Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 12, 22 March 1923 — NA MANAO HOAKAKA O KEKAHI MAKUAHINE NO NA HANA A KO KAKOU AHAOLELO. [ARTICLE]

NA MANAO HOAKAKA O KEKAHI MAKUAHINE NO NA HANA A KO KAKOU AHAOLELO.

Mr. Solomon Hanohano; Lunahooponopono o ke Kilohana Pookela Aloha nui:—E ae oluolu mai kou hanohano i kekahi wahi kaawale o ka kaua Kilohana i ko'u mau manao hoakaka no na hana a ko kakou mau Hale Kaukanawai e hana mai nei i keia mau la e nee nei. Ma kekahi o na kolamu o ka Nupepa haole "Star Bulletin", i ike iho ai au i na inanao o kekahi o na makuahine haole e ku-e ikaika loa ana i ka hookohuia mai o Mr. William W. Rawlins i Lunakanawai Elua no ka Aha Apana Amerika, iloko nei o ko kakou Teritore, u no ke kumu mamuli o kona hooikaika loa ana e hoao ana ma na ano apau e hookuuia kela mau keiki kolohe i kamaaina ia "Ka Puali o Kakaako". Ma keia ninau % ma ko'u ano he makuahine au no na keiki he 12 e ola nei ke kakoo nui nei au i na manao ku-e o keia mau makuahiue haole a no ka pono no hoi o ka'u

mau kaikamahine opiopio, Aka ma kekalii mahele, ke olelo nei au e ke kuleana ia o kela ame keia loio e hana ana oia me kona ikaika apau no ka pono o koiia mau liaku i mea nema e mafialoia aku ai, i l'a uui o kona ike, kona akamai, kona inakaukaii, ame kona naauao ma kaua oihana. Eia nae lioi, ua haawi mua ka papa loio o ko kakou Teritore nei, ame ke Komite Kuwaena Nui o ka aoao Kalaiaina Repubalika i na kakoo ana, ma ka waiho ana aku nei i ka inoa o Mr. Rawlins imua o ka Loio Kuhina Nui o Amerika no. Kana apouo ana mai, a mai iaia aku hoi imua o ka Peresidena. Ke hoopii aku nei hoi kuu mau hoa makuahine haole no ka hookohu ole ia mai o kela inoa. Ke mahalo nui nei au. Aka ke 01010 ae nei au penei i ua mau malea haole nei o'u, ma ka la hana elua o lea Hale o na Lunamakaainina ua waiho aku ka Mea Hanohano o Hawaii Hikina Evan da Silva he Bila Kanawai imua o ka Hale o na Lunamakaainana o ia ka Bila Helu 37 (ina pela) e kauoha ana ia Bila KanaM'ai e auhauia na wahine koho haloka apau o keia Teritore, (Pehea la na wahine kupa Amerika ole,) mai ka 20 makahiki ahiki aku i ke 60 elike me ko na kane e ku nei he $5.00 o ka makahiki, a hui pu me ko'u kane piha ka $10.00?

Ko olelo nei au no'u ponoi iho, ke uku nei kuu keiki hiapo i ka $5.00 auhau a e uku aku ana ka lu.'i o kau keiki i kona $5.00 i keia makahiki, a o kuu kaikamahine e piha ana iaia ka 20 makahiki i keia 1924 ae nei. Auwe no hoi ka mea ehaeha e, oiai eia no lakou apau oialalo o ka malu o inaua na makua; oiai o ka nohona kuaaina ana, he nele a he ilihune, ka hapanui o ka manawa e hooikaika ana ma na ano apau no ka pono o na keiki o ke ola noho home ana, ame ka hoonaauao ana ia lakou; a oiai no hoi aia he 2 o ka'u ma-u keiki e hoonaauaoia nei ma ke Kula Nui o Lahainalua; a pela i ulu mai ai xa nQonoo iloko o'u e hoiko ao i ko'u mau mānao hoakaka imua o ka leliulehu a'u mau hoa makuahine Havraii, c iko mai ana i keia. E oluolu hoi kuu mau makamaka makuahine haole, c haawi iho hoi i ka lakou mau noonoo akahele ana maluna 0 keia ninau ano nui loa, a waiho ae hoi i ka lakou mau kn-e ana imua o na hoa hanohano o na hale a i elua; aole hoi i ka ninau hookohu luiiakanawai wale no, oiai he ninau ku hookahi wale no ia, a poina hoi keia ninau ano nui, oiai lie nihau keia no ka leliulehu o keia Teritore* holokoa. Ua hookomo pu ae ka Mea Hanoliano Senatoa Lucas iloko o ka Aha Scnate he Bila Kanawai e hoomahuahua ana i ka Auhau Kula i $10.00, a koi no ka auhau alanui $2.00, ame ka auhau kino (poll) o $1.00. A ina e lilo ana keia bila kanawai i Kanawai, alaila ua like me $13.00 a ke kane e uku ai i kona auhau. A ina hoi e holo ana ka Silva bila kanawai i ka hale, no ka pku o na Avahine i ko lakou hau o $5.00 a pii aku iluna o ka Senate, a hoololiia mai elike me ka Senatoa Lucas, alaila e uku pu ana na wahine i ka auhau o $13.00, a ua like me ka $26.00 a ke kane e auamo ai nona ame kana wahine.

Ina e hoomaopopoia ne ka'u mau hoakaka maluna ae nei, a i na makua nui o na keiki, auwo no hoi <?, he ma'i ahulau nui i iko" ole īa kona lua mai kinohi mai, iloko o ka nohona ohana ana! Ma keia wahi ke haawi nei au i kuu hoomaikai nui i ka Mea Hanohano Henry L. Kawewehi i kona ku-e ikaika loa ana i ka ninau koho baloka o na wahine, piamuli no o kona hopohopo o kau mai ke ko'iko'i maluna o na wahine i ka uku ana i ka auhau, aole hoi me ka manao kinai i ka loaa ana o ka mana koho i na wahine. Ua haawiia mai ka mana koho ia kakou na makuahine mamuli o ka hooholo ana o ka ahaolelo o ka makuaina ō Teneai elike n>« ke kuhikuhi a ka Ahaolelo Nui. Nolaila i keia la, eia ka ninau uku auhau o na wahino ke hanu mai nei ka pukaihu iloko o ka Ilale o na Lunamakaainana; a ke komo mai la hoi ke poo iloko o ka Hale o na Senatoa. Auwe no hoi, Aloha no! Ke haaheo nui au i ka loaa ana ia'u o ka mana koho baloka aka he mea ku-e ikaika loa au i keia bila kanawai auhau o na wahine, ame ka hoomahuahua auhau ana ae, a ke manao nei au pela no paha na manao o ka hapanui o.na makuahine Hawaii i loaa ka noonoo maikai, ame ke kaulike mai Hawaii nei ahiki aku i Niihnu. O ka hooholoia ana mai o keia mau bila kanawai, a eia no ko laua mau ukali: —Bila Kanawai o ka Hale "Ohi hapuku ka wahie o Kapaau." 2— Bila o kc Seuate ai a mano nana kumupali." Aole a'u olelo ana nona makuahine i loaa na keiki lehulehu elike me a'u nei he nohona ulakolako ko lakou, a ua hiki hoi ia lakou ke auamo i keia mau auhau; aka no nn makuahine o ke kulana me a'u nei ka nele, e paaua ana mai kakahiaka a po me ka hooikaika, ame ka hoomanawanui i mea e pono ai

na keiki no lakou ka'u e hoakaka nei. H«eaha no la hoi keia mau hoopipii auhau hou aua? I na la kaapnni haiolelo a na moho holo baloka eia no ka hapanui o ka lakou mau olelo: " Ina oukou e koho mai mai ia makou a puka, a hele makou i ka Hale Kau Kanawai e hana mai ana iuakou i na kauawai maikai no ko oukou pono ame ka oukou mau keiki." Eia nae eia wale uo i ka lihilihi o na la o ka noho ana o ka Ahaolelo, o ka pohaku iilapaa 0 Kaueleau ka mea mua loa i hooili iho maluna o ko makou mau poo* hiwi palupalu. Kahaha! Palau no hoi ka olelo. He okoa ka olelo a ka waha, a ho okoa ka liana a ka lima. Hoomanao ae la au i kahi moolelo a k,a Mea Hanohano Senatoa S. L. Desha 1 haioleio mai ai imua o makou no ka "Alopeka ame ke kanaka mahiai." I ke kanaka mahiai e mahi ana i kona waena, oili ana keia Alopeka me ka nui o kona hanu a nonoi mai la i ka oluolu o ke kanaka mahiai no ka huna ana inia ma kahi e nalo ai mai kona loaa ana i ka poe hahai holoholona, e uhai mai nei mahope ona. . Nalo no hoi kahi Alopeka oili ana no ka poe hahai holoholona, a pa no ka ninau i ke kanaka mahiai, "Ua ike iho noi no anei oe he wahi Alopeka i holo mai nei maaneif" Pane ke kanaka mahiai; "ua hala aku nei ma o," eia nae ka mea apiki ke walaau la ka waha ua hala ma o, ke kuhi nei no nae ka lima i kahi o kahi Alopeka e pee la, me ka haka pono mai no nae o na maka kolohe o ua walii Alopeka nei i ke ano hana a ka hoaloha mahiai; a i ka hala ana aku o ka poe hahai iaia. o kona oili mai la no ia a ku ana mamua o ke kanaka mahiai a pane mai la: "Eia au ke hele nei ua malaelae ke alahele, o ke aloha no kou." Kahaha iho la ke mahiai a pane mai la, "Aole ka paha oe e mahalo mai ana ia'u no kuu huna ana ia oe a pakele ai hoi oe?" Pane kahi Alopeka: "Mai haawi au i kuu' mahalo piha nme kuu hoomaikai nui ia oe, ina oe i hana pololei oiai no kuu mau maka e haka pono aku ana ia oe, a e hoolohe ana no hoi kuu mau pepeiao i kau mau olelo, e olelo ana ko waha ua hala mao, eia nae o ko lima e kuhikuhi pololei ana i kuu wahi e pee ana; A ina i hoomaopopo pono mai na kanaka i hahai mai aL ia'u i ke ano o ka walaau ana a ko waha anie ke kuhi ana a ko lima, ina la ua "lilo au i moepuu iloko o ko lua au i huna ai ia'u. "Kupanaha no hoi kau hana e ka hoaloha he okoa ka olelo a kn waha, he okoa ka hana a ka lima, o ke aloha no kou a eia au ke hele nei."

Nolaiha ke olelo ae nei au, ina e liooholoia mai ana keia mau bila kanawai auhau alaila o ka Alopeka kolohe a ke kanaka mahiai apiki, a o lakou nei kau kanawai, aolo wahi paowa iki; palolo ka waha uo ka pono o ka lehulehu, hana ka lima i ka Bila Kanawai Auhau o na wahine. Malia hoi o ike mai kuū mau lunamakaainana hanohano o Hawaii Komohana i keia mau hoakak i ana, haawi iho i na noonoo akahele ana o ke kulana kanaka makua, n hoopuka iho i ka oukou olelo hooholo o ke kaulike, a lawe ae i kela mau huaolelo kaulana a Kaulia; '' Kill the Snake." 0 keia ka lawa o ko'u mau manao hoakaka me na homaikai nui ame ke aloha no ia oe e Mr. Lunahooponopono ame na keiki hooni uwila o kou keena. Oau iho no me ka haahaa, MRS. ROBT. KAHALIOUMI, Keauhou, Hawaii Mar. 15, 1923.