Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 16, 19 April 1923 — Page 6

Page PDF (1.64 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

EONO, NUPEPA KUOKOA HONOLULU, T.H., POAHA APERILA 19, 1923

 

He Moolelo no

KA MEAHUNA POHIHIHI

A I OLE

Ka hoohokaia Ana o ka Manao Puuwai o ka

Mea Lili-He Moolelo i Piha me na

Wiliau o ke Aloha

 

            "Ua makemake au, e lawe pololei oe ia'u no kahi o kela wahine au i lawe aku ai, he aneane e piha he hookahi hora ae nei i hala.  O ko'u hoa ia o ke kau ana mai nei maluna o ke kaaahi, a mamuli o ko'u hele ana aku nei he wahi okoa, ua poina ia'u ka helu o ke alanui, o ka hale i ku ai, e pololei ai ka'u hele ana aku."

            "Ina pela ua pono, ua hiki ia'u ke lawe pololei aku no kahi o kela wahine i noho ai , aia ma ka Helu 54, Alanui Aubina," wahi a ke kalaiwa kaa, me ka wehe ana mai i ke pani o ka puka o kona kaa, i pii aku ai kana ohua a kau iluna.

            Ua hoomaikai iho la o Simona Kaapuni i kona laki, no ka maalahi loa o ke ala hele e hiki ai iaia ke loaa ka wahine opio, nolaila ua holo aku la ke kaa no ka lawe ana iaia i kahi i makemakeia, eia nae, i ka hoea ana aku o ke kaa no kekahi halekuai laau, ua hoopa aku la oia i ka poohiwi o ke kalaiwa, me ka olelo ana aku, e lele ana oia ilalo no ke kuai ana i kekahi mea ana i makemake ai, a ua hiki no iaia ke hele wawae aku, ahiki ka hoea ana i ka hale, o kona makamaka.

            Ma kahi nae o ka hele ana aku o Kaapuni noloko o ka halekuai laau, ua hoolalau wale aku la no oia, ahiki i ka nalowale ana o ke kaa ana i kau mai ai mai kana ike ana mai, o kona kaha aku la no ia hele no kekahi wahi okoa loa, oiai ua ike iho la no oia i ka hale, o ka wahine, ana i ake ai e maopopo.

            Ua hoi pololei aku la o Mr. Kaapuni no ka hokele, me ka hoolimalima ana aku i rumi nona, a i ka poeleele ana, ma kela po, hoi hou mai la oia no kela wahi i ku ai o ka hale, nona ka helu a ke kalaiwa kaa i kuhikuhi aku ai iaia, a i ka loaa, ana mai o kekahi makai kuhuina, ma kahi, aole no i mamao loa mai ka hale aku, o kela wahine, ua hoohalaia he mau minuke lehulehu e laua ma ke kamailio ana, a iaia no ka ike, ua kaa aku laka hana iloko o ka lima o ke kanaka o ke aupuni, o kona huli hoi aku la no ia no ka hokele, no ka hoouluolu ana no kela po.

            Iaia maloko o kona rumi, ua unuhi ae la oia i kana buke pakeke, a kakau iho la i keia mau olelo:  Miss Silia Haukona, Helu 54 Alanui Aubina, Ladana.

            Me kela inoa, ame ka helu o ke alanui, o ka mea nona ua inoa nei i noho ai, wehe ae la o Mr. Kaapuni i kekahi wahi puolo uuku, a uhola iho la maluna o ke pakaukau, i ka hainaka lepo, ana i lawe mai ai, mai ke anuu mai o ke alapii e iho la ilalo o ka halelua o ka poe make, a o ia ka ua kanaka nei i hooho ae ai.

            "Akahi a ulaaia ka meahua pohihihi e pili ana i keia mau huapalapala elua, eia ka o Silia Haukona, ka manao o keia S.H.  Ua pomaikai maoli au ma keia la, o ka mua, o ia no ka loaa ana o keia haina-ka, a o ka lua, o ia no ka maopopo ana o ka inoa piha, o ka ona nona keia waiwai."

 

 

 

MOKUNA XVII.

 

            Hapai ae la oia i kona mau manamanalima iluna, me ka hoomaka ana ae e helu, mai ka ekahi mai ahiki i ka ewalu, alaila hooho ae la i keia mau olelo:

            "Ina penei iho la na ulia pomaikai e ukali mau ai mahope ou e Simona, alaila o oe kekahi o na kanaka kaulana loa ma ka honua nei," wahi ana me ka mohala maikai ana ae o kona helehelena.

            Hoihoi hou mai la oia i kana mau waiwai apau maloko o kekahi pakeke o kona kuka, o kona haule aku la no ia hiamoe, me ka maha o ka noonoo, a i hakalia no a pau ka aina kakahiaka, ma kekahi la mai, aia oia ma ka hale hoolulu kaaahi kahi i kakali ai i ke kaa, o ke ku mai, a ma ka nora eiwa no hoi o kela kakahiaka, i hehi hou ai kona mau wawae ma ka lepo o Welafika.

            He ulumahiehie maoli ke kulana o ua kanaka nei iaia o kela hoea ana aku no kona hale hoolimalima, me kona noho malie loa i ka hale, ma kela la, aka i ka pau ana o ka aina ahiahi, hele aku la oia i ka holoholo, a mamua o kona hoi ana mai no kona hale hoolimalima, komo ae la oia ma kekahi wahi kuai pua, a kuai aku la he boke pua, a me kela boke pua i hoi pololei mai ai oia, a kikeke aku la mawaho o ka puka o ke keena oihana o kona hakuwahine.

            I ka weheia ana mai o ka puka, ua haawi koke aku la o Simona Kaapuni i ka boke, i ka ona nona ka hale hoolimalima, me ka lalau ana mai no hoi o ua wahine nei, me ka pane pu ana mai.

            "O, he keu maoli ka u'i ame ka nani o keia mau pua, a he keu aku kou lokomaikai, o ka haawi ana mai la i keia mau pua na'u," me ka honi ana iho o ua wahine nei i na pua.  "O keia ka'u ano pua makemake loa, a pehea la i pololei loa ai kau kuai ana mai nei i keia ano pua?"

            "Ina o kena ano pua kau puni ea, alaila a loaa mau aku ana ia ia oe i na la apau," wahi a Mr. Kaapuni, me ka imoimo ana iho o kona mau maka.

            "Aole o'u makemake, e hoopilikia wale aku ia oe, ma ka hoolilo ana i kau dala, no ke kuai ana i keia ano pua, i na la apua, no ka mea ua hiki no ia'u ke hoomanawanui, me ka pua ole."

            "Heaha auanei ka hoopilikia, no ka mea no'u maoli no keia makemake, no ka hana ana aku i kekahi mea maikai, a ke mahalo aku nei au ia oe, no kau mau olelo hoomaikai i kamailio mai nei no'u.  O ke aloha no kou, e hoi ana au noloko o ko'u mau rumi, eia keia ke hele aku nei i na hora o ke aumoe."

            "Ae, e hoi oe e hooluolu, o ka'u kalokalo, e loaa ia oe he moe oluolu ana, a na na uhane maemae apau, e kiai a e hoopakele ia oe, mai na poino mai, ahiki i kou ala ana mai ma ke kakahiaka o ka la apopo," o ka haawi ae la no ia o ke aloha mawaena o ka haku wahine o kela hale, ame Mr. Kaapuni.

            I ka hala ana mai hoi o Mr. Kaapuni, ua lawe aku la ka wahine haku hale, i ka boke pua, a hookomo maloko o kekahi pika uuku, me ka hookomo pu ana he wai, me kona piha loa i ka olioli no na mea a Mr. Kaapuni i hana aku ai nona.

            Ma kahi nae o ka hoi pololei loa ana o Mr. Kaapuni noloko o kona mau rumi, ua oili loa aku la oia ma ka puka mahope o ka hale, a hele aku la no kahi i ku ai o ka hale, a ma kekahi wahi i uluia e na laau hihi, e kokoke aku ana i ka puka, e iho ai ilalo o na luapao o ka poe make, i noho iho ai ua kanaka nei kakali.  Aole ona lohe aku i ka walaau mai o kekahi poe, a i ole maaloalo ae paha, o ka mea oiaio no nae, aole he poe oloko o ka halepule ma kela po, a oiai he kaawale loa ka halepule, mai na kauhale mai, he kakaikahi loa, ka ikeia o kekahi poe e hele ana ma kela wahi i ka poe ua nohoalii maoli mai ka maluhia me ka mehameha ma na ano apau, elele ole ai ka oili, o kekahi mea, he hana ano nui kana e lawelawe ana ma kela wahi.

            No ka hapalua hora paha kela noho malie ana a Simona Kaapuni, lohe aku la oia i ke kani ana mai o ka hora umi; ia wa i haalele aku ai oia i kela wahi, a hele mai la no ka puka o ka halelua.

            Me kela ki i hanaia mai ai e ke kanaka hana ki o Ladana, i wehe aku ai oia i ka puka, a iloko o ka manawa pokole loa, ua hamama ae la ke pani, o kona komo aku la no ia iloko, me ke pani hou ana mai i ka puka, a paa a ki mai la no hoi maloko mai.

            Ho-a ae la oia i kona kukui helepo, i maopopo ai kana wahi e hele ai olalo o ka honua, alaila hoomaka aku la e iho nolalo, ahiki i kona hoea ana i kekahi wahi, e mana ana he mau alanui lehulehu, ku iho la oia, me ka nana pono ana i kela mau alanui, eia ka he mau alanui liilii wale no kela, mai kekahi alanui akea ae, nolaila unuhi ae la oia he pohe, me ke kau ana aku i ma-ka ma ka paia, i ole ai oia e huhewa ke hoi mai.

            "I wahi e hoopua ole ia ai ka manawa, a i wahi no hoi e kuhihewa ole ai, e kau kaua e Simona, i hoailona, i hoailona e hiki ole ai e kumakaia no ko kaua hoea ana mai iwaena o keia ilina o ka poe make," i namunamu liilii ae ai o Mr. Kaapuni.

            Ma kekahi alanui uuku, koho iho la o Mr. Kaapuni malaila oia e hoomaka mua ai e hele, e kiei ha-lo ana ma na poopoo apau, a mai kela alanui ae, hele aku ana he alanui okoa, pela mau iho la kana  hele ana, no kekahi mau hora lehulehu, heaha la ia mea he maka'u a he hopohopo iloko ona, ua like loa kela wahi me he aina la, i uluia e ka manienie uliuli.

            I ke kani ana o ka hora ekolu o ka wanaao, manao iho la o Mr. Kaapuni, ua lawa kona noho ana ilalo o kela wahi, no ka mea aole loa he maikai iki, ina e ikeia mai ana oia, e oili aku ana mailalo aku o kela wahi, e kekahi mea, ke hoohakalia oia i ka haalele ana iho i ka ilina.

            Kau hou aku la oia i kekahi ma-ka o kana pohe, no ka hoailono ana i kana wahi hope loa i hele ai, alaila hoi mai la no kahi o na anuu o ka luapao, me ka holoi ana i na hoailona e ae ana i noke ai i ke kahakaha, a iloko no o ka manawa kupono, i hoea aku ai oia no kona mau rumi hoolimalima.  He ekolu mau po mahope mai a ua o Simona Kaapuni o ka hele hou ana ilalo o kela ilina, me kona kuekaa ana i na wahi apau i hiki iaia ke hele.

            Ma na alanui liilii, ma ke kukulu hema kana mau wahi i hele mua ai, me ka loaa ole iaia o kekahi mea e waiwai ai kona luhi, alaila hoomaka aku la e hele ma ke kukulu akau; ua hele no hoi ahiki i ka po hope loa, loaa aku la iaia kekahi mea nana i hoopiuwa loa mai iaia, mamuli o kona ike ana aku, e kau mai ana kekahi hoailona ma ka paia, i kakau ia me ke pohe, he hoailona o ke ke'a.

            "Ha, ha!" i hooho ae au ua o Mr. Kaapuni.  Ua hoea mai anei i ka wa e uku pono ia ai ko'u luhi?"

            Hoopili iho la oia i kana kukui helepo ilalo, a me ka hoohewahewa ole, i ike iho ai oia, i na moali kamaa e waiho ae ana, a ma ka hakilo pono ana i ke ano o kela mau moali, i loaa mai ai ka ike iaia, he elua mau kanaka no laua kela mau moali kamaa.  Hookolo aku la oia no kahi e moe ana o kela mau moali, ahiki i ka hoea ana aku no kekahi wahi, malaila aole he ike hou ia iho, me he mea la, ua pulumiia ka lepo, o ke alanui, a i ole, he mea paha kekahi i kaualakoia, nana i hoonalowale ae i na moali kamaa.

            Hoomau aku la no nae oia i ka hele ana imua, ahiki i kona hoea ana aku i kekahi lua hohonu, ua oi loa mai la ka hookahahaia o kona noonoo.  Ke nana la oia ialalo, aole ona ike aku i ka papaku, pakii okoa iho la kona alo ilalo, me ka hoolewalewa ana iho i knoa kukui, aole no he wahi mea a ikeia iho, a no kekahi manawa loihi, kela noke ana ona i ka nana, akahi no a ike powehiwehi mai oia i kekahi mea keokeo ilalo loa o ka lua.

            Iaia nae i huki ae ai i kana kukui iluna, me ka manao e nana pono i ke ano o ka hanaia ana o kela loa, ike aku la oia i ka waiho mai o kekahi apana lole eleele, he ekolu iniha ka loihi, a he hookahi iniha ka laula, ua hele hoi ua apana lole nei e hauka'e i ke koko.

            Oiai o Mr. Kaapuni e paa la i ka apana lole iloko o kona lima, ua hiki ke ikeia aku, kona haalele, aole no kona maka'u, aka mamuli paha o kona hoomaopopo ana iho, no kekahi karaima pohihihi i hanaia, a o ia ka ua kanaka nei i hooho ae ai:  "Akahi a loaa ia kaua e Simona ke akua lapu."

            Hookomo iho la no ua kanaka nei i ka apana lole iloko o ka pakeke o kona kuka, o kona huli hoi mai la no ia, no kahi o ka puka, e hemo aku ai iwaho, oiai aia kela i na hora o ka wanaao e hele la.

            Ma kekahi po hou mai, ua hoea aku la no o Mr. Kaapuni ma kahi o ka lua i loaa ai iaia, i keia manawa nae, ua paa pu aku oia me kekahi kapa-la ame kekahi kaula alapii loihi.

            Hoopaa aku la oia i kekahi piko o ke kaula ma kekahi kua hao, ma ka puka o kekahi luapao, a kiola aku la i kekahi piko ilalo o ka lua, me ke kapa-la, o kona iho aku la no ia ilalo, me ka paa ana i ke kukui helepo, ma kekahi lima.

            Ua ma'u no kela iho ana aku a Mr. Kaapuni, hoea aku la oia i ka papaku o ka lua, a i ka hehi ana iho o kona mau wawae ilalo, eia ka ua uhiia olalo o ka lua me ka puna.

            Me kona ikaika apau, ua kapala aku la oia i ka puna, me ka hoopuupuu ana ma kekahi wahi, a no ka hapaha hora kela noke ana i ke ka i ka puna, aole ona ike iho i kekahi wahi hoailona, no ke kiolaia ana o kekahi kino kanaka maloko o kela wahi, a iloko o kona manao kahaha, i hoopuka ae ai oia i keia ma uolelo:

            "Ua paa maoli no ko'u manao, eia au ma ke alahele pololei loa e hoea aku ai i ke kuekaaia ana ae o kekahi meahuna pohihihi, aka nae ke hopohoho loa nei au, e hoohokaia ana oe e Simona.  Ua poho wale ko'u luhi, ame ka'u mau hooikaika ana iloko o keia mau po, no ka mea o ka opala ame ka puna, ka'u e ike nei, me he mea la, ua kiola maoli ia keia mau mea iloko o keia wahi, i mau ai ka maemae."

            Me kela manaolana poho iloko ona, i lalau aku ai o Mr. Kaapuni i ke kapala, me kana kukui helepo, a e makaukau ana oia e hehi aku i kekahi o na anuu o ke alapii kaula, ike aku la oia i ka hulali mai o kekahi mea, nolaila hookuu hou iho la oia i kana kukui ilalo, me ke kulou ana iho e lalau i ka mea hulali, a iloko o kona kahaha, i kau ae ai oia i ka malamalama o ke kukui i kekahi komolima uuku, ua hele nae e uliuli ke gula, aka e mau ana no ka anapa o ke daimana me kona hooho ana ae me ka piha hoihoi:

            "Akahi a uku pono ia ko'u luhi o ka hana ana i keia po," wahi ana me kona piha loa i ke kahaha, no ke ano o ka hoea ana o kela komolima, ilalo o ka papaku o ka lua.

            Hookomo mai la oia i ke komolima iloko o ka pakeke o kona lolewawae, o kona hoi aku la no ia noluna o ka waha o ka lua.  Ua maopopo iaia, he komolima kela no kekahi wahine mamuli e ka uuku, a aole no hoi he komo o na kane i kekahi mea o kela ano ma ko lakou mau manamanalima, o na wahine wale no.

            Iaia i hoea aku ai no ka waha o ka lua, nana pono hou iho la oia i kela komo, a o kana mea i ike, e kau ana he mau huapalapala maloko ae o ke komo i kuniia, o ia na huapalapala, "H.K. ia T.L."

            Ke hoomanao nei no o oe e ka makamaka heluhelu, i kela komolima, o ke komo no ia a Habaki Naika, i kuai ai, a i haawi aku ai ia Tiodora Lanada, ma ke ano he komo hoopalau, ma kela la o ka hoopauia ana o ka hoopalau mawaena o laua, a i ka hoole ana o Tiodora e lawe i kela komo, ua hookomo hou ia no e Habaki maloko o ka pakeke o kona lolewawae.  O ka ninau pohihihi nae, pehea la i hoea ai ua komo nei iloko o ka lua, a loaa aku la ia Mr. Kaapuni; na keia nee ana aku o ka moolelo e hoike mai.

            (Aole i pau.)

 

HE MOOLELO NO

ALIKA

A I OLE

Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi

Mamuli o ka Manao Lili

 

            "O Alika maoli no anei ka mea nana i kuai i ka laaumake, no ke ake e lawe ae i kona ola, i hoopokoleia ai na la o kona noho ehaeha ana?" o keia ka ninau i ulu ae iloko o Elioka i kela manawa, me kona manaoio ole no nae, e hoao ana o Alika e lawelawe i kela hana.

            Wehewehe pono ae la oia i ka haina-ka, aia hoi ma kekahi kihi, e kau ana he inoa, a o ua inoa la, ua lilo i mea nana e hoala mai i na manao kahaha me ka pihoihoi iloko ona, me ka hoike okoa ana mai hoi o kona helehelena i ka hoailona o ka weliweli.

            No kekahi mau minuke lehulehu ke ku malie ana o Elioka, a nana i n ahuapalapala i kakauia ai o ka inoa, a i ka mao ana ae o na haawina ilihia i kau ku mluna ona, opiopi pono iho la oia i ka haina-ka, me ka hookomo ana hoi i ka pepa o ka laaumake iloko, o kona hookomo iho la no ia maloko o ka pakeke o kona puliki.

            I wahi nae e nalowale ole ai ka epane, owiliwili iho la oia a uuku, me ka pe'a ana ae malalo o kona poaeae, o kona haalele iho la no ia ialoko o kela rumi a hoi aku la noloko o kona keena kahakii, me na kaina wawae palanehe loa, o ke ano o ke kanaka i pili iaia ka hewa aihue.

            Owai nae ka inoa ana i ike ai maluna o ka haina-ka?  Heaha na mea ana i ike ai, nana i hookau mai i ka weliweli ame ka maka'u maluna ona?

            He inoa anei kela, e hiki ai ke olokaaia aku na hoohuoi ana o ke karaima pepehikanaka mai ke kaikamahine ana i aloha ai; a i ole he inoa paha e kau aku ai na ahewa ana a ke kanawai maluna ona?

            He meahuna keia nana hookahi wale no, me kona makemake ole e hoike ae i ke akea, ahiki i ka wa a kekahi mea i oi aku ka mana imua o kona e kii mai a kaili ae mai iaia aku, nolaila e noho pouli ana kaua e ka makamaka heluhelu, no keia manawa, e pili ana i ka inoa o ka ona nona ka haina-ka, e waiho la malalo o ka malu o ke kanaka opio.

            Ma ka hora ehiku o kekahi kakahiaka ae, i haalele iho ai o Elioka i ka hale no kana huakaihele no kahi mamao, a i ka haalele ana mai o ke kaaahi i ka hale hoolulu, oia kekahi o na ohua o ke kau ana aku, me ka hoopohihihi loa ia nae o kona noonoo, no kona manawa e ike hou ai ia Lola.

            He hapaha hora nae mahope iho o ka hala ana aku o kela kaaahi, ua hoea aku la kekahi wahine kino pilalahi, i kahiko iho me kekahi koloka loihi, me ka uhimaka manoanoa ma kona helehelena, a he paiki paalima hoi ma kekahi lima, no kela hale hoolulu kaaahi hookahi no a Elioka i haalele iho ai.

            Mahope o ke kuai ana aku i kona kikiki no ke kulanakauhale o Kikako, hoi ae la oia noloko o ke keena o na ohua, no ke kakali ana o ke ku mai o ke kaaahi, aole no i loihi kela kakali ana, ua ku mai la ke kaa, a he umi minuke mahope mai, aia ke kaaahi ke holo la ma kona alahele no na aina o ke komohana.

            I ke kani ana hoi o ka hora umi o kela la, ua hookani mai la o Mrs. Wadona i ka bele kahea i kana kauwa lawelawe e hele aku imua ona, ke kauoha ana mai i ke kauwa, e lawe aku i kekahi pola kope ikaika, me ka pane ana mai:

            "Ua loaa au i kekahi nalulu ikaika loa i keia kakahiaka, e hiki ole ai ia'u ke ala iluna, a ina aole i hele mai nei o Lola e ai i kona aina kakahiaka, alaila e kauoha aku oe iaia, e ai aku no oia me ke kakali ole mai ia'u."

            "Aole o Lola i ala i keia manawa, aia no ka puka o kona rumi ke paa mai la," wahi a ka wahine kauwa, me ka pane ole aku nae o Mrs. Wadona, oiai ua komo iho la ka manao iloko ona, malia paha no kela mau olelo ikaika loa, i kamailioia mawaena o laua ma ka po aku i hala, pela iho la i nuha ai o Lola, a makemakae ole e hele mai e ai i kona aina kakahiaka.

            Aole no hoi i loihi iho mahope o ka hala ana aku o ka wahine kauwa e kii i ke pola kope, ua hoea hou mai la oia imua o Mrs. Wadona, a iaia i waiho aku ai i ke kope, me kekahi mau apana palaoa pulehu maluna o ke pakaukau, ia wa i kauoha mai ai o Mrs. Wadona iaia, e waiho malie no i na meaai maloko o ka rumi aina ahiki i ke ala ana mai o Lola, me ka hele ole aku e hoouluhua i kela kaikamahine: nolaila ma kela ano iho la, ua waiho malie kela mau mea ahiki i ke kokoke ana ae @ ka aina awakea, akahi no a hoihoiia noloko o ka halekuke, aole no hoi he wahi hoailona iki no ke ala mai o ke kaikamahine opio.

            I ka hoea ana nae i ka aina awakea, ua hele okoa mai la o Mrs. Wadona noloko o ka rumi aina, no ka ai ana i kona aina awakea, a hoike aku la ka wahine lawelawe, aole i ala o Lola, a aole no hoi i hele mai e ai i kona aina kakahiaka, a i ole kahea mai paha i kekahi o na kauwa.

            "He keu aku maoli keia a ka mea pilikia, ina aia o Lola ke waiho mai la iloko o ka ma'i," wahi a Mrs. Wadona, me kona ku okoa ana ae iluna, a hele aku la e kikeke mawaho o ka puka o ka rumi o Lola.  He mau manawa lehulehu kana o ke kikeke ana aku mawaho o ka puka, aohe he weheia mai, nolaila wehe okoa aku la oia i ka puka, a o ka mea nana i hookahaha mai i kona noonoo, o ia no ka ike ana aku, aole o Lola maloko o ka rumi.

            E waiho mai ana no ka moe, me ka hana ole ia, a e kau ana hoi ka lole a Lola i komo ai, ma kela manawa hope loa ana i ike ai i ua kaikamahine nei, mahope o ka noho, a maluna hoi o ka papahele, e waiho mai ana he paakamaa, me na kakini, ame kekahi mau lole e ae.

            He mau hiona malihini loa kela a Mrs. Wadona e ike aku la, oiai he kaikamahine maiau loa o Lola, a no kona manao akahi no paha a ala mai o Lola mai kona hiamoe ana, hele okoa aku la oia e nana ialoko o ka rumi auau, aole no o Lola maloko olaila.

            O kana mea i ike, aole ke poho pauda ame ka palaki niho o Lola maloko o ka rumi auau, a e mokaki ana hoi, kekahi mau poki liilii iluna o ka papahele.

            No ka manawa mua loa, akahi no a komo mai ka manao hoohuoi iloko o Mrs. Wadona, malia paha ua holo mahuka o Lola, nolaila haalele aku la oia ialoko o ka rumi auau, a komo ae la ma ke keena waiho lole, a iaia no i kiei akau ai iloko, i maopopo ai iaia, aole ka lole eleele kaahele o Lola maluna o kahi kau lole, pela me ke kuka koloka, ame ka paiki paalima, a pela hoi me kekahi papale eleele.

            Hoi awiwi mai la oia a maloko o ka rumi moe, wehe aku la iloko o ka pahuume, ma kahi ana i kamaaina ai, i ka waiho o na lako gula o Lola, ma kekahi wahi poki uuku aole kela mau mea maloko olaila," a o ia kana o ka hooho ana ae:

            "Akahi a maopopo loa ia'u, ua holo mahuka o Lola, nawai no la ka ha'oha'o o na kauwa iaia i keia kakahiaka, eia ka ua lele ka manu mai kona punana aku," wahi ana me ka pihoihoi, me ka noho ino ana iho maluna o ka noho.

            "He keu aku maoli no ko'u hupo, o ka noonoo mua ole ana, i kekahi hana e hiki ole ai i kela kaikamahine ke hoohoka mai ia'u.  O ka hana pono loa a'u e hooko ai, mahope iho o kela papaolelo pu ana me ia ma ka po nei, o ia no ke ki ana mai i ka puko o kona rumi a paa mawaho; he hookahi nae kumu e ko'u lawelawe ole ana ia hana, aole loa i ala mai kekahi manao iloko o'u, e hoao ana oia e holo mahuka."

            Ku okoa ae la oia iluna, me ka hele ana aku e huli, malia paha ua waiho mai o Lola i kekahi leka nana, aole nae he mea @ kela ano i loaa aku iaia; a ike maoli iho la ua wahine nei i kona hoohokaia ana e Lola.

            Ua hele maoli o Mrs. Wadona a piha i ka huhu, aole wale no ka hiki ole ke hookoia kela mau manao inaina ona maluna o Lola, no ka ae ole ana mai e lilo i wahine na kana keiki, aka e pau pu ana kona ohi ana i kekahi mau pomaikai e ae, i loaa mau iaia mamua aku.

            Ma ka manawa i make aku ai o Alabaki Wadona, ka makuakane hanauna o Lola ame Alika, nona ka waiwai i hooili mai ai maluna o kela mau kaikamahine, ua hana oia i kekahi kauoha, e hookaawale ana i kekahi huina dala e ukuia ma ka hapaha ia Mrs. Wadona, no na lilo o ka noho ana o keia mau kaikamahine maloko o kona home.

            Ma ka manawa i make aku ai o Alika, ua pau ka loaa ana mai o ka hapalua o kela huina dala iaia, a koe wale no ko Lola hapa, eia nae aole no ia i lilo i mea ano nui iloko o kona noonoo, mamuli no o kela manao mau ona, e hoea mai ana no i ka la e haawipio aku ai o Lola malalo o kona mau makemake apau, o kona nohoalii ana ia maluna o na waiwai o kela kaikamahine.

            Ma kela holo mahuka ana aku la nae o Lola, ua kaawale aku la ka huina dala holookoa ana e ai hookano ana mamua aku, a oiai hoi aole he loaa makahiki a kana kane i waiho iho ai mahope nei, nona e pono ai ame kana mau keiki, nolaila ua like pu kela holo mahuka ana o Lola, me kekahi pahi @ hou mai ana i kona puuwai, i ka nana ae, aohe wahi e loaa mai ai iaia o na kokua ana, ma na mea pili dala, a ma kahi o kona pepehi ana i ka manu nene e hanau ana i ka hua gula, ua lilo kana mau mea i hana aku ai, i wahi no ua manu ne@ e lele ai mai iaia aku, o ka mea wale no i loaa iaia, o ia k@ mihi no kana mau hana hemahema, he mihi hoi me ka naau walania maoli.

            "Aole e moe ana kuu mau maka ahiki i kona loaa ana ia'u!" i hooho ae ai ua wahine nei, me ka hele o na maka a hulili me ka inaina.  "Ina no ia he mea no'u e kaahele ai mai kekahi kihi a i kekahi kihi o ka honua nei, no ka huli ana i keia kaikamahine hookano, aole no ia he kumu no'u e hopo iho ai, a ke hoohiki paa nei au, o ka'u hookolo iho la no ia mahope ona, ahiki i kona loaa ana ia'u.  Mamuli nae o keia mahuka ana o Lola ua hoike mai oia, no kona pili maoli i ka hewa pepehikanaka.

            "Aia maluna o Alabaki Wadona kekahi o ka'u mau hoahewa ana, no kona waiho holookoa ana mai i kona mau waiwai apau, maluna o kela mau kaikamahine pauaka.  O ka mea pololei, o ka hapalua o kona waiwai kana e haawi ai no kela mau kaikamahine, a o kekahi hapalua, no ka'u mau keiki.  Aole nae au e haawipio ana, o ka'u hoomano iho la no ia ahiki i ka lilo holookoa ana mai o kela waiwai i ko'u ohana.

            "Iloko o na la apau o ko'u ola ana, aole au i noho wale me ke kuko ole no ia mea he waiwai, ka hanohano ame ka lak@: a o keia kaikamahine anei ka mea nana e hoohoka mai ia'u?  Ua waiho aku au imua o Lola i na alahele apau e pakele ai oia mai na umii mai a ke kanawai; i kona maliu ole ana mai nae ia mau uwalo ana, he hookahi wale no alahele i koe, o ia ke kipuka a ke kanaka likanaka, ua kokoke loa mai ia ma kona a-i, a iaia auanei e make aku ai, e holo mai kela eono haneri kaukani dala apau i kuu mau keiki."

            Ma kela wahi o na olelo i hoopukaia ae e Mrs. Wadona, ha@ kea ae la kona helehelena, hulili mai la kona mau maka, me ka aaki ana iho o kona mau ku'i, e hoike okoa mai ana kela mau hiona, aole he mau olelo palaualelo wale no ka i kamailioia ae eia, aka he mau olelo ia, e hoea mai ana i ka hookoia ana aku, e hiki ole ai ia Lola ke pakele, mai kona inaina aku.

            Me na manao ulupuni i ka inaina, i hele aku ai o Mrs. Wadona e ai i kona aina awakea, a iaia i hoi aku ai noloko o kona rumi, ua hoohalaia kekahi manawa eia, ma ka noonoo ana i kana mea e hana aku ai, a o ia ka ua wahine nei o ka hooho ana ae:

            Me ka nui wale no o kana mau dala, e hiki ai ia Lola ke mahuka a noho ma kekahi wahi mamao, me ka pilikia ole, nolaila e hele aku ana au e hui pu me kona loio, a ninau aku i ko Lola wahi i holo aku ai, aole e hiki i kela loio, ke huna aku i ka meahuna a kela kaikamahine, ina ua hoea aku o Lola imua ona, no ke kii ana i kekahi huina dala mahuahua."

            Me ka hoohakalia ole iho i ka hooko ana aku i kela noonoo komo iho la ua o Mrs. Wadona i kekahi lole kupono, a hele aku la no ke keena o ka loio o Lola.  Ua hookipaia aku oia me ka maikai e ka loio, a no ka hoakaka ana aku i ke kumu o kona hoea ana imua o ka loio, hoike aku la oia, no ka hele ana o Lola no kekahi wahi okoa, me ka maopopo ole iaia, alaila ninau aku la, ina paha ua hoea aku o Lola imua ona no ke kii ana i kekahi huina dala mahuahua, a i ole ua waiho mai paha me ia i ka inoa, o kona wahi e noho aku ai.

            "Aole oia i hoea mai imua o'u," i pane mai ai ka loio, me ka maopopo ole ia ia, o ke kumu nui o ke ake ana o Mrs. Wadona e maopopo kahi i noho ai o Lola.  O ka mea oiaio nae, he mau la mamua aku, ua loaa mai kekahi leka i ka loio mai ia Lola aku, e koi aku ana iaia, e hoouna mai i kekahi huina dala nui me ka hoike ana aku o Lola, he mau hoolilo lehulehu kana o ka makemake ana i kela huina dala, a ua hooko ma ka loio i kona makemake.

            "Ua loaa mai nei kekahi kauoha ia oe mai ia Loa mai, no ka hoolilo ana mai i na kuleana apau o Alika maluna ona @@ i ninau hou aku ai no o Mrs. Wadona i ka loio.

            "Aole he manawa a'u i hui pu ai me Lola, mai kela manawa mai e waiho ana oia i ka ma'i ahiki wale no i keia hoea ana mai la ou; nolaila aohe a'u palapala hoolilo waiwai i hana ai; oiai no nae ua manao no au, e hele aku e ike iaia maluna o keia kumuhana a kaua e kamailio nei."

            Ua hoopohihihi loa ia aku ko Mrs. Wadona noonoo, mamuli o na mea ana i lohe ai mai ka loio aku.  O ka mua o ia no k@ Lola hooponopono mua ole ana me kona loio, no na mea e pili ana i kana mau dala.  He kaikamahine o Lola i maa i ka noho ana ma ke ano ulakolako, eia nae ua haalele iho oia i k@ na mau waiwai mahope, a oiai aole oia he kaikamahine i ma@ i ka hana, nolaila he kulana nele a pilikia maoli ke halawai mai ana me ia.

            Aole nae no ko Lola hopena pilikia, ka noonoo nui loa o @@ wahine nei, aka no ka waiho wale o kela waiwai nui hewahewa, me ka hoopomaikai ole aku i kekahi mea; aole e hiki @ ua o Mrs. Wadona ke hoopa i hookahi keneka o kela mau dala, me ka loaa mua ole he kauoha mai ia Lola mai, nolaila he kulana kupilikii maoli ka ua wahine nei, e ike iho la no@@ ame kana mau keikikane elua.

            "Aia anei kekahi mea pohihihi, i pili i ko Lola hele a@@ aku no kekahi wahi mamao?" wahi a ka loio, no kona makemake e maopopo ke ano o ko Lola haalele ana iho i ka home o kona makuahine hanauna.

            "Aole he pilikia, koe wale no keia, o kona hele ana me ka waiho ole iho mahope i kekahi mau hoakaka, no kana wahi i hele aku ai, ame ka loihi o ka manawa ana e noho ai ma kela wahi, mamua o kona hoi hou ana mai.  Malia paha ua hele wale aku no oia no ka ike ana i kona mau hoaloha, e hala @@ he mau la a hoi mai; o ka mea nae nana i hookahaha loa ma@@ ko'u noonoo, o ia no kona hoike mua ole ana mai ia'u."

            (Aole i pau)