Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 13, 29 March 1923 — Page 4
| This text was transcribed by: | Maryann Acker |
| This work is dedicated to: | Larry Watson, you were one of a kind! |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
EHA NUPEPA KUOKOA HONOLULU. T. H., POAHA, MARAKI 29, 1923.
HE HOALOHALOHA NO KUU MAMA HELELOA.
Ia oe e ka Lunahoponopono o ke kuokoa. Aloha oe:--E oluolu oe e hookomo iho i ka’u wahi puolo waimaka haule ma kahi kaawale o ka kaua hiwahiwa, i ike mai na kini makamaka o kuu mama heleloa ame na hoaloha, e noho mai na kini makamaka o kuu mama heleloa ame na hoaloha, e noho mai la mai ka la hiki mai, ma Kumukahi ahiki aku i ka la welo i Lehua.
Ma ka Poakahi, hora ehiku, Mar. 5. 1923, i kipa ae ai ka anela o ka make ma ko maua home 809, alanui Kula, a lawe aku la i ka hanu o kuu mama aloha Apikaila Kaaumona.
Ua hanauia mai kuu mama mai ka puhaka mai o Haliaka Hope, ame Kahauana, ma ka Uanoe o Koloa, Kauai, iloko o ka mahina o Iune 22, 18974, a ua piha i kuu mama aloha na makahiki he 48 me na mahina 9 o kona hanu ana i na ea o keia ola ana.
Ua lawe hanaiia oia e Kahalepohaku, ame Hanalu, ma kai o Poipu, ua hoonaauaoia kuu mama ma ke kula Kakolika o ka Uanoe o Koloa.
Ua hoohuiia oia ma ka berita o ka mare me ko’u papa aloha, i hala mua mao, Mr. Joseph Keawe Paiaina, mailoko mai o ko laua kihapai i loaa mai ai na keiki he eono, he elua i hele aku ma ia alahele hookahi, a kuu mama i hele aku la.
Nolaila, ua haalele mai la kuu mama ia’u kana kaikamahine hookahi i koe ame ekolu keikikane, ame na moopuna e ola nei, ame ka hoapili he kane i hooneleia i ka wahine. Auwe no hoi kuu ehaeha i kuu mama hele loa e!
Ke koomanao ae au i na wahi apau a maua i pili ai me kuu mama, he nui ko’u aloha iaia, pehea la au e ike hou ai. Ua pau ua nalo loa kuu mama, aole au e ike hou ana i kuu mama, no ka mea ua haalele kumu ole mai ia’u kana leialoha.
He makuahine i piha me ka oluolu, heahea, ia makou na keiki, kana poe moopuna aloha, na hoaloha ka ohana apau a ko’u papa o Kamoiliili, ua lilo oukou na pokii i mea nui, i kuu mama aloha, na ka make i hookaawale ia oukou mai iaia mai, aole oukou e kahea hou i kuu mama, he kaikuaana no oukou, ua pau no ka wa mau loa!
E ka Uanoe o Koloa e, aole oe e ike hou ana i ko kama, e Milohae e aole oe e ike hou ana i kuu mama, Apikaila, e walea ana ma ia wahi, i kona wa opiopio. E Poipu e, aole o mama e ai hou ana i na opihi ono ame ka limukohu, o kona onehanau, ua pau ua hala i ke ala hoi ole mai, e kuu hanaumua Mrs. K. Mahu Keawe, ua pau ko’u hooluhi ana ia olua e hana mai i opihi na ka mama o kaua, he ono oia i na mea hou o ka ainahanau.
Ua aneane e piha na mahina he eha o ka make ana o kekahi o kana kaikamahine, ko’u pokii aloha, Mrs. Lani Gonsalves, mai ia manawa mai kona kaama’i ana ahiki i kona haalele ana ia’u, kana lei ame hana luhi meia he moopuna kane hookahi imua o kona alo, a lele loa kona aho hope.
Ma ka halekupapau o Mr. Borthwiek kahi i waiho ai kona kino wailua, e ike makou na keiki, na moopunana ohana ame na hoaloha apau i hiki malaila.
Ua aneane e piha na makahiki he kanakolu o kona kaawale ana mai kona ainahanau ka Uanoe o Koloa. E ke ala o ka hala a Kekele e, aole oe e ike hou ana i kuu mama; e Waikane e, aole oe e ike hou ana i kuu makuahine, kahi a makou i noho ai, a kamaaina; e ka ua holo pili o Kualoa ame Kaaawa, aloha wale ia wahi me kuu mama aloha, i noho malihini ai, e ka ua Kukalahale o ke kaona, aole oe e hoopulu ana i na lihilihi o kuu mama, e ka ua Kuahine o Manoa, aole oe e ike i kuu mama ma ia mau wahi, e ka la welawela o Kamoiliili, aole oe e ike hou ana ia Apikaila, ua pau, ua nalo oia.
E ke kai hone i ka pueone o Waikiki aole kuu mama e hele hou i ka auaukai, ma ia wahi, e Kalia e aole o Apikaila e hele hou malaila i ka hana limu eleele o Piinaio ua pau, ua hala oia.
Ke haawi aku nei au i ko’u hoomaikai palena ole ia Mrs. Pua Hillbrand, Pua Kinimaka, Mr. ame Mrs. San Hall, ame kou hanaumua Mr. ame Mrs. Sam Ku. Ke haawi pu aku nei au i ka mahalo a nui i ka ohana apau o ko’u papa, i ku kiai pu me a’u i ka po ahiki i ke ao, peia pu me ko’u poe uncle i hoomanawanui i ke eli i ka halelua o kuu mama.
Ke hoomaikai aku nei i ka poe apau i lawe mai i ka lakou mau makana pua, pela pu me ko’u kuku, Mr. John M. Kealoha, ka mea nana i lawelawe na hana haipule maluna o ke kino o kuu mama aloha, pela i ka ohana apau i ukali mai ma kona huakai hope loa, a hoomoe aku i kona kino ma ka ilina o Kamoiliili, no ka wa mau loa.
E oluolu oukou, e lawe aku i ka’u mau hoomaikai palena ole ia oukou; maluna ae o na mea apau ke pule ae nei au i ke Akua, e kiai ia oukou apau, peia pu me a’u kana kaikamahine i nele i ka mama.
O maua na keiki i nele i ka mama,
MR. & MRS. A. ROMEY MAHU, MAS JOHI H. HEWLETT, JR.
809 School St.
O ZAKALIA KAPULE KUU KANE ALOHA, UA HALA.
(PHOTO)
MR. ZAKARIA KAPULE
E kuu Solomon Hanohano, Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa; Aloha oe;--E oluolu mai oe no’u kauwahi kaawale o kau hiwa hiwa, no ka’u wahi puolo waimaka, e kau ae la maluna, a nau hoi ia e hoike ae ma na kihi eha o ko kaua aina aloha, i ike mai ai na kini makamaka ame na hoaloha o kuu mea aloha e noho ana mai Hawaii ahiki aku i Niihau, o Mr. Zakalia Kapule, ua hala aku ma kela aoao o keia ola ana, auwe kuu kane!
Me ka haupu mua ole ia e hoea mai ana ka anela luku ma ko maua ipuka hale, aia hoi, ma ka hora 10:00 p.m., o ka po Poaha, Mar. 22, o ka pule i hala aku la, i haalele mai ai o Mr. Z. Kapule, a o kuu mea aloha hoi he kane ia’u i kana wahine, ka ohana ame na hoaloha lehulehu e uwe paiauma aku nona me ka naau luuluu a kaumaha. Auwe au e!
Ua hanauia kuu kane aloha Mr. Z. Kapule, ma Kailua, Kona Akau, Hawaii o Keawe, i ka mahina o Feberuari 1853; a i kona haalele ana mai la ia’u, ka ohana ame na hoaloha o maua, ua piha iaia na makahiki he 70 a oi o ka hanu ana i na ea hu’ihi’i o keia ao inea.
I kona mau la opio, ua hoonaauaoia oia ma ke kula Hawaii ma kona aina hauau; a i kona nui ana, ua nee mai oia no Honolulu nei, a hoonaauaoia ma ke Kula Kakolika o Ahuimanu ma Koolau ae nei. Ua huli hoi mai oia no Honolulu nei mahope iho o kona hookunia ana mai ke kula mai.
Oiai oia ma Honolulu nei, ua komo aku oia iloko o ka Bana Hawaii i ke au o ka Moi Kalakaua, a ma ia oihana oia i noho ai ahiki i kona hookuuia ana mai ma ke ano noho loihi iloko o ka Bana me ka loaa pu o kona uku hoomau mai ke aupuni Kulanakauhale a Kanlana mai o Honolulu nei.
He kane aloha wahine a malama me ke kunukunu ole. He piha lokomaikai a heahea i na hoaloha ame ka lehulehu e kipa mai ana ma ko maua home, a i kona hala ana aku la, ua waiho iho oia i kekahi ukana luuluu na’u na kana wahine e auamo aku mahope nei ka u me ke aloha. He kane oia na’u, a he wahine hoi au nana ma ka berita o ka mare.
A, elike me ka olelo a ka Buke Nui, He mahu ke ola o ke kanaka i pu-e ae a nalo aku; a, ami ka lepo mai no oe, a e hoi aku no oe ilaila, aka nae, maluna ae o keia mau olelo hoike hiki mua a ko kakou Makua Lani aloha, ke hoopili nei hoi au i ka olelo o ke Kahu Samuel K. Kamaiopili, ka mea nana i hoohui ia maua ma ka berita o ka mare, “Ke lawe nei olua a elua i keia berita hiwahiwa loa, a i hoopili pu ia aku me ke Akua Mana Loa, a na ka make wale no e hookaawale ia olua. Ua hookoia na mea apau i wanana mua ia.
Ma ko’u aoao ame ka ohama, ke pahola aku nei makou i ko makou mau hoomaikai palena ole maluna o na lunanui ame na lala o ka Hui Poi Imi Pomaikai, no na kokua aloha i panaiia mai ia’u, no ka’u mea aloha he kane, ame ka lakou ku kiai ana ma ka aoao o kuu hoapili hele loa. Pela pu no hoi au e pahola aku nei i ko’u mau hoomaikai i na hoaloha o kuu kane iloko o ka oihana puhiohe ame na hoaloah lehulehu i komo mai ma ka auamo pu ana i ko’u mau ehaeha. No oukou apau loa i huiia na mahalo oi aku mai ko’u puuwai aku, no ka oukou mau makana pua no kuu mea aloha ame ke komo pu ana mai ma kana huakai hope loa no ka ilina Kakolika o Koula.
Owau iho no me ka naau luuluu,
MRS. KANE Z. KAPULE,
ame Ka Ohana.
Kawaiahao & Cummins St., Kewalo, Honolulu. Mar. 26, 1923.
NA HANA A KA HALE
La Hana 25
Na bila hou i hookomoia ae i ka hale o na lunamakaainana ma keia la oia keia malalo nie:
B. H. 239—E hookahua ana i waihona dala no ka uku hoomau ana i na kanaka o ka oihana kinaiahi, na makai e hoomahaia ana mai ka hana aku ame na kanaka puhiohe.—Vitousek.
B. H. 240—He bila keia no ka uku hou ana aku i ke Kalapu kaa otomobile o Honolulu.—Vitousek.
B. H. 241—He bila e hoakaka ana no ke aoia o ka Olelo Hawaii maloko o na kula aupuni o ke Teritore.—Hussey.
B. H. 243—E hoakaka ana no ke kope ana i na palapala maloko o ke keena kakakope o ke aupuni.—Auld.
B. H. 244—E hoakaka ana no ka uku hoomau o na kanaka hana malalo o ke aupuni i hoomahaia mai ka hana aku.—Vacars.
B. H. 245—No ka hookaawale ana i haawina uku hoomau no ka poe i elemakule.—Vicars.
B. H. 246—No ka uku hou ana aku ia Joseph B. Medeiros.—Silva.
B. H. 247—E hoakaka ana no ka hana a hoakeaia o ke alanui ololi e moe la a hoea i Mauna Loa mai ka Paka Lahui aku o Kilauea a hoea i ka luapele o Mokuaweoweo.—Filler.
B. H. 248—No ka uku hou ana aku ia Johnny Aipa.—Joseph.
B. H. 249—E hookaawale ana i $25,000 no ke alanui o ke Awawa o Lawai, ma Kauai.—Jerves.
B. H. 250—E pili ana i ka ohi ana i na uku hoolimalima ame na pomaikai e na luna hooko kauoha ame na lunahooponopono waiwai.—Anderson.
B. H. 251—E pili ana i ka wehe ana ame ka hoomaemae ana i na alanui hou ame na alanui e moe nei i nei manawa maloko o Honolulu.—Fernandez.
Na Palapala Hooii
Na na lunakamaainana Paschoal ame Levi Joseph he mau palapala hoopii i waiho ae i ka hale mai Maui mai e ku-e ana i ka hoololiia o na kanawai koho baloka o ke aupuni kalana o Maui. O ka bila e ku-e ana o ia ka B. S. 35 iloko o ka hale o na lunamakaainana e ku ana ia manawa.
No Olelo Hooholo
Na Hussey he olelo hooholo Hui ka H. C. R. 19 a ka hale, e noi ana i ka ahaolelo nui ma Amerika e hookaawaleia i $1,000,000 no ka uku ana aku i na makaainana o ke Teritore, ka poe i komo aku i na oihana kaua aina ame moana o Amerika i komo aku ai i ke kaua nui o ke Ao, a i na ohana o ka poe i molia i ko lakou mau ola iloko o ke kaua.
La Hana 26
Na bila hou i hokomoia ae i ka hale o na lunamakaainana ma keia la o ia iho keia malalo nei:
B. H. 252—No ka hookumu ana i komisina no ka ninaninau ana a noii aku i na hana i pili i ka waihona dala o ke Kalana o Hawaii.—Na ke Komite.
B. H. 253—E hoakaka ana keia bila no ka mea e pili ana i ka uku no ka palapala hoike o na hanau ma Hawaii nei.—Anderson.
B. H. 254—E pili ana i na baloka.—Anderson.
B. H. 255—E pili ana i na ukuhana ame na hoolilo o na aha kaapuni.—Anderson.
B. H. 256—E pili ana i ka hopu ana i na kanaka malalo o na palapala hopu i aponoia.—Stillman.
B. H. 257—E hoakaka ana no ka hoopa’i o ka poe holo malu maluna o na moku.—Petrie.
Na palapala Hoopii
He umi-kumamalua mau palapala hoopii mai Maui a i hookomoia ae e John Ferreira ame Joseph e ku-e ana i ka B. S. 35, ka bila e hooloihi aku ana i ka noho ana o na luna aupuni kalana o Maui i eono mahina.
Na Olelo Hooholo
Na Anderson he olelo hooholo mai na makaainana mai he mau kanaka hana e hana nei ma Puuloa, e noi ana i ka ahaolelo nui ma Wakinekona e hookaulikeia ka ukuhana ame ka manawa e pau ai ka hana me ko na kanaka hana ma na wahi hana o ka oihana kaua moana ma Amerika.
Na Palapala
Mai ke senate mai he palapala e hoakaka ana no ka holo ana o ka H. H. 43 ma ka heluhelu ekolu ana, a e hoouna mai ana i na B. S. 28, 61, 69 ame 80.
NA HANA O KA HALE
La Hana 27
Na bila hou i hokomoia ae i ka hale ma keia la:
Ka B. H. 258—E pili ana i ka lulu dala ana a na hui kalepa no na hana kalaiaina.—Silva.
B. H. 259—E hoakaka ana no kekahi loea kopaa, a e hoakaka ana no kana mau hana.—Jerves.
B. H. 260—E hookaawale ana i haawina dala o $15,000 no na alanui o Lualualei.—Auld.
B. H. 261—E pili ana keia bila no ka halihali ana i na ohua no ka hoolimalima.—Muller.
B. H. 262—E hooponopono ana no ka hoomaamaa ana i ka hana enekinia, ke kahakii ame ke ana aina ana, a e hookumu ana i papa no ka hoopaa ana a e hoakaka ana i na hoopa’i.—Muller.
B. H. 263—E hoolilo ana i na hihia i hana epa ia ma na hihia koi aie i hoike oiaio no ka pololei o ka huina i koiia.—Ferreira.
Holo ma ka heluhelu ekolu ana na B. H. 68 i hoololi hou ia a o ka B. H. 219 ka i moe kau a moe hooilo.
Mai ke senate mai e hoihoi hou mai ana i na B. H. 31, 159 ame 194, a e hoouna mai ana i na B. S. 74, 81 ame 83.
Holo ma ka heluhelu elua ana ka B. H. 252, ka bila e hoakaka ana no ka hookohuia o kekahi komisina no ka noii ana aku i na hana pili dala o ke Kalana o Hawaii.
La Hana 28
Na bila hou i hokomoia ae i ka hale ma keia la:
B. H. 264—E pili ana i ke kanaka nana e hana i na buke o ka banako.—Auld.
B. H. 265—E pili ana i ka hooia ana i na buke o ke kalana.—Auld.
B. H. 266—E hookaka ana ma kekahi hapa no na hoolilo no ke kahea ana ame ka hookele ana i na hana o na ahakuka o ka Pan-Pacific maloko o Hawaii iloko o na makahiki elua e hoomaka ana ma ka la 1 o Ianuari, 1923.
B. H. 267—No ke kokua ana aku i ka hui kaa oto Pacific ame ka Halehana mikini.—Fernandez.
B. H. 268—E pili ana i ke aupuni kulanakauhale ame kalana.—Fernandez.
Holo ma ka heluhelu ekolu ana ka B. H. 184 i hookomoia ae ai e Cunha a e hoakaka ana aole aplapala hoike no ka hoopau ana i kekahi hui e hoopukaia ae e ka puuku teritore aia wale no a hookaa mua ia ae na aie auhau apau o ia hui i ke teritore.
Hoopaneeia ka heluhelu ekolu ana i na B. H. 96 ame ka B. S. 51 a ka Poalua nei, a o ka B. H. 176 a ka Poakahi nei a pela me ka B. H. 3 e pili ana i ka hoonoa ana i na kai lawai’a, i hookomoia ae ai e Anderson.
Moe no na kau a kau ka B. 211 ame ka olelo hooholo a Coelho e noi ana i haawina dala o $45,000 no kekahi pono wai no na aina hookuonoono o Kuliouou o keia mokupuni.
NA HANA A KA HALE
La Hana 29.
Na bila hou i hookoia ae:
B. H. 269—No ka hana ana i alanui ahiki i ke alanui o Kahului.—Paschoal.
B. H. 270—E pili ana i na auhau waiwaipaa ame waiwailewa.—Clark.
B. H. 271—E pili ana i ka waiwai i hoihoi ole ia aku.—Clark.
B. H. 272—E pili ana i ka uku o na limahana i hoolimalimaia e ke Teritore a i ole e kekahi kalana paha.
B. H. 273—E pili ana i ka ukuhana kaulele o ke kiaaina ame ke kakauolelo o ke Teritore.Petrie.
B. H. 274—E hoakaka maopopo ana i ke ano o ka hewa lawe ola.—Anderson.
Na Hoike Komite.
Na Anderson, ka lunahoomalu o ke komite pa’i, he hoike e hoihoi mai ana i na B. H. 264, 265, 266 ame 268, ua pau i ke pa’iia.
Na Lowrey, ka lunahoomalu o ke komite waiwai, he hoike e apono ana i ka B. H. 101, i hookomoia ae ai e Auld.
Na Bila i Lilo i Kanawai
I kulike me ka hoike i loaa ae i ka hale ma keia la o ka B. S. 10 ame na B. H. 2, 113, 117 ame 114 ua apono a kakauinoaia e ke kiaaina, a ua lilo i mau kanawai.
Koho i Komite Hoalohaloha
Mamuli o ke noi a ka Hope Lunahoomalu Muller ua hookohuia mai e ka Lunahoomalu Cooke na hoa o ka Hale Muller, Kalua ame Meheula i komite ma ka aoao o ka ahaolelo e hele aku ai imua o ke Kamaliiwahine Kalanianaole a e haawi aku iaia i ke aloha o na hoa o ka ahaolelo no ka hoomanao ana i ka la hanau o ka Elele a ke Teritore i ka Ahaolelo nui ma Amerika i hala ma kela ao.
La Hana 30.
Na bila hou i hookomoia ae i ka hale ma keia la:
B. H. 275—No ke kokua ana ia I. Hara.—Silva.
B. H. 276—E pili ana i na lunanana halepaahao.—Vicars.
B. H. 277—E hoakaka ana no ke kokua ana i na keiki a ka poe ilihune, na wahinekanemake ame na makuahine i haalele ia e na kane, a e hoolako ana i mau papa ma kela ame keia kalana no ka hooponopono a hookele ana ia hana kokua.—Vicars.
B. H. 278—No ka hana ana i mau alanui mawaena aku o na aina hookuonoono o Waiakea.—Pedro.
B. H. 279—E hookaawale ana i $250,000 no ke kuai ana i aina a no ke kukulu ana i hale luana no ka lehulehu he kiahoomanao no ke Keikialii J. K. Kalanianaole.—Hussey.
B. H. 280—E hookaawale ana i $5000 no ka hana ana i alanui mai Waikane a i na halekula aupuni ma Waiahole.—Hussey.
NA HANA A KE SENATE
La Hana 25
Aohe bila hou i hokomoia ae i ke senate ma keia la.
Hoopaneeia ka noonoo a hooholo ana i ka B. S. 5 a Aperila 16. O ka bila keia a ke senate e hookumu ana i papa huli moohelu waiwai no ke teritore.
Holo ma ka heluhelu elua ana ka B. H. 43, e kauoha ana i ka papa lunakiai o Honolulu e hookaawale i haawina dala no ke kokua ana ae ia M. Umeda.
Ka B. S 28, e pili ana i ka waiwai e hookuuia mai ka auhau ae a pela aku.
Ka B. S. 60, e hookaawale ana i $100,000 no na hana hoopiha aina ma Waikiki.
Ka B. S. 80, e kauoha ana i ka luna nui o na hana hou o ke aupuni e hoonui ae i ke akea o ke alawai o Waikiki mai ka 150 a ka 250 kapuai.
Ka B. H. 133, e hoakaka ana no ka haawi ana i ka pono koho mua i na kumukula ma Hawaii nei mamua o na kumukula mai na aina e mai.
Ka B. S. 61, e hoemi ana i ka makahiki hele o ke keiki i ke kula mai ka 15 a i ka 14, a e kaupalena ana i na makahiki o ke keiki e hoomaka ai ka hele ana i ke kula ma ka eono makahiki hoomaka aku.
Lokahi ole ke senate me ka hale maluna o ka B. S. 50, e pili ana i ka manawa e pani ai ke kakauolelo o ke kalana o Kauai i kona keena hana ma ka hora 8 o ka po ma kahi o ke aumoe, elike me ia i koiia i na kakauolelo o na kalana e ae.
La Hana 26
Na bila hou i hokomoia ae i ke senate ma keia la.
B. S. 88—No ka hoohoihoi ana no ka hoonui ana aku o na hui aila ea (Gas) i ka lakou mau hana ma o ka hooloihi ana aku i ka manawa o ka hookuu ana mai ka auhau ae—Shingle.
B. S. 87—E hoolilo ana i ka paaia ana ame ka hoihoi ana mai i ka poe holo mahuka ianei i kaki maluna o na moku e lawe mai ana ia lakou.—Jarrett.
B. S. 86—E hookaawale ana i $50,000 no kekahi kiowai auau ma Waikahalulu, Oahu.—Jarrett.
Holo ma ka heluhelu elua ana na B. S. 83, 81, 74 ame na B. H. 159, 31, 194 ame 162.
Holo ma ka heluhelu ekolu ana na B. S. 28, 69, 80, ame na B. H. 43 ame 133.
La Hana 27
Hookahi bila hou i hookomoia ae i ke senate ma keia la:
Ka B. S. 88—He bila e kokua ana i na Kalana e huki i ka ukupanee maluna o na koena dala i hoolilo ole ia o k awaihona dala aie i maheleheleia aku ia lakou.—McInerny.
S. R. 14—He Olelo Hooholo e haa wi ana i ka manawa i ka lunanui o na hana hou o ke aupuni e hookomo i hoopii hoahewa no ka hoomau ana aku i ka hana o ka palewai o ke kahawai o Hiilawe, Waipio, Hawaii.—Vannatta.
Holo ma ka heluhelu ekolu ana na B. S. 74, 81, 83, ame na B. H. 31, 159, 194, 68.
Holo ma ka heluhelu elua ana ka B. H. 199, e hookaawale ana i $15,000 no kekahi alanui mawaena aku o na aina hookuonoono o Kialakaa ame Keaa, ma ka apana o Kau, Hawaii.
Hoopaneeia ka noonoo ame ka hooholo ana maluna o ka B. H. 162, e haawi ana i na papa o na lunakiai o na kalana i na mana i hoonui ia ae e kau ai i na hoopa’i ma ke dala aole e oi aku maluna o ke $1000 ame ka hoopaahao i hookahi makahiki, ma ia mau hoopa’i a elua a i ole hookahi paha o ia mau hoopa’i, no ke ku-e i na kanawai a na papa lunakiai i kau ai no ka holonui me ka noonoo ole i ko hai pono.
NA HANA A KE SENATE.
La Hana 29.
Aponoia e ke senate na hoololi a ka hale i hana ai maluna o ka B. S. 7, he kanawai e hoamana ana i ka hookohu ana aku i komisina no ka houluulu a hoomakaukau ana i na kanawai o ke Teritore.
I hana e loaa aku ai ke kokua ia David K. Bent ua waiho ae ke komite o na loaa ame na hoolilo he hoike e apono ana o ka huina i hooholoia nona e hoemiia mai ka $120.90 a i ka $100. Aponoia ka hoike.
O ka olelo hooholo i hookomoia ae ai e ke Senatoa Tavares, lunahoomalu o ke komite hookolokolo, e hoomahuahua ae ana i ka ukuhana o ka lunakanawai mua, W. B. Lumer, ka mea a’o i ke komite, mai ka $650 a i ka $1300 no ke kau, ua aponoia e ke senate ma keia la.
La Hana 30.
Aole mau bila hou i hookomoia ae i ke senate ma keia la.
Iloko o na la he 30 o ke Senatoa Jarrett ka helu ekahi o ka mea nui o na bila i hookomoia ae i ke senate a e ikeia no ka nui o na bila a kela ame keia malalo iho nei:
Ahia, 0; Akina, 6; Desha, 9; Goodness, 2; Hind, 0; Jarrett, 31; Kealoha, 5; Lucas, 8; McInerny, 10; C. A. rice, 7; H. W. Rice, 7; Shingle, 6; Tavares, 3; Vannatta, 2, na ke komite ola, 2, na ke komite o na loaa ame na hoolilo, 1; huina, 99.
Na bila i hooholoia—Akina, 2; Jarrett, 10; Kealoha, 2; Lucas, 4; C. A. Rice, 4; H. W. Rice, 5; Tavares, 3; Vannatta, 1.
No hoolilo o ke senate:--Mailoko mai o ka haawina dala federala o $30,000 no na hoolilo o ke kau, ua hooliloia he $5,784.95, a ua hooliloia e ka hale he $7,295.73.
E MAKAALA E NA KOA O KE KAUA NUI O KE AO NEI!
No ka pono ame ka pomaikai, o ka poe i komo aku iloko o ke kaua nui o ke ao nei, ke hoopukaia aku nei na manao mahope ae nei, i hoounaia mai i keia keena, ma ke ano nui, malia he mea ia no lakou e ike iho ai, i kekahi mea ano nui, a lakou i hoohemahema ai, mahope iho o ka pau ana o ke kaua. Penei iho ua mau manao la:
“Aole anei he mea kupaianaha, ka hoohemahema ana o kekahi poe lehulehu o kakou, i ka hana ana aku i kekahi mau mea ano nui, no ko kakou pono, ame ka poe e kauka’i mai ana maluna o kakou? Iloko o ke au o ka nee ana o keia ola he kakaikahi loa na kanaka i ku iho a noonoo, i ka hopena e kau mai ana maluna o lakou, ina nei no ka loohia i ka ma’i hikiwawe, ka make paha, me ka hookauia ana aku o kekahi haawe kaumaha maluna o ko lakou mau ohana. Ua loaa ka hoomaopopo ana i ka Ahaolelo Lahui no keia pilikia e kau aku ana maluna o ka aina, a maluna o ko kakou poe kanaka, nolaila i ko kakou wa i komo aku ai iloko o ke Kaua o ke Ao nei, ua hooholo iho la ia he bila, e hoakaka ana no ka palekana o kela ame keia kane a wahine, e komo ana iloko o kela paio ana, ina nei no ko lakou hooneleia aku, a o ko lakou mau ohana paha i na kokua ana, mamuli o na poino, a i ole make paha i kau aku maluna o lakou. Ua ikeia keia bila ma ke ano, ke Kanawai Inisua Mauna Kaua. He nui na mea waiwai maloko olaila, o kekahi o ia mau mea, me he mea la, aole i hoomaopopo pono ia e kekahi heluna nui o na Koa o ke Kaua Nui o ke Ao Nei; a o ka manao maoli o keia hoakaka ana, no ka waiho hou ana aku imua o lakou, a imua o ke akea, i na pomaikai maamau ole e loaa aku ana ia lakou, me ke emi loa o ka lilo o ia ka Inisua Aupuni e hoopakele ana i ko lakou ikaika hana, ame ko lakou mau ohana, e kau aku ai ka haawe kaumaha maluna o lakou, ina nei no ke kikoo koke ia mai e hoi aku ma kela ao mao.
“Ua aeia ma ke Kanawai Inisua Mauna Kaua e lawe ka poe apau i komo iloko o ka oihana koa, a oihana kaua moana paha i inisua hoopakele no ka huina aole e emi iho malalo o $1,000, aole hoi e oi aku mamua o $10,000. Ua ikeia keia ma ke ano he Inisua Manawa, a mamuli iho la o keia, e koi mai ana ia no kekahi uku makahiki liilii loa. E hoakaka pu ana keia bila, ua hiki no ke hoololiia keia Inisua Manawa i inisua paamau, iloko o elima makahiki, mai ka manawa aku e kukalaia ae ai ka maluhia, malalo o kekahi o keia mau ano palapala inisua eono: Ke Ano Maamau no ke Ola, 20—Uku Ana no ke Ola, 30—Uku Ana no ke Ola, 20—Makahiki, 30—Makahiki, ame ka Inisua e oo ai i ke 62 makahiki.
“Me keia mau ano inisua apau eono, ua komo maloko olaila keia mau mea, he 31 la no ka uku ana, i na uku makahiki me ka ukupanee ole; ke komo pu ana iloko o na puka o na dala hoahu; ka hoaie, ka uku piha ana ame na waiwaiio na inisua i hooloihiia aku ka manawa, ma hope iho o ka hala ana he hookahi makahiki; aole he mau papa pili i na wahi noho, ke kaahele ana, ka oihana, ke komo ana iloko o ka oihana koa a kaua paha, ka hoololi ana, i ka poe e ukuia aku ai, a i ole hoololi paha ma kekahi ano i inisua okoa ae; na pomaikai, ina ua poino maoli, ka uku ana i ka wa e make ai, ma ka huina holookoa, a i ole ma ka uku liilii paha, elike me ka makemake o ka mea inisua. E kakiia ana na uku makahiki ma na ana elike me ka Papa Kuhikuhi o na Make o ka American Experience ame 3 ½ ukupanee, a ua emi iho keia mau ana malalo o na ana i kakiia e ua hui inisua e ae me keia mau pomaikai hookahi.
“Iloko o ka wa o ke kaua, ma kahi o ka 4,500,000 poe kane me na wahine iloko o ka oihana koa me ka oihana kaua i hoopukaia na inisua, aka i ka wa i hookuuia ai mai ka oihana koa mai, ua hoopau kekahi heluna nui i ko lakou mau inisua, o ka hapanui o keia poe, mamuli mai o ka maopopo ole, a i ole ka makee ole i ko lakou pono. O ka heluna nae o na koa i hoomau i ka lawe ana i ka Inisua Aupuni au mahuahua ae mahope mai ahiki i ka 500,000, no lakou ka huina i kokoke loa aku i ka ekolu biliona dala ($3,000,000,000) inisua.
“O na kane ame na wahine i komo mua iloko o ka oihana koa me ka oihana kaua i hoohemahema wale i ko lakou mau inisua, ke waihoia aku nei imua o lakou keia manawa maikai loa e hiki hou ai e loaa keia hoopakele waiwai loa, me ka huina dala uuku e hookaawale ai. Ina eia ke koa i hookuuia, iloko o ke ola kino maikai, he elua wale no ana mahina e uku ai, maluna o ka huina o ka Inisua Manawa. Ina hoi aole he maikai o ke ola kino o ka mea noi, mamuli paha o na ki-na, a ma’i paha oiai e noho ana iloko o ka oihana koa me ka oihana kaua, ua hiki no e hoopukaia ke ainisua ma ka uku ana i na uku makahiki i haule hope me ka ukupanee, ina nae aole i poino maoli ka mea noi. O ka la hope loa no ka hoihoi nou ana i ka Inisua Manawa, a hoololi ana paha i ke ano paamau, ua kauia ma ke kanawai, o ia ka la 3 o Maraki, 1926.
“O ka iini iloko o ka Buro o na Koa Kahiko, o ia no ka haawi ana aku i na kokua elike me ka hiki i kela ame keia mea i komo iloko o ke Kaua Nui o ke Ao Nei. No na hoakaka apau e pili ana i keia ninau inisua, e kipa ae, a i ole e kakau ae i ka Buro o na Koa Kahiko, U. S. A. Helu 313, Hale Aupuni Federala, Honolulu, T. H., o Henry P. O. Sullivan, ka lunanui no Hawaii nei.”
KUU POKII UA HALA.
E ka Nupepa Kuokoa aloha kaua:--Ina he wahi rumi kaawale kahi, e oluolu mai hoi oe e hookomo iho i ko’u wahi aloha no kuu pokii heleloa, Mrs. Keoho.
I ke kakahiaka o ka la 18, ala ko’u kakahiaka hora 5 hemo aku nei a waho o ka halekuai kali i ke kaa, nana iho nei i kahi pahu leta, e waiho ae ana ka’u leta; ko’u wehe ana ae, ike iho la, ua hala kuu pokii aloha, na ka waimaka no e hioio, nui ko’u aloha, me ia waimaka no ahiki i ka halepule, me ia no au i hoomanawanui ai a pau, huli hoi mai a ka hale, noke i ke kuwo, hele mai ka hoi ke aloha o ka pokii a haawe i ke kua.
Aloha no kuu pokii, aole au e ike hou iaia, a lohe hou i kou leo, aole ko’u noho i ka la o Honolulu, a holo aku, e noho mai ana, aloha kuu makua e hiki aku ai, ua makaukau na mea apau, aloha ke kane a kaua ame na lei a kaua, haalele iho la kuu pokii, ka makua e pono ai.
Kona Kai Opua i ka Lai, Opuhinano ua malia, ua ike paha oe i kuu pokii aloha, i niau palanehe aku la, luuluu wale au i ke aloha o kuu pokii; ke noonoo ae au i ka hana a kuu pokii e hoounauna aku ai, iaia, hele aku oe pii ulu na’u, ua hele aku la no, hapalua ke eke kau ma ke kua hoea i ka hale, hoolaau aku noi hoi au o maua ke hele, hoole mai la kela, noho oe i ka hale nei, mai hele oe, owau no ke hele ae a hoi mai.
Ua lana ae no hoi ko’u manao e hele aku e ike iaia, hemahema no hoi, hiki ole, ua oki mai ke kai kaawale oia, kaawale au ma ka leta e hui ai; hiki mai ke aloha o kuu pokii e uwe no au, pau ko’u ike hou ana i kona pulima ma ke aiai o ke kanana, minamina wale au ia oe e kaina kuu pokii, heahea lokomaikai, puuwai hamama, aohe mea koe.
Ke komo pu aku nei au me ke kane a kaua i honoleia i kana mea aloha he wahine me na lei a kaua i hooneleia i ka mama, hoomama wale aku no ia hai, aloha no kuu keiki i ka hoi ana aku nei a malama i ka makua, huna a nalo elike me ka makua i malama aku ai ia oukou, peia oukou e hana aku ai.
Ke hooki nei au maanei, ia oe e ka maua kane, na lei a maua, me ka ohana, ame oe e mama Loe ko’u aloha nui, no oukou no apau ke aloha me ka waimaka luuluu, na ka Haku mana loa e hoomama mai ia kakou apau iloko o kona aloha.
Me na keiki hoonohohua kepau ka mahalo, me ke aloha pu. Owau kona kaikuaana me ke aloha luuluu.
MRS. KUKAHOE,
Kunawai Lane.
KUU LEI ALOHA HE KEIKI UA HALA.
E Mr. Lunahooponopono; Aloha oe a nui:--E oluolu mai oe e hookipa iho ma kahi kaawale o kau ahailono ahonui, i ike mai ai na kini ohana, na hoaloha hoi me na hoalauna o kuu lei Wm. Lonokaiolohia K. Hodge, e noho ana i ka la hiki ma Kumukahi a ka welona a ka la i Lehu.
Ua haalele mai kuu leialoha ia’u i ka la 30 Ianuari 1923, ma ko maua home aloha, ma Kaaluhee, Wainiha. Ua hanauia oia i ka la 17 o Aperila, M. H. 1906, ma Haena, Kauai; ua piha iaia na makahiki he 16 me 9 mahina, me na la keu o kona hanu ana i na ea o keia ao inea, a hala aku la. Luuluu wale!
Ua hala mua no kona papa, Wm. Kamakaualani Hodge ma ke alahele ana i hele aku la, a koe au kona mama me kona pokii kaikuahine, e paiauma aku nona ma keia ao.
He keiki aloha makua oia, a ua lilo no au kona mama i mea nui iaia. Ua hoonaauaoia no oia ma ke kula olelo Beritania o Haena, a o ka hope ma Waioli, a na ka nawaliwali o kona kino, i hoonoho iaia ma ka home.
He haumana oia ne ke Kula Sabati o Waioli huiia, he lala pu no ke C. E. Kuwaena, pela me ka Y. M. C. A., ma ia mau hana maikai no oi i hana ai a hala aku la. Aloha no ke hoomanao ae i kana mau hana!
Luuluu Hanalei i ka ua nui,
Kaumaha i ka noe o Alakai.
O ke alahele ana i hele aku la, e loaa aku ana no ia ia’u, aka, oia, aole e hoi hou mai ana, ua hala i ke ala hoi ole mai.
E ke kehau anu o Manoa, me ka huli wai ama’u o Limahuli, o ka lei a olua i pulama ai a nui aole iho nei oia. Aia paha me ka poli laua’e o Makana i na wai o Kapalae me Kanaloa; ke i mai nei ka hanehane aole no ilaila, eia aku nei paha oe i ka hakalewa o Nualolo, i na pali o ahi o Kamaile me Aneki?
He iki ka hana a ke aloha, hainaia no e ka waimaka hanini mawaho, e uwe no au ia oe e kuu lei, hele loa, kuu hoapili o na wahi apau.
E ke onekani o Nohili me ka lei pahapaha o Polihale, aole oia e hui hou ana me olua.
E kauhale a Limaloa i ka wailiula o Mana, aole oia e hoopio hou ana me olua. E na nui o Kaunalewa me ka ohai o Papiohuli, ke huli nei au ia oe e kuu lei, aole iho nei oe, iea aku nei paha oe i Kikiaola, i ka auwai a ka Menehune, e inu ana i ka waiula me ka wai kea, “na wai kaulana o Manokalani.
E ka laula o Kapaa i ka lulu o Moikeha, o ka pua lei a olua i pulama aloha ai, aole iho nei oia, ua hoi no paha i ke onehanau, e hooipo me na lehua o Luluupali, i ke kai aloha o Kaumaka, huna na maka o kuu lei ua hoi i ka home maha mao, i ko ai na mea i hoikeia e ka Baibala, he mahu ke ola o ke kanaka i pua ae a nalo aku. E hoomaikaiia ka inoa o Iehova!
Ke haawi aku nei au i ko’u hoomaikai palena ole i na ohana me na hoaloha, i hoaumoe pu me a’u oiai ke kino o kuu lei e kau ana, pela me na lei me na bo-ke pua i hoowehiwehi iho i kona home hope loe, ka poe na lakou i eli ka lua, pela pu i ka Makua Kahu D. D. Kaaeamoku, nana na leo pule i haawi iho no kona kino lepo, pela i na hoaloha Kepani, no oukou apau ka’u mau hoomaikai; me na limahana o ke Kuokoa ko’u hoomaikai hope.
Owau iho no kona mama iloko o ke kaumaha me ka luuluu.
MRS. MINNIE K. HODGE,
me ka Ohana.
Wainiha, Kauai, Feb. 20, 1923.
NA UPENA LAWAI’A O KA WA KAHIKO AME KA LAKOU HANA
(Kakauia e Z. P. K. Kawaikaumaiikamakaokaopua.)
Ka upena paouou. O keia kekahi upena helu ekahi e pau ana na i’a like ole o ke kai papau. O ke ano o keia upena, he upena poepoe. Eha laau ulei; e moe aku ana keia ulei, ahiki i kekahi puka kaula, alaila hooku’i mai ana kekahi ulei; pela no e hana ai a pau na ulei i ka hookomokomoia; alaila poepoe ae la ka upena.
He mau hanai no ko keia ano upena; eha hanai, ua like me na hanai o ka aei opelu. Aia maluna o keia mau hanai, ke kaula e huiki ai i ka mole o ka upena, he wahi pohaku a-la maikai uuku kupono no, a ua puka mua no, a malaila ke kaula hikii malalo o ka mole o ka upena, kahi e hoopaa ai na i’a pakali. Aia ma na aoao o keia upena paouou, he mau wahi eke liilii. I hanaia keia mau wahi eke, i mea e poho ai ka upena, aole kakaia a maloeloe. Ina makemake ka mea e hana ana, he opule paha kana i’a i makemake ai, e pono iaia e loaa ka opule, ina e hei ana i ka upena kuu.
Ua hoomakaukau mua ia he hinai e hooholoia ai ka i’a; a i ke kakahiaka e makaala ana ka mea lawai’a e hele i kahi e kuuia ai keia upena, no ka mea, he laki loa keia, ua loaa i ka upena kuu. A ina aole i loaa keia i’a, e hele ana oe i kakahiake nui e luuwana.
He upena keia, aia i ke kakahiaka nui loa, e kuuia ai. A i ka loaa ana o ka wana, e pakiki oe a palahe, alaila, hookomo iloko o ka upena, a hookuu aku i ka upena i ke au; o ia ka olelo a kahiko; o kahi e kuu ai ka upena, he au ia.
(Aole i pau.)
NA MEA HOU O KA EKALESIA O PAIA, MAUI.
Solomon Hanohano, Aloha nui kaua:--E oluolu mai kou ahonui o hookomo iho i na meahou o keia mau la, i noho iho nei na hana a ka aha ma ka luakini o Paia, Maui.
Ma ka auwina la Poakolu Mar. 14, 1923, i kipa mai ai ke Kahu H. K. Poepoe me makou ia ahiahi a iaia no ka halawai hoeueu o ka Ekalesia ma ia ahiahi, me ka piha i ka hauoli o na hoapaahana apau.
Ua malamaia na hana hoolaa o ka lukini hou, i ka hora 9:00 a.m., apau i ka hora 10 a.m., himeni wehe no Kristo na mea apau. Mai ka papa himeni mai i alakaiia e Rose Milikaa, pule mai ia Rev. Augustine Jones mai.
Himeni hou hoomaikai. Heluhelu Baibala, Nalii 8:22-40. Ia Rev. J. K. Kahoopii, himeni hou nani. Hoike a ke Komite kukulu hale, Mrs. D. Kalaaupa. Himeni hou, e lilo kakou i poe hoike Nana.
Heluhelu kike ke Kahu me na hoahanau o ka Ekalesia. Pule Hoolaa ia Rev. L. b. Kaumeheiwa. Moolelo o ka ekaesia ia Rev. I. D. Iaea.
Haawi ana i ke ki o ka luakini hou ia Rev. E. E. Pleasant ia M. M. Kahiapo. Haiolelo o kela awakea i ke Kahu Akaiko Akana. Lulu Dala ame ka pule hoomaikai i ke Kahu H. K. Poepoe. Himeni hookuu ame ka pule hookuu ia Rev. D. K. Kaaiakamanu.
I ka pau ana o na hana hoolaa luakini, ua malama koke ia ka papa ahaaina a ka Haku, e ke Kahu M. M. Kahiapo ame ke Kahu J. K. Kahoopii. He 5 hoahanau komo hou i ka ekalesia, hookahi hui ma ka palapala ame 4 keiki liilii i bapetizoia.
Mahope iho o keia manawa, i malamaia ae ai na hana hoike Kula Sabati ame C. E. Ka nui o na papa hoike ma keia la, he 16. Kahului, Maui Komohana, Molokai, Makawao Hema, Maui Waena, maui Hikina i Maui Hikina 2, Maunaolu Seminary, Haliimaile, Paihiihi, Huelo, Kalanikahuahou, Paia, Makawao Akau ame kekahi mau papa e ae. He ku i ka nani na hana i lawelaweia. Ka nui o ke anaina i hiki mai i keia la, he 1076.
I ka pau ana o na hana o ka la ua hoomakaukauia he papaaina nui no na mea apau loa, ua ai a lawa i na mea i hoomakaukauia.
Ma keia ahiahi no, he halawai haipule i malamaia ae ma ka luakini hou i ka hora 7:00 e ke Kahu Akaiko Akana, me ka hauoli o na mea apau i ka lohe i ka olelo a ke Akua. Iloko o ka noho ana o na Aha Mokupuni apau o keia Kalana, o keia ka mua loa i ikeia ka piha i na lala o keia mau Aha, a o kekahi mea oi aku, ua hiki mai na opio o Keanae iloko o na hana o keia kau. He meahou keia, e hauoli ai na makua na lakou keia mau keiki.
Ka ahamele i malamaia ae ia ma ka hale kiionioni M. A. Co., nani na hana i malamaia ma kela poe me ka hauoli o na mea apau. Ke Kalapu himeni o ka Waikau o Keanae, ke kalapu himeni o Paihiihi ame Paia.
Me makou ka Makuahine Mrs. Macdougall mai Kohala mai i ke ahiahi Poaono nei, me ka hauoli no i ka hui ana me na hoapaahana iloko o ka Haku. Iaia ka haiolelo o ke kakahiaka Sunrise Meeting o ka Poakahi nei, ka la pau o na hana o ka aha.Me ka hauoli o na hoapaahana mai.
Ma keia ahiahi no, i malamaia ae ai na hana social na ka ekalesia o Paia, no na mea apau. He ku i ka nani, na hana o keia po. Wm. Hoopii Glee Club na himeni wae, na kaikamahine o Paihiihi, a pela pu no hoi me na kahu ekalesia ame na keiki o Lahainaluna. He ui mai hoi kau.
He mau ice cream ka i haawiia no na ame apau. Lululima me ke Rev. H. K. Poepoe, ame ke Kahu Akaiko Akana, a hui hou aku. Nome ka Otomobile i kana hana no Lahaina ka pahu hopu; a hookuuia ae la na mea apau.
Ma ka noho ana o ka halawai o ka Ekalesia o Paia i ke ahiahi Poakolu nei, Mar. 21, 1923 ma ka luakini e noonoo i ka hoike a na komite like ole, ka nui o na loaa o keia mau aha ekolu, ame na komite kikiki, ua hiki aku la ka nui o na loaa ma kahi o $1067.83, a o keia mau dala, ua holo aku la ia no na lilo o ka luakini hou o Paia. O keia ka hoike i loaa pono mai o na hauhelu i ke komite.
Me keia mau manao, ke haawi aku makou i ka hoomaikai i na kini haipule apau o keia Paeaina i ka oukou mau kokua aloha no ka luakini o ke Akua ame na hana kuloko o ko ke Akua aupuni no Kristo ame Kona ekalsia, a na ke Akua e hoopomaikai mai ia kakou apau loa iloko o kona aloha nui.
Ka oukou kauwa haahaa,
REV. MOSES M. KAHIAPO.
Paia, Maui. Komite Ola.