Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 14, 5 April 1923 — He Moolelo no KA MEAHUNA POHIHIHI A I OLE Ka hoohokaia Ana o ka Manao Puuwai o ka Mea Lili-He Moolelo i Piha me na Wiliau o ke Aloha [ARTICLE]

He Moolelo no KA MEAHUNA POHIHIHI A I OLE Ka hoohokaia Ana o ka Manao Puuwai o ka Mea Lili-He Moolelo i Piha me na Wiliau o ke Aloha

"Iloko o ko'u mau la kamalii, o ko'u makuahine, kekahi makuahine maikai loa, a me he mea la o ka helu kiekie no paha ia o tia makuahine apau. Ua make nae oia, mamua ae o ko'u kanaka makua ana, eia nae ua a'o mai oia i kekahi mau haawina maikai loa ia'u, e hiki ole ai ia'u ke hoopoina, ahiki i ko'u hooluolu ana; o o ia mau haawina ana i a'o mai ai, o ia no ka haawi ana aku i na kokua ana i kekahi mea iioko o ka pilikia. "Penei na huaolelo oiaio loa a kuu makuahine i olelo mai ai: 'E haawi aku e Kuene i kou lima kokua i ka mea iloko o ka j pilikia, o oe auanei ke keiki hauoli loa ma ka honua nei. 5 I ka make ana aku o kuu makuahine, ua hookomo aku la kuu makuahine ia'u iloko o ka oihana kaua moana, malaila au i hoohala ai i kekahi mahele nui o ko'u ola ana. la'u iloko o kela oihana, aole loa au i poina i na a'o ana a kuu makuahine, me he mea la, e kau okoa mai ana no kana mau olelo apau imua o ko'u mau maka. "He ekolu makahiki ae nei i hala, ua make iho la ke kaikunane o kuu makuahine, me ka hooili ana mai i kona mau waiwai apau maluna o'u. I ka manawa i heluheluia mai ai 0 ka palapala hooilina imua o'u, me he mea la, e lohe okoa aku ana no au i kela leo aloha o kuu makuahine, e olelo mai ana: 'Mai au'a e Kuene i kou mau lima kokua, i ka mea iloko o ka pilikia,' a elike me ka loihi o ko'u ola ana ma keia ao, pelp. no au i hooko mau aku ai i kela a'o kilakila loa a kuu makuahine., "Nolaila e Miss Haukona, ua niaopopo ia'u ka mea iloko o kou noonoo, au i ake ai e hoopuka mai, no ka haawi ana mai no ia i na mahalo ana ia'u, no na mea mea i hanaia aku 110 kou pono; ina ua pololei ka'u koho ana ea, alaila aole ia mamuli o ko'u manao iho, aka mamuli o ka makemake ame ke kauoha a ka mea e moe mai la iloko o ka opu o ka honua, a o na mahalo ame na hoomaikai ana, e holo aku no ia iaia, aole i kekahi mea okoa ae, oiai he meapaahana wale iho no au, e hooko ana i kona mau makeinake. "Ina he mau manao hoomaikai kekahi iloko ou, no ka mea a'u i hana aku ai, alaila iloko o kau mau leo pule, i kou hoi ana e hiamoe i keia po, e hoike aku ai oe i ko kakou Makuama ka lani, a no ka laia wale no na mea maikai apau e loaa mai ai ia kakou," me ka halo'ilo'i ana mai o na kulu waimaka o ke kanaka malihini, me- ka awiwi ana aku nae i ke kamailio ana: "E huikala mai oe ia'u e Miss Haukona, no keia ano o'u, aole e hiki ia'u ke alo ae, no ka hoomanao ana i kuu makuahine, ua like pu kona mau lima wiwi me kou, a o kou maui papalina opaha, aohe he wahi lilo o kona mau papalina." "Aia o Silia ke noke Ia i ka uwe, a mailoko mai o kona leo uwe, i'pane mai ai oia i keia mau olelo: Manao anei oe he pule au i ka po? O ko'u manawa hope loa i pule ai ; he umi makahiki i hala ae nei, a he piha hoomaloka maoli au, me ka a-ia." "O ka olelo hoolana ia oe e ke kaikuahine, mai hoopau oe 1 kou mau manaolana, aka e puliki a paa i ke kaula o ka moku. 0 ke Kapena nana e hookele nei i ko kakou moku, he Kanaka oia i loaa ka manao aloha no ka poe iloko o na poino o na kai kupikipiki-o, o ka honua nei. O uia kaula la e ke kaikuahine, o ia no ke aloha, o ka mea iloko o ka pilikia, ame ka poino, e hopu ana kona lima, a paa kela kaula, e kau auanei oia iluna o ka moku me palekana, no ka mea ua paa Kona kanawai luliole, 'He aloha ke Akua.'" Uoko o kela manawa a Mr. Kuene e kamailio la, ua hooi loa ia aku ka hookahe ana o Silia i kona mau waimaka, a ke hoomaopopo la oia, he mau waimaka kela e hookaheia la maluna o ka lepo panoa, he mau waimaka o ka ehaeha ame ka hoomaopopo i kana mea. i hana ai o ka wa i hala, e loaa ai iaia he ola hou, nolaila hoomau aku la no oia i kana kamailio ana, ma kela ano holomoku no ona, eia nae, ua pa aku na huaolelo apau i ka uhane o Silia. Me he mea la, ma ka Mr. Kuene ike maoli iho no, aole e hiki iaia ke noho malie, hele mai la oia a piha me na manao ano hou, a o na huaolelo apau e puka aku ana mai kona waha aku, ua like pu ia me he kahe ana la na kekahi waipuna, no ka mea mai kela kulana uwe mai o Silia ka hoolohe ana o ua kaikamahine nei, ahiki i kona holoi okoa ana ae i kona mau waimaka, e hoike okoa mai ana kona hiona ua koho maoli iho oia, e haalele loa aku i kona mau ano hewa, kona mau ano lapuwale apau, a e haliu aku na maka i ka Mauna o Ziona, mailaila mai na kokua e hiki mai ai. Me ka hunahuna ole iho, ua hoike piha mai la o Silia i kona moolelo imua o Mr. Kuene, no ka mea ua hilinai oia i keia kanaka malihini, e hoakaka ana i kona noho ana me kona mau makua, pela mahope mai o ka make ana aku o kona» mau makua, kona alakai hewa ia ana e Keoni Naika, ahiki i kona lilo ana i wahine hapala i kona inoa maemae ame ka inoa maikai o kona mau makua. "Ua oi. aku ke ko'iko'i o ka hewa maluna o ke kanaka nana 1 kaualako ia oe iloko olaila, mamua ou," i pane aku ai o Mr. Kuene, me ka luliluli ana ae o kona poo. "Mai manao kuhihewa kakou, o ka lua kupapau iho la ko kakou palena, aole aia | he aha hookolokolo ma o aku o ka lua kupapau, a imua auanei o ka Lunakanawai o na Lunakanawai, e ku aku ai kela i ame keia pakahi, no ka hookolokoloia mai, a o ke kanaka nana | oe i alako aku iloko o ka hewa, maluna ona. ka hoopa'i ko'iko'i e kauia mai ai." Ua hoohalaia he mau hora e Kuene ma ke kamailio pu ana me Silia, a mai kela manawa mai, ua hoomaka mai la ka pii hikiwawe o ka maikai o Silia, a ua lilo no hoi .i mea hauoli loa no ua wahine opio nei, ka hoike ana i kona mau hewa apau, a ua ike maoli iho no oia, i ka maha o kona noonoo, me he mea la, no ka manawa mua. loa, iloko o na makahiki he umi, akahi no oia a ike ia mea he hauoli. Iloko o na pule ekolu, mai kela manawa mai a Mr. Kuene i hele aku ai e ike ia Silia, ua hoike ae la na kauka o ka halema'i, ua pau loa ka ma'i maluna ona, a ua hiki oia e hookuuia mailoko aku o ka halema'i i na manawa apau. No ko Silia pono no nae, ua hele okoa aku la o Mr. Kuene e hui pu me ke kauka poo 'oloko o ka halema'i, a noi aku la iaia, e hoonohoia no o Silia maloko o ka halema'i, a e haawiia kekahi hana nana e lawelawe ai, ma ke ano he kahu malama ma'i, me ka hooia ana aku o ke kanaka opio, e huli oia a loaa kekahi wahi kupono, alaila hele hou mai oia, no ka hoike ana, ua pau ko Silia noho hana ana malokb o ka halema'i, a ia wa e hookuuia mai ai no J<a hoi ana a noho ma kekahi wahi kupono. Ma kela noho hana ana aku o Silia maloko o ka halema'i, ua lilo maoli oia i mea makemakeia. aole wale no ma ka aoao

0 na ma'i # aka ma ka aoāo pu kekahi o na kauka, no kona oluolu, ka makee i ka pono o na ma'i ame ka hoomanawanui; a 1 ka manawa i hoea mai ai kekahi noi, no ka hoouna ana i kahu malama ma'i, imua o kekahi ohana kuonoono, ua waeia ae la 0 Silia no kela hana nui, no ka hilina'i piha o na kauka maluna ona, ka mea hoi i loaa ole i ka nui ae o na kahu ma'i, i kahiko ko lakou noho hana ana maloko o kela halema'i. Ua ola ke keiki ma'i a Silia i hele aku ai e malama, a ua nui ka mahalo o na makua o kela keiki nofia, a na laua i hoike aku i ka lohe i kekahi poe e aku o ko lakou pohai, i loohia i! ma'i, nolaila e hoolimalima mau ia ana o Silia mahope mai, mai ka uuku mai ka poe makemake iaia, ahiki i ka nui loa ana» e hiki ole ai iaia ke hele aku e hooko i na kauoha i kekahi manawa. Me he mea la, ma na ma'i apau a Silia e hele aku ai e malama, e pau loa ana lakou i ke ola, ka mea a ka lehulehu o ka poe i ike iaia e olelo ai, he mana ka i loaa ia Silia. Me ka oluolu wale no kana inau olelo e kaniailio aku ai, ua piha pu oia 1 ka hoomanawanui, me ke kunukunu ole, a he hookahi no kona komo pu ana aku iloko o ke kaumaha me ka poe iloko o ka pilikia, ma kela mau ano iho la ona, ua aloha maoli ia I mai oia e ka poe ana i kamaaina ai. MOKUNA XVI. Ke lawe loa aku nei ka mea kakau moolelo ia oe e ka makamaka heluhelu ma kela huli o ka aina, nolaila e hoi hou ae kaua ihope, a hookolo aku mahope o ka meheu o ka elemakule, o ka hoea ana aku no kahi e noho ana o Keoni Naika, a hoolimalima i mau rumi nona, maloko o ka hale hookahi e noho ana ke kanaka pauaka, nana i hoopilikia ia Silia, a e hoohalua la hoi i ke ola o Gai ame Josepine Wakona. Ma kela nolio ana aku o Simona Kaapuni ma kona mau rumi hoolimalima, e hui mau ana oia me ka wahine nona kela hale hoolimalima, e hoikeike aku ana i kona mau ano oluolu, a lokomaikai, ma ia ano iho la, ua hooluoluia aku ka manao o kela wahine, a i kela ame keia manawa, e hoohele mau ak\i ana ua kanaka nei i na kamailio ana e pili ana no Keoni Naika. Iloko o kekahi mau kamailio ana mawaena o laua, i kamailio okoa mai ai o Mrs. Kawika, ka wahine nona ka hale hoolimalima, i ka pane ana mai: "O ka'u mau mea i homaopopo no Keoni Naika, aia kekahi mau ano ino i pili iaia, a ma ko'u manao, he ai opiuma kekahi hana a kela kanaka. Hookahi manawa a'u i ike ai maloko «» ka halepule, i kona nana pono loa ia Hahaki Naika, kana keiki hanauna, aole he nana aku o kona mau maka i kahi okoa, ua like pu loa oia me kekahi popoki e hoomakakiu ana i ka iole; o ke kumu nae o kona hana ana pela, aole he maopopo iki ia'u, no ka nui makee mai paha i kana keiki, a i ole, no ka piha paha me na manao lili." Aole o Simona Kaapuni, i lawe mai i na olelo a Mrs. Kewiki, ma ke ano he mau olelo waiwai ia, aka iaia i haalele aku ai i ka hale hoolimalima, hele pololei aku la oia no ka halepule, oiai he la Sabati ia, a i kona &omo ana aku iloko, o ka manawa ia i ku ae ai o ka papa himeni iluna, no ke mele ana mai i ka himeni wehe o ky anaina pule nui. Nihi aku la kana komo ana iloko, ahiki i kona ku ana ma kekahi noho, mahope pono o'kekahi pou nui. I ka pau ana o ka himeni, a noho iho la na mea apau i'alo, akahi no oia a ike aku i kekahi wahine me kekahi lole silika eleele e noho mai ana mamua koke aku ona, eia nae he uhimaka eleele ke pa-ku ana i kona helehelena, aka mawaho o kela wahine ana e nana aT<u la, oia kekahi o na wahine u'i. Iloko o ka manawa e malamaia ana ke anaina haipule, ma ka hoomaopopo aku a Simona Kaapuni, aole he nana iki o kela wahine i ke maluna o ka awai, aka aia wale no kona mau maka maluna o Keoni Naika, e noho ana mamua o ka okana, a no kela ano i lilo ai i mea na Simona Kaapuni e noonoo nui ai. O ka hele hoi ia ahiki i ka wa e kokoke ai e hookuu ke anaina pule, ua ku ae la ua wahine nei iluna, a hele mai la no ka puka 0 ka luakini, me he mea la, aole paha ona makemake e halawai pu me ka pofe o ka halepule, a i ua wahine nei nae, i kaalo ae ai, ma kahi o Simona Kaapuni e noho ana, ua hihia mai la kekahi kihi o kona kihei i ke pihi o ke kuka o Mr. Kaapuni. a ia wa i awiwi mai ai o Mr. Kaapuni i ke kamailio ana: "E huikala mai oe ia'u, no ka elemakule mai no paha. pela 1 hiki ole ai ia'u ke malama malie i ko'u lima i kahi hookalii. a hihia ana kou kihei i ke pihi o keia kuka," me ka lalau ana ae o kekahi lima. e wehe i ke pihi mai ke kihei ae. "Mai noonoo oe 140 keia mea," i pane mai ai ka wahine malihini, a e anehe aku ana oia e hele, ua pane hou aku la no o Mr. Kaapuni i ka i ana aku: "Me he mea la akahi no au a ike ia oe maloko nei o kahalepule. Aole anei ou manao, he keu aku ka maikai o na himeni o ka papa himeni i keia kakahiaka?" "Ae, ua nui ko'u mahalo no na himeni i meleia mai nei," wahi a ka wahine malihini, me ka alaalawa ana ae o kana nana ana mao a maanei. "O ko mkou papa himeni kekahi papa himeni maikai loa. a o ke kanaka nana e hookani nei i ka okana, oia kekahi o na kanaka i hele a lehia ma ke a'o ana i na himeni maikai," wahi hou a Mr. Kaapuni, me ka hoao ana mai, e loaa aku iaia ka ike maopopo ana i ka helehelena o kela wahine, maloko aku o ka uhimaka eleele. Aole he pane mai o kela wahine, aka kunou wale mai la no oia. a ke ike la o Mr. Kaapuni, i ka haalulu o kekahi lima, aka no ka makemake no o Mr. Kaapuni e hooloihi aku i kana kamailio ana me keia wahine, pane hou aku la oia: "He hooleahi a'u mea e minamina nui nei, o ia no ka hiki fiou ole ia makou ke paa iho i kela kanaka hookani okana, a e lilo ana i hana paakiki na ka ekalesia, ka huli ana aku i kekahi pani kupono ma kona wahi. "Aole he maikai o ke ola kino o kela kanaka i keia manawa, a malia paha ua lohe wale no oe no kela karaima nana i hoopioloke i ka manao o na kanaka o keia wahi, i kela kau hooilo aku nei? O kana keiki hanauna, ka mea i pepehiia a ua lilo kela make ana, i kumu hookaumaha loa mai iaia, aka nae aole paha keia he liiau olelo kupono a'u e kamailio aku ai imua ou e ka lede; e huikala mai no nae oe i ka elemakule, aole a'u hoapaapa hou ana iho ia oe." Hakalia no a pau kela mau olelo a Mr. Kaapuni, o ka hemo mai la no ia o ka wahine malihini, me ka nana hou ole aku ihope, ina nei no kona nana aku, ina e loaa ana iaia ka ike, no ka haalele pu ana aku o Simona Kaapuni ialoko o ka halepule. a ukali mai la mahope ona. Aole he manao ukali maoli ko Simona Kaapuni i kela wahine, aka he makemake wale no kona e hele holoholo eia nae ua loaa mai iaia kekahi mea ano nui ma ia hana ana pela he mea hoi e holopono ai kekahi hana i waihoia aku iloko o kona lima. Ke la ka wahine malihini mamua, ahiki i ka huli ana ae ma ka aoao komohana o ka luakini, a nalowale aku la mai kona ike ana aku iaia; ai ka hoea ana aku o ua o Simona Kaapuni ma ke kihi 0 ka halepule, ike aku la oia i ua wahine nei, e ku ana mamua pono 0 ka pulea, e iho aku ai ilalo, o na luapao o na kino make, me ke kulou ana o kona poo ilalo, me he mea la, aia maloko 0 kela wahi, kekahi mea ano nui a kela wahine i makemake loa ai e ike, (Aole I pau.)