Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 13, 29 March 1923 — Page 6

Page PDF (1.61 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

            "Ua haawi aku au i kuu noonoo ikaika ame kuu uhane apau nona a nona wale, aneane oia e hoolilo mai ia'u i mea nana hoomana mai al, iloko o ko maua la e noho pu ana aole mea e ae i ikeia o ka hauoli wale no,o kuu hauoli ame kuu ola ua haawi au iaia, oia hauoli nae ua kaawale mai a'u aku, o kuu aloha ame na hoomanao ana ka mea i koe me a'u hiki mai i no na clelo apau a ua o Vekinia o ka hoike aku la iaia, he keia la."

            I ka lohe pono ana aku o ka Lede Linetona i keia may olelo a Vekinia hina aku la oia ihope iluna o ka uluna, e elike me ka waiho ana o kekahi pauku laau nui peka nbo ka moe oni ole o ka lede ia manawa, ma kona mau maka e nana pono mai ana maluna o ko Vekinia helehelena una hoike mai i ka maka'u no ka hopena o ka Vekinia mea e hana aku ana maluna on a, in a no ko Vekinia huai hou me Sa Wiliama Hita, no ka Mea, ma kono noonoo iho, in a no ko laua hui hou aole e nele ana ko Vekinia huai aku in a hana ino apau ana i hana mai ai ia Vekinia imua o Sa Wiliama Hita, a no ka hopena e hanaia mai ana maluna on a kana e weliweli loa ana ia manawa.

            Oiai ka lede e moelolo ana, ala mai la iloko o kona noonoo na hana a pau awa i hana mai ai no Vekinia, a he hoohuoi no ke ala mai o@ea oiaio a pau mahope no kana mau mea apau i hana @ ku mai ana mamua o kona alo ia manawa; ua loaa no iaia kekahi haili ma ka manawa a kahi kaikamahine uuku Veki i hoike aku ai i knoa inoa, o ke kaikamahine oia a ke kaikunane on a, a ua hooikaika loa ia aku nae ia hoohuoi ana on a i ka manawa i hoike aku ai o Vekinia i na mea apau.

            Ua lilo keia loaa ana aku la o ka ike maopopo i ka lede ma'i o ka wahine opio ui e ku aku ana mamua on a o ka wahine no oia ana i inaina ai, a i hoao ai hoi hoohoka ma na ano apau i mea e hoi ole aku ai a noho hakuwahine ma ka Hitadela; aneane oia elike me kekahi mea i loaa i ka ma'i lolo; aohe hiki i iaia ke oni ae a oki loa aku hoi ka puai mai o ka leo; ua nele oia i ka ikaika, o ka nana wale mai no o na maka ia Vekinia; ua piha loa oia i ka weliweli no kekahi hopena a Vekinia nae e hoomaopopo ole aku ana, o ka lede wale no ka mea i ike nona iho.

            "Ua ikemaka iho nei oe i kuu kaikamahine," i hoomaka hou aku ai o Vekinia e kamailio, me ka leo haahaa, he like nae ia mau olelo me kekahi kuikele i ka hoolohe mai a ka lede ma'i."

            "O ke keiki pu oia a ko kaikunane a o ka hooilina wahine hoi o ka Hitadela ma keia rnua aku, i lohe oe."

            "Aole anei kela he mea ku-e aku ia oe?" i ninau aku ai o Vekinia, i ka manawa i huli aku ai ka nana ana a ka lede i kahi e, no ka eha aku la paha i keia mau olelo me he puupuu la." He mea kaumaha ia no ia, aka nae, i lohe pono oe, he mea oiaio loa ia e hiki ole ai ke hoololiia, a i ole e hooneleia mai ai hoi ia kaikamahine i kona kuleana iloko o na waiwai apau o kona makuahine; a eia hou, he la hiki mai ana e koi aku ana oia i kona kuleana i kawaiwai o kona makuakane, oiai nae aole kona makuahine he wahine na kona makuakane i keia la, a ke manaoio nei au a hana aku ana no oia i ka mea e hanohano ai ka inoa ame ke kulana o kona makuakane.

            "Eia hou, o kou lohe pono keia, e haawi ana au i na hoonaauo kiekie ana, elike me ka hiki i ke dala ke hana ia hana, i mea e loaa ai ka naauao i kuu kaikamahine, no ka hookupono ana iaia no ke kulana ana e paa ai ma kona manawa e hoi aku ai ka Hitadela, ma ke ano oia ka hakuwahine o la home ma nei mua aku.

            "E huikala mai oe ia'u ma ua oolea loa aku la keia mau olelo, aka nae, o ka oiaio apau ka'u e hoike aku nei ia oe, i mea nou e ike iho ai he kuleana ko kuu kaikamahine i ka waiwai o kona makuakane; o kuu makemake nui e noho nei o ia no ka hoonaauao ana iaia me na ike apau, i hookipaia  aku ai oia ma ke ano he lala no kela ohana kahiko loa i kaulana mai mua mai, "Ka ohana alii Hita," a iaia i hooki iho ai i keia mau olelo, he minoaka oluolu ka i pahola ae la ma kona helehelena, no ka mea he hopunaolelo ia i hoaa mau ia iloko o kona lolo no kekahi manawa loihi.

            "Aole loa i kaawale mai ko'u waihona noonoo aku na olelo hoowahawaha a hoohaahaa loa au maloko o na leka au i kakau mai ai i ka Lede Faname ko aikane a'u i heluhelu ai he umi makahiki loihi i hala aku nei. E hoahewa mai ana anei oe ia'u no ka hoole ana aku i ka lululima pu me oe ma ke ano he hoaloha hoopalaimaka oe a noho no nae ka ino iloko ou; kena lima no ou nana i kakau i kela hualelo awahia loa i oi aku ka mulea mamua o kekahi laau make, a i ole eeke mai paha mai ka haawi ana aku i kekahi mau honi i ka mea i hoowahawaha a i hookae loa mai ia'u; ka mea i haawi mai ia'u i na apana dala kumakaia, me he mea la, he mea hiki wale no i ko'u inoa maemae a hanohano ke kuaiia me ia dala, i lilo ai ia mau dala i mea hoomama mai i kuu kaumaha?

            "Maloko o ia mau leka au i kakau mai ai e olelo ana, kela wahi kaikamahine, me he mea la he wahi mea haahaa loa au, a e mau ana no hoi ka haahaa malalo o ko na kanaka e ae pau, a he lopa paha ma kekahi olelo ana ae; ua kakau pu oe maloko o kekahi o ia mau leka, 'Kela wahi kaikamahine kuaaina au nae i maopopo ole ai i ko'u poopoo.

            "E ka madame, i mea nou e lohja pono aku ai ea, o kuu kupunawahine nana mai ko'u luaui makuahine he wahine Pelekane oia o ke kualna kiekie elike me oe he wahine Pelekane, a oiai, malia aole paha he like o ke kulana i loaa ia'u me kou aka nae, eia ke holo nei no iloko o ko'u mau aakoko he koko maikai elike me ia iloko o kou mau aakoko.

            "Aka, malia paha ua hewa au i ke kamailio wale ana ae la no no ia mea, aohe nae a'u mea i manao mua ai no nei mea, i nei manawa wale iho la no ka oili ana ae la ma ko'u manawa i hele mai nei ianei. Ke manao nei au, o ka'u ia i noonoo iho la, ua kamailio aku la paha au i keia mau mea ia oe me ko'u noonoo ole aku no kou nawaliwali, aka nae hoi ua puka aku la ka'u mau olelo me ke koi ia mai o ka'u ia i maka'u iho la.

            "Aole o'u makemake e hoopoino aku ia oe, a ke manaoio nei au ua hooiaio aku au i nei mau olelo a'u ma o ko'u hana hana ana aku nou i ka pule i hala aku la. Aohe no o'u manaoino no ko kaikunane, in a ke noho mai nei oia me ka hauoli me ka wahine hou ana; ua mamao loa mai ia'u aku ka mamao ana iho e hoehaeha aku iaia ma kekahi ano, oiai nae ua hana mai oia i kekahi hewa koikoi loa a kekahi kanaka e hana mai ai i kekahi wahine.

            "He kamahao no keia halawai ana o kaua ma keia ano iho la, iloko iho la ka o ka popilikia e hoohuiia ai kaua, e ka lede Linetona, eia nae, ke manaoio nei au aole no au e kaumaha ana no keia ike ana iho la a kaua kekahi ikekahi; he halawai ana keia e ike mai ai kou mau maka i ke ano o ka wahine a ko kaikunane i mare a i aloha ai, pehea la kona helehelena, a oiai aole au he wahine i komo ole aku iloko o ks heluna o ka pohai a ka poe koikoi iloko o ka aina, e like me la au i kakau mai ai, eia nae, he kaikamahine puuwai oiaio au no ka Repubalika nui o ke ao, he inoa a`u i haaheo al a e haaheo mau nei a e haaheo mau aku ana, a aole hoi i emi iho ka ike ame ka naauao i ko na wahine Pelekane.

            "Malia paha aole kaua e hui hou aku ana, a aole no o'u manaolana pela, aole nae ka ike aku i na mea omua e hiki mai ana, eia ka'u e hai e aku ia oe i nei manawa, o na hana hewa apau i hanaia mai ia'u o via makahiki, lehulehu i kaahope e hooponoponoia ana ía imua o ka aha hookolokolo, e haawiia mai ana ka pono aole no'u wale no, aka no kuu kaikamahine pu kekahi."

            I ka hooki ana iho o Vekinia i keia mau olelo, kunou mai la oia me ka haahaa imua o ka lede, a huli aku la iaia, he mau olelo i hoikeia aku me ka oiai.

            No kekahi man minuke ko ka lede noho ana iluna a nana aku i ka puka, kahi a Vekinia i oili aku ai, me ke pani malie ana aku i ke panipuka mahope ona, a i kona noonoo iho ia manawa me he moeuhane wale la no na olelo apau i kamailioia e Vekinia mamua iho.

            Iaia e hookuku ae ana i ko Vekinia kulana atne kona helehelena me ke kulana a mau ano hoi ana i manao wale ai mamua no ka wahine opio ua like ole loa, o ka wahine a ke kaikunane ona o ka mare ana ana i manao ai mamua he wahi kaikainahine haahaa a ilihune kuaaina loa, aole pela kana o ka ikemaka ana mai. Ma kahi o ke ano haahaa a ano kuaaina, a i ike ole hoi i na rula o ke kulana lede, he wahine naauao a paarula maoli oia, a lede aiaio hoi ma na ano apau, he oluolu, he lokomaikai, a malu ae o na mea apau he wahine i piha ka naau i ke aloha.

            O ka lade opio i ku aku ai imua ona i na minuke mamua iho ua kupono loa oia e lilo i moiwahine, he wahine kupono e lilo i mea mahalo nui ia e kekahi mau pohai o ka poe kiekie a oia a hanohano iloko o ka aina, na pohai a mau anaina ana i komo pu mau aku ai, a eia nae, mamuli o kona mau manao lili a hookae ua kaupaleia mai ka hoi ana aku o ka mea i kupono loa e lilo i hakuwahine no ka home ana i haaheo ai; ua hooneleia mai oia i na pono o ia home, oiai nae oia maoli ka mea kupono e noho.ma ka Hitadela ma ke kanawai; mamuli o kana mau hana hoohaahaa ua hooneleia ka wahine opio i kona kuleana  iloko o ia home, ua hoohilahilaia oia, ua hoehaehaia kona puuwai, a mamuli o ia mau hana lapuwale ana ua hooliloia ka home o kona kaikunane i home mehameha, a ua hooliloia hoi na la o ke ola ana o kona kaikunane i mau la hoopilihua mau ia.

            O ke kaikainahine uuku ui pu kekahi—onaona maoli kona mau maka, nani kona mau will oho, o kona helehelena ua like loa ka ui me ko kona makuahine, a o na maka ua like loa me na maka o kona makuakane; ua kulike loa, wahi ana o ka hooiaio ana iho.

            No ia kamaiki ua hoao oia e apuka ma o ka hoao ana e hoonele iaia i kona kuleana i kona waiwai hooilina, a mamuli e ía hana ana i nele ai ka home kahiko "ka Hitadela" i kekahi kamaiki, a mai mau loa paha ia ano, koe wale no keia halawai ana iho la ana me ia ma keia manawa kamahao loa, ka manawa hoi i hale aku ai o ka wahine opio koa a hoike aku la iaia i na mea olaio apau, a koi aku la i ke kuleana o kana kaikamahine iloko o ka waiwai hooilina i kupono loa e holo mai iaia, he pono hoi i hooneleia aku iaia ma ke ano he wahine mare na kona kaikuahine.

            Ua loaa ka ike maopopo iaia ia manawa ina no ke ola io aku o nei kaikamahine ahiki i kona kanaka rnakua ana aole e nele ana kona koi io ae i kona kuleana iloko o ka waiwai o kona makuakane; o na huaolele apau a Vekinia i hoakaka aku ai no ke koi aku o kana kaikamahine i kona kuleana i ka waiwai o kona makuakane, me he mea la aia mau ia mau huaolelo ma kona mau pepeiao kahi i kanioeoe man ai, he mau huaolelo ana e weliweli loa ana ia manawa, ma e hiki io mai ana ka manawa e hookoia ai o ia hana a no kona ehaeha loa ia manawa, hina aku la ua lede nei ihope a moe iluna o ka uluna me ka maule, a no kekahi manawa kona moe hoololo ana, aia mau no nae iloko o kona noonoo ke hana la na mea hoowliweli iaia no kana mau hewa apau i liana ai maluna o ka wahine a kona kaikunane i na manawa i hala.

            I nei manawa ua ike maopopo oia i ka nui o kona hewa, ua ike iho oia i ke koikoi o kona lapuwale, kana mau hana epa, ka paakiki o kona naau ma ka hana e hooneleia ai ka wahine ame ke kaikamahine a ke kaikunane ona i na pomaikai, kona ano alunu a makee waiwai, aka he mihi make, no ka mea ua hanaia ka hana, o ka hopena o ia mau hana ana kana e weliweli loa ana ia manawa.

            Ua nele maoli kona puuwai i ke aloha ma ka manawa ana i hooikaika ai e hoolilo i ke kaikamahine uuku a kona kaikunane i aloha ai i mea hooneleia i ka makuakane; o ke aloha o ka makuakane i ke keiki ame ke keiki ame ke keiki i ka makuakane ua okiia a kaawale mamuli o kona mau hana; i nei manawa, o ka wahine ana i hoohaahaa aku ai ua huli mai la a hoahu i na lanahu ahi aa maluna iho o kona poo.

            No ha wahine opio i haawi aku ai i na kokua iaia, ua kapae oia i na manao hoomauhala nona me kona ike maopopo no o ka wahine ana i haawi aku ai i ke kokua o ka mea no ia i hoino iaia, eia nae, me ia ike maopopo no o kona enemi no kana mea i haawi aku ai i ke kokua, ua kapae ae la no nae ka inaina, a na hoopiha iho ma ia makalua i ke aloha, ma ia ano i hoopakeleia ai kona ola, a ua hoolilo mai hoi iaia i kauwa no ka malama ana iaia iloko o kona manawa o ka ma'i ana.

            Ua maopopo i ka Leda Linetona i nei manawa e lawe pu aku ana oia i kona puuwai i piha me ke kaumaha ame ka hewa i kona lua kupapau mamuli no o kana mau hewa ponoi i hana ai, no ia kumu ua pilihua loa kona naau ía manawa.

            Ke kaumaha la hoi e kaumaha ai, a ke la hoi e mihi ai he hopena ukali mau no ia i ka poe hana hewa apau.

            Mahope o kona moe hoololo ana n okekahi hapalua hora paha, me na manao houluku, hoouluhua a hooweliweli e hana mao ole ana iloko ona, a mamuli o kekahi manao i hoolalapaia ae la iloko ona, ala ino ae la oia a hookani aku la i ka bele me ka ikaika. I ka lohe ana aku o ka wahine nona ka hale, holo mai la oia me ka mama a ku ana imua ona, a ninau mai la :

            "Ea, heaha keia pilikia nui ou?"

            "Aohe o'u pilikia, aka, e ninau aku ana au ía oe, auhea aku nei oia?" wahi ana.

            "Owai ia mea au i ninau mai la?" i ninau aku ai ka wahine nona ka hale, me ke pihoihoi no ke kunahihi maoli o ka lede ma'i ame ka ikaika o kona leo, o ia ninau aria mai Ia.

            "O kela lede hoi i kiai ai ia'u i kuu manawa ma'i, kela wahine piha aloha a lokomaikai nui wale! E oluolu oe e kahea aku iaia e hele hou mai ianai! E kahea a i ole e kii koke aku, o hala e aku auanei oia!" Ka, koikoi ka leo o ke kapena.

            "Ka, o ha hala ana aku la no ía o ke kaalio mai ka hale aku la ana o ka noho ana. Ina no hoi paha i loaa mua ae nei kena manao ía oe, ina la aole oia e hele koke aku; aole, waiho oe a hala ka Puulena aia i Hilo ua imi aku la ia Papalauahi, alaila oe haupu ae la," wahi a ka wahine o ka pane ana aku.

(Aole i pau.)

 

He Moolelo no

KA MEAHUNA POHIHIHI

A I OLE

Ka hoohokaia Ana o ka Manao Puuwai o ka

Mea Lili—He Moolelo i Piha me na

Wiliau o ke Aloha

            "O ka'u e a'o aku nei ia oe, o ia no ka paa o kou inauao, aole i pepehi maoli ía o Habaki, aka na hala aku oia no kekahi aina mamao. Aole nae pela kou makemake maoli, o ka iini iloko o kou puuwai eleele, o ia no ka hookaawale loa ía aku o Gai Wakona, ko hoa paonioni no ka lima o Tiodora, mai ka iii aku o ka honua, o ka hoea ana mai i ka hookoia ana o kela manao lapuwale ou, ke hoole loa aku nei au. Ua paa loa kuu manao, aole he wahi kiko elele o ke karaima pepehikanaka i kau aku maluna o kela kanaka opio, ua like no kona pili ole i ka hewa, me a'u e ku aku la imua ou, nolaila e maliu mai oe i ka'u a'o, e waiho malie i kela kanaka opio, a mai hooopilikia wale aku iaia ma kekahi ano."

            "Ea, me he mea la, he kulana kaula maoli kou e Silia e noke mai nei i ke kamailio i kekahi wanana, no ko'u hopena," a Keoni Naika, me kona noke okoa ana ae i ha akaaka, ma ke ano hoomalae oiai nae ua loaa pono mai la oia i na olelo a kela wahine. "Auhea oe e Silia, tia paa kaki hoohiki o ko'u hookolo iho la no ia, ahiki i ka loaa pono ana i'au, o ka mea nana i pepehi i kuu keiki aloha, nolaila aole e hiki ia'u ke hoihope ma ia hooihiki."

            "Ina o kena kau hooliiki ea, alaila e hoea mai ana ia i ka hookoia ana! E loaa i'o aku aria ka mea pepehikanaka oioio loa, aole nae ia o Gai Wakona, a ia wa oe e ike iho ai, aole keia he mau olelo palaualelo wale no, aka he leo keia no kou ola, a no ka manawa hope loa, he kauoha aku nei au ia oe, e waiho malie i kela mau opio, a mai hoao e hana i ke kipuka, nana e uhaki i ko kani-ai."

            "Heaha ka manao o kau mau mea i kamailio mai nei e Silia? Aole he maopopo iki ia'u o ke ano o kau mau olelo?" wahi a Keoni Naika me ka hiki ole iaia ke huna iho i ka haalulu maoli o kona kino, elike me ke ano mau o na kanaka hewa, ke loaa pono ka lakou mau mea i hana ai.

            "He kanaka naauao oe e Keoni, o oe kekahi o na kanaka i kaulana me kau mau kalena kiekie, nolaila, ina aole i maopopo ia oe ka'u mau mea i kamailio aku la ea, alaila nau no ia e huli i aku, eia wale no nae ka'u e hoike aku ai ia oe, e hoea mai ana i ka la au e ike iho ai, i ka hokoia ana o na mea apau a kou mau pepeiao i lohe ai i keia la, mai ko'u waha ponoi aku."

            "He ken aku maoli ke ano-e o kau kamailio ana e Silia," vahi a Keoni Naika, me ka hoolalau wale ana aku no i kana kamailioana. "Ma kau mau mea apau i kamailio mai nei, ua hiki loa ia'u ke ike aku, ua lilo maoli oe he kiu e hoomakaikiu ana i ka'u mau hana apau, mahope iho o ko kaua hui hope loa ana, a ke makemake nei au, e hoopau loa oe i kela ano hana au mai keia manawa aku. Aole au i makemake e hoolilo ia oe i enemi ino no'u, a i ole e ike mai paha oe he mau manao maikai ole kekahi o'u non, aka e mau no ko kaua noho oluolu ana. aole e hiki ia'u ke hopoina i kela mau in kahiko a kaua e pili ana i ka ua ame ka la, i ke anu ame ke koekoe; no ka mea ma paha aole oe e Silia, in a aole e kala kahiko au i hoi ai iloko o ka opu o ka honua."

            "Ke hauoli loa nei au i kou hoike okoa ana mai la no ka mea a'u i hana aku ai no kou pono," wahi a Silia me ka minoaka ana iho.

            "Aole a kaua kamailio hou ana no ia mea; aka no na mea o pili ana i ka hihia o Gai Wakona, aole oe e hoole mai ana @ ka oiaio o keia mea a'u e karnailio aku nei, o ia hoi, ua kau aku na manao hoohuoi no ke karaima pepehikanaka maluna @ Gai, no ia kumu, aia iloko ona ka manao hopohopo mau, e hookoloia aku ana kona meheu e kekahi mea, no ka hooiaio ana no kona pili i ka hewa a pill ole paha.

            "O kau wale no e kauoha aku nei ía oe e Silia, aole loa makemake e ike hou e hoomakakii ana oe ia'u, elike me ke ano o kau hana, o na mahina aku nei i hala. Ke hele loa aku nei kaua i ke aumoe, e hookuu mai oe ia'u e hoi," me ke ku okoa ana ae o ua o Keoni Naika iluna, hopu aku la i kona papale, a pane hou mai la:

            "He hookahi mea nana i hoohauoli loa mai i kuu noonoo. mainuli o keia hui hou ana me oe, o ia no ko'u ike pono ana, ua lako maoli kou noho ana, a ua kaawale aku na haawina o ka pilikia mai ia oe aku, a ke lana nei kuu manao, e mau aku ana kou noho ana iloko o keia kulana. la kaua e hookaawale ai kekahi me kekahi, aole kaua e pono e lilo i mau enemi, aka e mau no kela ano hoaloha rnawaena o kaua, nolaila e lululima hope kaua, a haalele iho au ia oe."

            "O ke aloha no kou e Keoni," wahi a Silia, mc ka pe'a ana ae I kona mau lima a elua mahope o kona kua, no ka mea aole ona makemake e lalau mai i ka lima, o ke kanaka nana i alako iaia ilalo o na hana hoohaahaa.

             "Alaila, aole ka paha oe i makemake e lilo kaua i matt hoaloha ea? Heaha la hoi, in a o kou manao ía, alaila ua hiki no, o ke aloha no kou e Silia," o ke kau ae la no ia o Keoni Naika i kona papale, a hele mai la no kahi o ka puka, a iho loa aku la ma ke alapii no ka hale malalo, me ka maikai ole e kona noonoo, i ha nana pono mai o Silia iaia me na maka o ka mea i piha i ka hoowahawaha nona.

            O ka haule mai no nae ia o ua o Keoni Naika ilalo o ka papahele o ka hale malalo loa, lohe ana no oia i ke kahea ana mai o Silia i kona inoa, ku iho la oia, a hull mai la ihope, e ku aku ana o Silia me kela kulana hiehie o ka wahine u'i, a mihi iho la ua kanaka nei, no kona haalele ana ia Silia, aole hoi he lawe mai i wahine nana, eia nae he mihi make, ua hala ka wa pono.

             "Auhea oe e Keoni, e hoornanao i na mea apau a'u i hoike aku nei ía oe i keia po, a e hoomanao pu i ka olelo a ka Palapala Hemolele: "E ukuia kela ame keia kanaka elike me kana i hana ai."

            Me he mea la, ua hele ua o Keoni Naika a kau ka weli no kela mau olelo a Silia, o kona huli ino ae la no ia, me ka makemake ole e hoolohe hou aku i na olelo o kela ano, a hele mai la me ka awiwi no kahi o ka puka, a oili loa aku la iwaho o ka pouli.

MOKUNA XV.

            Ma keia wahi o ka moolelo, he mea pono i ka mea kakau moolelo, ke hoakaka pokole ae i ka moolelo o keia wahine.

            He kaikarnahine o Silia na kekahi kahunapule o Haukona kona inoa, a o ke kaikamahine hookahi wale no a kona mau makua. I ka rnanawa o Silia he elua wale no makahiki, ua make iho la kona makuahine, a no kela make ana aku o ka wahine ua ili iho he haawina kaumaha maluna o Mr. Haukona. o ka mea wale no nana i hoomama ae i kela mau haawina o ke kaumaha, o ia ka ike ana iho, he kaikamahine ka laua e ola ana.

            Ua nui ka makee o kela kahunapule no ka pono o kana kaikamahine, me ka hookomo ana iaia maloko o kekahi mau kula kupono, a mamuli o kona mau ano maikai he nui, ua lilo oia i mea makemakeia, e ka poe e noho ana, ma kahi i lilo ai kona makuakane i kahunapule.

            I ka manawa he umi-kumamaono makahiki o Silia, make iho la kona makuakane me ka haalele ana iho iaia he kaikamahine makua ole, aole hoi he ohana; a mamuli o ka waiho ana o kona makuakane i ka ma'i no kekahi manawa loihi, ua lilo nui aku na dala a Mr. Haukona, i na kauka, me ke koe Iiilii loa o na dala, e hiki ai ke kokua mai i ko Silia noho ana.

            No kela kulana nele i kau mai maluna o ke kaikamahine opio, ua konoia mai oia, e hoopau i kona hele ana i ke kula, a e hele oia e huli i hana nana, i loaa ai iaia ke dala. O kahi nae o ka laki, he kumukula kekahi i makemakeia e loaa no kekahi o na kula, ua noi aku la o Silia no kela kulana, a oiai ua lawa no ka ike ame ka makaukau iaia, no kela oihana, ua aeia mai la kana noi, a hoonohoia aku la oia i kurnukula.

            He kaikamahine leo maikai o Silia, a mai kona mau la kamalii mai, kona himeni mau ana maloko o ka halepule, i noho kahu ai kona makuakane, me kona komo pu ana me ka papahimeni o kela halepule.

            I ka wa no e ola ana o Mr. Haukona, i noho aku ai o Keoni Naika, he mea hookani okana, a o kela no hoi ka manawa mua loa o ka loaa ana o kekahi kulana o kela ano iaia. I kinohi no o kona noho ana mai. a lohe i ka rnaikai o ka leo o Silia ua komo ka hoohihi iloko ona no kela kaikamahine, me kona kokua ana mai, ma ke a'o ana ia Silia, ma na alahele apau, e hoolia ae ai ka nani ame ka rnikai o kona leo.

            Ma ka mea oiaio maoli, aia iloko o Silia ka makemake nui i ka himeni, a o ia haawina like no hoi ka i loaa ia Keoni Naika, nolaila e noke mau ana laua i ka himeni maloko o ka halepule, me ka pili mau o kekahi i kekahi.

            O na la no kela i popohe ae ai o Silia i ka wahine u'i ; oiai hoi o Keoni Naika me kana mau kalena kiekie loa, e hiki ole ai i kekahi kaikaimahine huapala, ke kupaa iho, nolaila mamuli o kela pili mau o laua, ua komo maoli no ka manao hoohihi iloko o laua pakahi, a he mau mahina mamua ae o ka make ana aku o Mr. Haukona, ua hoikeia ae la ka lohe i ke akea, ua hoopalauia laua e hoea mai ai i ko laua mare ana i k@ manawa kupono.

            He hookahi nae kumu o ka hooko koke ole ia ana o ka mare mawaena o Keoni Naika ame Silia, o ia no ke kulana nele a ilihune o Keoni Naika, o ka ua kanaka nei i manao ai, aia loaa nui iaia ke dala, o kona manawa ia e lawe aku ai ía Silia i wahine nana, nolaila ua hoopneenee mau ia ko laua mare mai kekahi manawa a i kekahi.

            I ka piha ana ia Silia o na makahiki he umi-kumamaiwa, ua hoi aku la oia he kumukula, na na keiki a kekahi ohana waiwai, he mau hoaloha no na makua o kela mau keiki, na kona makuahine, a me kela ohana no oia e noho pu ai.

            O Silia hookahi wale no ka mae i kamaaina i ko Keoni Naika mau ano iloko o kela mau makahiki, e noho na ua kanaka nei, he mea hookani okana no ka halepule, ia ka al opiuma o kela kanaka, ua lilo kela hana, i mea maa loa iaia e hiki ole al ke waiho a haalele aku, nolaila i ka loaa ana o ka eha ía Silia ma kona niho, ua haawi mai la o Keoni Naika i ka hua opiuma iaia e ai, eia ka auanei, o ke alahele ia, nana i alako i kela kaikamahine rnaernae ilalo i kona hoohaahaaia ame ka hoohilahilaia.

            I ka ike ana o Keoni Naika., i ka makemake loa o Silia i ka ai opiuma, ua lilo ia i hana lealea loa nana, me ka noke okoa ana i ka akaaka i kekahi manawa, me ka maopopo ole nae iaia, o ka hopena o ka mea ana i hana aku ai, ahiki i ka wa, i kapae ae ai o Silia i kona ano o ka wahine maemae, a iho aku la ilalo, me he wahine la via kekahi ohana haahaa loa.

            Ua hoopilikia loa ia 1ko Keoni Naika noonoo, i kona wa i ike aku ai i ke kulana oiaio loa o Silia, ua noke oia ma na ano apau i ka hookikina, e haalele i ka ai opiuma ana, he mea ole nae ia mau uwalo ana aku imua o Silia, no ka mea ua like pu kela wahine, me kekahi kanaka i maa i ka inu rama, ka hiki ole ke haalele aku, i ka wa e ono mai ai kona puu i ka waiona.

            I kekahi manawa, e malama maoli aku ana no o Keoni Naika ia Silia, ma ka hoolako ana aku i kela kaikarnahine me na nea apau e pono ai kona noho ana, aka mahope mai, ua pau aku la kona malama ana, me ke kipaku okoa ana aku iaia e ku a hele mai kona alo aku.

            No kela kipakuia ana mai o Silia, i huli aku al oia imua o Keoni Naika, a kuhikuhi aku, oia maoli no ka mea nana i alakai mai iaia nei, ahiki i kona lilo ana i wahine haahaa loa. a ua ulu maoli ae no ka hoopaapaa mawaena o laua, ahiki i ka olelo ana mai o Keoni Naika, aole ona makemake e ike hou i na maka o ka wahine ana i hoopoino ai i ke kino ame ka uhane.

             Iloko o keia manawa, ua make iho la ka haku wahine, nana na keiki i noho aku ai o Silia ma ke ano he kurnukula, nolaila iaia i nana ae ai, aole ona hoaloha i koe, ua make aku la ka hoaloha o kona makuahine, a ua haalele mai hoi o Keoni Naika iaia, o kona hele no ia a noho ma kekahi wahi, e hiki ole ai ia Keoni Naika ke ike hou aku iaia.

            Ma kekahi ahiahi oiai ua o Silia e hele hikaka ana ma na alanui, ua loaa mai la oia i kekahi keonimana, a hookauia maluna o ke kaa, a no kona manao, ua loaa o Silia i ka ma'u, ua laweia aku la oia rnaloko o ka halema'i, no ka lapaauia mai.

            Ua hookipaia aku o Silia me ka maikai e na kauka oloko o ka halema'i, mamuli o ko lakou ike ana, e uku pono ía ana ko lakou luhi, e ke keonimana nana i waiho aku i kela wahine opio maloko o ka halema'i. No ekolu pule ko Silia noho ana, ua pii liilii ae la kona maikai, a i ka hoi pono ana mai o ka ikaika i kona kino, ua hoouna mau ia mai la iaia na huaai, na pua nani, ame na buke no ka heluhelu ana.

            I kekahi la nae, oiai no ua o Silia e nanea ana i ka nana i kekahi o na buke i hoounaia aka iaia, ua hoea aku la ke keonimana, nana oia i hoihoi noloko o ka halema'i. Hele mai la ua Keonimana nei a hopu aku la i ka lima o Silia me ka pane ana aku :

            "Ke hauoli loa nei au, i ka ike anu aku ia oe, iloko o keia kulana maikai o kou ola kino e Miss Silia, e huikala mai nae oe ia'u, oiai aole inao hou a'u i maopopo nou."

            "O Silia Haukona ko'u inoa piha," wahi a Silia me ke kulou ana iho o kona poo ilalo, i kau a mea o kona piha me ka hilahila, no kona hapala wale ana i kela inoa i ka lepo.

            "O Eduada Kuene ko'u inoa," wahi a ke keonimana malihini me ka hopu ana aku i kekahi noho, a uwai mai la imua o Silia.

            "Auhea oe e Mr. Kuene," i pane mai ai o Silia e nana iaia, rnaluna o kona mau maka, alaila eueu ae la kona mau lehelehe, me ka halo'ilo'i ana mai hoi o na kulu waimaka ma kona mau lihilihimaka, me ke kulou ana aku o Mr. Kuene imua, a i aku Ia.

            "Ina he mea kekahi au i manao ai e kamailio mai, e hoopau loa oe ía manao no ka mea ke ole au e kuhihewa, me he mea la, ua hiki ia'u ke ike aku i ka mea iloko o kou puuwai. He mea malihini loa au imua ou, me ía malihini no nae, aole au mea e hopohopo iho ai no'u, aka e hilinai piha mai oe maluna  o'u, a e noi aku ana au ía oe, e oluolu e hoolohe mai i ko'u moolelo.

(Aole i pau.)