Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 17, 26 April 1923 — He Moolelo no KA MEAHUNA POHIHIHI A I OLE Ka hoohokaia Ana o ka Manao Puuwai o ka Mea Lili-He Moolelo i Piha me na Wiliau o ke Aloha [ARTICLE]

He Moolelo no KA MEAHUNA POHIHIHI A I OLE Ka hoohokaia Ana o ka Manao Puuwai o ka Mea Lili-He Moolelo i Piha me na Wiliau o ke Aloha

MOKLINA XVIII. Oiai o Mr. Kaapuni c lawelawe ana i kela mau hana ae la, aia no o Keoni Naika, ma Ladana kahi i hoohala ai i kona manawa. Ua loaa aku ka ike i ka .Loio Kelekolio, no ka hoea ana o Mr. Naika i Ladana me kona hakilo loa ana i kela kanaka ma kana mau hana ame kona wahi e hele ai, ua hunakele loa oia i kana mea i ike ai, mai ia Tiodora mai, no kona manao he mea hoopilikia wale aku no paha i ka noonoo o ke kaikamahine opio, ina e ike aku ana oia, aia kc kanaka nana i hoopilikia iaia ma Ladana kahi i noho ai. Ma kekahi kakahiaka, oiai o Mr. Kelekolio e hoomakaukau ana e hele no kona keena oihana, ua hele mai la o Tiodora a kamailio aku la iaia: "Ke makemake nei au ia oe e Papa Kelekolio, e hele i ka nana keaka ma keia po, oiai e himeni ana o Peti, elike me ka'u mea i lohe mai ai." "Ina o kou makemake ia ea, alaila o oe .pu kekahi e hele ana me a'u. Aia au a hoi mai i keia ahiahi, e paa mai ana au i elua tikiki no kaua." "Ina hoi ha pela, alaila e kuai pu mai oe i tikiki no ]\lrs. Kalakona, a i hookahi no Josepine." Aohe makemake o Tiodora a Mr. Kelekolio i hoole, nolaila i ke kauoha ana aku o ke kaikamahine opio e kuai mai oia i elua mau tikiki hou ae, ua hooko aku ka loio ia makemake o kana kaikamaliine, a i kona hoi ana mai i ke ahiahi, he eha ana mau tikiki, no kekahi wahi i hookaawaleia maloko o ka halekeaka. Mamua ae o ka hoomaka ana o na hana keaka ma kela ahiahi, ua hoea aku la o Mr. Kelekolio me kona mau hoa, a ua loaa ia lakou kekahi mau noho kupono loa, me ka hoohalaia ana o ka hapamua o na hana keaka ma keia po, e na mea apau iloko o ka hauoli; aka i ka mahele elua o na hana o kela po, a oiai e kokoke aku ana i ka wa e pau ai o kekahi hana keaka, ua loheia aku la ka leo hooho o kekahi poe nialoko o ka hale, no ka pauahi. Na kela leo pauahi, i hoopioloke aku i ka noonoo o na mea apau, ke hi-o la na kane na wahine. me ke ake e hemo aku iwaho, aka no Mr. Kelekolio, aia wale no oia ma kahi hookahi kahi i noho ai, me ka hele o kona helehelena a piha i ke kaumaha, aka elike me kekahi aliikoa, iloko o ka pilikia, pela iho la o Mr. Kelekolio e noho la, me ka pane ana mai imua o kona innu hoa: "Mai pioloke ko oukou mau noonoo e kuu mau kaikamahine, a oiai eia kakou ma kahi kokoke i ka puka mahope, mamua o ka nui ae o ka poe maloko nei o keia hale, e hoao kakou, e puka mahope me ka hele ole aku mamua," o kona ku ae la no ia iluna me ka hopu ana aku o kekahi lima ia Tiodora, a o kekahi lima hoi ia Josepine, o kona alakai aku la no ia i na kaikamahine opio, me ke kauoha ana mai ia Mrs. Kalakona, e pili mau aku mahope o lakou. O ka hoea aku no hoi ia o Mr. Kelekolio me kana mau kaikamahine no ka papahele olalo loa, ua loaa mai la lakou i ka nui o na kanaka e holo mai ana mai na wahi like ole mai o ka hale, no ka palekana o ko lakou mau ola, no ka nui loa o kela poe, ua hina aku la o Mr. Kelekolio ilalo, me ke kaawale ana eku o Tiodora mai iaia aku, pela hoi me Josepine. Ke kulakula'iia la o Tiodora me he wahi kaikamahine uuku la, i o a ianei, a u aaneane maoli no oia e maiile, paa ana no kekahi mea ma kona poohiwi, me kona hukiia ana aku no kekahi wahi, e hiki ai iaia ke hilinai aku ma ka paia o ka hale, me ka pilikia ole, a iaia o ka hilinai ana aku i ka paia, lohe ana no oia i ka pane ana iho o kekahi mea: "E hiki ana anei ia oe e Miss Lanada ke hilinai mai maluna o'u? E hoao no au elike me kahiki ia'u, e lioopakeie ae oe mai ka poino mai." Leha mai la ka Tiodora nana ana ma kahi o ka leo i pane aku ai, aia hoi, ike mai la oia ia Gai Wakona e ku aku ana, me kela kulana kilakila o ke kanaka kino ikaika, a o ia kana 0 ka pane koke ana mai: ' "Auwe, o oe no ka keia e Gai!" wahi a Tiodora me ka puliki ana iho i ka lima o ke kanaka opio. "Ke hilinai piha akii nei au maluna ou e Gai. Pehea oe i hoea mai ai iloko nei o keia huikau o na kanaka no ka hoopakele ana ae ia'u?" "Owau kekahi mea maloko nei o ka halekeaka i keia po, pela iho la i hiki ai ia'u ke haawi aku i na kokua ana ia oe," wahi a ke kanaka opio, oiai, no kona ake wale no e nana aku 1 ka helehfelen o Tiodora ke kumu o kona hele ana e nana keaka ma kela po, mahope o ka hoike ana aku o kona kaikuahine iaia, e hele ana oia me Tiodora ma i ka nana keaka. Uoko o ka hele a hookeke, ke alakai malie la no o Gai iai Tiodora me ka malie, ahiki i ko laua puka ana aku iwaho, a lawe aku la i ke kaikamahine opio no kahi e maluhia ai, ma kela aoao mai o ke alanui: "E paa mai oe i kuu lima e Miss Lanada, a e hele kaua e nana i kekahi kaa kaawale no ka hoihoi ana aku ia oe i ka hale," wahi a Gai Wakona, me ko laua hele ana aku e liuli i kaa; o ka mea apiki nae, e nanea ana no laua nei i ka hele, poha ana no kekahi leo mahope keke aku o laua, i ka pane ana mai: "Ke kauoha aku nei au ia oe e Mr. Wakona, e hookuu ma» ia Miss Lanada, owau ka mea nana e hoihoi aku iaia no kona home," wahi a Keoni Naika, me he niea la he kuleana a he mana kona maluna o ke kaikamahine opio. Huli iho la o Gai ia Tiodora, ina paha e ae ana oia i ka manao o Mr. Naika, ua oi loa iho Ia nae ka pilikia ana o Tiodora i kona liītia, me ka hoole ana ae, aole ona makemake e hele pu me kela kanaka, a o ia ka Gai Wakona i pane aku ai. "Aole au e ae aku ana e hookuu ia Miss Lanada me oe. aka owau ponoi no ka mea nana e hoihoi aku ana iaia, a waiho aku ma kona home," wahi a ke kanaka opio me ka leo kuoo. "Aole loa au e ae, o oe ka mea nana e hoihoi ia Miss Lanada, e hookuu koke oe iaia!" "Ua lohe mai nei no oe e Mr. Naika, aole o Miss L,mada i makemake e hookuu aku au iaia me oe, malalo o ia kumu, e lilo ana au i mea nana e hoihoi aku iaia rio kona home. Ua! konoia mai aw, e ninau aku ia oe e Mr. Naika, ma ka mana hea i loaa ia oe, e hiki ai ke hookikina wale mai i keia lede Gpio e hana elike me kou makemāke?" "Malia paha aole i'o o'u kuleana, aka nae ke lawe nei au i ke ko'iko'i o na mea apau maluna o kuu poohiwi. E lilo ewau ka mea nana e hoihoi aku ia oe e Miss Lanada imua g Mr. Kelekolio!" "Aeli loa ©'u makemake e hele aku me oe," i pane ae ai o we kela mft u p© 0 kona puliki ana ia Gai Wakona. "0 k§nft la anei kau pane ia'u e MUs Lanada?" "Aeaiaiia jpane ihe la oia ia Gai. "Aohe a kaua hoolohe

hou ana aku i na olelo a keia kanaka, aka e hele aku Waua imua, malia paha aia o Mr. Kelekolio mai la 1 ka huli ia'u, iwaena o ke aluka o na kanaka. Ma kahi nae o ko laua hoomau aku i ka hele ana īmua, ua ku okoa ae la o Keoni Naika niamua, me ka pane mai me ka leo okalakala. . . "Ua hiki hoi paha, e hoea mai ana i ka la a olua e mihi ai me ka walania no ko olua hoole ana mai i ka u kauoha ame ko'u makemake." . , , . • Ua makaukau loa o Gai Wakona, e haawi aku i kekahi o kana mau puupuu peku hoki i kela kanaka, a ka hilahila ole, ina aole o Tiodora kekahi me ia, 110 ka mea ua hu wale aku na olelo ame na hana a kela kanaka mawaho o na palena kupono, aka me ka hoomanawanui wale no i hiki ai ia Gai ke uumi i kona manao inaina, o kona huki aku la no ia ia Tiodora, a kaha aku la hele ma kekahi aoao, me ka nana hou ole mai i kela kanaka. >< Ua noke o Gai me Tiodora i ka huli i kekahi kaa, aole he loaa iki, ua pau wale no na kaa, i ka hoolimalimaia e ka poe i hoea mua aku, nolaila o ka hana pono wale no ia laua nei. o ia ka hoi wawae ana, me ka'nui nae o ko Gai kaumaha no ka hiki ole e loaa kekahi kaa no laua: "Aohe au mea e kaumaha ai e Gai, ua hiki ia'u ke hoi wawae pu me oe, me ka pilikia ole ahiki i ka hale. Ia laua e hoi wawae la, aia mau iloko o Gai ka hoohuoi, ke ukali aku la no o Keoni Naika mahope o laua, aole no nae ena nana mai ihope, a ke noke la .oia i ke kamailio ma na mea Uke ole, i lilo ai o Tiodora i ke kamailio pu me ia, a hoopalaka kona noonoo, no ke kanaka nana i hoopilikia mau iaia. Me ka maikai wale no nae kela hoi ana a laua ahiki i ka liale, a e pii aku ana na opio ma na anuu o ke alapii, liuli mai ia o Tiodora ihope, alaila hawanawana aku la ia Gai: "O ka'u no ia i hoohuoi mua ai, ua hookolo niai nei o Keoni Naika mahope o kaua, eia ka ua pololei ia manao hoohuoi o u, oiai aia ua kanaka nei ke liele la ma kela alanui. "Ua loaa pu no ia'u ka manao hoohuoi, nona, a ina aole oe, ina ua haawi kahiko aku nei au i kekahi puupuu mahanahāna ma ke kumu pepeiao o ko kumu himeni, a o ka manawa aku paha keia e hooko ai ia hana!" "O, mai kamailio wale aku oe i na olelo hoonaukiuki i kela kanaka, e waiho malie aku iaia pela! Aole au e hookuu aku ana ia oe e hoi, aka e komo ae kaua iloko o ka liale, ke hopohopo loa nei au i ko'u nolio hookahi iho, oiai kela kanaka e h.oohalua mai ana mawaho, malia paha aole i hoi mai nei kuu kahuhanai." Ia laua e kamaiilo nei, ua weheia mai la ka puka, a ku ana no o Mr. Kelekolio iwaho, ua hele no hoi ka helehelena a haikea, a iaia i ike mai ai i kana kaikamahine, holo mai la oia p imua, a puliki niai la, me ka paue ana ae: - "Nani ka hauoli o kuu naau, i kou hoea ana mai la mē ka maikai," me ka hoopili ana aku iloko o kona poli, o ia no oe o ka hana a ka makuakane ponoi, ka mea.nana i hookahaha aku i ka manao o Gai Wakona. "Ua kakali makou nou, me ka noke ana i ka huli ma na walii like ole, aole ou wahi mea a loaa iki, a o ko, makou ana iho nei no ia. Aole no ko'u he manao hoi mai, me ka maopopo ole ia'u o kou wahi i nalowale ai, ina aole i kamailio mai nei kekahi keonimana, no kona ike ana ia oe, malalo o ka malu o kekahi mea hoopakele; ua loaa oe iaia, i kela manawa o kou hemo ana mai ia'u aku, a ua laweia aku oe no kekahi wahi palekana. "I ko'u lolie ana i kela hoakaka, o ka noonoo mua i ala ae iloko o'u, o ia no kou hoolimalima ana i kekahi kaa, a hoi pololei loa mai i ka hale nei, nolaila o kekahi kumu ia o ka awiwi ana mai nei o ka makou hoi ana, me ka manao nei, ua hoea mua mai oe. eia ka aole. Ua hoopihoihoi loa ia mai ko'u noonoo, no kou loaa ole ana mai nei ia makou, a e hoomakaukau ana au e liele hou aku e huli ia oe, ana no ko olua mau leo mawaho nei, aka ua pau ae la nae hoi ia pilikia, ua hoea mai la kakou apau, me ka poino ole." "Heaha auanei, ua pomaikai loa au i ka hoea koke ana mai o Mr. Wakona nei, a hoopakele ia'u, a ua aie nui au iaia, ma na ano lehulehu," wahi a Tiodora, a e makaukau ana oia e kamailio hou mai, ua poha koke mai la nae kekahi leo. i ka pane ana mai: "Me ka mahalo a nui ia oe e Miss Tiodora! Malia paha o ka manao o kau mau olelo mua i kamailio aku nei, o ia ko Mr. Wakona, lilo ana he mea hoopakele ia oe mai ia'u aku," alaila komo ana no o Keoni Naika iloko o ka hale, me kona kauka'i ole a konoia mai e komo aku iloko, a ua ku maoli kela ano hana a Keoni Naika i ka mahaoi. "Ke makemake nei au e ike, ma ke kuleana hea, i hiki ai ia oe e Mr. Naika ke komo mai iloko nei o keia hale, me ke kauoha ole ia aku?" i pane mai ai o Mr. Kelekolio me kaleo, okalakala, o ka mea i piha me lea hoonaukiuki no ka mahaoi~ o kela kanaka a ka hilahila ole. "Eia no ka pane no kena mau olelo au, mamuli o ka manao aloha a makee no kuu keiki, ka mea i hoopalauia me Miss Lanada no kekahi mau makahiki loihi, ke koi aku nei au, aole ioa e ae hou ia keia kanaka pepehikanaka e hui pu me Tiodo- * ra," wahi a ua o Keoni Naika, me ke kuhikuhi ana aku o kona manamanalima i ke kanaka opio e ku kokoke mai ana inai iaia aku. Ua hele na papalina o Gai Wakona a pii ka ula, iaia i lohe I mai ai i na olelo hoohaahaa a Keoni Naika, a i ke auhee ana jaku o kela hiona mai kona helehelena aku, halii iho la ka haiI kea. Ua makaukau loa oia e hoopuka mai i kekahi mau huaj olelo, no ka pa'ne ana mai i ke kanaka nana i hoehaeha aku j i kona manao, aka nae, uumi wale iho la no oia, me ke kulou ana o kona poo ilalo, me ke kakali ana, o ka lohe hou mai i ka * hoopukaia ae o kekahi mau olelo awahua mai na lehelehe aku o Keoni Naika. Aia hoi o Josepine kona kaikuahine ke ku mai la ma kekahi rumi okoa aku i kona lohe ana mai i na mea apau i kamailioia a ike pu mai la hoi 1 ke kulou o ke poo o kona kaikunane ilalo .a wa i hele mai ai oia, a ku iho la ma ka aoao o Gai, mc ka' huh papu ana aku imua o Keoni Naika, me he mea la e hoitc okoa aku ana .mua o kela kanaka, ua makaukau loa oia r kupale ī ka moa maemae o kona kaikunane ' ' » Aole nae he hookahi huaolelo i hoopukaia mai e Josenine aka ke nana mau !a o.a maluna o na maka o Keoni Naika k,' mea nana . hookau aku , ka weli i ua kanaka nei, no ke ahuwale o kona mau ano epa apau, i mua 0 kela kaikamahine opio ana ī hoihoi ole ai. *«unanme "Ke manaoio nei au, owau wale no ka mea kuleana malu na o ke,a lede op.o, o.ai, owau kona kahu,» wahi a M Ke - koho nie ke kuhikuh, a „ a ae o kekahi lima ia Ti o dora a - a hoi kona mau maka īmua o Keoni Naika a.a "Ke apono aku nei au i kena man 1 * kekahi kanaka kumakaia ia oe iho im * naC ' ° OC aku keia kanaka hana karaim ™k * kaikama'l, 06 ° kipa mai iaia maloko nei o kou l " C h °°" ko kaikamahine, me kou ike maopon'o no 'a' u" S mC o , ke karaima pepehikanaka maluna 0 kon a 'no?" £ £■£ » -ie .oa no o'„ luna o keia kanaka opio. Aia malun- n\f 1 w u mai nei ma " hilinai piha ana, no kona hoao ole mt kekahi ano°" a H'" * e hui mai ai me Miss Lanada. 1 wahl nona (Aole i pau.) x *