Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 16, 19 April 1923 — He Moolelo no KA MEAHUNA POHIHIHI A I OLE Ka hoohokaia Ana o ka Manao Puuwai o ka Mea Lili-He Moolelo i Piha me na Wiliau o ke Aloha [ARTICLE]

He Moolelo no KA MEAHUNA POHIHIHI A I OLE Ka hoohokaia Ana o ka Manao Puuwai o ka Mea Lili-He Moolelo i Piha me na Wiliau o ke Aloha

"L"a makemake au, e lawe pololei oe ia'u no kahi o kela wahine au i lawe aku ai, he aneane e piha he hookahi hora ae nei i hala. O ko'u hoa ia o ke kau ana mai nei maluna o ke kaaahi, a mamuli o ko'u hele ana aku nei he wahi okoa, ua poina ia'u ka helu o ke alanui, o ka hale i ku ai, e pololei ai ka'u hele ana aku." '"Ina pela ua pono, ua hiki ia'u ke lawe pololei aku no kahi o kela wahine i noho ai, aia ma ka Helu 54, Alanui Aubina," wahi a ke kalaiwa kaa, me ka wehe ana mai i ke pani o ka puka o kona kaa, i pii aku ai kana ohua a kau iiuna. Ua hoomaikai iho la o Simona Kaapuni i kona laki, no ka maalahi loa o ke ala hele e hiki ai iaia ke loaa ka wahine opio, nolaila ua holo aku la ke kaa no ka lawe ana iaia i kahi i makemakeia, eia nae, i ka hoea ana aku o ke kaa no kekahi halekuai laau, ua hoopa aku la oia i ka poohiwi o ke kalaiwa, me ka olelo ana aku, e lele ana oia ilalo no ke kuai ana i kekahi mea ana i makemake ai, a ua hiki no iaia ke hele wawae aku, ahiki i ka hoea ana i ka hale, o kona makamaka. Ma kahi nae o ka hele ana aku o Kaapuni noloko o ka halekuai laau, ua hoolalau wale aku la no oia, ahiki i ka nalowale ana o ke kaa ana i kau mai ai mai kana ike ana niai, o kona kaha aku la no ia hele no kekahi wahi okoa loa, oiai ua ike īho la no oia i ka hale, o ka wahine, ana i ake ai e maopopo. Ua hoi pololei aku la o Mr. Kaapuni no ka hokele, me ka hoolimalima ana aku i rumi nona, a i ka poeleele ana, ma kela po, hoi hou mai la oia no kela wahi i ku ai o ka hale, nona ka helu a ke kalaiwa kaa i kuhikuhi aku ai iaia, a i ka loaa, ana mai o kekahi makai kuhuina, ma kahi, aole no i mamao loa mai ka hale aku, o kela w ahine, ua hoohalaia he māu mi- i nuke lehulehu e laua ma ke kamailio ana, a iaia no ka ike, ua kaa aku la ka hana iloko o ka lima o ke kanaka o ke aupuni, o kona huli hoi aku la no ia no ka hokele, no ka hooluolu ana no kela po. laia maloko o kona rumi, ua unuhi ae la oia i kana buke pakeke, a kakau iho la i keia mau olelo: Miss Silia Haukona, Helu 54 Alanui Aubina, Ladana. Me kela inoa, ame ka helu o ke alanui, o ka mea nona ua inoa nei i noho ai, wehe ae la o Mr. Kaapuni i kekahi wahi puolo uuku, a uhola iho la maluna o ke pakaukau, i ka hainaka lepo, ana i lawe mai ai, mai ke anuu mai o ke alapii e iho la ilalo o ka halelua o ka poe make, a o ia ka ua kanaka nei i hooho ae ai. "Akahi a ulaaia ka meahua pohihihi e pili ana i keia mau huapalapala elua, eia ka o Silia Haukona, ka manao o keia S. H. Ua pomaikai maoli au ma keia la, o ka mua, o ia no ka loaa ana o keia haina-ka, a o ka lua, o ia no ka maopopo ana o ki inoa piha, o ka ona nona keia waiwai." MOKUNA XVII. Hapai ae la-oia i kona mau manamanalima iluna, me ka hoomaka ana ae e helu, mai ka ekahi mai ahiki i ka ewalu, alaila hooho ae la i keia mau olelo: "Ina penei iho la na ulia pomaikai e ukali mau ai mahope ou e Simona, alaila o oe kekahi o na kanaka kaulana loa ma ka honua nei," wahi ana me ka mohala maikai ana ae o kona helehelena. Hoihoi hou mai la oia i kana mau waiwai apau maloko o kekahi pakeke o kona kuka, o kona haule aku la no ia hiamoe, me ka maha o ka noonoo, a i hakalia no a pau ka aina kakahiaka, ma kekahi la mai, aia oia ma ka hale hoolulu kaaahi kahi i kakali ai i ke kaa, o ke ku mai, a .ina ka hora eiwa no hoi o kela kakahiaka, i hehi hou ai kona mau wawae ma ka lepo o Welafika. He ulumahiehie maoli ke kulana o ua kanaka nei iaia o kela hoea ana aku ,no kona hale hoolimalima, me kona noho malie loa i ka hale, ma kela la, aka i ka pau ana o ka aina ahiahi. hele aku la oia i ka holoholo, a mamua o kona hoi ana mai no kona hale hoolimalima, komo ae la oia ma kekahi wahi kuai pua. a kuai aku la he boke pua, a me kela boke pua i hoi pololei mai ai oia, a kikeke aku la mawaho o ka puka o ke keena oihana o kona hakuwahine. I ka weheia ana mai o ka puka, ua haawi koke aku la o Simona Kaapuni i ka boke, i ka ona nona ka hale hoolimalima, me ka lalau ana mai no hoi o ua wahine nei, me ka pane pu ana mai. "O, he keu maoli ka u'i ame ka nani o keia mau pua, a he keu aku kou lokomaikai, o ka haawi ana mai la i keia mau pua na'u," me ka honi ana iho o ua wahine nei i na pua, "O keia ka'u ano pua makemake loa, a la i pololei loa ai kau kuai ana mai nei i keia ano pua?" "Ina o kena ano pua kau puni ea, alaila e loaa mau aku ana ia ia oe i na la apau," wahi a Mr. Kaapuni, me ka imoimo ana iho o kona mau maka. "Aole o'u makemake, e hoopilikia wale aku ia oe, ma ka hoolilo ana i kau dala, no ke kuai ana i keia ano pua, i na la apau. no ka mea ua hiki no ia'u ke hoomanawanui, me ka pua ole." "Heaha auanei ka hoopilikia, no ka mea no'u maoli no keia makemake, no ka hana ana aku i kekahi mea maikai, a ke mahalo aku nei au ia oe, no kau mau olelo hoomaikai i kamailio mai nei no'u. O ke aloha no kou, e hoi ana au noloko 0 ko'u mau rumi, eia keia ke hele aku nei i na liora o ke aumoe." "Ae, e hoi oe e hooluolu, o ka'u kalokalo, e loaa ia oe he moe oluolu ana, a na na uhane maemae apau, e kiai a e hoopakele ia oe, mai na poino mai, ahiki i kou ala ana mai nia ke kakahiaka o ka la apopo," o ka haawi ae la no ia o ke aloha mawaena o ka haku wahine.o kela hale, ame Mr. Kaapuni. I ka hala ana mai hoi o Mr. Kaapuni, ua lawe aku la ka wahine haku hale. i ka boke pua, a hookomo maloko o kekahi pika uuku, me ka hookomo pu ana he wai, me kona piha loa 1 ka olioli no na mea a Mr. Kaapuni i hana aku ai nona. Ma kahi nae o ka hoi pololei loa ana o Mr. Kaapuni noloko o kona mau rumi, ua oili loa aku la oia ma ka puka mahope o ka hale, a hele aku la no kahi i ku ai o ka hale, a ma kekahi i v,!uia e na laau hihi, e kokoke aku ana i ka puka. e iho a* ilalo u na luapao o ka poe make, i noho iho ai ua kanaka nei kakali. Aole ona lohe aku i ka walaau, mai o kekahi poe, a i ole maaloalo ae paha, o ka mea oiaio no nae, aole he poe oloko o ka halepule ma kela po, a oiai he kaawale loa ka halepule, mai na kauhale mai, he kakaikahi loa, ka ikeia o kekahi poe e hele ana ma kela wahi i ka poua nohoalii maoli mai ka maluhia me ka mehameha ma na ano apau, e lele ole ai ka oili, o kekahi mea, he hana ano nui kana e lawelawe ana ma kela wahi. No ka hapalua hora paha kela noho malie ana a Simona Kaapuni, lohe aku la oia i ke kani ana mai o ka hora umi; ia wa i haalele aku ai oia i kela wahi, a hele mai la no ka puka o ka halelua. Me kela ki i hanaia mai ai e ke kanaka hana ki o Ladana,

i wehe aku ai oia i ka puka, a iloko o ka manawa pokole loa, ua hamama ae la ke pani, o kona komo aku la no ia iloko, me ke pani hou ana mai i ka puka, a paa a ki mai la no hoi maloko mai. Ho-a ae la oia i kona kukui helepo, i maopopo ai kana wahi e hele ai olalo o ka honua, alaila hoomaka aku la e iho nolalo, ahiki i kona hoea ana i kekahi wahi, e mana ana he mau alanui lehulehu, ku iho la oia, me ka nana pono ana i kela mau alanui, eia ka he mau alanui liilii wale ,no kela, mai kekahi alanui akea ae, nolaila unuhi ae la oia he pohe, me ke kau ana aku i ma-ka ma ka paia, i ole ai oia e huhewa ke .hoi mai. ''I wahi e hoopau ole ia ai ka manawa, a i wahi no hoi e kuhihewa ole ai, e kau kaua e Simona, i hoailona, i hoailona e hiki ole ai e kumakaia no ko kaua hoea ana mai iwaena o keia ilina o ka poe make," i namunamu liilii ae ai o Mr. Kaapuni. Ma kekahi alanui uuku, koho iho la o Mr. Kaapuni malaila oia e hoomaka mua ai e hele, e kiei ha-lo ana ma na poopoo apau, a mai kela alanui ae, hele aku ana he alanui okoa, pela mau iho la kana hele ana, no kekahi mau hora lehulehu, heaha la ia mea he maka'u a he hopohopo iloko ona, ua like loa kela wahi me he aina la, i uluia e ka manienie uliuli. I ke kani ana o ka hora ekolu o ka wanaao, manao iho la 0 Mr. Kaapuni, ua lawa kona noho ana ilalo o kela wahi, no ka mea aole loa he maikai iki, ina e ikeia mai ana oia, e oili aku ana mailalo aku o kela wahi, e kekahi mea, ke hoohakalia oia 1 ka haalele ana iho i ka ilina. Kau hou aku la oia i kekahi ma-ka o kana pohe, no ka ho- ! ailono ana i kana wahi hope loa i hele ai, alaila hoi mai la no kahi o na anuu o ka luapao, me ka holoi ana i na hoailona e I ae ana i noke ai i ke kahakaha, a iloko no o ka manawa kupono, i hoea aku ai oia no kona mau rumi hoolimalima. He ekolu mau po mahope mai a ua o Simona Kaapuni o ka hele hou ana ilalo o kela ilina, me kona kuekaa ana i na wahi apau i hiki iaia ke hele. Ma na alanui liilii, ma ke kukulu hema kana mau wahi i hele mua ai, me ka loaa ole iaia o kekahi mea e waiwai ai konai luhi, alaila hoomaka aku la e hele ma ke kukulu akau; ua hele no hoi ahiki i ka po hope loa, loaa aku la iaia kekahi mea nana i hoopiuwa loa mai iaia, mamuli o kona ike ana aku, e kau mai ana kekahi hoailona ma ka paia, i kakau ia me ke pohe, he hoailona o ke ke'a. "Ha, ha!" i hooho ae au ua o Mr. Kaapuni. Ua hoea mai einei i ka wa e uku pono ia ai ko'u luhi?" Hoopili iho la oia i kana kukui helepo ilalo, a me ka hoohewahewa ole, i ike iho ai oia, i na moali kamaa e waiho ae ana, a ma ka hakilo pono ana i ke ano o kela mau moali, i loaa mai a,i ka ike iaia, he elua mau kanaka no laua kela mau moali kamaa. Hookolo aku la oia no kahi e moe ana o kela mau moali, ahiki i ka hoea ana aku no kekahi wahi, malaila aole he ike hou ia iho, me he mea ia, ua pulumiia ka lepo, o ke alanui, a i ole, he mea paha kekahi i kaualakoia, nana i hoonalowale ae i na moali kamaa. Hoomau aku la no nae oia i ka hele ana imua, ahiki i kona hoea ana aku *i kekahi lua hohonu, ua oi loa mai la ka hookahahaia o kona noonoo. Ke nana la oia ialalo, aole ona ike aku i ka papaku, pakii okoa iho la kona alo ilalo, me ka hoolewalewa ana iho i kona kukui, aole no he wahi mea a ikeia iho', a no kekahi manawa loihi, kela noke ana ona i ka nana, akahi no a ike powehiwehi mai oia i kekahi mea keokeo ilalo loa o ka lua. laia nae i huki ae ai i kana kukui iluna, me ka manao e nana pono i ke ano o ka hanaia ana o kela loa, ike aku la oia i ka waiho mai o kekahi apana lole eleele, he ekolu iniha ka loihi, a he hookahi iniha ka laula, ua hele hoi ua apana lole nei i hauka'e i ke koko. Oiai o Mr. Kaapuni e paa la i ka apana lole iloko o kona lima, ua hiki ke ikeia aku, kona haalele, aole no kona maka'u, aka mamuli paha o kona hoomaopopo ana iho, 110 kekahi karaima pohihihi i hanaia, a o ia ka ua kanaka nei i hooho ae ai: "Akahi a loaa ia kaua e Simona ke akua lapu." Hookomo iho la no ua kanaka nei i ka apana lole iloko o ka pakeke o kona kuka, o kona huli hoi mai la no ia, no kahi o ka puka, e hemo aku ai iwaho, oiai aia kela i na hora o ka wanaao e hele la. Ma kekahi po hou mai, ua hoea aku la no o ]\īr. Kaapuni ma kahi o ka lua i loaa ai iaia, i keia manawa nae, ua paa pu aku oia me kekahi kapa-la ame kekahi kaula alapii loihi. Hoopaa aku la oia i kekahi piko o ke kaula ma kekahi kua ■hao, ma ka puka o kekahi luapao, a kiola aku la i kekahi piko ilalo o ka lua, me ke kapa-la, o kona iho aku la no ia ilalo, me ka paa ana i ke kukui helepo, ma kekahi lima. Ua ma'u no kela iho ana aku a Mr. Kaapuni, hoea aku la oia i ka papaku o ka lua, a i ka hehi ana iho o kona mau wawae ilalo, eia ka ua uhiia olalo o ka lua me ka puna. Me kona ikaika apau, ua kapala aku la oia i ka puna, me ka hoopuupuu ana ma kekahi wahi, a no ka hapaha hora kela noke ana i ke ka i ka puna, aole ona ike iho i kekahi wahi hoailona, no ke kiolaia ana o kekahi kino kanaka maloko o kela wahi, a iloko o kona manao kahaha, i hoopuka ae ai oia i k'ēia ma uolelo: "Ua paa maoli no ko'u manao, eia au ma ke alahele pololei loa e hoea aku ai i ke kuekaaia ana ae o kekahi meahuna pohihihi, aka nae ke hopohopo loa nei au, e hoohokaia ana oe e Siinona. Ua poho wale ko'u luhi, ame ka'u mau hooikaika ana iloko o keia mau po, no ka mea o ka opala ame ka puna, ka'u e ike nei, me he mea la, ua kiola maoli ia keia mau mea iloko o keia wahi, i mau ai ka maemae." , Me kela manaolana poho iloko ona, i lalau aku ai o Mr. Kaapuni i ke kapala, me kana kukui helepo, a e makaukau ana oia e hehi aku i kekahi o na anuu o ke alapii kaula, ike aku la oia i ka hulali mai o kekahi mea, nolaila hookuu hou iho la oia i kana kukui ilalo, me ke kulou ana iho e lalau i ka mea hulali, a iloko o kona kahaha, i kau ae ai oia i ka malamalama o ke kukui i kekahi komolima uuku, ua hele nae a uliuli ke gula, aka e mau ana no ka anapa o ( ke daimana me kona hooho ana ae me ka piha hoihoi: "Akahi a uku pono ia ko'u,luhi o ka hana ana i keia po," wahi ana me kona piha loa i ke kahaha, no ke ano o ka hoea ana o kela komolima, ilalo o ka papaku o ka lua. Hookomo mai la oia i ke komolima iloko o ka pakeke o kona lolewawae, o kona hoi aku la no ia,noluna o ka waha o ka lua. Ua maopopo iaia, he komoliina kela no kekahi wahine mamuli e ka uuku, a aole no hoi he komo o na kane i kekahi mea o kela ano ma ko lakou mau manamanalima, o na wahine wale no. laia i hoea aku ai no ka waha o ka lua, nana pono hou iho la oia i kela komo, a o kana mea i ike, e kau ana he mau huapalapala maloko ae o ke komo i kuniia, o ia na huapalapala, "I-I. K. ia T. L." Ke hoomanao nei 110 o ee e ka makamaka heluhelu, i kela komolima, o ke komo no ia a Habaki Naika, i kuai ai, a i haawi aku ai ia Tiodora Lanada, ma ke āno he komo hoopalau, ma kela la o ka hoopauia ana o ka hoopalau mawaena o laua, a i ka hoole ana o Tiodora e lawe i kela komo, ua hookomo hou ia no e Hahaki maloko o ka pakeke o kona lolewawae. O ka ninau pohihihi nae, pehea la i hoea ai ua komo nei iloko o ka lua, a loaa aku la ia Mr. Kaapuni; na keia nee ana aku o ka moolelo e hoike mai. i (Aole i pau.)