Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 12, 22 March 1923 — WEHEWEHE ANA I NA NINAU HOONANEA A MR. THEODORE KELSEY KE KILO I'A. [ARTICLE]

WEHEWEHE ANA I NA NINAU HOONANEA A MR. THEODORE KELSEY KE KILO I'A.

" Mama Kona i ka Wai Kau mai i ka Maka o ka Opua." O na Kona nei, hc mau aina "kamehai." Aole muliwai, aole kahawai, aole no he mau haloleowai. O ke ola o keia mau aina, Kona Akau, ame Kona Hema, aia ka wai i ka maka o ka opua ke ola. I kau ole ke ao nia ke komohana o na aina o na Kona nei, a hala he mau mahina elua, a ekolu paha, aole no e ua ana. A ina i kau mai ke ao hakumakuma ulaula, eleele, kohu ano ua, aole no e ua ana. A i kau mai ke ao keokeo maoli c ike mau ia nei i na la apau, aole no ilaila ka iini a ka manao ame ka makeniake. Penei e akaka ai: Ina i pii ae ke ao mailoko ae o ke kai a i ole, mai ke ao pili lani ae, a ike aku na kupa, na kamaaina, na keiki papa hoi o ka aina o na Kona, he ao opua elike me ka mahu o na hale wiliko ke keokeo, alaila, e hooho ana na kupa o ka uina e ua ana kakou. A ua kapaia aku kela ao e ka poe kahiko, he ao opiopio. Alaila, olelo ac la na kupa o ka aina, ola kakou, pau ka pilikia. Maha ae la na mea apau oiai, o ka poe noho uka mahiai, ka oi loa aku o ka pilikia. O ka poe i ike i na punawai o ka nahele, o lakou lie pono; a o ka poe i ike ole i na punawai, he pilikia maoli. A he mea oiaio, ua io no, ke ikeia keia ao opiopio. Maha na Kona ke ikeia keia ,ao. 0 keia ao ke ao i kapaia aku ai e ka poe kahiko o na Kona, "Ka Wai Kau' Mai i ka Maka o ka Opua." Aole o na ao i hoikeia aku nei mamua. Eia ka lua o na hoailona o ka ua o na Kona nei. Aia iluna i ka mahina; i ka manawa kau mahina hou. I ke kau ana o Hilp, ame Hoaka; a ina e huli ana ka waha i Kau, a kupololei kekahi kihi o'ka mahina iluna a ilalo, e nui ana ka ua. A huli ka waha o ka mahuna 1 Kohala, iluna kekahi kihi a ilalo e ua ana; aole hala ka hoike a ka mahina. Ina i kau ka mahina a nana aku na-kamaaina o na Kona, a ua huli pono iluna ke alo o ka mahina, n nui ana ka )a, aole e ua. A ina pau ia kaulana mahina, a kau hou ka mahina, a iluna no ke alo, aole no e ua ana. Ea, kupaianaha maoli no ka hana a ke Akua i keia mau aina. Aia i ka lani ke o?a ame ka make, a na maka maoli no e n&na aku

aua. Nui maoli no ke aloha o āu Akua i keia mau aina. Pela no paha kekahi'mau ainn o ke Teritoiv o I-lawaii uei, a i oie, o na Kona wale nei no paha! Eia ke kolu o na hoailona, o na aina o na Kona nei.. Ina e knu mai ana ke ao eleele ma ke komohana o ua miu aina nei o Kona, a lialii paa i ka ilikai o ke kumu lani, elua niea nui e hiki mai ana. He kai, ame ka makani. He mea pololei loa keia. • E ninau no i na keiki papa o ka aina o na "Kona kai opua i ka la'i," olelo iho auanei kekahi poe, he kalekale wale iho no na Kawaikaumaiikamakaokaopua; o ka oiaio, 0 ka oiaio wale no ka'u e hoike ai imua o ka lehulehu. He nui loa aku na mea kupaianaha i koe o ua aina o na Kona nei. Ina e loaa ana he wa kupono no'u e hoike hou aku ai, i kekahi mau mea kupaianaha i koe, a ka poe heluhelu e ike iho ai i ke kupaianaha maoli no o na hana a ke Akua ma keia mau aina. Eia ka lua o na ninau' hoonanoa a kuu hoaloha maikai Mr. Theodore Kelsey. Ua holo kekahi mau kanaka lawai'a o Molokai, he makole kekahi, a he ohule kekahi, i ka lawai'a maluna o ko laua waa. Ia laua e holo ana ahiki i kekahi kipuka one e ikeia iho ai ka papaleu olalo, alawa iho la ke kanaka makole iloko o ke kai, a hooho ae la me ka 1 ana: "E, ka i'a nui a kaua!" Ke maopopo mai la i ke kanaka ohule he mau olelo hoohenehene kela iaia. Nolaila, pane mai la oia me •'■a piha hoihoi i kona hoa: "Aia i heka!" "Eia iho i ke kipuka one," i pane koke mai ai ka mea mua nana na olelo hoopahenehene i kona lioa, a hoomaka like ,laua e akaaka. Ke hoomanao nei au i keia m.iu lalani mele a Kamapuaa ia Pel?. penei: Makole makole akahi, Hele kai o Piheka, Heaha ka ai e ai ai, He lihilihi pau i ke akua, He akua la he akua, He akua na'lii o Kona, Papa ia moku nui.

I ka wa kahiko, ua hoohalikeia ke kanaka poo ohule, me ke kipuka one. Ma na papa okilo hee apau, 0 na Kona nei, lie papa -poliaku a ako'ako'a no hoi; a aia ilaila ka hee e kau mau ai; o ke kipuka one, he wahi ia i hoopuniia e ka pohaku apuni, a kipuka one iho la. Ina he pohaku, a i opu ako'ako'a paha iwaeua o keia kipuka one, he hee no ka i'a malaila. Ma na kipuka oae apau aole noho ka hee; kokolo no ka hee ma kahi o ka pohaku, a ako'ako'a. O ko'u ike ia 1 ko makou papa okilohee; pela no i hoopiliia ai i ke kanaka ohule. Ua puni i ka lauoho, a koe oluna 0 ka piko poo. Eia ka olelo kaulana no ke kanaka makole ame ohule. He makole auanei. o hoomau i ka huhu. O k.i makole aole ia e ola ana, ahiki ī kona hooluolu ana; a pela no me ka oliule. Nolaila, i oleloia ai ka makole, ame ka ohule, he liuhu. Aole i ko laua mau kino kanaka 1 kap.aia aku ai, aka, i .ko laua mau kina. Ekolu. "Ahu ka pala o ka hoi ana mai." Pili keia i ka poe lawai'a, ame na hana like no apau i hoi nele mai, aohe wahi mea hookahi i loaa. Penei: Ina i holo ke kanaka lawai'a i ka lawai'a a po ka la, a hoi mai, aole wahi i'a hookahi, o ka hokeo, o ke aho, ame ka makau wale no; eia ka olelo a ka poe kahiko. "Ahu ka Pala o ka Hoi Ana Mai." He nele loa, aohe wahi mea hookahi. O ia ka manao o kela mau mamalaolelo; elike no hoi nie lee keiki uhauha i hoikeia ma Luka 15:18-20. Hele e uliauha apau ka waiwai, hoi wale mai, aolie wani mea hookahi. "Ahu kā Pala o ka Hoi Ana Mai." He nui wale aku na manaopili, aka, ua lawa keia. Kilo hou ia mai ia i'a! Z. P. K. KAWAIKAUMAIIKA' MAKAOKAOPUA, Keiki o ka makakila niho Elepani.