Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 17, 26 April 1923 — MOOLELO O KA HALAWAI A NA KOMISINA HOME HAWAII, APR. 17, 1923. [ARTICLE]

MOOLELO O KA HALAWAI A NA KOMISINA HOME HAWAII, APR. 17, 1923.

Ua lieluheluia ka moolelo o ka halawai i hula, a ua apono ia. Ua laweia mai ka hoike a Mr. Lyman, a ua noonooia. Ua lioike mai o Mr. Duncan i kona ku-e i na koi a Mr. Lyman no ka hoo]imalimrr, ana i na keiki opiopio o kc Kula Kiekie o Hawaii ame na haumana 0 ke Kula Kamehameha ma kc ano he poe kokua maloko o na wahi e I mahiia aku ana, aka, ina lakou c I hele ana e hana i ka manawa hooI maha ma ke ano he poe lawelawe no ka lakou ai āme kahi e moe ai, ua manao oia he mea kupono loa ia. Ua hoike pu mai no hoi oia i kona ku-e i ka liana mau ana i mau wahi o loaa ai ka hana oiai no nae ua makemake oia e iko aku i ka holomua o na hana apau, & ua koi oia ua oi aku ka maikai e a'o ia na keiki a na kanaka. e lioi nna maluna o keia mau aina ma keia mau ike, mamua hoi o lee kii ana aku i na haumana mai na kula 'e aku i a'oia ma na hana like ole. Oiai o Mr. Joegenscn kekahi iloko o ka halawai, a ua koiia-aku e hoike mai i kona manao. Ua koi mai oia e kuaiia i kaa Ford no ka huki ana i ka pohaku ame ke one no ka hana hou ana i ka waipuna ame na alanui. Mamuli o ke koi a ke Kakauolelo ua noi mai o Mr. Duncan a ua kokuaia e ko Kamaliiwahine Kalanianaole, a ua hooholoia e kuaiia aku kekahi kaa elike me ka makemake. Ua hoiko pu mai no hoi o Mr. Jorgensen, ua hiki wai ka manawa e pono e kukuluia i home nona ma Molokai. Ua koi mai ke Kakauolelo e kukuluia i hale o elua hale ke kiekie. E lioohanaia keia hale e ka wiliki ame kekalii o na Komisina ina e hiki aku ana ma kela wahi 1 kela ame keia manawa. Ua hoike mai o Mr. Duncan i kona kakoo i keia noi, a ua hooholoia e leukulu i hala o keia ano o ke kahua ma keia hope akn e hooholoia ai. Ua hapai hou ia mai ke kuka knmailio ana maluna o ka leka a Mr. ! Lyman, a ua hoike hou mai ke Kakauolelo ame Mr. Duncan i ko laua kakoo i na hoolala ana e hoihoi i kekahi mau ohana maluna o ka nina no ka hoohana ana -.ipiie ka hanai holoholona ana. O na aina i makemakeia e liana pela, o ia no ma Kalae, e kanu pi-nunu, kulina amo halakahiki ma Malehua. He | mau hana hoao keia no liookahi mai kahiki, i mea e ikeia ai ka holo- ' mua ina na aina mJ)loo, a ina e hoj lomua, e weheia aku no ka aina i na kanaka. ! Ma keia leka a Mr. Lyman, ua j hoike mai oia ua hiki no i ka ohana e noho ana ma Kalae e hoi aku I iloko o ka halekula e nolio ai, a o ka ohana e hoi ana i Maleliua, e kukuluia i home no lakou. Mamuli o ka ninau a ka Luna- ; hoomalu, ua hoike aku ke Kakau- ' olelo ua koiia mai oia e hiki aku imua o ka Papa Ululaau a hele loa aku imua o ke Komite ahaolelo no ka noonoo ana i na ninau pili ululaau. Ua ae aku ke Kakauolelo e hana pela.^ Ma keia wahi ua laweia mai na aina o Keaukaha ame Panaewa no ka noonoo ana. Ua hoike mai o Mr. Jorgensen, ua hele aku oia e nonoi ia Mr. Wall no na palapalaaina no keia mau aina, a ua hoike [ mai oia iaia, aolo he mau palapala aina, koe wale no na mea i haawi I mua ia mai i ke Komiaina. Ua ikeia ka pau pono ole o keia palapala aina,. a na noi mai ke kakauolelo j he mea pono no e lule ke Komisina e nana a e wae ae i na eka he 2000 elike me na hoakaka a ke Kanawai o na Home Hawaii o 1920. Ka lokoi'a o Palaau. Ua ninau mai ka Lunahoomalu no keia lokpi'a, me ka olelo mai ina no ke Komisina keia lokoi'a he mea pono | no o hoomaemaeia i hiki ai e hoo- | laha aku i ka i'a a loaa no lioi ka i ? a a na kanaka o keia mau aina. Ua manao ke Kakauolelo ame Mi'. Duncan, he hana nui keia o ka lilo aka, mamuli o ke noi a ka Lunahoomalu ua manaoia he mea pono e imiia aku heaha Ia ka mea pono e hana aku ai. Ua hapai inai ke Kakauolelo no na apana i koe, me ka hoike na>ii aia he 5 apana i koe aole i haawiia aku, oia hoi na apana, 5, 6, 7, 8, ame 22. A ua hoiko pu mai no hoi oia ua loaa mai he ekolu palapala noi aina, mai ia Mr. William Puaoi, Mr. John George Lewis ame Mrs. Marianna Newlun. Oiai ke kula ma Kaunakakai, ua piha loa i keia manawa, ua noonooia ke kukulu hou ana i mau halekula maluna o ka aina i liookaawaleia no keia mau mea ma Kalamaula no na keiki liilii loa. Ua koi mai ka Lunahoomalu e kukai leka aku ke Kakauolelo me ka Lunr.nui o ka Papa Hoonaauao no.keia mea i hiki ai e loaa mai na pane mai ka poe mai i kuleana ma keia mau mea. Ua hoike mai o Mr. Duucau, u;i manao oia he mea maikai e hoo-'

īeoia niai na halekula ma Kauuukakai iluna o ua aina i hookaawale'm no keia haiīa i loaa ai na eka mahuahua ac, oiai hc elua walo no eka ma Kaunakakai. Ua kakoo hou mai oia i kona manao me ka olelo mai ina e liooneeia niai ana e loaa ana kahi e paani ai na keiki a c loaa pu ana no hoi ke kahua iio ke kanu ame ke ao ana i na keiki e mahiai. L n a lioike mai ka Lunahoomalu ua kukai olelo pu oia me ka poe hui halaleahiki, a ua mau no koua manao elike mo mamua. L T a koi aku oia i kela poe e komo pu mai e kokua i ke Komisina maluna o keia ninau. Ua hoike mai o Mr. Duncan, ua makemake o Kakina e hoihoi mai i ka Makeke malalo o ke Komisina a na ke Komiaina c lioohana aku me ka hui mai me na hoolala ana a kc Komisina e hana nei, a e laweia ae mai loko ae o na hanu kalaiaina. Ua hoilee mai lee Kakauolelo, ua manao oia e waiho ia wahi pela a na ke Komisina no e lioomaopopo aku na mea; e loaa mai ana mai na Homo Hawaii mtoi. Ua hoike pu mai ka Lunahoomalu, oiai aole ka Aliaolelo i makemake mai e 'lawe i kana mau hoolala ana no keia Makeko, ua kai aku oia i pani ma kalii o kela mau hoolala mua ana, oia hoi ka' hookohu ana i liookahi Akena no nolulu nei, a nana e kaahele ma na wahi like 010 e ao aku ai iSve ano o ka hookomo ana o n& mea iloko o ka pahu ame ana i na mea like ole, a e a'o aku i na mea e kanu ai. Oiai aole he hana i koe, ua hoopanee ia ka halawai a liui hou i Apcrila 24, 1923. GEO. P. COOKE, Lunahoohananui ame Kakauolelo.