Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 15, 12 April 1923 — Ka Huakai Makaikai a na Hoa o ka Ahaolelo no Molokai Nui ka Ino i Ikeia ma Kela Huakai me ka Hana Nui ka Lele Ana o na Ohua ma Kalaupapa Mahalo Nae i ka Aina Hoopulapula [ARTICLE]

Ka Huakai Makaikai a na Hoa o ka Ahaolelo no Molokai

Nui ka Ino i Ikeia ma Kela Huakai me ka Hana Nui ka Lele Ana o na Ohua ma Kalaupapa Mahalo Nae i ka Aina Hoopulapula

He elua po, ame elua ao, i hoo- • *'nia o na hoa o ka ahaolelo kubic ka lakou mau malihini, a ka moana, ama Molokai, ma ka j.:kai makaikai i ke kahua o na ■•:: 4 'i lepera nox Kalaupapa, ame ka hoopulapula o na Hawaii ma KJr!m:tula, a o ka hopena o kela ..ikiii makaikai, o ia no ka hoo- : i'Niia ana o na mea apau me na - anao mahalo, no na mea a lakou i'-:e maka ai, ma ka aina hoopu;apula. Ma kahi o ka hookahi haneri n oi aku mau ohua ma kela huakai i!;akaikai, ma ka manawa a ka moKt:.'ihi Mauna Loa. i haalele iho ai . ka uwapo ma Honolulu nei, ma * k.< hora umi o ka po o ka Poalima ..k'.i la i hala. H. huakai ino kela o ka moana n na hoa o ka ahaolelo no Molokai, :ic- ka ua pu, eia nae, aole i lilo 1» t .nu mea, i mea e hoopohoia ai nu ' ..naolana o ka lehulehu i holo ma - a liuakai, no ka mea ua hoea k-,i la no na wahi i makemakeia n;e ka palekana, a ua ike hoi i aa mea apau, a lakou i ake aku ai, me na manao mahalo he nui, a huli hoi m.ii Ia no Honohilu nei, me kekahi ;nau mea hoomanao, a lakou e poina < ;e ai no kela huakai. Ino ka Moana I ka Mauna Loa me kana mau malihini i haalele iho ai i ke awa o Honolulu J.ei, aia na hoailona apau v.o kekahi huakai hoohauoli, i na n-iea apau, aka i ke kaa pono ana ::'ku i-waho o ka moana akea, ua komo kino aku la ka Mauna Loa * : !nko o ka ino pa mai la ka m«kani me ka ikaika, me ka mmui o ia ale ma kela ame keia aoao_o ka - • mea nana i ka* Mauna me'Ve pauku laau .. e paialewaia ana e na ale ahiu «' ka moana. Ile nui na ohua i moe maluna o k:i oneki maluna o na pela, no ka niakemake i ka oluolu owaho o na i :nv:. eia nae, i ka hoea ana i na V '-r;i o ke aumoe, ua liaule mai la kr; ua me ka ikaika, ka mea naua kono mai, i na ohua apau, e hoi ■ •loko o na rumi e hiamoe ai; a iv i ke ano nui ke oleio ae, aole loaa ka moe maikai ana i na ■'a apau ma kela po, ahiki i ke .•: ana aku o ka moku no Kalaupa]]oko nae o kela ino, i oni aku ai ka Mauna Loa, no ke awa o Kalau- ; npa. me ka hoea ana aku, i ka • a molehulehu, e a ana no ke ku--,ni o ka hale ipukukui o Molokai. l'a kalewa ka Mauna Loa ahiki . ke no ana ae, alaila hookuu iho )a V a heleuma ma ke awa, eia nae i ■? hana paakiki ka lele ana aku o • . ohua nouka o ke kahuama'i, ;muli o ka nunui o ka nalu; aka : ii.ope iho o na kukakuka ana me ■■ kapena o ka Mauua Lo'a, uu "oleleia aku la na ohua nouka o '.. •*! aina, me ka hana nui no nae, k ) ua holopono na hooikaika ana Na Malihini ma Kalaupapa Mamuli o ka inoino o ke an*a, ua •uanaoia. e mai ka Mauna 1.0.i no Kaunakakai, a mahope o ' a makaikai ana i na aina hoopula'uia, a ina no ka malie alaila holo "u aku no Kalaupapa. t?a hooku.;i.i nae he hookahi waapa, no ka holo ana e nana ,i ke awa, a i £ ka hoi ana mai o kela waapa, lawe i-i.ii la i ka hoike, aia a loaa mai 3 hoailona maiuka mai o ka ainn, iaila o ka manawa ia e hoouna ku ai i na ohua, no ka lele ana /..ka. Oiai e nn-ne ana no ke alahele pono e hana aku ai, ua haawiia mai ; ka hoailona maiuka mai, no ka >-le ana aku o na malihini, ia wa i lunahoomalu o ke komit«3 ola ka ahaoielo, ame Kauka Trotter « ka papa ola i kau aku ai maluna <> ka waapa a holo mai la nouka. I ka ike ana o ka nui aku o ka ' oe maluna o ka moku, i ka pae •naalahi ana aku o ka poe mua, ua 'ili'.iali liilii mai la na waapa ia :kou ahiki i ka pau ana iuka, eia :i :c he mau hora ekolu, okoa ia o ku hoohikihikiia ana, me ka loan | 'le rae o kekahi mau ulia. Ai;v na ma'i mauka o ka aina • nhi i kuku mai fli, iloko o ko lakou . lole i kahiko ia lakou iho no k la la ano nui ma ke kahua ma'i, ina ka home oka Lunanui J. B. MeVeigh, i hookipaia aku ai na ma- • ihini, no ka hoonanea ana, a mai-. aku, i hele makaikai ai no na o ke kahuama'i, a no Kala- \ "v<■»'>, nie ka huikau o na malihini me i»a wa 'i.

Ka Paina Luau I ka huli hoi ana mai o na malihini, mai ka lakou huakai makaikai mai i na wahi ano nui o ke kahuama'i, ua hookipaia lakou ma kekahi paina luau i hoomakaukauia malalo o kekahi lanai, o ka home o ka lunanui, malaila i haupa iho ai na mea apau i na meaai i hoomakaukauia, me ka hoonauea ana hoi o ka bana o Kalaupapa i na malihiui, pela hoi me na kalapu himeni. Mahope o ka paina luau, ua haawiia ho mau haiolelo, ma ka aoao 0 na hoa o ka ahaolelo, me ka hoolohe pu ana hoi i kekahi mau noi mai aa ma 'i mai, a o ke noi ano iiui, 1 hoomaopopoia, o ia no ke uoi mai na ma'i makapo mai, e haawiia aku ia lakou, i elima dala no ka mahina, ma ke ano he mau dala kokua no ko lakou noho ana, no ka hiki ole ia lakou ke hele i ka hana. Oiai ke nee mau la ka manawa imua, ua haawiia mai la ka hoailona mai ka Mauna Loa mai, no ka huli hoi ana aku o na ohua iluna o ka moku, o ka manawa ia i haalele aku ai na malihini i ke kahua ma'i, a hele mai la no ka uwapo, me ka hala okoa o kekahi manawa nui, ma ka hoohikihiki ana ia lakou, ahiki i ka pau ana iluna o ka mokuahi. No Kaunakakai I ka haalele ana iho o ka Mauna Loa ia Kalaupapa, ua kamoe pololoi aku la ia no Kaunakakai, a hele no hoi a na hora molehulehu, hoaa mai la no ke awa o Kaunakakai, a o ka poe he mau ohana a he mau hoaloha ko lakou iuka o ka i kau mhi la aia «i, a' koie aku ia nO'hot kekahi poe noluna o ka moku, no ka hoaumoe ana no ia po, ahiki i ke ao ana ae. I ke ao ana ae ma ke Sabati mai, ua hoea aku la ke Kiaaina Farrington, maluna o ka moku kiai Amerika ka Mojavc; a i hakalia no a pau ka aina kakahiaka maluna o k'i Mauna Loa, ua lele mai la na mea apau iuka, a kamoe mai la ka lakou huakai no ka aina hoopulapula o Kalamaula, kahi a kekahi mau ohuna Ilawaii e noho aku ana ma ko lakou muu home hou. Mahalo i na Meakanu Mai ka uwapo aku, i hele aku ai na malihini no ka uluniu i kanuia e Kamehameha V, no ka inu ana i ka wai o ka niu haoliao, a mailaila aku no ka home o ka Lunanui Thornton Lyman, no ka nana ana i na wahi hoopulapula o na meakanu, ame na holoholona, pela hoi na wai no ka hookahekahe ana i na meakanu. Mai wahi aku, i mahelehele ai na malihini i ka lakou mau wahi e hele ai, heio kekahi poe, no ku makahiki ana i na aina, o ka poe hoopulapula, hele hoi kekahi poe, no ka makaikai ana i na aina o Palaau ame Hoolehua a hala loa i Kamalo. Ma na mea apau a na malihini i ike maka ai, ma na home o ka poe hoopulapula, ua nui maoli ko lakou mahalo, no kamea aia na hoailona ppau no ka holomua o na ohana he umi-kumamalima e noho nei maluna o kela mau apana aina hoopulapula. Ma ka hoakaka mai a kekahi mau Hawaii e noho nei ma kela mau aina hoopulapula, e hooikaika mao\i ana na kane, na wahine amo na keike, i ka hana ana i ko lakou aina, mai na hora mai o ke kakahiaka, ahiki i ka po ana, a i kekahi manawa no o ka po, ua hoohalaia e lakou ma ke kanu ana aku i na meakanu. Mahope o ka hele makaikai ana, i akoakoa hou ae ai na mea apau malalo o ka uluniu, malaila i paneeia mai ai na meaai na na maliliini, me ka haawiia ana he mau haiolelo, me ka hoolohe ana no hoi i kekahi mau himeni, a ma na hora o ke ahiahi, i huli hoi aku ai na mea apau noluna o ka mokuahi, a huli hoi mai la no Honolulu nei me ke ku ana mai ma ka hora eiwa o ka po Sabati iloko o na manao ulumahiehie no na mea a lakou i ike ai, mn kela huakai makaikai. Nui maoli ka poe i hoi aku a noho ma kahakai o Kakaako iloko o.keia mau la, me ke ku o na halelaau hou, a i kulike ai me na mea i hoakakaia ae e ua lunaoihana o ke Teritore, e aeia ana kela poe e noho malaila, ahiki i ka wa a ke aupuni e hana aku ai i uwapo ma ko awapo ma ke awa o Kewalo.