Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 15, 12 April 1923 — Page 1
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ka Huakai Makaikai a na Hoa o ka Ahaolelo no Molokai
Nui ka Ino i Ikeia ma Kela Huakai me ka Hana Nui ka Lele Ana o na Ohua ma Kalaupapa Mahalo Nae i ka Aina Hoopulapula
He elua po, âme elua ao, i hoo@a ʻ aia e na hoa o ka ahaolelo ku@@ke, me ka lakou mau malihini, @a ka moana, a ma Molokai, ma ka @@akai makaikai, o ia no ka hoo@@H@la ana o na mea apau me na manao mahalo, no na mea a lakou @@ike maka ai, ma ka aina hoopu@@pula.
Ma kahi o ka hookahi haneri a oi aku mau ohua ma kela huakai makaikai, ma ka manawa a ka mokuahi Mauna Loa, i haalele iho ai i ka uwapo ma Honolulu nei, m ka h@ra umi o ka po o ka Poalima aku la i hala.
He huakai ino kela o ka moana a na hoa o ka ahaolelo no Molokai, me ka ua pu, eia nae, aole i lilo ia mau mea, i mea e hoopohoia ai na @@@naolana o ka lehulehu i holo ma @@a huakai, no ka mea ua hoea aku la no na wahi i makemakeia me ka palekana, a ua ike hoi i na mea apau, a lakou i ake aku ai, me na manao mahalo he nui, a huli hoi mai la no Honolulu nei, me kekahi mau mea hoomanao, a lakou e poina ole ai no kela huakai.
Ino ka Moana
I ka Mauna Loa me kana mau malihini i haalele iho ai i ke awa o Honolulu nei, aia na hoailona apau no kekahi huakai hoohauoli, i na mea apau, aka i ke kaa pono ana aku iwaho o ka moana akea, ua komo kono aku la ka Mauna Loa iloko o ka ino pa mai la ka makani me ka ikaika, me ka nunui o i a ale ma kela ame keia aoao o ka kuahi ka mea nana i hoolilo i ka Mauna Loa me l@@ pauku laeu ia e paialewaia ana e na ale ahiu o ka moana.
He nui na ohua i moe maluna o ka oneki maluna o na plea, no ka makemake i ka oluolu owaho o na rumi, eia nae, i ka hoea ana i na @ora o ke aumoe, ua haule mai la ka ua me ka ikaika, ka mea nana i kono mai, i na ohua apau, e hoi @@ioko o na rumi e hiamoe ai; a @a ke ano nui ke olelo ae, aole @loaa ka moe maikai ana i na @@@a apau ma kela po, ahiki i ke ku ana aku o ka moku no Kalaupapa.
@loko nae o kela ino, i oni aku ai ka Mauna Loa, no ke awa o Kalaupapa, me ka hoea ana aku, i ka wa molehulehu, e a ana no ke kukui o ka hale ipukukui o Molokai.
Ua kalewa ka Mauna Loa ahiki @ ke ao ana ae, alaila hookuu iho @a ka heleuma ma ke awa, eia nae ke hana paakiki ka lele ana ku o @@ ohua nouka o ke kahuama ʻ i, mamuli o ka nunui o ka nalu; aka mahope iho o na kukakuka ana me @@ kapena o ka Mauna Loa, ua @@@leleia aku la na ohua nouka o ka aina, me ka hana nui no nae, @ka ua holopono na hooikaika ana apau.
Na Malihini ma Kalaupapa
Mamuli o ka inoino o ke awa, ua manaoia, e holo mua mai ka Mauna Loa no Kaunakakai, a mahope o ka makaikai ana i na aina hoopulapula, a in a no ka malie alaila holo @ou aku no Kalaupapa. Ua hookuula nae he hookahi waapa, no ka holo ana e nana i ke awa, a i ka hoi ana mai o kela waapa, lawe mai la i ka hoike, aia a loaa mai he hoailona maiuka mai o ka aina, alaila o ka manawa ia e hoouna @ku ai i na ohua, no ka lele ana aka.
Oiai e nune ana no ke alahele pono e hana aku ai, ua haawiia mai @a ka hoailona maiuka mai, no ka @@le ana aku o na malihini, ia wa ka lunahoomalu o ke komite ola @ ka ahaolelo, ame Kauka Trotter @ ka papa ola i ku aku ai maluna o ka waapa a holo mai la nouka.
I ka ike ana o ka nui aku o ka poe maluna o ka moku, i ka pae maaiahi ana aku o ka poe mua, ua halihali liilii mai la na waapa ia lakou ahiki i ka pau ana iuka, eia @@ he mau hora ekolu, okoa ia o @a hoohikihikiia ana, me ka loaa ole nae o kekahi mau ulia.
Aia na ma ʻ i mauka o ka aina kahi i kuku mai ai, iloko o ko lakou mau lole i kahiko ia lakou iho no kela la ano nui ma ke kahua ma ʻ i, @ ma ka home o ka Lunanui J. D. MeVeigh, i hookipaia aku ai na malihini, no ka hoonanea ana, a mailaila aku, i hele makikai ai no na @ome o ke kahuama ʻ i, a no Kalawao, me ka huikau o na malihini me na ma ʻ i.
Ka Paina Luau
I ka huli hoi ana mai o na malihini, mai ka lakou huakai makaikai mai i na wahi ano nui o ke kahuama ʻ i, ua hookipaia lakou ma kekahi painu luau i hoomakaukauia malalo o kekahi lanai, o ka home o ka lunanui, malaila i haupa iho ai na mea apau i na meaai i hoomakaukauia, me ka hoonanea ana hoi o ka hana o Kalaupapa i ua malihini, pela hoi me na kalapu himeni.
Mahope o ka paina luau, ua haawiia he mau haiolelo, ma ka aoao o na hoa o ka ahaolelo, me ka hoolohe pu ana hoi i kekahi mau noi mai na ma ʻ i mai, a o ke noi ano nui, i hoomaopopoia, o ia no ke noi mai na ma ʻ i makapo mai, e haawiia aku ia lakou, i elima dala no ka mahina, ma ke ano he mau dala kokua no ko lakou noho ana, no ka hiki ole ia lakou ke hele i ka hana. Oiai ke nee mau la ka manawa imua, ua haawiia mai la ka hoailona mai ka Mauna Loa mai, no ka huli hoi ana aku o na ohua iluna o ka moku, o ka manawa ia i haalele aku ai na malihini i ke kahua ma ʻ i, a hele mai la no ka uwapo, me ka hala okoa o kekahi manawa nui, ma ka hoohikihiki ana ia lakou, ahiki i ka pau ana iluna o ka mokuahi.
No Kaunakakai
I ka haalele an iho o ka Mauna Loa ia Kalaupapa, ua kamoe pololei aku la ia no Kaunakakai, a hel@ no hoi a na hora molehulehu, hoea mai la no ke awwa o Kaunakakai, a o ka poe he mau ohana a he mau hoaloha ko lakou iuka o ka aiua @@ kau mai la ma na waa@e, @ @@@@ @@@@@ a koe aku ia no @@@ kekahi poe noluna o ka moku, no ka hoaumoe ana no ia po, ahiki i ke ao ana ae.
I ke ao ana ae ma ke Sabati mai, ua hoea aku la ke Kiaaina Farringon, malunoa o ka moku kiai Merika, ka Mjoave; a i hakalia no a apu ka aina kukahiaka maluna o ka Mauna Loa, ua lele mai la na mea apau iuka, a kamoe mai la ka lakou huakai no ka aina hoopulapula o Kalamaula, kahi a kekahi mau ohana Hawaii e noho aku ana ma ko lakou mau home hou.
Mahalo i na Meaknu
Mai ka uwapo aku, i hele aku ai na malihini no ka uluniu i kanuia e Kamehameha V, no ka inu ana i ka wai o ka niu haohao, a mailaila aku no ka home o ka Luuanui Tornton Lyman, no ka nana ana i na wahi hoopulapula o na meakanu, ame na holoholona, pela hoi na wai no ka hookahekahe ana i na meakanu.
Mai kela wahi aku, i mahelehele ai na malihini i ka lakou mau wahi e hele ai, hele kekahi poe, no ka makahiki ana i na aina, o ka poe hoopulapula, hele hoi kekahi poe, no ka makaikai ana i na aina o Palaau ame Hoolehua a hala loa i Kamalo.
Ma na mea apau a na malihini i ike maka ai, ma na homo o ka poe hoopulapula, ua nui maoli ko lakou mahalo, no kamea aia na hoailona apau no ka holomua o na ohana he umi-kumamalima e noho nei maluna o kela mau apana aina hoopulapula.
Ma ka hoakaka mai a kekahi mau Hawaii e noho nei ma kela mau aina hoopulapula, e hooikika maoli ana na kane, na wahine ame na keike, i ka hana ana i ko lakou aina, mai na hora mai o ke kakahiaka, ahiki i ka po ana, a i kekahi manawa no o ka po, ua hoohalaia e lakou ma ke kana ana aku i na meakanu.
Mahope o ka hele makaikai ana, i akoakoa hou ae ai na mea apau malalo o ka uluniu, malaila i pa@@eia mai ai na maai na na malihini, me ka haawiia ana he mau haiolelo, me ka hoolohe ana no hoi i kekahi mau himenii, a ma na hora o ke ahiahi, i huli hoi aku ai na mea apau noluna o ka mokuahi, a huli hoi mai la no Honolulu nei me ke ku ana mai ma ka hora eiwa o ka po Sabati iloko o na manao ulumahiehie no na mea a lakou i ike ai, ma kela huakai makaikai.
Nui maoli ka poe i hoi aku a noho ma kahaki o Kakaako ioko o keia mau la, me ke ku o na halelaau hou, a i kulike ai me na mea i hoakakaia ae e ua lunaoihana o ke Teritore, e aeia ana kela poe e noho malaila, ahiki i ka wa a ke aupuni e hana aku ai i uwapo ma ke awapo ma ke awa o Kewalo.
Holo Mahope o ka Hooku'i Ana Me ke Keapni
Haaleleia he Keiki kepani ike Alanui e ke Kiakaa o ka Oto i Hooku'i Aku Iaia
MAKE KELA KEPANI MAHOPE KOKE MAI
Ma ka Manao o na Makai e Paa Ana no ke Kiakaa Oiai Ua Nui ka Poe i Ike
Mahope koke iho o ke kani ana o ka hora eiwa o ke kakahiaka o ke Sabati i hala, i hooku'iia aku ai ke Kepani opio, nona ka inoa o S. Maeda, a nona hoi na makahiki he iwakalua, e kekahi kaa otomobile, me ka holo ana o ka mea nona kela kaa otomobile, i wahi e pakele ai oia, mai ka paa ana aku i ka hopuia.
O kahi o kela hooku'iia ana aku o ke Kepani opio, ma ke alanui Kula, e kokoke ana i ka uwapo o Waikahalulu; a mamuli o ke kukonukonu loa o ka poino i kau aku maluna o Maeda, ua make oia maloko o ka Halema'i Moiwahine, ma ka hora ekahi, o ka auwina la o kela la no.
I kulike ai me ka hoakaka a na makai, ua hoopohihihi loa ia aku na kanaka o ke aupuni, ma kela poino, no ka mea iloko o na hooikaika ana e huli a loaa ke kiakaa nona ke kaa otomobile, o ka hooku'i ana me ke Kepani i make aku la, aole he mea maopopo i loaa i na makai, e hooiaio mai ai, i ka mea i pili aku i ka hewa laweola.
E holo ana o Maede maluno o kona kaa baikikala, no ka lawe ana i ka nupepa ma kela kakahiaka, i na home o ka po@ lawe-pepa, ma ka manawa i hooku'iia ai e ke kaa otomobile. Ma ka hoakaka nae a kekahi keiki Hawaii, o John Kala k@ inoa, i hoike aku ai imua o ka Makai Lono McCullum, ua ike oia i ka hoohuli ana o Maeda i kona kaa i ka hema, no ke kiola ana aku i ka nupepa iloko o kekahi hale kuai o ka Pake, o ka wa nae ia i holo mai ai kekahi kaa otomobile nona ka helu 9244, me ka puahia, a hooku'i mai la i kela keiki kepani, me ke kaualako ana aku no ka mamao o kanakolu kapuai.
Ma kahi ka o ke ku iho o kela kaa otoomobile, a haawi mai i na kokua ana no ka mea poino, ua hoomaka aku la e holo me ka puaahia nui, me ka huli ana mai ka @ ke kiakaa ihope e nana ai i ka mea poino e waiho ana iluna o ke alanui.
O Henry Seymore, ka on a nona ke kaa otomobile, o ka helu a ke keiki opio i hoike mai ai imua o ka Makai Lono McCallum, a ma ka manawa ihoea aku ai ka Makai Lono McCallum, imua o Mr. Seymore, ua hoike mai la kela kanaka, ua hele no oia i ka holoholo, maluno o kona kaa otomobile me kekahi mau hoaloha, ma ka po o poaono mamua aku, a ma ka hora eiwa o kela po, i waiho ai lakou i ke kaa mawaho o ka home o ka ohana Seymore, ma ke alanui Moi me Punahou, a he elua ka hora mahope mai, ua kau lakou maluna o kekahi kaa okoa, me ka waiho i ko lakou kaa mua, ma ka aoao o ke alanui.
Ua hoohala o Seymore i kela po, ma ka home o kekahi hoaloha, a i ke ao ana e, ma ke kakahiaka o ke Sabati nei, ua huli hoi aku la oia no kona home maluna o ke kaa uwila, a i kona hoea ana aku no ka hale, aole kona kaa otomobile, nolaila kelepona mai la i kona hoaloha, in a puha ua laweia ke kaa eia, a i ka hoole ana aku o kona hoaloha, ua hele okoa mai la o Seymore me kona mau hoaloha elua no ka halewai, a hoike mai la no ka nalowale ana o kela kaa.
Mahope iho nae o ka hora eiwa o kela kakahiaka, i loaa ai ua kaa nei i na makai, ma ke alanui John Ena, e kokoke la i ke alanui Kalakaua, ua aneane e pau ka aila, aole nae he mea i loaa aku me kela kaa, aka ma ka manaoio o na makai, e paa ana ke kolohe i ka hopuia, oiai ua hoomaopopoia ke ano o ke kanaka nana e hookele ana, i ua kaa nei, ma ka manawa o ka hooku'i ana aku me ke Kepani.
Ma ka po o ka Poaono aku la i hala i hoaoia ae ai ke keena o ka oihana koa ma Leilehua e puhi i ke ahi e kekahi mau kanaka kolohe elua, ua holopono ole nae kela hana, mamuli o ka ke koke a ana o ke ahi, a pio i ke kinaiia. Ua manao ia, o ka manao i puhiia ai kela keena i ke ahi i wahi e pau ai na pepa pili oihana i ke ahi.
Mahuka na Kaikamahine o ke Kula ma Kamoiliili Ae Nei
Pau Loa Nae Lakou i ka Paa a Hoihoi Hou Ia Ae Noloko o ke Kula Hoopololei me ke Kipakuia Ana Hookahi Kaikamahine
Ma ka Poakolu o ka pule aku nei i hala, i holo mahuka aku ai he umi-kumamaono mau kaikamahine mailoko aku o ke kula hoopololei ma Kamoiliili, o kahi nae o ka laki, ua paa hou lakou i ka hopuia, a hoihoiia ae noloko o ka halekula, me ke kipaku okoa ia ana o kekahi kaikamahine, nona ka inoa o Hattie Kailiwai, mailoko aku o ke kula, ma ke ano, oia ka mea nana i hookomo i ka manao iloko o na kaikamahine e ae, e holo mahuka.
Ma ke kakahiaka o keia Poakolu, i loaa ae ai ka lohe i ka oihana makai no ka holo mahuka ana o kekahi mau kaikamahine elima miloko aku o ke kula, a ma ia po iho, i holo mahuka hou ai he umi-kumamakahi mau kaikamahine.
Ma ka hora elima o kela ahiahi, i loaa aku ai ka lohe i ka oihana makai, no ka ikeia ana o kekahi mau kaikamahine mahuka, e poo ana maloko o ka mala halakahiki ma Palolo, i ka hele ana aku nae o na makai e huli, aole he mea i loaa aku i a lakou, aka ma ka hora umi-kumamakahi o kela po, ua loaa aku la he ekolu mau kaikamahine ma ke alanui Beritania me ke alanui Makiki, a he elima mau kaikamahine i loaa ma ia wahi hookahi no, mahope mai, a hoihoi hou ia aku noloko o ke kula.
He hookahi kaikamahine i hopuia, oiai oia e kau ana maluna o ke kaa otomobile o kekahi koa, a ma kana hoakaka, o kela koa, ka mea nana i hoomahuka iaia, eia nae, ua hoole ae na kumu o ke kula i ka oiaio o kela hoike.
Mahope mai, ua loaa liilii aku la ua kaikamahine aku i koe, ahiki i ka pau loa ana i ka paa, a o ka mea i hanaia aku maluna o lakou, o ia no ka hoopa'iia ana he eono mau kaikamahine, ma ka haawiia ana ia lakou he apana palaoa wale no me ka wai no ka pule hookahi, a kipakuia hoi hookahi, mailoko aku o ke kula.
Wahi a Miss Young, ka mea nana e hoomalu nei i ke kula hoopololei o na kaikamahine, o Hattie Kailiwai, ka mea nana i hoala aku i kela pilikia iwaena o na kaikamahine o ke kula. Ma ka la 27 o Markai, o Hatti Kailiwai ame kekahi kikamahine okoa aku ka i holo mahuka mua, a ma ka la 30 mai o kela mahina no, ua hoihoi hou ia aku la kela mau kaikamahine e na makai i ke kula.
Ma ka la 31 no o Maraki, na holo mahuka hou aku la no o Hattie Kailiwai, a paa no uae i ka hopuia, a ma keia manawa nae, he haole koa kona kokkoolua o ka hele pu ana, me ka hoike ana ae, o kela ka mea nana i hoomahuka iaia.
Ma ke kakahiaka o ka la Sabati, Aperila 1, ua aihue iho la kekahi poe kaikamahine he umi-kumamakolu ka nui i na u-pa no ka ako ana i na lauoho, he ewalu o keia mau kaikamahine i ako i ko lakou mau lauoho a like me ka lauoho o na keikikane, a he elim hoi i ako i na lauoho a like me ka lauoho o na keikikane, a he elima hoi i ako i na lauoho a pokopoko kupono, elike me ia e ikeia nei iwaena o kekahi poe kaikamahine.
Ua kauia he hoopa ʻ i maluna o kela mau kaikamahine, a moahope mai, i hoomaka ai ua mau kaikamahine nei e holo mahuka, elike me na mea i hoikeia ae nei maluna.
He 135 ka nui o na kaikamahine e noho nei maloko o ke kula hoopololei ma Kamoiliili, me ka a ʻ oia i ke kuke, ame na hanalima, pela ma kaike i ke ano o ka malama ana i na home.
POHIHI KE KULANA O KA OHO ANA MA KAHAKAI O KEWALO
Iloko o na pule kakaikahi i hala ae nei, a hoea wale mai no i keia manawa, ke holomoku nei na Hawaii, i ka hoi ana a noho ma kahakai, ma ka aina o ke aupuni i hoopihaia iho nei, e pili kokoke la i ka Papu Limaikaika, me ke kukulu ana in a home no lakou, me he aina paa la o ka noho ana.
O kekahi põe i hoi aku ma kela wahi e noho ai, he mau home no ko lakou, eia nae ua waiho aku ia mau home, a hoi aku malaila, mo ke kukulu ana ae i mau hale hou; a o kekahi hoe hoi, mailoko aku o na hale hoolimalima, i hoi aku ai a noho ma kahakai.
Iwaena o ka poe i hoi aku a noho ma kela aina o ke aupuni, ua loaa aku ia lakou ka aeia e ke Komisina Aina Aupuni Bailey, aka no kekahi poe, ua oi wale aku no e noho malaila, mamuli o ko lakou manao iho; ua kukulu ae hoi kekahi poe i ko lakou mau hale, me na palapala ae, mai ka lunanana kukulu hale aku, a o kekahi poe, ua kukulu wale ae no mamuli o ke lakou manao ponoi iho.
He kulana kauhale nui maoli kela e ku nei, me ka hoolakoia ana o ka wai, me na paipu i kuaiia e k@ poe mua o ka noho ana malaila.
Iloko nae o keia mau la iho nei, ua ulu ae ka manao iloko o na luna oihana o ke Teritore, e huli a e noii pno aku i ke kuleana o ka noho ana o kela poe Hawaii ma kela wahi, a ua loheia kekahi mau manao hoakaka, e hoea mai ana i ka manawa, e kauohaia ai ka poe apau e noho nei ma kahakai o Kewalo, e ku a haalele i ka aina o ke aupuni, i kekahi la e hoea mai ana.
Eia iloko o ka ahaolelo i keia manawa ke noonooia mai nei, ka huina dala o umi-kumamalima kaukahi, no ke kukulu ana aku i kekahi uwapo, ma ke awa o Kewalo i eliia a hohonu, no na moku papa, e hoolele mai ai i ka papa iuka nei o ka aina, a e lilo aku ana kela wahi a na kanaka e noho mai nei, i kahua hoahu papa, a e lilo ana no hoi ka uwapo hou, e kukuluia aku ana, i wahi no na waapa lawai ʻ a o na Kepani, e hoolulu ai.
Ma ka hoakaka a ka Lunanui o na Hanahou Biglow, a pela no hoi me ke Komisina o na Aina Aupuni, aole e hiki i ka poe e noho nei ma kela wahi, ke hookololohe hou aku, i ka manawa e hoikeia aku ai ia lakou ka lohe, no ka nee ana iloko o na la he umi, i ka wae makemake ai ke aupuni e hooko aku i ka hana, i hookaawaleia ae ai ka aina, a lakou e noho nei.
Ua kuaiia kela aina, mai ka waiwai mai o Bihopa, he mau makahiki ae nei i hala, no ka huina o $125,000 e ke aupuni, ma ke ano he wahi ia no ke kukulu ana aku i kekahi uwapo, mamuli nae o ka hoolilo ole ia ana o na bona, i wahi e loaa mai ai ke dala, no ke kukulu uwapo ana, ua waiho wale ka aina, ahiki mai i keia manwa.
Ma ke kulana nae o ka noho ana o na kanaka ma kahaki, ua ikeia kekahi mau mea ano maikai ole, e komo aku ai ka papa ola, a hooko i na rula o ka malama ana i ke ola kino; a ma ke ano nui, ke olelo ae, he kulana ano hpohihihi maole ka noho ana o kela poe malaila; no ka mea ma ka lokomaikai wale no o ke aupuni, i hiki ai ia lakou ke noho, a i ka wa e kauohaia mai ai e ku a hele e huli i mau wahi okoa aku no lakou e noho ai, aole e hiki ke hoomau hou aku i ka noho ana malaila.
MAI LILO KA HOKELE MOANA I PUULEHU
Mai nui aku paha ka poino e hanaia e ke ahi i puoho ae ai mailoko ae o ka rumi hookipa 432 o ka Hokele Moana ma ka papahele eha aneane ma ka hora 10 o ka po Poakahi nei, hookahi wale no kumu o ka pakele ana o ka eleu o ke kupakako o ka hokele, oia ka mea mua i hoea aku ma kahi o ke ahi e a ana me ka mea kinaiahi, mahope iho ka hoea ana aku o ke kaa kinaiahi. Mamuli o ka uwahi o ka mea kinaiahi ua lilo ia i mea no ke kupakako o ka hokele e hooniuaia ai a lilo i kumu ma ʻ i ʻ nona no kekahi manawa, he poino no ka i hanaiae ke ahi he liilii loa nae, in a no ka ike ole ia nei a ikaika loa ka a ana e oe loa aku ana ka poino.
He laau ahí i pio ole a i kolaia iloko o ke poho opala ke kumu o ka a ana o ke ahi, pela ka manao wale ia. Aneane ma ka hora 10 o ka po ka hoikeia ana ae o ke ahi i ke keena oihana o ka hokele ai a mailoko o ka rumi hookipa ma ka papahele, eha, o ke kupakako ka mea mua i holo aku maluna o ka eleweka a hoea ia rumi me ka mea kinaiahi, a ia manawa like i hoikeia mai ai i ka hoihana kinaiahi, mamuli o ka mea kinaiahi a ke kupakako i hooioia ai ke ahi, i ka hoea ana aku a ke kaa kinaiahi ua kualiilii loa ka a ana a na ka oihana kinaiahi i hoopio loa.
O G. Cost, o ke kaa kinaiahi o ke kikowaena ka mea i wela na lima ame ka helehelena i ke ahi, no ia poino i laweia ae ai oia no ka halema ʻ i o na poino ulia no ka lapaauia mai.
Haawi ke Kiure he $5000 ka Nui o ka Huina Poho
Aponoia ke Koipoho a ka Makuakane no ka Make Ana o Kana Keiki ma ka Ulia
HOOHALAHALAIA NAE KA OLELO HOOHOLO
Manao ka Loio o ka Mea Hoopiiia ua Nui Loa ka Huina a na Kiure i Hoohola Ai
Ma ka hoopii koipoho, o umi kaukani dala, no ka make ana o kana keiki, ma kekahi ulia kaa, he manawa pokole wale ae nei no i hala, i apono mai ai ke kiure ma ka poo ka Poaono aku la i hala, i apono mai ai ke iure ma ka po o ka Poaono aku la i hala, e loaa ia Hasakichi, ka huina o elima kaukani dala, he hapalua hoi o ka huina, ana i koi ai ma kana hoopii koipoho.
Ua hoomaka ka hooloheia ana o kela hihia hopoho, e ku e ana i ka Hui Aila Associated, ka hui nona ke kaa kalaka i kooku ʻ i ai me ke keiki Kepani opio a make, ma ka la 2 iho nei o keia mahina, a hele no hoi, ahiki i ka po o ka Poaono nei, akahi no a loaa ka olelo hooholo, a na kiure, elike ae la me ia maluna ae nei.
Ma ka oleloike e pili ana i kela hihia, ua hooku ʻ iia aku ke keiki Kepani, nona ka inoa o Kazumasa Wada, e ke kaa kalaka o ka Hui Aila Associateda, ma ke alanui Maunakea, ma ka la 6 o Dekemaba, 1922, oiai ke keiki opio e kau ana maluna o kona kaa baikikala.
Ma ka oleloia e holo ana kela keiki Kepani opio maluna o kona kaa baikikala ma ke alanui Beritania, no Waikiki o kela alanui, a e holo mai ana hoi ke kaa kalaka o ka hui aila ma kela alanui, a e holo mai ana hoi ke kaa kalaka o ka hui aila ma kela lanaui hookahi, no, a i ka wa i hoohuli ae ai no ke alanui Maunakea, o ka wa ia i hooku'i aku ai me ke keiki opio.
He elima hora ka noonoo ana o ke kiure i kana olelo hooholo ma kela hihia hoipoho, a he hapaha i hala, o ka hora eiwa o ka po, akani no a loaa ka olelo hooholo, e haawi ana i ka pono, no ka aoao hoopii, me ka huina nae, i hoemiia iho, i ka elima kaukani dlala.
Ua hoohalahala ka Lunakanawai Robertson, ke loio ma ka aoao o ka hui aila, no ka nui hewahewa o kela huina o ke koipoho, a na kiure e ka hooholo ana.
AOLE E NOIIIA ANA KE KALANA O HAWAII.
Ma ke koho ana o ka hapanui o na hoa oloko o ka hale o na lunamakaainana, ma ka aoao kue, i pepehiia ai ka Bila Helu 252 o ka hale, i hookomoia ae e ka Mea Hanohano Evan da Silva a make, ma kona heluhelu ekolu ia ana, a o ka hoea ana mai hoi i ka waiho wale ana o ke Kalana o Hawaii, aole e noii a e huli pono ia aku, na mea e pili ana i kona waihona dala, e kekahi komisina ninaninau.
Maloko o kela bila, e koi ana ia, e hookohu aku ke kiaaina, i kekahi komisina huli a ninaninau pono i ke kulana o ke Kalana o Hawaii, ma na mea e pili ana i ke ano o ka hoohanaia ana o na dala o ka lehulehu.
Ma ke koho ana o na hoa oloko o kela hale, he umi-kumamahiku ma ka aoao e ku-e ana i ka bila, a he umi-kumamalua hoi ma ka aoao apono, me hookahi hoa i hoea ole ae no ke koho ana maluna o kela bila.
Ma keia bila, i mahae ai ka manao o na lunamakaainana mai Hawaii Hikina mai, ma o ka hoakaka ana ae o ka Mea Hanohano Filler i kona ku-e loa i ka hooholoia o kela bila, no ka mea wahi ana, he kuleana nui ka i haawiia i ka loio kuhina ame kona mau hope, e nona e huli pono aku, i ke kulana o ka lawelaweia ana o na hana o ke kalana o Hawaii, in a ua manao lakou, aia kekahi mau hana apakee i lawelaweia.
Ua lokahi na lunamakaainana o Hawaii Komolana, ma ka aoao e ku-e ana i ka bila, a hui pu me ke koho ana a na hoa e ae, ua make kela bila no keia kau.
NU IOKA, Apr. 9.-- Elima mau kanaka i hoopiiia no ka lawe aihue i ka waiwai i haawiia e malama i ka huna o $500,000 mai ka hiu Alexander &Baldwin aku ma o ka hoopuka ana i kekahi mau kikoo dala apuka, i ae okoa ae no k olakou pili i ka hewa maanei i keia la i ka palapala hoopii e ku-e ana ia lakou no ka aihue ana he $60,000.
Make Kekahi Haole Mamuli o ka Hooku'i Ana o na Kaa O@
Kiolaia Oia Mailuna Aku o Kona Kaa Otom@@ bile i ka Manawa i Hooku'iian Aku Ai e ke Kaa e Hookeleia Ana e Tavares
Mawaho ae nei o ke alanui Kalakaua, ma ka po o ka Poalima aku eni i hala, i hooku'i ae ai he elua mau kaa otomobile i kahi hookahi, a o ka hopena i ikeia, o ia no ka a make ana o kekahi haole nona ka inoa o Fred M. Casey maloko o ka Halema'i Tripler, o ka oihana koa, ma ka hora ekolu o ka wanaao o ka Poaono mai.
I kulike ai me ka hoakaka a ka Makai Antone G. Silva, e holo ana o Casey maluna o kona kaa, ma ke alanui Kalakaua, no Waikiki; ua hooku'i mai la kona kaa me ke kaa e hookeleia ana e Jacob Tavares, eholo ana ma ia alanui hookahi no.
Ua kiolaia o Casey mailuna aku o kona kaa, a hokauia ae e Tavares maluna o kona kaa, a hoihoiia mai la me ka awiwi loa no ka halema'i o na poino ulia, iloko o ke kulana kupouli o kona noonoo.
Ua haawiia na lapaau ana i ka mea poino maloko o kela halema'i, a mailaila i hoihoi loa ia aku ai no ka Halema'i Tripler, mahope mai, me kela kulana kupouli no o kona noonoo.
Ma ka hoakaka hoi a Tavares imua o na makai, e holo ana ka kona kaa ma kahi o ka umi mile i ka hora, ma ke manawa i @ ai ka ulia poino, eia nae ma@ o na moali huila kaa, ame ke@@ mau mea e ae i hoomaopopoia, 69 kapuai ka mamao, o ka holo aku o ke kaa o Casey, mai kahi i hooku'i ai na kaa elua i kahi @ kahi, mamua o ka paa ana o @ holo.
Ma ka hoakaka hoi a ka M! Robert Meyers, mahope koke i@ ka loaa ana o kela ulia, penei ka@
"I kulike ai me ka hoakaka a@ Sakagawa, ke hoike ano nui lo@ ike i kela ulia, ua hoku'iia aku @ kaa o Casey, @ ke kaa Helu 4@ e holo ana ma ka aoao mauku @ alanui Kalakaua.
"Ma ka hoakaka a Tavare@ holo ana kona kaa, ma kahi o@ umi mile i ka hora, a e hooma@ kau ana oia e huli akau ae, no alanui i hooloihiia o Punahou, o wa ia i oili mai ai ke kaa f@ ma kekahi alanui aoao, no ke ala@ Kalakaua, no ke alahele o Waik@
"Wahi hou ana, aole ke u@ mamua o ke kaa Ford ma kela @ nana o ka hooku'i ana. Ua ki@ ia aku o Casey, mailuna aku o k@ kaa, ma kela hooku'i ana, a ho@ awiwi ia aku e Tavares, no ka lema'i o na poino ulia."
PAHUA KA MANAO O KEKAHI POE PILIWAIWAI KUONOONO
No ka manao paha o kekahi poe loea ma ka hana piliwaiwai, he poe kanaka i kapa ia lakou iho, he poe waiwai a he mau kanaka lawelawe oihana, o Honolulu nei, kahi e ohi nui ai lakou i na pomaikai, ma kela hana, mai koonei poe waiwai aku, i hoea mai ai he ekolu poe kanaka no Honolulu nei, ma ka mahina aku nei o Maraki i hala, eia nae, ua poho wale ia mau manaolana o lakou, a huli hoi aku no Amerika, me ka puehu ana nae, o na dala a na ohua o ka mokuahi Los Angeles, o ka haalele ana iho ia Honolulu nei, i kela poe kanaka i hiki aku ma kahi o ka ewalu kaukani dala.
Ma ka la 2 o Maraki ka hoea ana mai o keia poe kanaka no keia kulanakauhale no lakou na inoa o R. L. Brooks, C. H. Harpers, ame J.L. Asher. Ia lakou o ka hoea ana mai maluna o ka mokuahi Los Angerles, ua hoolimalima kila poe kanaka i kekahi hokele maanei, me ko lakou noho hoola'i ana, ma ke ano he poe waiwai loa lakou, i hoea mai no Honolulu nei, no ka hoomaha ana, oiai nae, he okoa loa ka hana a lakou i makemake ai, a he okoa loa no hoi ko lakou kulana oiaio maoli.
He põe waiwai no kekahi e noho ana maloko o kela hokele, nolaila ua hoowalewale mai la ua mau kanaka nei, i kekahi poe e iho, a ka paani pepa hahau ana, eia nae, aole he puni wale aku o kela poe, mamuli o ko lakou heluhelu mua ana i kekahi moolelo i puka ae maloko o na nupepa o keia kulanakauhale, e kauleo ana i koonei poe, e makaala loa, no kekahi poe piliwaiwai.
Aia ka maloko o na pahulole o kela poe kanaka, he waiona a lakou i hoolako mua ia, a o kela iho la ka maunu, e hoowalewale ai i ka lakou mau pio, aka i ko lakou ike ana nae, ua poho wale ko lakou mau manaolana, ua hui hoi aku la no Amerika, maluna no o ka mokuahi Los Angeles.
Ua hoolimalimaia na rumi maikai loa oluna o kela mokuahi e keia poe kanaka, me ka malama mau ia o kekahi mau nanaina hoohauoli maloko o kela mau rumi, me ka nui pu o ka waiona e haawiia ana i ka poe a lakou e kono@, a me ka oleloia, o ka poe nui wale no o ke dala, ke hui pu me kela mau kanaka.
He manawa pokole wale no mahope iho o ka haalele ana mai o ka mokuahi Los Angeles ia Honolulu nei, ua hoonanea ae la ua mau kanaka nei, i ka lakou hana piliwaiwai me ka pepa hahau, iwaena o kekahi poe ohua, a i ka elua o na la ma ka moana, ua pau hi'u a pau poo aku la kekahi poe waiwai mai na kane a na wahine, iloko o kela hana.
Aole he maopopo iki i na aliimoku, kela hana piliwaiwai, oiai maloko wale no o na rumi o kela mau kanaka ekolu, e lawelaweia ai ia hana, a aole no ho@ he manawa @ haalele ai o ka poe e piliwaiwai! ia mau ruim, ahiki i ka puehu@ o ka lakou mau dala.
Ma ke kakahiaka nae o ka @ 10 o Maraki, ua ike mai la kek@ kanaka lawelawe oihana o Los Angeles i ke kakekake o kekahi o loaea piliwaiwai i ka puupepa ha@ a ia wa i hoikeia aku ai ka l@ i kekahi o na aliimoku, a i k@ nana pono ana i ka puupepa hah@ ike iho la eia, i na hana epa i naia maluna o kelaame keia pe@ o ia hoi, aole i hana wale ia @ ka puupepa, ma ke ano e maopopo ai na pepa apau i ka poe piliw@ wai, aka ua hanaia he mau kui li@ loa, e hiki ai i kela poe piliwaw@ ke hana elike me ko lakou mau makemake iho.
He elua ka mau waihine waiw@ i lilo i mau pio na kela poe kanaka ma ka manwa i haaelele ai@ ua hiki aku ma kahi o ka $@ kona poho a o kekahi wahine @ hoi, ma kahi o ka $1000 kona po@. He hookahi ka kanaka hana k@ otomobile, i puehu he $3400, a @ kanaka lawelawe oihana no ki@ ko, he $4000 kona poho, a me k@ o ka $1000 ke poho o kekahi m@ okoa aku.
I ka manawa nae i loaa ai manao hoouoi i ka poe i pu@ ma kela hana piliwaiwai, ua lawe@ aku la ka lohe e hoike i ke kap@ o ka moku, ma ke ano he poe @@aka loea kela ma ka hana piliwaiwai, he poe kolohe, me ka pula@ ana i ka lehulehu.
Ua kauohaia ma ila lakou e ho@ aku iloko o ke keena o ke kape@ i kinohi, ua hoole ua poe kana@ nei, aka mahope mai, akahi no ae, a ia lakou i hoea aku ai nolo@ o ka rumi o ke kapena, ua ikaina olelo i kamailioia mawaena lakou ame ke kapena, me ko lak@ hoole ana aole lakou he poe kolo@ eia nae, i ka manawa e makaukau ana ke kapena e hoouna aku i k@ lekalapa ma ka uwea ole i ka oih@ na makai o Los Angeles, o ke @ ia o ua poe nei i ae okoa aku ai ko lakou hews, me ka ae pu a@ e hoihoi hou i na dala a ka poe poho, i lilo mai ia lakou.
Ua nohopaa kela mau kanak@ maloko o ko lakou mau rumi, ahi@ i ke ku ana aku o ka moku m@ Los Angeles, no ka maka'u o h@ ehaia aku auanei lakou, e na k@ naka a lakou o ka pulapu ana; mahope o ka lele ana o na oh@ nouka o ka aina, i lele aku ai u@ poe kanaka nei; eia nae i ka wa loheia ae ai ka moolelo o ka lakou mau hana piliwaiwail kolohe, u@ hoomaka koke na makaikiu e ho@ kolo mahope o ko lakou meheu, ma ka manaoia, iwaena oka po@ piliwaiwai kolohe, o ka paa au i na makaikiu i ka hopuia ma De@ ver, o kela poe loea piliwaiwai kekahi.
Ma ka Poakahi iho nei, i hoohol@ ai ka aha senate i ka bila hoonoa Sabati, me kekahi hooloki, i hakali@ wale no i ke kakauinoa mai o k@ kiaaina, o ka lilo no ia i kanawai a in a no kona vito i kela bi@@, alaila kaa hou iloko o na hale a elua ka noonoo ana, na ka a'e ame ke@ apono i kela vito.