Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 15, 12 April 1923 — Page 6

Page PDF (1.58 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

EONO             NUPEPA KUOKOA HONOLULU, T. H.,              POAHA, APERILA 12, 1923

 

He Moolelo no

KA MEAHUNA POHIHIHI

A I OLE

Ka hoohokaia Ana o ka Manao Puuwai o ka

Mea Lili--He Moolelo i Piha me na

Wiliau o ke Aloha

 

            Me he mea la nae, ua loaa aku paha ka hoomaopopo iaia, he mea kekahi e nana aku ana, ua huli ino mai la ua wahine nei, a nana mai la ma kahi a Simona Kaapuni e ku aku ana, o kona haalele aku la no ia i kela wahi ana e ku ana, a hoi mai la noluna o ke alanui, me kona hookokoke ole mai nae i ke kanaka malihini, aka hele loa aku la no oia me ka alawa ole mai ihope.

            "Ma ko'u manaoio, aole he ohana o kela wahine i waihoia maloko o kela wahi, oiai he opiopio loa oia," i nalu wale iho ai no o Simona Kaapuni iloko ona.

            "Me he mea la, elike no hoi me ko'u makemake e ike i na mea maloko o kela luapao, pela no hoi kela wahine, aka ke manao nei au, e hele aku e huli i ke kanaka nana e malama nei i keia wahi, a nana e lawe aku e hoomaikai ia'u ilalo o ka heana o ka poe make."

            E makaukau ana nae oia e haalele iho i kela wahi, ua oili hou ae la kekahi noonoo iloko ona, e iho aku no kahi a ka wahine malihini i ku ai, o kona hele mai la no ia, a ku iho la mamua o ka puka, ma kela wahi no ana i ike mai ai i ka wahine malihini e ku ana.

            Iaia i hoea aku ai mamua pono o ka puka, alaalawa ae la oia mao a maanei, ina paha he mea kekahi e nana mai ana iaia, a no kona ike ana, ua malu ke kula aohe pueo lele, nana pono loa aku la oia ma kahi o ka puka-ki, me ka unuhi ana ae he wepa hoopipili, kuni ae la i ke kukaepele, a hoopili aku la ma kahi o ka puka-ki, a iloko o ka manawa pokole, ua loaa ae la kana mea i makemake ai, a iaia i anehe ae ai, no ka pii hou ana mai ma na anuu o ke alapii, ike iho la oia i ka waiho o kekahi haina-ka, i hele a lepo iwaena o na lau laau.

            Kulou iho la oia no ka lalau ana i kela haina-ka, me ka nana pono ana iho, a o kana mea i ike, e kau ana na huakumu "S. H." ma kekahi kihi o ka hainaka, a malia he haina-ka kela e kokua mai ai iaia mahope aku, hookomo iho la iloko o ka pakeke o kona kuka, o kona haalele aku la no ia i kela wahi.

            I ua o Simona Kaapuni i huli hoi aku ai no kona hale hoolimalima, a ma ka auwina la o kela la no, i hoike aku ai oia imua o ka ona hale, e holo ana oia no Ladana, no kekahi hana ano nui, a ina aole oia e huli hoi koke mai ana, alaila, aole ia e lilo i kumu nona e lele ai ka oili, me ka hooia ana aku nae, e huli hoi mai ana oia, me ka maopopo loa, ma kekahi la ae.

            Ma kekahi manawa o kela auwina la, i hele aku ai o Simona Kaapuni no ka hale hoolulu kaaahi, a mahope iho o ke kuai ana aku i kona tikiki, holoholo wale iho la no oia, a i ke ku ana mai o ke kaa, a aole no hoi oia i kau aku iluna o ke kaaahi, ahiki i ka pau loa ana o na ohua i ke kau, a oia ka ohua hope loa o ke kau ana, o ka haalele iho la no ia o ke kaaahi, ma kona alahele no ke kulanakauhale o Ladana.

            Maloko o kekahi kaa, i hookaawaleia no na ohua wale no o ka papa ekahi, i komo aku ai oia, me ka haawi ana aku he hapalua, i ke kanaka kiai puka, o kona poholo aku la no ia iloko, me ke paniia ana mai o ka puka a paa.

            He hookahi wale no ohua e noho mai ana maloko o kela kaa, a ua hookahaha loa ia mai hoi kona noonoo, no ka mea o ua ohua la, oia no kela wahine malihini ana i ike ai maloko o ka halepule, ana no hoi i hookolo mai ai mahope, ahiki i kona ike ana, e ku ana mamua pono aku o ka puka, o na luapao o ka poe i make mahope aku o ka halepule.

            Haawi aku la oia i kana kunou ana imua o ka wahine malihini, alaila hoi ae la a ma kekahi wahi, noho iho la ilalo, me ka huki ana iho i kona papale a paa na maka, e hiki ai no nae iaia ke nana hoawihi mai, malalo o ka papale i ka wahine malihini.

            No ka manao paha hoi o kela wahine, e hiamoe ana kona kokoolua, ua wehe ae la oia i ka uhimaka manoanoa mai kona helehelena ae, a no ka manawa mua loa i ike aku ai o Simona Kaapuni, he wahine u'i maoli kela, me na maka poni mohaha, eia nae aia no na hoailona o ke kaumaha maluna ona.

            No ka hapalua hora paha kela noho malie ana o Simona Kaapuni, ua noho pololei ae la oia iluna, hoihoi pono ae la no hoi i kona papale ma kona poo, me ka pane ana mai i ka wahine malihini:

            "He keu aku keia a ka la wela, he makemake hoi ko'u e hooluolu, o ka nui o ka wela, aole e hiki ke hiamoe."

            "He wela mai hoi kau a koe!" i pane mai ai no hoi ka wahine malihini.

            ""He mau manawa no nae paha kau o ka hoea ana mai no Welafika ea?" i hooniele hou aku ai no o Simona Kaapuni.

            "Ae, he mau manawa lehulehu  ko'u o ka holo ana mai no kela wahi."

            "Alaila aole aku la no hoi e nele ka nui o kou mau hoaloha malaila?"           

            "Aole o'u mau hoaloha o kela wahi," i pane aku ai ka wahine malihini, me ka hoholo ana ae o ka haikea ma kona mau papalina.

            "O kela luakini ma Welafika, ma ko'u manao maoli, o kekahi kela o na luakini nani, a ma ke ano o kona kukuluia ana, me he mea la, ua kahiko maoli; ua kaokoa loa kela luakini, mai na luakini ae, o keia manawa.  O kekahi mea ano nui loa i ko'u noonoo, o ia no ka hanaia ana o kekahi wahi ilalo o ka honua, no ka waiho ana i na kino make, maloko o na luapao, a ua paa kuu manao ma kekahi la, e hele okoa aku ana a e nana ialalo o kela wahi."

            He mau olelo hoohuahualau wale no keia a Simona Kaapuni e kamailio aku nei, o kana mea nae e hoomaopopo loa la, he keu aku ka haikea o ka helehelena o kona kokoolua, ka mea nana i hookomo mai i ka manao hoohuoi iloko ona, aia kekahi mea ano nui iloko o ka noonoo o kela wahine, ilalo o na heana o ka poe make.

            "Ma ka'u mau mea i lohe mai ai, i ke kamailioia, he keu aku ka ka lapu o kela wahi au e manao nei e hele aku e nana," i pane aku ai ka wahine malihini.

            "Heaha ia mea lapu au i lohe wale ai?"

            "O na akua depolo no hoi, o ia na uhane o ka poe i make, a i waihoia ko lakou mau kino maloko o kela wahi."

            "Ua lohe no au i kena mea hookahi au e kamailio mai nei, eia nae aole he hookahi a'u manawa i ike ai i ke akua lapu, a aole no o'u wahi manaoio iki iloko o ia mea he lapu na uhane o ka poe i make, a aia no ko'u manaoio, a ikemaka maoli, ina nei no ko'u lapuia.  Pehea ua iho mua no nae paha oe iloko o kela wahi ea?"

            Ua li-o ae la na maka o ka wahine opio, me he mea la, aia ka maka'u ame ka weliweli iloko o kona noonoo, a wikiwiki mai la oia i ke kamailio ana:

            "O, aole o'u makemake e iho ilalo o kela wahi!  Ua lilo na ilina o ka poe make i wahi menemene loa ia'u, a aole o'u makemake e hoonioni wale aku i ka home o ka poe i hala ma kela ao."

            "Ma ia wahi, ua like ole ko kaua manao, no ka mea elike me ia a'u i hoike mua aku nei ia oe, e hele aku ana au e nana i na wahi i waihoia ai o na kino make, maloko o kela ilina, a ke ole au e kuhihewa, aia kekahi mau moolelo pohihihi loa, maloko o kela mau luapao, ina e hiki ana i ka poe no lakou na iwi e waiho nei maloko olaila ke kamailio mai.  Aole anei ou manao pela?"

            Ua hooi loa ia ae ka haikea o ka helehelena o ka wahine malihini, no keia ninau i waihoia aku la imua ona, me ka huli ana aku o ka nana ana iwaho o ka puka aninai, a no ko Simona Kaapuni manao, ua lilo paha kana mau mea e kamailio aku nei, i kumu hoopilikia aku i ka noonoo o kona hokoolua, nolaila hoopau loa ae la la oia i kona niele ana aku iaia.

            Ma ka hora eha o kela auwina la, i ku aku ai ke kaa no Ladana, a ma ko Simona Kaapuni kulana keonimana, kokua aku la oia i ka wahine malihini, ma ka lele ana mailuna aku o ke kaaahi.

            Ia laua nae e hoomakaukau ana e haalele iho ialoko o ke kaaahi, hooniele hou mai la no o Simona Kaapuni i ka i ana mai:  "Ina he mau manawa kou o ka hoea ana no Welafika ea, aole aku la no hoi e nele kou kamaaina i ko'u mau hoaloha, o kekahi o lakou oia no ka Rev. Edimona."

            "Aole au i kamaaina iaia, aka ua lohe no nae au i kona inoa."

            "Alaila ua kamaaina nae paha oe ia Mr. Naika, ke kanaka hookani okana o ka halepule ea?"

            "Ae, ua kamaaina au iaia, he mau manawa lehulehu ko'u o ke kamailio ana me kela kanaka."

            Kulou iho la ke poo o Simona Kaapuni ilalo, me he mea la e nalu ana iloko ona, i keia mau olelo.  "O ka'u no ia i koho mua ia;" me kona pane hou ana mai:

            "Pehea, e kahea ae anei au i kekahi kaa, no ka hoihoi ana aku ia oe no kou wahi?" ia laua i lele aku ai mailuna aku o ke kaaahi.

            "Aole ua nui kau mau hana lokomaikai ia'u, ua hoea mai la au i kahi e hiki ai ia'u ke hana no'u iho," wahi a ka wahine malihini, me kona huli ana aku hele, me ke ku malie o Simona Kaapuni nana i ua wahine nei.

            O ka mea oiaio, i ka haalele ana aku o ka wahine malihini i ka hale hoolulu kaaahi, ua hele aku la oia a loaa kekahi kaa, e ku mai ana, me ka nui o na kaa hoolimalima, kau aku la oia maluna o ua kaa nei, o ka lilo aku la no ia, me ka hoopaa ana iho nae o Simona Kaapuni i ka helu o ke kaa maloko o kana buke hoomanao.

            "He keu aku kela a ka wahine akamai," i hooho ae ai o Simona Kaapuni, me kona kaha ana aku hele, no kahi o kekahi halehana kini me na ano ki apau.

            "E hiki ana anei ia oe ke hana mai i kekahi ki-puka na'u, mawaena o keia manawa ame ka hora ehiku o ke kakahiaka o ka la apopo?" wahi a ua o Simona Kaapuni, imua o ke kanaka nana e hana i na ki.  "Eia me a'u he wepa hoopipili, a'u o ke kuni ana i ke ana o ke ki au e hana mai ai na'u."

            "He hana hiki weale no ia ia'u ke lawelawe aku, i ka manawa pokole loa," wahi a ka mea hana ki, me ka lalau ana mai i ka mea hoohalikelike, e paa ana iloko o ka lima o Simona Kaapuni.

            Nana pono iho la ka mea hana ki i ke kope o ke ki i makemakeia ai nana e hana, alaila nana mai la maluna o na maka o ke kanaka malihini, me ke kahaha, o kona lalau aku la no ia i kekahi ume, a huki mai la i kekahi mea, me he la, e hoohalikelike ana oia, a ia wai i kamailio aku ai o Simona Kaapuni:

            "Heaha kena mea au e nana mai nei?"

            "Heaha mai auanei kau, ua hookahaha loa ia mai ko'u manao, no ka mea o keia ka elua o ka manawa i loaa mai ai ke kauoha ia'u, e hana i ki, elike me keia mea hoohalikelike au i waiho mai nei.  I ke kau hooilo koke aku la no i hala, i hana ai au i kekahi ki o keia ano like loa."

            "Auwe no ka hoi e!  Owau iho la kekahi i hookahahaia mai la ko'u noonoo; a pehea, mai ka wepa hoopipili mai anei i laweia mai ai ka mea hoohalikelike, no kou hana ana aku i ke ki?"

            "Ae, he elua keia mau ki i waihoia mai na'u e hana, he hookahi, ua kulike loa me keia mea au i waiho mai la, a o ka lua, he wahi ki uuku iho.  O ke kumu o ke ala koke ana mai nei o ko'u noonoo, no kela ki mua a'u i hana ai, o ia ke kaokoa loa o kela ki, mai na ano ki maamau ae, nolaila i kuu ike ana i kau ana o ke ki i makemake ai e hana aku, pela au i hele mai la e nana i ke ana o ke ki mua a'u i hana ai, aole he wahi lilo iki o kekahi ki i kekahi, ua like loa ma na ano apau.  Iloko o na makahiki loihi o ko'u noho ana ma keia oihana, aole he manawa i loaa mai ai ia'u ke kauoha, no ka hana ana aku i kekahi mau ki like loa, koe wale no mai, ke kanaka hookahi mai; a o keia ka manawa mua loa, i loaa ai ia'u o ke kauoha e hana i hookahi ki, mai na kanaka elua mai."

            "Pehea, he mau ku-e ana anei kekahi ma kou aoao, no ko'u nana ana aku i kela mea ana kahiko e waiho nei malalo o kou malu?"

            "Aole a'u mau ku-e ana, ua hiki ia oe ke nana elike me kou makemake," alaila waiho mai la ke kanaka hana kini, i na ana hoohalikelike elua imua o Simona Kaapuni, no kona nana ana iho.

            He mea oiaio, elike me na hoakaka a ke kanaka hana kini, ua ike iho la o Simona Kaapuni, i ke kulike loa o kana ana, me ke ana o ke ki i hana mua ia ai e kela kanaka, malalo o ke kauoha a kekahi mea okoa aku, o ka like ole wale no, he ana kana o ka wepa hoopipili, a he ana hoi kela, o ka ihoiho kukui.

            "Ua kulike i'o keia mau mea ana a elua, aka nae aole a kaua kamailio hou ana maluna o keia mea, koe wale no, e hana oe i ki na'u, a ma ka hora ehiku o ke kakahiaka o ka la apopo e hoea mai au no ke kii ana i kela ki.  E makaukau ana anei oe, mamua ae o kela manawa?"

            "Ae, a mai hopohopo iki oe, no ka mea, o ka'u hana mua loa ia e lawelawe aku ana, o ka hana ana i ko ki."

            "O ke ano kena o ke kamailio ana," wahi a Simona Kaapuni, me kona hoohele ana aku i ke kamailio ana, e pili ana i na ano ki like ole, a i ka hala ana o kekahi mau minuke, o ia hoonanea ana me ke kanaka hana kini, nonoi okoa aku la oia, e hookuu mai, no kona hoomanao ana ae paha hoi kekahi, no kekahi hana nui ana i makemake ai, e hele aku e hooponopono.

            Oiai nae e hoonanea aku ana o Simona Kaapuni i ke kanaka hana kini ma ke kamailio ana, me ka hoolalau ana i kona noonoo, i na mea like ole, ua hookomo malu iho la oia i na ana elua, o na ki kahiko, i hanaia, maloko o kona pakeke, no kona ike, e hoea mai ana i ka wa e lilo ai kela mau mea, i mea waiwai loa iaia.

            Ma kela haalele ana aku a Simona Kaapuni i ka hale o ke kanaka hana kini, ua hoi hou aku la oia no ka hale hoolulu kaaahi, no ka nana ana i ke kaa nana i lawe i kela kokoolua o ke kau like ana mai me ia maluna o ke kaaahi hookahi.

            O kahi no nae o ka laki, ua loaa mai la iaia ka helu o ke kaa, ana i hoopaa ai maloko o kana buke hoomanao, nolaila hele pololei aku la oia a loaa ke kalaiwa o ua kaa nei, a i au la:

(Aole i pau)

 

 

 

 

 

HE MOOLELO NO

ALIKA

A I OLE

Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi

Mamuli o ka Manao Lili

 

            "He keu aku ka u'i o na pua au i hoouna mai ai na'u no ia hana ma kou aoao, ke haawi aku nei au i ka hoomaikai ame ka mahalo ia oe e Elioka," i pane mai ai o Lola, ma ke ano hoolalau i ke kamailio ana, no kekahi kumuhana okoa loa.  "O na pua rose ka'u mau pua punahele loa, a he keu aku no hoi ke onaona o ke ala o keia mau pua.  Aole e hiki ia'u ke hoopoina i ka Alika mau olelo, ke hoi mai oia me na pua rose, a wahi ana o ke ala onaona o keia mau pua ka mea nana e hoomama ae i na manao kaumaha a luuluu."

            Ua kamailioia mai kela mau olelo e Lola me ka leo o ka mea i piha me na haawina ehaeha, e hiki ole ai ia Elioka, ke kaohi mai i ka mea i piha me na haawina ehaeha, e hiki ole ai ia Elioka, ke kaohi mai i kona mau waimaka, a ke nalu pu la hoi oia iloko iho ona no ka oiaio ole o na hoahewa a Mrs. Wadona i hookau mai ai maluna o Lola, no ka haawi ana i ka laaumake ia Alika.

            "Aole loa i pili ka hewa ia Lola," wahi ana iloko iho ona, "aka ina he mau ahewa ana kekahi, e holo aku ia maluna o ka mea nana maoli i lawelawe i kela hana ku i ka lokoino."

            "Ua mehameha maoli kou noho ana e Lola, mahope iho o ka haalele ana mai o Alika ia kakou apau," i hoomaoe wale aku ai no o Elioka i kana kamailio ana.

            "O e Elioka, ua aneane maoli e naha kuu puuwai i ke aloha no kuu hoahanau" alaila hiolo makawalu mai la na waimaka ma kona mau papalina, pehea hoi e hiki ai ke paa aku, ua hele mai la na hoomanao ana no kona hoahanau a pau imua o ke alo.

            No kela ano o Lola a Elioka e ike aku la, ua kokoke loa ua kanaka opio nei e hopu aku i ke kaikamahine opio, a hoopili mai i kona umauma, a e holoi ae i na waimaka ma kona mau papalina, he hookahi wale no mea nana i kaohi mai, i kona hooko ana aku ia hana, o kona maopopo ole, ina paha ua like ka pana ana a ko laua mau puuwai pakahi, i ke aloha o kekahi no kekahi, oiai aole loa ma kekahi ano, i hoikeike aku ai o Lola, aia he noonoo iloko ona no ia nei.

            Ke hoomanao nei no oe e Elioka, he wahi kaikamahine uuku wale no o Alika, i ka manawa a Anakala Alabaki i lawe ae ai ia maua, a noho pu aku me ia.  He elua makahiki ko'u oi mamua ona, nolaila ua lilo au i mea nana e hooponopono aku iaia ma kekahi mau mea, ma ia ano iho la, i ko maua pii ana ae a lilo i mau wahine opio, ua pipilipaa aku ko'u aloha iaia, me he kaikaina ponoi loa la no'u.

            "He mau ano lehulehu kona nana i ume aku i ko'u mau manao hoohihi nona, a ua manaoio maoli no au, ua aloha pu mai oia ia'u; aka he mau mahina ae nei nae i hala, mamua aku o kona haalele ana mai ia kakou, ua ike aku au i ka loli loa o konamau ano, me ka pohihihi no ia'u i kinohi, o ke kumu o kela loli, aka i keia manawa nae, akahi no a maopopo ia'u ke kumu oiaio maoli.

            "Ua hala nae kuu hoahanau aloha, a o ia ka'u e hoike aku nei ia oe e Elioka, he keu aku keia a ke ao lokoino, a ke ike nei au no'u iho, i ka piha maoli me na haawina kaumaha."

            Ua hoopukaia mai kela mau olelo e Lola me ka awiwi o ke kamailio ana, a i kekahi manawa, e uumi okoa iho ana oia i kona mau waimaka, a ke nana mai ia Elioka, me he mea la, e ike okoa aku ana ke kanaka opio, i kekahi hoailona, o ka mea i uluhia me na noonoo like ole.

            Haalele iho la o Elioka i kona noho; me ke ku ana ae iluna, a hele aku la a ku iho la ma ka aoao o Lola, me ka paa ana iho maluna o na poohiwi, alaila kamailio iho la i na olelo hoomalielie, i ka pane ana aku:

            "Auhea oe e Lola, e hoopau kou uwe ana, a e hoao oe, e hoopoina i ka noonoo ana no na mea o ka wa i hala, oiai he kino nawaliwali kou i keia wa, a o ka hoala ana mai i na mea e pihoihoi ai kou noonoo, he kumu ia e loohia hou ai oe i ka ma'i.  Ua maopopo loa ia'u, ua aloha i'o oe ia Alika, a o Alika pu kekahi i aloha ia oe."

            "Ua maopopo i'o anei ia oe e Elioka kau mea e kamailio mai nei?  Ina o kena ka mea oiaio ea, alaila ua hoomama mai oe i kuu manao kaumaha a luuluu e noho nei no kuu hoahanau."

            "E hoao oe e Lola e hoopoina i kou mau manao kaumaha no Alika, mai lilo kona haalele ana mai ia kakou, i kumu nou e ae aku ai, e lanakila mai ka nawaliwali maluna ou."

            "Ua hele au a piha maoli me ka ehaeha e noho nei," wahi a Lola me ka nalu ana iho iloko ona, ina paha he mea pono iaia, ka hoike piha ana mai i na kumu o kela ehaeha, aka no kona manao, o hoowahawaha mai auanei o Elioka iaia, ke lohe aku, no na kumu hoahewa a Mrs. Wadona nona, e pili ana i ka laaumake, nolaila uumi wale iho la no oia, ia mau meahuna iloko ona.

            Ua hiki no nae i ke kanaka opio ke koho aku, aia iloko o Lola kekahi manao nui kahi i nalu ai, no ka hoike ana mai iaia nei; o ia no kela mea hookahi a ua o Elioka, i lohe ai e kamailioia ana mawaena o Mrs. Wadona ame Lola, no ka laaumake, aole nae oia i koi wale aku ia Lola e hoike mai i kana meahuna, a i ole kaa paha ma kona aoao, ka hoakaka ana aku no kana mau mea i lohe ai.

            "O ka manao nui o ko'u hele ana mai la e ike ia oe e Lola i keia la ea, no ka hoike ana aku no ia, e hele ana au no kekahi wahi mamao, e hala ai ia'u he pule hookahi, a i ole elua paha pule e noho ai malaila, mamua o ko'u huli hoi hou ana mai; a i wahi e maopopo ai ia oe kahi e loaa ai au, ma ke kelekalapa, ina nei e hoea mai ana kekahi mea ano nui, i makemakeia ai ko'u hoea ana mai, pela au i ake loa ai e hui pu kaua, a e haawi aku no hoi i ko'u aloha, mamua o ka haalele ana iho ia oe."

            "Alaila ua hoohuoi anei oe no kekahi mea ano nui e hoea mai ana?" wahi a Lola, me kona koho wale ana iho no, malia paha ua loaa pu aku ka ike ia Elioka no na mea a Mrs. Wadona, i ahewa mai ai iaia.

            "Aohe a'u mau mea i hoohuoi," wahi a Elioka me ka hoolalau ana mai i kana kamailio ana.  "Mahope iho o ka make ana aku o Mr. Wadona, kou makuakane hanauna ua noonoo maoli iho no au, me he mea la, ua ili mai maluna o'u ke ko'i ko'i o ka makaala ana aku nou; he mea hoohauoli loa mai i ko'u noonoo, ka makaala ana aku no ka pono o ha'i, oiai owau hookahi wale iho no ia e noho nei ma keia ao."

            No kela mau olelo a Elioka, ua hoomamaia ae ko Lola mau manao kaumaha, o kekahi kumu paha, aole loa ona wahi manao iki, ua loaa aku ka ike i kela kanaka opio e pili ana i ka laaumake; eia nae ma kekahi ano, ua lilo kela kaawale aku o Elioka no kahi mamao, i mea hoehaeha loa i kona noonoo.

            "Ke mahalo aku nei au ia oe no keia hele ana mai la ou e ike ia'u," i pane mai ai o Lola me ka manaolana poho, no ka hiki ole iaia ke hooko aku i ke kauoha a Elioka, e kelekalapapa aku iaia, i ka wa o kekahi mea ano nui e hoea mai ai no ka mea aia pu no iloko o Lola ka manao, e haalele iho i kona noho pu ana me Mrs. Wadona.

            "Mai hoopoina iki oe i ka inoa o ko'u wahi e noho aku ai iloko o keia mau pule, e malama loa oe i keia apana pepa, ina e nalowale ana, e hiki ole ana ia oe ke hoike ae ia'u no ka hoi koke ana mai imua ou, i kau manawa e makemake ai."

            "Aole loa au e poina, a mai hopohopo iki oe, no ka nalowale o keia pepa," alaila noke okoa iho la o Lola i ka uwe, me he mea la nae, ke ike mai la o Elioka i kekahi hiona ma ka helehelena o Lola e hoike okoa ae ana, aia iloko ona ka makemake ole, i ko ia nei kaawale aku, nolaila kulou iho la oia a pili ma ka papalina o ke kaikamahine opio, me ka pane ana iho:

            "E Lola!" wahi ana me ka leo haalulu.  "E Lola hoi--ua maopopo no ia oe--" me ka hooki honua ana iho o ua kanaka opio nei i kana kamailio ana, aohe nae he wa a hua'i okoa aku na olelo e hoike ana no ka nui o kona aloha i kela kaikamahine.

            "Aole o'u kuleana e kamailio aku ai i hookahi huaolelo, no ko'u haulehia ana i ke aloha nona," i nalu wale iho ai no oia.  "He kanaka ilihune au, ua nele i ka waiwai ame ka inoa, aka e hoao no au e uumi i ko'u mau manao apau, me ke kakali aku o ka hoea mai o na ulia pomaikai," oiai no nae ke hakoko la oia me na manao uilani like ole e paio la iloko ona; no kona ku i ka lokoino, i ka hookuu hookahi aku ia Lola, e auamo i kona mau ehaeha; ana no i ike ai, aole loa i pili aku kekahi hewa maluna o kela kaikamahine, no ka make ana o Alika.

            Ua lawa paha keia manawa o ko kaua kamailio ana e Lola, o ke aloha no kou a o ka'u kauoha nui wale no ia oe, o ia kou hooikaika ma na ano apau e hoi hou mai ka ikaika i kou kino, a e hoohauoliia mai auanei ko'u manao, ke huli hoi hou mai au, a loaa oe e noho ae ana me ke auhee aku o keia mau ano ou," alaila kulou iho la oia ilalo, a honi aku la ma ka lae o Lola.

            "Ae, o ke aloha no kou e Elioka!" wahi a Lola me ka hele o na maka a pohina i ka waimaka, me ka mau no nae o kona puliki ana i na lima o Elioka, me he mea la, aole ona makemake e hookuu aku i ke kanaka opio e hele no kahi mamao loa mai iaia aku.

            Hele mai la ka makemake a nui iloko o Elioka, e hoike okoa mai i ka nui o kona aloha no keia kaikamahine opio, aole nae e hiki, ina he kanaka waiwai oia, a he kaikamahine ilihune o Lola, a ua makaukau loa oia e hopu aku ia Lola, a puili mai iloko ona, me ke kamailio ana iho i na huaolelo e hooluoluia aku ai kona mau manao ehaeha apau, a e haawi aku hoi i kana mau pulama ana, me na manao makee o kekahi kanaka i kana mea i aloha nui ai.

            "He mea anei kekahi au i makemake ai ia'u e hana aku nou e Lola, mamua o kuu haalele ana iho ia oe?"

            "Aole a'u mea i makemake ai, koe wale no keia, ua ike no oe ua aloha aku au ia Alika, pela i'o anei ka mea oiaio iloko o kou noonoo na'u?"

            "Ua maopopo loa ia mea ia'u, a aole loa e hiki i kekahi mea, ke hookomo mai i na manao kanalua iloko o'u, no ia aloha ou, no kou hoahanau."

            "Me ka mahalo a nui ia oe e Elioka, o keia wale ae la no ka'u mea i makemake ai," alaila hookuu iho la oia i ka li@@ ana e paa ana o Elioka, me ka maha o kona uhane, kulou iho la hoi kona poo ilalo, me ka loaa ole nae he wahi manao hoohuoi, no ke ano o na olelo a Elioka i pane aku ai, no ka maopopo ana i kela kanaka opio, na mea apau e pili ana i ke kumu o kona ehaeha.

            Ma kela wahi i huli mai ai o Elioka hele no kahi o ka puka, me ka nui o na manao like ole e nalu la iloko ona, a hoi aku la no hoi o Lola noluna o kona wahi moe, no ka hoao ana e hoonana i kona mau manao ehaeha apau, ma ka hiamoe ana aku, no ka mea ua paa kona manao, ma kekahi la ae, e haalele aku ai oia i ka noho ana maloko o ka home, o ka wahine i hoao mai e hoolilo iaia nei i enemi ino loa nona.

 

MOKUNA XIII.

 

            Ma kela hemo ana aku a Elioka nowaho o ka holo, aole oia i hoi pololei aku noloko o kona keena hana, aka ku malie iho la oia, me ka noonoo ana no kekahi mea ana e hana aku ai; ua hala okoa kekahi mau minuke o kona ku ana, alaila hooho ae la oia me ka pane ana ae i keia mau olelo:

            "He mea pono, e loaa kekahi mau hoakaka ana i wahi e hoopauia ae ai ka pohihihi ma keia ninau ko'iko'i, o ke alahele wale no nae e hiki ai ia hana, o ia no ka loaa ana he mau ike maopopo loa."

            Aea ae la kona poo iluna, me ka alaalawa ana mao a maanei, a no kona ike ole aku i ka maaloalo mai o kekahi mea, nolaila hele aku la oia a ku iho la mamua o ka puka o ka rumi o Alika, wehe aku la i ke pani puka me ka malie loa, a mahope o kona alawa ana mai ihope, e nana ai ina paha he mea kekahi i ike iaia i ka hoea ana no kela rumi, o kona komo aku la no ia iloko, a pani mai la i ka puka.

            Ke nana la oia ialoko o ka rumi, he o ia mau no na mea apau, me he mea la, e ola ana no o Alika, aole i make.  Aole he mau hoololiloli i hanaia, ua waiho ia no na mea apau, ma ko lakou mau wahi mau.

            Ke waiho la no ke pakaukau, me ke ie humuhumu a Alika, pela me kana mau buke, a iaia i nana aku ai ma kahi waiho lole, e kau mai ana no na lole o Alika, aole i laweia, aia no na kamaa, ma ko lakou mau wahi.

            E hoopohihihiia ana ko kaua noonoo e ka mea heluhelu, no ke kumu nui o kela kanaka opio o ke komo ana iloko o ka rumi o Alika, aka nae ma ka manao koho wale aku, aole ia no kekahi mea okoa ae, aka no ke ake ana no e maopopo iaia na mea apau, e pili ana i na kumu hoahewa a Mrs. Wadona ia Lola, no ka hanai ana ia Alika i ka laaumake.

            Hele aku la oia a huki mai la i ka ume o ke pakaukau, e waiho ana ka welu, o kela no ka helu hookahi, a Mrs. Wadona i hookomo ai iloko olaila, ma kela po ana i ahewa mai ai ia Lola, no ka pili i ke karaima pepehikanaka.  Ke nana la oia i ke kiaha ame ka omole o ka laaumake, aole ona ike, o kana noonoo wale no nae, malia ua malama o Mrs. Wadona ia mau mea, no kona hopohopo, o loaa auanei ia Lola, a i kekahi mea okoa aku paha, o ka pau n oia o ka hiki ana iaia ke hooiaio mai no ka hewa o ke kaikamahine ana, i makemake ai e hookomo aku iloko o ka poino.

            Haalele iho la o Elioka i ke pakaukau, a hele aku la a ku mamua o ka puka o kahi kau lole, me ka namunamu wale ana iho no:

            "Heaha la ka mea hiki e loaa ia'u maloko nei o keia wahi," a heaha la ia alawa ana ae, ike aku la oia i ke kau mai o ke kahi eke e waiho ai o na lole lepo, nolaila hookomo aku la oia i kona lima iloko, a wehe mai la i kekahi epani, he epani no kela no Alika, i kona wa e lawelawe ai i kekahi mau hana lepo.

            He elua mau pakeke liilii i hanaia mamua o kela epani, nana iho la oia i na ukana oloko, he hookahi haina-ka, a iaia e wehe ae ai no ka nana ana iho, haule aku la he pepa iluna o ka papahele, a i wahi e maopopo ai ke ano o kela apana pepa.  @ulou iho la oia ilalo, o ka mea nae nana i hookahaha loa ma @ kona noonoo, eia ka he pepa wa-hi kela no ka laaumake.

(Aole i pau)