrs. Wadona me ka piha maalea.

No ka hoohakalia nae o Lola i ka pane ana aku ia wa i hoo-

mau hou mai ai no o Mrs. Wadona i kana kamailio ana. “O

keia kiaha aniani, o oe maoli no ka ona nona keia waiwai, he

makahiki a oi kou hoohana ana i keia kiaha, a ua naha lihi

olalo o keia kiaha, au no e hoomanao la, ua naha

ia oe i kekahi kakahiaka, mamuli o ka haule ana iluna o ka

papahele, oiai oe e holoi ana i kou niho me ka palaki, i kuu

wa i komo aku ai noloko o kou rumi, i hoikeike mai ai oe

i kahi i naha. No ka omole laaumake, maloko o kou rumi

kela omole kahi i waiho ai no na mahina elua ae nei i hala.

Ke hoomanao nei no anei oe, i kuu hoouna ana ia Alika, e hele

e kuai i laaumake, no ka haawi ana aku i ke kaikamahine nana

e hana ana i na moe oloko o na rumi?

“Maloko au o kou rumi kahi i noho ai, i ka Manawa a Ali-

ka i hoi mai ai me ka omole o ka laaumake, a kauia aku e a’u

ua omole laaumake nei, maluna o ka holopapa, a o ko’u poina

loa no ia me ke kii hou ole ia o kela omole, aka nae, ua ike

na kauwa apau maloko nei o keia hale i kela omole laaumake,

a ua hiki ia lakou ke hooia mai i ka pololei o keia mau mea

apau a’u e kamailio nei. Me keia mau mea oiaio apau e ku-e

ana ia oe, e hiki ana anei ia oe e pakele mai ke kau ana aku

o na ahewa ana a maluna ou, no ka make ana o kou hoahanau?”

“O e Anate Roke, he keu aku maoli ka ehaeha o keia mau

hana kahihi wale maluna o’u?”

“Alaila ke ike mai la anei oe, i ka nihinihi o ka pali au e

Ku nei? Ina no kou hehi hewa ma kekahi wahi pohaku uuku.

o kou haule no ia ma kekahi aoao.”

“Eia no au maluna o ka honua paa e ku nei, aole o’u hopo-

Hopo iki, no ko’u haule aku a make loa i ka pali, elike me kau

E hoomaka’uaka’u mai nei ia’u. Ke hoomanao nei au, i ko

olelo ana mai ia’u, aole oe e hoohana ana i ka wai o ka omole

laaumake, ua nininiia e a’u ka laaumake amiloko aku o ka

omole, a ua hoopihaia ka omole e a’u I ka wai.”

“Nau ia e hooiaio aku I ka pololei o kena mau olelo au e

kamailio mai nei, imua o ka aha, ina nei no ka hele aku o

keia hana i ka nui. O kau ia e olelo mai nei, ua nininiia e oe

ka laaumake, mailoko aku o keia omole, aka nae he laaumake

ka mea iloko o ka omole keia Manawa, nolaila, pehea iho la

oe la e Lola e pakele ai?”

No kela pane a Mrs. Wadona, komo iho la ka manao kaniuhu

Iloko o Lola, no ka mea oia hookahi wale no ma kona aoao.

E hooiaia aku ai, no kona pili ole I ka hewa, elike me ia a kona

makuahine hanauna e hookau mai la maluna ona, a ke hoo-

maopopo pu la no hoi oia i ka piha maalea maoli o Mrs. Wa-

dona, o ka imi ana i na mea e poino ai oia, aole e hiki iaia

ke pane aku, no ke kupale ana iaia, a o ia ka Mrs. Wadona,

o ka hoomau hou ana mai i kana kamailio ana:

“Auhea oe e Lola, aole loa o’u makemake, e komohia ke-

kahi o ko’u ohana iloko o ka poino,” me ke akakuu ana mai

o ka leo huhu o ua wahine nei, a malia, o hiki no ia kaua ke

hooponopono I keia pilikia, a pau me ka maikai loa, a e hoo-

lohe mai oe i ko’u manao:

“Heaha hou keia manao ou e Anate Roke?” wahi a Lola,

Me ka noho pono ana mai iluna, a nana aku la me ka hele-

helena kuoo maluna o kona makuahine, me ka hoohuoi no

nae iloko ona, he hana hou no keia a Mrs. Wadona, I make-

make ai, e hooko aku oia i ka makemake o kela wahine.

Aole o Mrs. Wadona i hoihoi i kea no o na olelo a Lola

i kamailio mai ai, eia nae, aohe ona manawa e hoohakalia hou

iho ai, i ka hana nui ana i hoolala ai, no ka hookoia o ka iini

o kona puuwai, a o ia kana o ka hoomaka ana mai e kamai-

lio:

“Ina oe e hoihoi hou aku ana i kou manao mua, a e hooholo

iho oe, e mare o Uilama Wadona kau kane, o ka pau ae la

no ia o keia pilikia. Aole he mea e ae i ike i keia mau mea

owau hookahi wale no, a aole no a’u hoike ana ae i ka mea i

hanaia e oe, imua o ke akea.

“Ua manaoio maoli no na mea apau, he make no ko Alika.

no kela ma’i i loaa iaia, o ia hoi, he ma’i puuwai elike me ka

ike a Kauka Kulana. E noho hamau loa ana au, me ke ka-

mailio ole i ke kumu oiaio maoli i make ai o Alika, oiai aole

loa he hana kupono na’u ke kamailio ana ae, i ka mea e kau

aku ai ka poino, maluna o ka wahine a kuu keiki, a kaika-

mahine no hoi a’u.

“Aole loa o’u makemake, e hoohilahilaia ka inoa o ka ohana.

ma o ka laweia ana aku o kekahi hihia imua o ka aha hooko-

lokolo, a lilo ia i mea na na nupepa apuni ka honua nei e hoike

ai no ka hihia pepehikanka. No Alika, aole ana mea e hana

mai ai, oiai ua make oia, aka nou wale no e Lola ka’u e ake

nei e hoopakele ae ia oe, mai ka poino mai elike me na mea

a’u i hoakaka aku la imua ou.

“He hana maalahi loa, ka hoolilo ana aku I keia mau ike.

i mea ole, a e huna aku hoi i keia meahuna, oiai o oe wale no

ame a’u, na mea i maopopo i keia mea i hanaia. Nolaila e

Lola, e ae ana anei oe e lilo i wahine mare na Uilama?”

Aia o Lola ke ku malie loa la, me ka nana ana mai ia Mrs.

Wadona me ka piha i na manao kahaha, n oke ano o ka hana

a kela wahine i hoolala ai, i wahi no ia nei e lilo aku ai i mea

hooko i kona mau makemake apau. No na minuke elima,

aole e hiki i ua o Lola ke pane mai, ke ike la oia, aia oia iluna

o ka welau o kekahi pali nihinihi kahi i ku ai, elike me na mea

a Mrs. Wadona i hoakaka mua aku ai iaia, o kana ane e nalu

la, o ia no ka piha maalea me ke akami lo o Mrs. Wadona,

i ka hoolala ana i wahi nona e pilikia ai, a e hoopuni hoi iaia

me kekahin upena, ana i ike maoli iho ai no, aole oia e pakele

ana, ke manao kela wahine e waiho aku i kekahi hoopii imua

o ka aha, no kona pili i ke karaima pepehikanaka.

Aole no ua o Lola i noho pouliuli i ko Mrs. Wadona ano ma-

oli, he wahine huhu me ka imi i na mea e hoohauoli wale ai

no iaia, aole loa nae oia i moeuhane iki, e hooko aku ana ua

wahine nei I kekahi hana ekaeka o ka imihala, me ka manao

pela iho la e hoea mai ai I ka hokoia ana o kona makemake, o

ia ko ia nei lilo ana aku i wahine mare na kana keiki.”

“Ua loihi keia manawa au i noonoo ai no kau pane,nolaila

heaha kau mea e kamailio mai ai ia’u e Lola?” i pane hou mai

ai o Mrs. Wadona, me ka manao hopohopo, no ka maliu aku

o Lola, elike me kana i manao ai. “Aole o’u Manawa e ku ma-

lie ai ma keia wahi, a nana aku, i ke kau pono mai o kou mau

maka maluna o’u.”

“Auhea oe e Mrs. Wadona, ina mamuli o kau mau hana

imihala ia’u, i manao ai oe, pela iho la e lilo aku ai i wahine na

kau keiki, alaila ua kuhihewa loa oe i ko’u ano maoli,: wahi

a Lola me ka pihoihoi ole, ka mea hoi nana i hookahaha loa

aku i ka manao o Mrs. Wadona.

No kela pane a Lola, ua hoopiha loa ia aku o Mrs. Wadona

me ka inaina, hulili mai la kona mau maka. alaila kuhikuhi

mai la kekahi manamanalima imua, me ka i ana mai:

“Aole e hiki ia oe e Lola ke hole mai, mai kou mare ana

aku ia Uilama!”

“Ke hole hu aku nei au imua ou e Mrs. Wadona, aole loa

au e lilo i wahine nana. Ina no paha ua aloha aku au i kau

keiki, aole no ia e lilo i kumu no’u e ae ai e mare me ia, ma-

hope iho o ko’u ike ana i kau mau mea i hana ai no ka hoopili

kia ana ia’u.”

“E akahele loa oe e Lola mai kau mau mea e kamilio mai

nei ia’u,” i pane hou mai ai o Mrs. Wadona me ka pikanana.

“O oe kekahi o na wahine ino loa, he wahine imihala, me

ka puni waiwai,” wahi a Lola, me he mea la, aole oia i lohe

i na mea a Mrs. Wadona, i kamailio mai ai iaia. “Ina he ka-

raima kekahi i hanaia, a a make o alika mamuli o ka hanaiia

ana I ka laaumake, alaila, ole he mea e ae nana kela hana.

aka i ka laaumake, alaila, ole he mea e ae nana kela hana,

aka nae ina paha o oe, a i ole he mea okoa ae, ka mea nana

i hooko maoli aku i ke karaima pepehikanaka au e ahewa mai

nei maluna o’u, alaila aole loa ou kuleana, ma ke ola ana o

ke Akua, e huna iho ai, i ka mea i pili i’o i ka hewa, mamuli

o kela noonoo lapuwale iloko ou, ma ka hooili ana mai, owau

ka mea nana ke karaima i hana, pela iho la e hookoia ai kou

manao hilahila ole.”

No kela mau olelo hoahewa a Lola, ua hele maoli o Mrs.

Wadona a piha me ka haalulu, me ka aaki ana iho i kona mau

niho, o ia no oe o ka mea i hele a piha loa i ke kuaki, i ka

hoohokaia ana o kekahi mea nui loa ana i ake ai e hookoia. Ua

kuhihewa maoli no ua wahine nei i kinohi, aole e hiki ana ia

Lola ke kupale nona iho, a i ka wa e ike mai ai i na hoike

oiaio loa, no kona pili i ke hewa, e hauoli loa ana ua kaika-

mahine nei, e hoopakele iaia iho, ma o ka maliu ana mai i ka

uwalo aku a Mrs. Wadona imua ona, e mare me Uilama, kana

keiki, a o ka hookoia ana hoi ia o kana kuko, no ka hiki iaia

ke hoohana aku i na waiwai o Lola.

(Aole i pau.)