Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 18, 3 May 1923 — MOOLELO O KA HALAWAI A NA KOMISINA HOME HAWAII, O APR. 24, 1923. [ARTICLE]

MOOLELO O KA HALAWAI A NA KOMISINA HOME HAWAII, O APR. 24, 1923.

Oiai ua hoolawaia na lala me na kope o ka moolelo o ka halawai i hala, ua heluheluia a ua aponoia. Ua heluhelu mai ke Kakauolelo he Bila Kanawai nana i kauoha e hakuia, no ka hpomaopopo ana i Halekuai no ke Komiaina ma Mo- j lokai. Ua hoike mai oia ua haawi aku oia i kekahi mau kope i kekahi mau lala o ka Ahaolelo, a tia hookomoia; eia malalQ iho nei ke kope o ua kanawai nei: . . HE KANAWAI E hoomaopopo ana no ka hoohana'ana ame ka malama ana-i 4<HALEKUAI XO KE KOMIBINA HOME HAVAII." E HOQHOLt)iA E KA AHAOLELO O KE TERITO"RE O HAWAII: 'PAUKU 1. I mea e hiki ai i ke Komieina Home Hawaii e hoohana a e malama i "HALEKUAI NO KE KOMISINA HOME HAWAII", e kukulu ia aku ana ma Kalamaula, Molokai, o ka liuina o Umi-kumamalima . Tausani elala (15,000;00) eia ma keia ke hookaawaleia nei ma ke ano he waihona kuikawa a e waihoia maloko o ka waihona puuku o ke Teritore a .o mau koua waihoia ana malaila, malalo nae o ka malu o ke Komiaina Hoine Hawaii, no ka hoohanaia mai kekahi manawa a i kekahi manawa no ka hooliana ana ame ka malama ana i ka "HALEKUAI KOMISINA HOMiE. O na dala

apau ana. mai keia waihona mai no ia liana e hoihoi liou ia aku no a i ole e liaawiia aku iloko oia waihona, elike me ka hiki, mailoko .ae o na . elala apau e loaa mai' ana a >i' ole .-.e; ohii«t ana ipai, na mea kuai i liooliloia maloko o ka "HALEKUAI KOMISINAF HOME HAWAII" a e hoomau aku no hoi kona hoohanaia ana. PAUKU' 2. E mana no nawai i kona aponoia ana. Ua lokahi ka manao o na mea apau maluna o keia Bila a ua waihoia ma ka papa no ke kali ana i kona hopena. Ua hoike mai o Mr. Duncan ua hoolahaia kekahi mau manao o Mr. W. C. Aehi maloko o ka Nupepa Kuokoa puka pule, no kana mau mea i ike ai no na liana Hoopulapula. Ua hoike mai na manao.no ko ke kakoo i na hana e lawelaweia nei. Ua lioike pu mai no hoi o Mr. Aehi ma lea laua kamailio ana, he mea pono ke Komisina e kuai aku i mau pipi. Ua lioike aku o Mr. Duncan, ua nui loa ka pii o ke kuai ana ame ka hanai ana i. ka pipi i keia manawa a ua manao oia he mea pono e kuai mai na kanaka i na kao koko kiekie a e hoomaka me keia mau holoholona i keia manawa, a mahope aku ka pipi* ' Ua hoike mai. ,0 M*- Aehi i kona apOno I keia, hoolala .ana me kona hooia mai ua makemake ōia e kuai i kekahi kao nana. Ma na kuka kamailio ana no ka haloleuai ua hoike »?ai o Mjr. Duncan i kona apoho i keia manao a o hoohanaia elike no hoi me ka hoohanaia ana o na kaa huki kumukumu kiawe, o ia hoi ma ka lilo no e auhauia aku ai. Ua hoike aku ko Kakauolelo ke ae. wale mai nei Jio kē _ no ka •hooliloia ana o na dala no na hale, lioloholona ame na lako. Ua like ka manao o ka Lunaliooinalu me ko ke Kakauolelo maluaa 0: kjeia kumuhana a ua hoike mai ua •likē'-'olp- > aiaa'mea e wiia aku no ke kanaka mamua o ka hooliana ana i halekuai. Ua manao oia o ka mea pono ma ka aoao o ke Komisina oia no'ka hoohoihot ana aku ia lakoU e layrel'awe 110 i' keia oihana no .lakou. ihd.

Mamuli, o ke lioi a Mr, I)uncan ina paha ; e 'loaa ana iāia kekahi mau paalpala lioike no keia kukulu ana o ua kahaka. i. halekuai no lakau iho, ua hoike ak-u ; ke Kakauolelo ua kakau aku nei" oia i keKāhi mea o Mīi'. Plunkett ma Irelaud oia ka • Lunalipoponopono o kekahi nupepa malaila e kalai manao an> maluna ō keia kumuhana. Ua hoike pu mai no hoi .'ke. Kakauolelo ke imi nui nei oia no na kumuhana mahiai, ka oihana uwiwaiu ame ka lioōlilo ana o na holoholona ma oia makeke, a he mauaolana kona .e waiho- mai ana oia i kona mau manao ma keia hope, koke ihō. „Ua hoike mai no hoi keKakau-olelo-mai o Mr. Gear. iaia hG.pono nb e loaa kekahi hpomaōpopo ana i na nota i na.kanaka la\ve aina e hoike"ana mai kela a i.keia manawa i -ke kulana o ko lākou noho aie ana. Ua 'kauohaia aku ke "Kākaūolelo ua hiki iaia e kii aku i mau kokua mawaho no keia hana. Ua heluheluia mai he ekolu leka mai a Mr. Lyman mai, i kopeia a hoounaia aku i na lala o ke Komi--Bina. Maloko o kekahi o keia mau leka e hoike mai ana ua hooanāia mai kekahi. mau ipu. e Mt. Pu£ia, no ka hoolawa ana -aku i kekai.i

mau hoaloha. U'a hoike mai ke Kakauolelo o ka lilo no ka papa ame na iaau 0 ka hale elua hale ke kiekie no ka Enekinia ame ke Komisina e noho ai, aia no ma kahi $G44.52. Ua hoike pu mai.ke Kakauolelo ua hui kuka kamailio pu oia me Mr. Gibson ame Mr. Givens o ka Papa Hoonaauao no ke kukulu ana 1 kula a ua hoikeia mai iaia e hookaawale ae ke Ivomisina i umi eka no keia kumuhana. Ua hoike mai o Mr.-Wall o ko Keena Anaaina i ke Kakauolelo o ka palapala aina e paaia nei, ua hiki no e hooponopono houia a maopopo kahi o ke kuJa e kukulu aku ai.

O ka ninau hoonee aku i ka Halema'i o ke Kalana mai Ualapue a i Kalamaula, ua noonooia o Dr. Trotter, a ua hoikeia mai ua apono ke Kauka no ka hooneeia aku a ua makemake e loaa ke kokua a na wahine lawelawe i na mea ma 'i ame ka mea kokua kaahele iwaena 0 na liome no ke koleua ana no keia halema 'i. Ua hoike mai ke Kakauolelo, ua kakau aku oia lio leka i ka Loio Kuhina e ni'nau aku ana iaia ina paha lie mea hiki i na e nioraki i na liua o ko lakou mau aina i kekahi mea liookahi a i ole 1 keknlii ahaliui paha. Oiai aole he hana i koe a ke Komiaina ua hoopaneeia ka halawai a liui liou i ka la 1 o Mei, 1923. GEO. P. COOKE, Lunamanaliooko ame Kakauolelo. ; h-