Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 18, 3 May 1923 — E HOOPAUIA ANA ANEI O LAHAINALUNA.. [ARTICLE]

E HOOPAUIA ANA ANEI O LAHAINALUNA..

Ma ka nana aku e hoopauia atia ke kula o Laliainaluna, ma kona kulana kahiko, a e weheia: aku ana paha i Kula Nui ma keia hemo hou ana mai o ke kula i koia Sepatemaba ae nei. E lilo aua paha keia hoopauia ana i mi'a e hoehaeha aku ai i ka naau o na kanaka i hoonaauaoia ma kela kula i.na la i hala aku. Ma ka aoao nae, o ka Ahaolelo, ua hoomauia keia kula no kekahi mau makahiki me nui o ka lilo o ke aupuni, a* ma v ka hoomaopopo ana me ka uuku loa o ka loaa. • AoJe paha he kula i kaulana elike aku me keia kula. U*a kukuluia i ka makahiki 1830, he mau makahiki walo no he umi mahop» mai o ka .pae ana o na Mikanele mua i Hawaii nei. Ua ikeia no hoi na pomaikai he nui, mamuli o ke ku. n'na o keia kula. Mailaila. mai ua jjuka mai kekahi mau kanaka. naanao loa o Hawaii nei. A ke o mai nei no kā inoa o kekahi oia naka. Eia o Mr. W. C. ame J. W. Kalua, he mau haumana- no keia kuhi. A he nui wale iho e npho mai nei.

Ia mau la nae, ua komo aJsu nr. keiki me ka uku ole, a na lakou ponoi iho no 6 hooulu ka lakou ai| o kahi ia kau e lawe aku, i o ka uoho ana me ke kula, aole uku nq ka hoonaauao e loaa mai ana. I na , i nae i hala ko,ke aku la, ua pau ka hooulu ana © na k®iki

0 ke kula i ka lakou ai, a ua hoi aku ke kanu ana i ke ko. Ua lilo keia mau hana i inea e hoopii loa .ai i jia holilo, no ka mea aole he< o. na keiki e komo ana ! 1 keia kula. 'Ua manaoia no ua' keīki ilihune. No na Hawaii ka hoomaka, ana, a i-keia la ua komo aku na keiki o na lahui e ae, a no ; keia kiīmu paha k6kahi mea i makemakd ole ia. ai' e hoomau aku. Aka, elilee ole ana paha iia manao o ka Hale ame ku Senate, no ka mea o' ka mahao o ke Senate, pja nei ka hpihoi ana aku i kula Junipr High, o ia hoi i kula Kiekie hele la, no ka mea ua haiki na halekula niakai o Lahaina, a ua makemakeia no hoi i kula kiekie no ia hapa oia Mokupuni. ' Ina e ko ana keia mauau o ua Senatoa, e "inau io ana no na kanaka Hawaii mā Mololiai. A o leeia paha kekahi mea ano nui ma keia niua aku. Ina e loau roa kelial.ī kula ao, •mahiai. no - kakou na kanaka Ha-: waii, e loaa ana ka naauao i oi ae mamua o keia e aoia mai nei i na keiki o keia mau la. Aole paha lie hana oi aku o ka hanohano mainua 0 ka oihana mahiai ame ka oihana hooulu holoholona. He maemae, a he loaa no hoi he mea e alakai ana 1 ke kanaka e noho kuokoa. Ua nui na aina ma Molokai. 0 l:a mea i makemake n«';ia oia no ka ike ana o na hanauna o keia mua aku iwaena o na kanaka Hawaii i keia niau oihana. Eia kakou ke ku nei me na eka lehulehu, a e hoohamamaia mai ana no kakou i keia mau -makahiki e nee nei. Aole hou aku he manawa no kakou e lilo ai i poe kuōkoa maluna o ko kakou aina. I keia la, ua makaukau na aina, a o ka loaa mai o ka wai, a o lea liemo hou mai no ia o kekahi mau eka lehulehu no kakou. E hoi aku ana kakou me ka hemahema ma kekahi mau niea, aka nae me ka hooikaika e loaa ana ho na pomaikai. Ke manao mai nei kekahi poe he mea liiki wale no ka mahiai, o ke kanu iho no i na meakanu, a noho aku e kakali i ke oo mai. O ka poe .nas L ike i keia oihana, ua niaopopo ia lakou, he liana nui a kolkoi keia. 0 ka loaa ana o kekahi ike ka mea nui. Ina e loaa ana, o ka pau ae la no ia o ka pilikia. A no keia mea, ke makemake iiei ko oukou- nieakakau, e kukulu kakou i halekula ao mahiai no kakou ma Molokai, a e ao ia ka kakou mau keiki i keia mau ike.

O ka ike o keia mau la o a'oia mai nei, o ia no ka hooulu ana i na mea kanu.-' me- ka hikiwawe, ame ka uuku o ka aina. O ke kanaka e mahi ana i ka aina me na mea e hikiwawe ana o ka loaa ana o kana dala, o ia ka mea e loaa ana na poinaikki. r^ ' Or .ka hanai puaa ame ka hanai mōa na. oihan'a i hiki e ikeia aku e nui ana na pomaikai. O ke kanaka e lalau ana i' kekahi o keia maU ike, ame ka lawe ana i na aiua e loaa ai ka ai amē kahi e holo ai keia mau holoholona, oia ke ohi āna i ka pomaikai. .... . Aia no hol makai o Palaau e pili ia me ke kai, lie inau haneri eka o na «ina kupono no ka haawiia mai i na kanaka, a ua ikeia he f mau wai mapuna kekāhi e huai la me ke kahe ana aku iloko o ko kai. O keia mau aina, ua oi aku ka mo* m'ona ka mahuahua o kona mau eka māmua o na aina ma Kalamaula. A p keia.m'au aina paha ke wehe muaia mai ana ke loaa ka wai inu,- e kii ia aku ana ma kela wai o Waihanau. Nolaila, ma keia holo ana mai o ke Kahawai e noi ana e hpaie aku. i $75 A OO{j.OO ia holo ana e loaa ai ka wai e manaoia nei. A loaa • kela wai, o ka weheia no ia o keia mau apana, a e hoea aku apa ma'kahi o ke 50 a oi aku paha āpana.' : E hoenuaka- ana no hoi ka hookonio āna r inai o na palapala noi no keia, mau aina i ka loaa ana o keia wai. A pau paha keia mau aina, «ilaUa; e ' anaia ko uka mau aina, a e wehēia'aku ana no hoi. - • Ma ka nana' aku ke mau keia mau, la ,i ka malie, e nui ana kahi o na alanui e pau i ka hanaia, a e nui. pn ana no hoi kahi o ka aiaa e pau i ka hoomaemaeia.