Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 16, 19 April 1923 — NA ANOAI. [ARTICLE]

NA ANOAI.

Ua holo mai nei o H. Hanakahi, no ka vrae ana i na papa o kona hale a hoi aku no. Walii ana, ua hele aku oia i Molokai me ka nui o ke kanalua, mamuli o ka nui o na hoino i keia mau aina. Aka, i kona ike ana i ka aina, me kona niomona nui, a me ka nui o ka wai, ua pau kona kanalua, a ua iini nui e hoi aku a noho ma kona apana aina. O na kanaka i hoi mua aku, eia ka lakou mau mea kanu ke ulu mai la. 0 ke kulina, ua oi ae mamua o eono kapuai ke kiekie, akahi no nae a pua mai, e hoike mai ana, e nui hewahewa ana na hua. 0 ka ipu ua ulu nui mai a ua nui ka hua. Aole oia i ike 'i kekahi mau liua ana elike nie keia. Ua p'oino mai nei ka ipu a kekahi poe i keia mau ua liope mai nei, aka, o na ipu i kanuia ma na aina kiekie, aole i poino, a e ai ana ia mau kanaka i keia hua iloko o na pule ekolu a elua no paha. E holo ana ko oukou meakakau ma ka moku Mauna Loa o keia Poaiima iho iue īui lala o ke Komisi»a, u e hoi mai anu i ka po Sabati me na lalu o ka Ahaolelo. E liele una e nana nona ilio i keia mau lono hauoli e loaa mai nei. E hele ana io nana i ka noho ana o keia poe e iioho mui nei, a e lohe mai ko lakou īnau waha mai, i na nianaolana_o keiti mua aku, ame ku laleou mau mea i makemako ai e hoike mai no ka pomaikai o na kanaka lieiuhelu i keia mau kolamu. A e ike pu a e lohe i ka lakou mau ku-e, ina he mau ku-e kekahi i na hoohana ana a ke I£omisina, e la--1 wolawo mai nei ma Molokai. j Mamuli o ka nui o na kanaka o 1 hele nei i Mololeai, a e lioi mai nei a hoike i ko iakou mau hoaloha . i ke kulana o kelā mau uina, lee uui mai nei na palapala noi aina, n<? keia nuui weho ana aku o keia i3naa aku. Ua olelo cf | o kela mau aina inakai o Palaau, na aina oi aku o ka momona, a wahi no lioi ana, ua oi aku ka hohonu 0 kolaila lepo mamua o ko Kalamaula. E ike mai kakou o na kanaka heluhelu i keia mau manao. Ke hooia mai nei na kanaka o Kalamaula i ka momona o kolaila lepo, ke hooia mai nei lea Lunanui o na hana ma Molokai, o leela mau ! aina o Palaau ka oi aku. ,No kakou e ka poe hou aku keia mau pomai- | kai. Oka mea kamahao, o no ka oi ana ao o ka maikai o na aina 1 koe aleu, me ka iko ia iho, ua nani a maikai no hoi keia mau aina i haawi mua mai la. Eia ka j ho oi aku na aina i koe. Ua loaa mai nei ka palapala noi a na kanaka Hawaii o Hilo, e koi mai ana e weheia na aina o Panaewa ame Keaukalia. Maloko o keia paInpala noi, ua koi mai lakou i elima eka ka liaahaa o ka nui o na apana aina e maheleheleia mai ai. He manaolana ko 'u e loaa ka laleou mau mea i noi mai nei. O ka pilikia | wale no pehea ana la ka manao o na Komisina malunu o keia. Ina I he mau apana pili i ke kulanakauha- | le, e nunui loa ana keia mau eka, | aka, ina ua kaawale iki aku ma;hope, e pono e loaa keia m£vu eka, ' i nui kupono ai kahi e hoohana j aku ai, no ka mea e imi ana paha kahi lepo i loaa kahi e ulu ai kahi mea ai. 0 na aina hoi o Kalaupapa, ua ikeia iho nei e na Komisina, aole he aina i koe ma keia ahupuaa, ua pau loa no i na hale ame na pa o Kalaupapa. O ka nui o na aina, aia ma kela aoao o Kalawao ame Waikolu. Aka ina no e heleia ana e noi imua o ka Papa Ola, aia ia lakou keia mau aina, ke manao nei au e loaa mai ana no kekahi o na aina ma kela mau ahuapuaa no ka pomaikai o na kanaka i hookuu iia mai kela panalaau mai. O ka hoao aku ka mea e ikeia ai ka loaa ame ka ole. Manao no hoi au, aole e hewa ka hoao ana, a ua hiki no kekahi 0 kela mau aina e haawiia mai, no ka mea, e loaa ana na kanaka nana e hooulu kokahi ai na ka poe ma Kalaupapa. He mau aina | waiho wale mai no hoi kekahi a e pono no e-loaa kekahi mau pomaikai mailaila mai. Aole he luau i haawiia mar i na kanaka i hele aku i Molokai me na lala o ka Ahaolelo, aka, ua ai nae a f ua piha «a lūa o ka inaina, me na io kia, ono,, palupalu. O kekahi poe, akahi no a ai i keia io. O kekahi poe kakaikahi i ai mua, ua hoomaopopo no i ma maikai ame ka ono. Ua nui a lawa pono na mea i paholaia mai e ka lokomaikai o na"Komisina 1 ame na kamaaina o kela aina nani.