Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 13, 29 March 1923 — KA HOIKE A L. T. LYMAN I NA KOMISINA. [ARTICLE]

KA HOIKE A L. T. LYMAN I NA KOMISINA.

Eia iho ka lioike a L. T. Lyman, "kn. luna lioohnna nui o na home liooknonoono ina Molokai, no k;i pule 1 hala aku la: <f Ko ikeia al:u nei ka neemua ana 0 na hana, ma o na mea i pau a i e hoomaopopoia. O makou o 3:a e lawelawe niau aua a e ike mau ana i na hana e nee nna, aole e hiki e hoomaopopo i ka ulu ana ae o na mea i hanaia, ia makou nae e pnn ana na nuku no ka liiki 010 e oni mna aku na hana. Aka i keia pnle ea maikai a malie na la a ua neemua aku na luina apau me ka holomua. "Ua neemna aku na hana alanui, mamuli o ka hiki e huki i na kaa, no ka malie mai keia kumu. O ka apana mna ua kokoko e pau. Ua hoao iho nei makou e liuki i na iliili me ke kaalio, a ua ike iho i ka ulolohi ame ka niii o na hoolilo. Mainuli o ka nui o na laau hale i lioea mai, ua kaa aku ke kaa kalaka no ia huki ana i keia mau Jaau i ka pule i hala. Aia ika pau ana ae o "keia huki ana i na laau ame lea huki aua i ka wahie a Kinney, e hooliloia ak\j ana ke kaa-kalaka e huki pohaku me iliiJi. ''Ke manao nei makou e hoomau aku i ka hamo konokalika ana i na luawai i ieia Toakahi iho. Iloko o na malama eloa i hala' aku, aole i kiki e huki mai i na mea i makeniakeia. I'mea e liPki ai e hoopauia keia hana e inakemake ana makou i 100 eke kameki hou aku. E oluolu, oe e kauoha aku i keia mau eke a 2 hoonnaia mai ma ka moku nnia e liolo mai ana. "Ua hoomnka i'no nei ka hoopulu ana o na mea kanu mamuli o ka * hookahekahe wai ana maluna 0 na * apana aina i laweia aku e na Ha■waii, a ua hoopuluia na lo'i mauu alafafa ma na apana 13 ame 22. Ua lilo na hookahekahe wai ana ma ka apana 13 i mea ano kamahao. O "wa mua loa o ka liookahekahe wai ana maluna no ia o ka apana 13 TJa hoomaka keia hookahekahe "wai ana ma ka la 13, a he 13 hoku ilu- . na o ke dala keokeo. E hoonohonoho iho oe i keia mau hualielu a ina he manaoio oe i na hana kamahao. alaila 0 ike ana oe he inau - la laki keia a e loaa ana na pomaikai nui mamuli 0 keia mau liana. "Mamnli o ka malie o keia mau ■ la ke ikeia aku nei ka ulu hikiwawe * ana o na meakanu e ae ke ulu nei ine ka hikiwawe loa ame ka puka pono. Eia na kalina, ipu ke lioo maka nei e hua mai a e makaukau 1 ana no ka niakeke i keia mau pule ' kokoke iho. "Ma ke kahua liono, ko kanu nei * makou i ka mauu alafafa, a ke ulu * mai nei me ka maikai, a ke hoomae- * mae nei no ke knnu ana aku 0 ke- - kahi hapa nui 0 keia aina i ka ipu ' ame na lau nahelehele ai ia. Ua \ loaa mai he mau pahu 0 na anoano ; o keia mau launahelehele ai ia, 2 ' ua hoolueia iloko 0 na pahu ma ke •makou hale hookawaw'a mea kanu Ua nui na anonno kapiki-poo (let tnce) ame ohia (tomato) i kanuia * "Ua ike iho makōu ke kuaiia mai * nei na hua ohia (tomato) he ?*o ka paona. He manawa i liala akv * ua manao makou he mea hoopomai * kai ka hooulu ana i keia hua ohio f a no ia kumu ua kanu nui makou : ; keia mea. He lehulehu wale 0 keia ; kau ohia ua kanuia a ke hoomaki ?. nei e hna. He mauaolana ko makon e hoea aku ana ka makou mau huf * i ka manawa pii 0 ke kumukuai. Uf * hoea mai na poko he lehulehu wale : he mau miliona a mau hiliona n< * paha, aka, ke hoea mai nei ko lakoi * mau la hope, a ke manaolana nei ( * kanu aku i ka makou mau mea ka ' nu i ka manawa e kaawalo aku a' % keia mau mea kolo ino. V 3ia Mapulehu, ke ulu maikai mai * Ia ke kulina, me ia aiia no e k( l poko. O na laaumako i hoohelelei ia aku maluna 0 fca meakanu, ke t ikeia aku nei ka holopono 0 ka pe » pehi ana i keia ma'i poko, mamuli e* o ko makou hui ana i ka laaumake me ka balani-huika, aolo hoi me k« oka laau elike me mamua aku nei * Ke pii maikai ae la ka huika am« £ ka bale i kanuia a ua holopono ne **- hoi na sogamu oiai no nae ke poke nui ana. * "Ho manawa i hala aku, ua kanr makou i ka uala-kahiki ma na aina £ pohaku makai nei. A he mea hoo ; 4 pahaohao ka ulu ana o keia uala, Ua aneane no makou e ike iho 3

kona ulu ana. I moa e loaa 010 ai i 11 a ma'i poualo, ua makeinake niukou e lu aku i kekahi inau laaumako, aole ma ke ano e hoopau ana i keia mau nja 'i, aka i mea e pale aku ai. No keia kuniu ke makemake uei makou i kekalii mau laaumake. E hoouna mai oe i25 paona. I\c manao nei makou mo ka hooikaika ana o emi iho na ma'i like ole, e hiki ana o kanuia keia uala apuni ka makaliiki. "O ke eke hookahi o hanen paona pineki i hoounaia mai ai, ua aiīiueia mamua o ka hiki ana ia niakou ke lawe mai. Ke makemake hou nei makou i eko hou o 100 paona. Ua hiki no e loaa keia mau pineki .mai na Pake mai. "O ko pena ana i na hale ua pau iho nei. Ua lohe makou ua niakemakeia e pena ulaulaia na hale me ka omaomao o na kaupoku, amo na laina keokeo. Me keia mau pena ma ko makou mau lima ua hoao makou e hoololi ae i keia mau pena, a ua lawe mai no hoi i na a'o like ole, a o ka hopena ua pena makou i ke kiao o na hale me ke peua omaomao a o ke kaupoku me ka ulaula, a ma ka makou nana aku, ua awili maikaiia na waihooluu like ole, a na oi aku ka nani o keia hoololi ana mamua o ka mea i niakemake mua ia. O kekahi no hoi, o keia iho la ke ano o ke penaia ana o na hale apau o keia mokupuni. A o na hale i pena ulaula ia o ke

kino a omaomao hoi ke kaupoku, aole i inaikai loa ke nana aku. A mamuli o ka lawa ole o ke jpena keokeo, ke kauoha aku nei makou e lioouna hou mai ōe i 5 galani pena o'keia ano, no ke keeiia hana hei ame ka hale. "No na mea e pili ana i na Kolea Pak ame Kim. Ua hoike mai laua, 0 laya kekahi iloko o ke kaua i hala aku, a 110 ia kumu ua kupono no e loaa ia laua ka hana no ka mea he kuleana ko laua e lilo i mau kupa Amerika. Ua hoike mai o Pak, eia .iho no ka inoolelo o kona hele ana Ike kaua i Honolulu. 0 na kanaka apau e hoohanaia nei ina aole he poe Hawaii, he poe kanaka kupa, no ka mea ua hanauia lakou ma Hawaii nei, a no ia kumu, ua kuleana e loaa ka hana.

"Ua nana iho nei m v akou no ka inanao ana e kauoha aku i keia mau papa hookahi hapalua iniha ka mnoanoa, a ua hooholo iho e hoao mua inakou i keia mau halo i kukuluia me keia mau papa lahilahi, mamua o ka hoonee ana aku e kukuluia na hale apau mo keia mau papa. Nolaila e oluolu mai oe e hoouna mai i 1000 kapuai o keia mau papa %x 12 iniha, 12 kaj)uai ka loihi. Ua kahaia iho nei na kii no ka hoonui ana aku i na hale moa, no ka mea o ko makou kuleana malama moa i keia manawa mamuli o na liale e ku nei lie 600 wale no moa hanau. a niamuli o ka makemakeia ana e hoonui aku ahiki i ka 1000 moa hanau, ua makemake makou i elua hou mau hale, a o na laau i maleemaleeia no keia mau hale, ua leoho iho makou lie $750 pakahL

Mawaho ae o leeia ke makomako nei makou i mau hale hookik'o hua hou. Aole nae a makou mau huahelu hoolilo no keia mau hale i makemakeia i keia manawa. No ka malama ana i na moa keiki, aia no, i lea loaa o na hale kupono no keia hana ka liiki e holomua. Ua ike nae makou o na hale hiki e hapai heleia ma kela ame keia wahi na hale oi aku o ka maikai ame ika holomua o na hana. Eia me makou he ewalu mau hale o keia ano, a niai keia mau hale mai ua ike makou ua emi loa mai na moa keiki i make ma ka nele loa ma kekahi mau hale ahiki aku i ka 10 pakeneka. O na moa keiki ma na hale liilii o keia ano, ua oi aku ka hikiwawe o ko lakou ulu ana a ua ikaika maikai no hoi lakou. E ike iho ana no oe i keia holomua i kou holo hou ana mai e ike ia makou. Me ka mahalo, L. T. LYMAN.